12 بهمن همانطور که یک روز مهم در تاریخ سیاسی ایران محسوب می‌شود، برای سینما نیز حیات‌بخش و تاریخ‌ساز است. روزی که معمار انقلاب، هم مشروعیت هنر هفتم را تأیید کرد و هم جهت درست حرکت سینما را روشن کرد. بیان آن روز امام خمینی(ره) که فرمودند «ما با سینما مخالف نیستیم، با فحشا مخالفیم» هم از بعد ایجابی سینما را تثبیت کرد و هم از جنبه سلبی، تعیین شد سینما اگر قرار است در این مرز و بوم فعالیت کند، باید در مسیر اخلاقی حرکت کند. از هر دو منظر، بنیانگذار جمهوری اسلامی به سینمای ایران حیات بخشید. به همین دلیل هم سینمای ایران تا اواسط دهه 70 نه‌تنها در داخل به پویایی و شکوفایی رسید که به خاطر پرداختن به مضامین انسانی وام‌گرفته از انقلاب، توانست چشم جهانیان را به خود جلب کند.
با این حال از شگفتی‌های عرصه فرهنگ و هنر ما یکی هم این است که به رغم مدیون بودن سینما، به انقلاب و خاصه به رهبر کبیر آن، کمتر ادای دین کرده و حق مطلب را چندان ادا نکرده است. در آستانه چهلمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی که زمان بلوغ و پختگی هم حساب می‌شود اما نمی‌توان جز تعداد اندکی فیلم به آثاری در ارتباط با این رستاخیز تاریخی دست یافت. همان چند فیلمی هم که درباره انقلاب ساخته شده، عمدتا درباره حوادث فرعی و حواشی این رویداد بزرگ تاریخی است.
این در حالی است که اگر نیک بنگریم، سینمای غرب بویژه هالیوود، در سال‌های اخیر فیلم‌های بیشتری درباره انقلاب اسلامی ایران ساخته است! همچنین در عرصه جنگ رسانه‌ای، شبکه‌های ماهواره‌ای فارسی‌زبان که وابسته به نهادهای امنیتی دولت‌های غربی هستند، چند فیلم مستند در تحریف حقایق انقلاب تولید و پخش کرده‌اند. هم فیلم‌های سینمایی و هم مستندها در چند محور مشترک هستند؛ نمایش تصویری درخشان و خوب از دوران پهلوی و محدود کردن انقلاب به رفتارهای خشن.
کارنامه سینما درباره انقلاب
طی 2 دهه گذشته، فیلم خوب و خوش‌ساخت و با محتوای صادقانه درباره انقلاب نداشته‌ایم. انگشت‌شمار فیلم‌هایی هم که درباره انقلاب ساخته شده‌اند و مورد تحسین قرار گرفته‌اند، مربوط به دهه اول انقلاب هستند. فیلم‌هایی چون «ترن»، «تیرباران»، «فصل خون»، «ای ایران» و... مربوط به دهه 60 هستند. دردناک این است که همان چند فیلمی هم که طی 2 دهه اخیر در ارتباط با تاریخ انقلاب ساخته شده، تصویری نامطلوب از این واقعه نمایش می‌دهند. مثل فیلم «صد سال به این سال‌ها» که روایتی نمادین و استعاره‌ای از انقلاب اسلامی ایران است. شخصیت محوری فیلم، زنی به نام «ایران» است. «ایران» و خانواده‌اش در این فیلم در زمان شاه، زندگی آرام، مرفه و خوشی دارند. آنچه این فیلم از جامعه دوران طاغوت معرفی می‌کند، جامعه‌ای سرشار از صلح و شادی و خوبی است. در فیلم می‌بینیم که به محض جریان یافتن انقلاب و برگزاری تظاهرات در خیابان‌ها علیه شاه، گرفتاری‌های خانواده «ایران» نیز شروع می‌شود! همان ابتدا شوهر ایران در جریان حوادث و درگیری‌های انقلاب کشته می‌شود. پس از آن و با در گرفتن جنگ تحمیلی، یگانه فرزند وی نیز برای خدمت سربازی به جبهه اعزام می‌شود و او نیز از دستش می‌رود. در نهایت فرزند کوچک‌تر او هم به خاطر شرکت در اعتراضات سیاسی بازداشت و سپس مجبور به مهاجرت می‌شود.
همچنین فیلم «زادبوم» با اینکه ارتباط مستقیمی با انقلاب ندارد، اما تصویری دل‌رحم و مهربان از یک نظامی پهلوی نمایش می‌دهد. فیلم‌هایی چون «یک گزارش واقعی» ساخته داریوش فرهنگ، «بیداری» به کارگردانی فرزاد موتمن، «کیمیا و خاک» اثر عباس رافعی و... هم با اینکه سعی کرده‌اند تصویر مثبتی از انقلاب نمایش دهند اما به خاطر سفارشی بودن و ضعف ساختاری، تأثیرگذار نیستند.
 اهمیت پرداختن به انقلاب اسلامی
بی‌مهری سینما به انقلاب، صرفا یک مساله سیاسی نیست، بلکه از جنبه فرهنگی هم قابل نقد است، چون به معنی نادیده گرفتن مهم‌ترین بخش از تاریخ کشورمان است. چطور ممکن است در یک کشور همچون ایران، واقعه‌ای بزرگ به نام انقلاب رخ دهد اما این واقعه بازتابی در سینمای آن کشور نداشته باشد؟ این در حالی است که حوادث انقلاب، سوژه‌هایی طلایی و زیبا برای خلق آثار تأثیرگذار هستند. بویژه اینکه بسیاری از موضوعات و واقعیت‌های انقلاب، هنوز هم در سینما به تصویر کشیده نشده‌ و بکر هستند اما غلبه جریان تاجرمسلک و فاقد دغدغه‌های فرهنگی که تنها راه کسب درآمد در سینما را ساخت فیلم‌های پیش پا افتاده و کمدی‌های کم وزن می‌پندارد، باعث شده کمتر کسی میل ورود به این بخش از تاریخ را داشته باشد. در سینمای هند هم وجه اقتصادی پُررنگ است اما در همان سینما نیز درباره مسائل مهم تاریخی آن کشور فیلم‌هایی ساخته می‌شود. در یک سال گذشته چند فیلم با چنین مضامینی در سینمای هند ساخته شد. از جمله فیلم «رنگون» که یک درام در متن مبارزات مردم هند با استعمار انگلیس است. نکته مهم این است که بیشتر فیلم‌های سایر کشورها درباره وقایع تاریخی بر مبنا یا با الهام از رمان‌ها ساخته می‌شوند. یکی از عواملی که سبب شده تا فیلم‌های قابل توجهی درباره انقلاب ساخته نشود، کمبود منبع الهام و اقتباس است. یعنی ما داستان و رمان‌های خوبی که به اصل و متن انقلاب پرداخته باشند، بسیار کم داریم. ضعف ادبیات داستانی در حوزه انقلاب به سینما نیز آسیب‌زده است، چون ادبیات داستانی پشتوانه سینماست. اگر امروز بنا باشد آثاری درباره انقلاب در سینما خلق شود، باید پاسخگوی شبهات موجود در جامعه باشد. برخی مردم و خیلی از جوانان اطلاعات ناقصی درباره زمینه‌های وقوع انقلاب اسلامی دارند. سینما می‌تواند پاسخ بسیاری از سوالات و شبهات در این زمینه را بدهد، یعنی فیلم‌ها علاوه بر پرداختن به چگونگی انقلاب باید به چرایی آن هم بپردازند.  از جمله موضوعات پیشنهادی، قانون «کاپیتولاسیون» است، چرا محمدرضا پهلوی به قانونی تن داد که به موجب آن، آمریکایی‌ها از ایرانیان حق توحش می‌گرفتند و اگر یک مستشار، دیپلمات یا کارمند آمریکایی در ایران خطایی می‌کرد، ما حق شکایت یا محاکمه او را نداشتیم. در خاطرات اطرافیان شاه بارها تأکید شده که سران سیاسی و نظامی غرب بدون اطلاع محمدرضا پهلوی به ایران می‌آمدند و می‌رفتند. یعنی شاه کشور ما تا این حد هم نزد آنها جایگاهی نداشت که این هم می‌تواند سوژه یک فیلم باشد. جدا شدن بخش‌هایی از خاک ایران با تصمیم رضاشاه و پسر مخلوعش نیز موضوع جذابی برای آثار دراماتیک و تاریخی است. چون رضاشاه پهلوی نیز همچون اسلاف قجری خود، قسمت‌هایی از سرزمین ما از جمله کوه‌های آرارات، سرچشمه رود هیرمند و سواحل غربی اروندرود را به بیگانگان واگذار کرد. همچنان که فرزند او بحرین را از ایران جدا کرد. پول‌های هنگفت غارت شده توسط خاندان پهلوی و انتقال این مبالغ به بانک‌های خارج از کشور هم مضمون جذاب دیگری است که می‌تواند سوژه آثار نمایشی باشد.  اما یکی از رسالت‌های امروز سینما در قبال انقلاب این است که شبهه نبود مشکل اقتصادی در دوران شاه را برطرف کنند. باید این واقعیت که بخش اعظم مناطق ایران فاقد حداقل امکانات بود و بیشتر مردم در فقر مطلق زندگی می‌کردند، برای نسل جوان به نمایش دربیاید. توجه سینما به حقایق و واقعیت‌های انقلاب، نقش موثری در افزایش امنیت و آرامش درونی کشور خواهد داشت. یک آزمون و تحقیق ساده ثابت می‌کند جوانان و نوجوانانی که از هویت منسجمی برخوردارند و باوری صادقانه و عمیق به انقلاب دارند، کمتر به آسیب‌های اجتماعی و اخلاقی مبتلا می‌شوند. پس فیلمسازها اگر در این زمینه فعال شوند، به طور مستقیم به سالم‌سازی و افزایش امنیت در پیرامون خود کمک خواهند کرد.
منبع: پایگاه بصیرت
 

روز 13 دی 57 ژنرال «رابرت هایزر» معاون فرمانده نیروهاى ارتش آمریکا در اروپا ماموریت یافت با هدف تشویق فرماندهان ارتش شاه به حمایت از نخست‌وزیری بختیار به تهران سفر کند. وی 14 دی وارد تهران شد.
هایزر در حالى که در قسمت بار هواپیما پنهان شده بود، بدون اطلاع قبلى با یک هواپیماى نظامى از اشتوتگارت آلمان عازم تهران شد  و هواپیماى حامل وى در فرودگاه مهرآباد به زمین نشست. هایزر درباره چگونگى ورودش به تهران در کتاب «مأموریت در تهران» نوشت:
«خبر ورود من به ایران به طور سرى به اطلاع ژنرال «فیلیپ گاست» رئیس هیات مستشارى آمریکا در ایران رسیده‏ بود و ترتیب استقبال از من، به طور مخفیانه داده شده‏ بود. درهاى هواپیما که باز شد، چندین نظامى آمریکایى وارد هواپیما شدند. برخى از آنها، لباس نظامى بر تن داشتند و برخى دیگر، لباس شخصى پوشیده بودند و براى تخلیه سوخت وارد هواپیما شدند. من از هواپیما دور شدم... در سفرهاى قبلى، مهم‏ترین رهبران نظامى حکومت شاه  در فرودگاه به استقبال من مى‏آمدند و مراسم استقبال هم پرطمطراق بود اما این بار با همیشه فرق مى‏کرد». هایزر در شب اول ورودش به تهران درباره وضعیت این شهر نوشت: «عبور از خیابان‌هاى تهران، براى من تکان‌دهنده بود. این شهر پرتحرک، اینک کاملاً فلج شده بود، خیابان‌ها خالى بود، حتى یک اتومبیل، اتوبوس یا موتوسیکلت هم در خیابان‌ها دیده نمى‏شد. از میدان شهیاد [آزادى] تا آن سوى شهر، همه جا تعطیل به نظر مى‏رسید. مغازه‏ها بسته بودند، پیاده‏روها خالى و جایگاه‌هاى بنزین تعطیل بودند... روى پنجره‏ها یک در میان تصویر آیت‏الله خمینى دیده مى‏شد. نیروهاى مخالف، کنترل ارگان‌هاى حیاتى را در دست گرفته بودند».   هایزر در ادامه نوشت: «مردم فریاد مى‏زدند «الله‏اکبر» و صدا از پشت‌بام‌هاى نزدیک به گوش مى‏رسید. به هر فریادى از گوشه‏اى دیگر پاسخ داده مى‏شد. در تاریکى، صداى تیراندازى از سلاح‌هاى خودکار شنیده مى‏شد».
هایزر از فرودگاه مهرآباد ابتدا به منزل ژنرال هووى استون (Howie Stone) فرمانده بخش نیروى زمینى در دفتر وابسته نظامى و مستشارى نظامى آمریکا در تهران رفت. در این محل اعضاى مهم و اصلى اداره مستشارى جمع بودند؛ ژنرال گاست، رئیس اداره مستشارى، ژنرال «جرج کرتز» نماینده نیروى هوایى و آدمیرال «فرانک کولینز» نماینده نیروى دریایى. این افسران هایزر را در جریان امور نظامى ایران و اداره مستشارى قرار دادند. همه آنان یک نظر مشترک داشتند و آن این بود که اوضاع ایران از کنترل خارج شده‏ است. سپس هایزر به منزل ژنرال گاست رفت و شب را بدون پلک بر هم زدن به صبح رساند.  بخش عربى رادیو عدن نیز اعلام کرد: «به‏رغم اینکه افکار عمومى ایران و جهان مداخله آمریکا در امور ایران را نکوهش مى‏کنند، ایالات متحده همچنان به مداخله خود در ایران ادامه مى‏دهد». این رادیو در ادامه افزود: «فرستاده آمریکا براى یک مأموریت ویژه و انجام مشورت‌هایى با افسران عالى‌رتبه ایران و شاه، به طور محرمانه وارد تهران شده ‏است». به نوشته هیکل در کتاب «ایران؛ روایتى که ناگفته ماند»، هدف مأموریت هایزر، تشویق نیروهاى مسلح ایران براى انتقال وفادارى از شاه به بختیار بود و قرار بود او به عنوان رئیس ستاد ارتش همان شغل ژنرال عباس قره‏باغى را به دست بگیرد و اطمینان بدهد که بعد از رفتن شاه از کشور، نیروهاى مسلح به بختیار وفادار بمانند...
دکتر «مهران کامروا» استاد و رئیس گروه علوم سیاسى دانشگاه نورث‌ریچ  (Northridge) آمریکا، در کتاب «انقلاب ایران؛ ریشه‏هاى آشوب» درباره چگونگى اعزام هایزر به ایران نوشت: «اگرچه دولت کارتر کاملاً از بختیار حمایت کرد اما بسیارى در وزارت خارجه، از جمله سفیر سولیوان، فکر نمى‏کردند او بتواند ماه ژانویه را پشت سر بگذارد. رئیس‌جمهور کارتر، برژینسکى، وزیر دفاع براون و وزیر انرژى شلزینگر مخالف این فکر بودند. به منظور اطمینان یافتن از اینکه بختیار جان سالم به در خواهد برد، واشنگتن تصمیم گرفت یک افسر عالیرتبه نظامى به ایران گسیل دارد تا نیروهاى مسلح را در پشتیبانى از نخست‏وزیر جدید گرد هم آورد. ژنرال رابرت هایزر، فرمانده نیروهاى ناتو در اروپا براى این مأموریت انتخاب شد. هایزر در چند مناسبت به ایران سفر کرده بود و شخصا اکثر رهبران نظامى ایران را مى‏شناخت. به او دستور دادند بى‏درنگ عازم ایران شود و مراتب نگرانى و اطمینان رئیس‏جمهور آمریکا را به رهبران نظامى حاضر در تهران انتقال دهد. قرار بود آنها را ترغیب کند «منسجم بمانند و تنگاتنگ هم کار کنند و کشور را ترک نگویند.» مأموریت پیشنهادى هایزر شدیدا مورد مخالفت مافوق بلافصلش، فرمانده عالى نیروهاى ناتو- ژنرال الکساندرهیگ- و سفیر سولیوان قرار گرفت. هایزر نیز به همین اندازه دلواپس تحقق‏پذیرى مأموریتش بود. او بعدها نوشت: «نمى‏فهمیدم چه چیزى مى‏توانستم به دست آورم.» به علاوه، در واشنگتن بر سر هدف دقیق سفر ژنرال به ایران و معنا و مفهوم دستورات داده شده به او اختلاف نظر وجود داشت. کارتر دستورات را تنها به عنوان آخرین حربه، مهر تأییدى بر کودتا مى‏دید اما برژینسکى مأموریت هایزر و دستورات همراهش را چراغ سبزى براى کودتا مى‏دانست. برژینسکى مى‏نویسد: «هدف از مأموریت هایزر این بود که اساس استیلاى نظامى را، در صورت لزوم، پى‏ریزى کند و در این حین رهبرى مورد نیاز را ایجاد کند.» در این زمان، برژینسکى «با بى‌میلى» به این نتیجه رسیده بود که یک دولت نظامى بدون شاه «تنها چاره قابل طرح» بوده است».
مهران کامروا در ادامه درباره فعالیت‌هاى هایزر پس از ورود به تهران مى‏نویسد: «هایزر 4 ژانویه/14 دى وارد تهران شد و به سرعت براى ملاقات با تمام رهبران نظامى کلیدى اقدام کرد. هایزر پس از نشست‌هاى زیاد با تک‏تک فرماندهان شاخه‏هاى نظامى و دیگر افسران عالى‏رتبه، آنها را در «حالتى کاملاً درمانده» یافت. همگى نگران امنیت شخصى‏شان بودند و مى‏خواستند در صورتى که شاه کشور را ترک کرد با او بروند. همچنین اکثرشان از سفیران انگلیس و آمریکا یعنی پارسونز و سولیوان به خاطر فشار آوردن به شاه براى ترک کشور خشمگین بودند. همین‏طور هم از ایالات متحده مى‏خواستند از نفوذش براى ساکت کردن خمینى و پوشش خبرى رک و صریح بنگاه خبرپراکنى انگلیس [رادیو بى‌بى‌سى] از ناآرامى ایران استفاده کنند. آنها همگى اظهار مى‏کردند بختیار چیز خیلى کمى مى‏تواند به دست آورد و او را  فقط مردى پشت میزنشین مى‏نامیدند». خبرگزارى آسوشیتدپرس درباره عزیمت هایزر به تهران در گزارشى از واشنگتن اعلام کرد: «دولت آمریکا براى حصول اطمینان از حفاظت دقیق از تجهیزات نظامى و جاسوسى مخفى این کشور در ایران، یک ژنرال 4 ستاره را به تهران فرستاده ‏است. فرستاده آمریکا همچنین نفوذ ارتش را در صورت روى کار آمدن دولت چپگرا در ایران ارزیابى خواهد کرد. منابع وزارت دفاع آمریکا اعلام کردند رابرت هایزر با مقامات نظامى ایران به مشورت پرداخته  و مقامات آمریکایى امیدوارند ارتش بتواند نفوذ خود را براى برقرارى ثبات در ایران حفظ کند. مقامات آمریکایى نگران وسایل و تجهیزات امنیتى سرى خود هستند که در ایران به کار گرفته شده و این نگرانى بویژه با روى کار آمدن احتمالى یک دولت طرفدار شوروى یا بروز هرج و مرج به دنبال پایان یافتن حکومت استبدادى در ایران، شدت مى‏یابد».   
«جیمز بیل» در کتاب «شیر و عقاب» درباره چگونگى اعزام هایزر به تهران و هدفش از این مأموریت نوشت: «توصیه‏هاى بى‏ثمر بال درباره ایران خیلى زود جاى خود را به پیشنهاد وزارت دفاع داد که از سوى برژینسکى مورد حمایت قرار گرفت. بدین ترتیب که یک افسر عالى‌رتبه نظامى به ایران فرستاده شود تا با نیروهاى مسلح ایران تماس بگیرد. هایزر با این مأموریت که نیروهاى ارتش ایران را منسجم کرده و به آنها گوشزد کند ایالات متحده از رژیم فعلى پشتیبانى مى‏کند، راهی تهران شد. به گفته خودش «من از سوى دولت ایالات متحده به آنجا گسیل شدم تا نیروهاى ارتش ایران را تشویق کنم که از حکومت قانونى خود پشتیبانى کنند.» قرار بر این بود که ارتش از شاپور بختیار، نخست‏وزیر حمایت کند و اگر دولت از هم پاشید، هایزر امراى ارتش را وادار به کودتا کند. به گفته هایزر «اگر دولت از هم مى‏پاشید، من باید مترصد فرصت مناسبى براى دست به کار شدن نظامیان باشم.»  برژینسکى نیز درباره هدف مأموریت هایزر در ایران از طرح یک کودتاى نظامى در ایران در صورت شکست بختیار، توسط هایزر خبر داد و در کتاب خاطرات دوران خدمت خود در کاخ سفید نوشت: «اجراى نقشه کودتا در ایران، هم به یک برنامه‏ریزى دقیق و طرح لجستیکى و هم به تصمیم و اراده سیاسى از طرف فرماندهان نظامى ایران بستگى داشت و علاوه بر آن مستلزم علامت یا اجازه‏اى از طرف یک مقام قابل قبول بود. مأموریت هایزر آماده نگاه داشتن ارتش ایران براى انجام چنین برنامه‏اى در صورت ضرورت بود و با رفتن شاه از ایران فقط واشنگتن مى‏توانست علامت لازم را براى اجراى این نقشه در ایران بدهد».
 ارتشبد «حسین فردوست» درباره پنهانى بودن سفر هایزر به تهران در کتاب «ظهور و سقوط سلطنت پهلوى» مى‏نویسد: «من از ورود هایزر اطلاع نداشتم و محمدرضا پهلوى  نیز اطلاعى نداشت». رابرت هایزر درباره مأموریت خود در ایران در کتاب مأموریت در تهران نوشت: «اولین مساله‏اى که باید با آن روبه‌رو مى‏شدیم، رفتن شاه بود. باید در مى‏یافتیم هر کدام از فرماندهان با رفتن شاه چه مى‏کردند. واشنگتن درست فکر کرده بود که وظیفه اصلى ما طبق رهنمود کارتر، جلوگیرى از فرار فرماندهان (بعد از رفتن شاه) بود. باید فرماندهان مى‏ماندند و در تثبیت دولت و در دست گرفتن اوضاع مملکت کمک مى‏کردند. مساله دوم، اکراه آنها از کار با بختیار بود. وفادارى آنها به شاه آنقدر قوى بود که به نظر نمى‏رسید به انقیاد جدیدى گردن نهند. به بختیار هم قلبا اعتماد نداشتند. ترس آنها را درک مى‏کردم. بختیار عضو جبهه ملى بود و همه مى‏ترسیدند که ورود او به معنى خروج دیگران باشد، همه نگران بودند که بختیار ممکن است خبر تشکیل «هیات کودتا» را شنیده باشد و در آن صورت، به محض رفتن شاه، آنها را قلع و قمع کند. مساله سوم، تهیه طرح اولویت‌ها براى نخست‏وزیر جدید بود، طرح‌هاى گسترده‏اى براى به حرکت درآوردن اقتصاد و سرپا آوردن دوباره کشور مورد نیاز بود».
منبع: روزشمار انقلاب اسلامی
 دفتر ادبیات انقلاب اسلامی، جلد 9

اول فوریه 1979 که آیت‌الله خمینی به ایران بازگشت، حدود 3 میلیون نفر برای استقبال از او در فرودگاه و
خیابان‌های تهران ازدحام کرده بودند. جمعیت هیجان‌زده در همه جا موج می‌زد. آیت‌الله مجبور شد با هلیکوپتر به قرارگاهی که به عنوان نمادین برگزیده بود، برده شود. مدرسه‌ای در بخش فقیرنشین جنوب تهران، دور از ویلاها و کاخ‌های بخش شمالی که تا آن زمان بر زندگی توده مردم تسلط داشت.  هنوز در میان فرماندهان نظامی شاه، کسانی بودند که تصور می‌کردند کودتا علیه آیت‌الله خمینی امکان دارد. آنان کوشیدند شاپور بختیار را که هنوز نخست‌وزیر بود با آن موافق کنند. بختیار بی‌میل بود، زیرا اعتقاد داشت خودش شاه را بیرون کرده و پشتوانه او اکنون به قدری قوی است که به تنهایی می‌تواند آیت‌الله خمینی را بر زمین بزند. او یک روز پس از بازگشت آیت‌الله خمینی اعلام داشت: «از 50 سال پیش تاکنون ارتش هیچگاه اینطور مطیع نخست‌وزیر نبوده است». بختیار پیشنهاد کرد ریاست یک حکومت وحدت ملی را برعهده بگیرد که پیروان آیت‌الله خمینی نیز در آن شرکت داشته باشند اما آیت‌الله خمینی بسادگی به او بی‌اعتنا بود. او از مقامات دولتی خواست استعفا کنند و آنگاه حکومت خودش را به ریاست مهندس مهدی بازرگان یکی از اعضای قدیمی جبهه ملی و استاد دانشگاه و مبارز حقوق بشر در زمان شاه، تشکیل داد. بازرگان اوایل دهه 1960، 5 سال از عمر خود را به علت مخالفت با شاه، در زندان گذرانده بود.  تا هفتم فوریه، پیروان آیت‌الله خمینی کنترل ادارات دولتی و شهربانی و دادگستری را در بسیاری از شهرها در دست گرفتند. میلیون‌ها نفر به نفع آیت‌الله خمینی و حکومت اسلامی راهپیمایی کردند. بختیار برنامه‌های آیت‌الله خمینی را «کهنه و قرون وسطایی» نامید.  در حالی که شاه در کاخی در مراکش به سر می‌برد و به رادیو تهران گوش می‌داد، ارتشی که او با این همه دقت تربیت کرده بود، رو به فروپاشی گذاشت. سربازان دسته‌دسته فرار می‌کردند. ماموران ساواک، یا از ترس جان می‌گریختند یا به قتل می‌رسیدند و آنها که خوشبخت‌تر بودند، اجازه می‌یافتند به آیت‌الله خمینی بپیوندند. شورشی به هواداری از آیت‌الله خمینی در میان کارمندان فنی نیروی هوایی (مشهور به همافران) آغاز و در میان صفوف دیگر پخش شد.  10 فوریه نیروی هوایی با گارد شاهنشاهی به جنگ پرداخت. بعدها
حبیب‌اللهی (فرمانده نیروی دریایی شاه) اظهار داشت: «هرگز باور نمی‌کردم ارتش به این زودی متلاشی شود». هزاران غیرنظامی از در و دیوار چندین پادگان نظامی بالا رفتند و اسلحه‌ها را ربودند و پادگان‌ها را آزاد کردند. بختیار طی یک نطق رادیویی اعلام کرد: «اینگونه اعمال، هیچ تاثیری بر من ندارد». تیر خلاص به این مرد که از واقعیت‌ها به دور بود و تلاش می‌کرد انقلاب را مهار کند، 11 فوریه خالی شد. افراد مسلح و چریک‌های اسلامی و سربازان هوادار آیت‌الله خمینی به خیابان‌ها ریختند و کنترل بقیه تاسیسات نظامی را در دست گرفتند. آن عده از فرماندهان نظامی که هنوز امیدوار بودند کودتایی صورت بگیرد، دریافتند اکنون همه امیدهای‌شان برباد رفته است. نیروهای مسلح حتی از بختیار حمایت نمی‌کردند تا چه رسد به شاه. شورایعالی فرماندهان نظامی به سربازان دستور داد به سربازخانه‌های‌شان بازگردند و بازرگان نخست‌وزیر، آیت‌الله خمینی را مطمئن کرد ارتش اکنون آماده پشتیبانی از دولت موقت است.  بختیار سرانجام فهمید بازی را باخته است. در حالی که صدای شلیک مسلسل‌ها در خیابان‌های اطراف محل کارش شنیده می‌شد، از پلکان عقب نخست‌وزیری خارج شد و توانست به مخفیگاهی بگریزد. پس از چند ماه موفق شد با تغییر قیافه سوار یک هواپیمای مسافری شود و به تبعیدگاهش در پاریس پرواز کند.  دریادار حبیب‌اللهی و گروه دیگری از فرماندهان نظامی نیز سرانجام با پای پیاده و از طریق راه‌های کوهستانی به ترکیه فرار کردند (بعضی از آنان از کمک‌های موساد- سرویس مخفی اسرائیل- برخوردار شدند). آن دسته از فرماندهان نظامی که بی‌درنگ مخفی نشدند، این اندازه خوشبخت نبودند. پاره‌ای از آنان را جمعیت خشمگین در وسط خیابان از اتومبیل‌های‌شان بیرون کشیدند و کشتند و عده‌ای دیگر پس از محاکمات، اعدام شدند. در واشنگتن مقامات آمریکایی بلافاصله نفهمیدند انقلاب اسلامی تا چه اندازه پیروز شده است. وقتی ارتش در توفان 11 فوریه متلاشی شد، چندین بار از اتاق عملیات کاخ‌سفید به «ویلیام سولیوان» سفیر آمریکا در تهران تلفن زده شد و به او گفته شد برژینسکی می‌خواهد بداند آیا هنوز شانسی برای کودتا وجود دارد؟ از آنجا که سولیوان قبلاً به واشنگتن گفته بود ارتش متلاشی شده و او در صدد نجات افسران آمریکایی از دست مردم است، این بار سفیر با لحنی خشن پاسخ داد و سپس پرسید آیا لازم است این ناسزا را به زبان لهستانی ترجمه کند؟
منبع: آخرین سفر شاه، ویلیام شوکراس
نشر البرز