وارش گیلانی: 1- نام مجموعه‌شعر محمدرضا رحیمی، «راز مکتوم گل سرخ» است؛ مجموعه‌ای در 96 صفحه که حدود 70 درصد صفحات آن به غزلیات اختصاص دارد و 30 درصد دیگر به چند مثنوی، چند رباعی و چند شعر نیمایی و سپید؛ شعرهایی که نشان می‌دهد دغدغه‌ اصلی شاعر غزل است و تا حدی هم مثنوی اما رباعی و شعر نو را از روی تفنن می‌گوید. پس ابتدا سراغ غزلیات او می‌رویم و اگر فرصتی شد، به دیگر اشعارش نیز اشارتی خواهیم کرد.
این مجموعه را انتشارات نیستان منتشر کرده است.
2-پیشینه‌ شعر فارسی آنقدر بلند و قدرتمند است که هر شاعری در هر قالبی که بخواهد طبع‌آزمایی کند، در آن قالب حریفان قلندری هستند که مریدان به گردشان هم نمی‌رسند، مگر اینکه در هر دوره‌ای، شاعری به‌طور استثنایی سری در میان سرها درآورد، آنگونه که در بین شاعران غزلسرای معاصر، شاعرانی سر برآوردند که نام‌شان آوازه‌ غزل را بار دیگر تازه و زنده کرد؛ شاعران بزرگی همچون محمدحسین شهریار، هوشنگ ابتهاج، حسین منزوی و سیمین بهبهانی؛ و به دنبال ایشان نشانه‌هایی هست که نشان می‌دهد جوان‌ترانی سر برخواهند آورد که نام‌آوار زمانه‌ خود شوند و بار دیگر آوازه‌ غزل را آوازی دیگر شوند.
غزل معاصر، زبان و فضای تازه‌ امروزینش را مدیون چند انقلاب و انقلاب ادبی و حرکت تاثیرگذار شعری بوده است؛ زبان و فضایی که اگر نبود، هرگز غزل به این پایه و مایه از ارجمندی و تازگی نمی‌رسید. این انقلاب‌های ادبی و حرکت‌های شعری، یکی تاثیر انقلاب مشروطه است و دیگری انقلاب ادبی نیمایوشیج بود و پس از او جریان نیمایی به‌طور کلی و جمعی و نیز تاثیر انقلاب اسلامی. زیرا به قول نیما: «هر کس و هر چیزی محصول خود و دیگران است». بنابراین اگر امروز دفتر غزلی را می‌گشاییم و از همان ابتدا کم و بیش با زبان نو و نوکلاسیکش مواجه می‌شویم، باید یادمان باشد که این زبان و فضا محصول چیست؛ محصولی که باید از آن فراتر رفت، تا تنها محصول دیگران نباشیم، بلکه موثر در حاصل دیگران هم باشیم. اینکه بگوییم:
«همیشه نام تو تسبیح بی‌قراران است
شکوفه‌ غزل و آیه‌های باران است...»
بیتی که در آغاز مجموعه‌شعر محمدرضا رحیمی آمده و نمونه‌هایی از آن هم در دفتر اشعار او بسیار است، همان نقش محصول را دارند که البته خوب هم هستند، چون محصول زمانه‌ خودند اما درست در همین سال‌ها شاعران جوان‌تری هستند که نسبت به اینگونه ابیات و اشعار معاصرترند. و همین‌گونه است که گاه غزل‌هایی از رحیمی نیز از دیگر غزل‌هایش معاصرترند؛ مانند غزل «اندیشه‌ آزادی» که ابیاتی از آن چنین است:
«راستی راز گل سرخ و پاییز چه بود؟
پرسشی سخت درآمیخته با شریانم
از چه محدود شدم در قفس حادثه‌ها
که سپیدارترین شاعر این دیوانم
جاده‌ها بسته، مه‌آلوده، پر از ابهام است
عطش گفتن و بی‌تابی انگشتانم...»
غزل‌های محمدرضا رحیمی 40 ساله‌ دیروز سراینده‌ غزل‌های مجموعه‌ شعر «راز مکتوم گل سرخ» که امروز 57 ساله‌ است، غزل‌هایی عصیانی  نیست یا غزلیاتی با ابیاتی کفرآمیز که از تضادهای ایمان‌های راستین برخیزد یا عاشقانه‌های ناب و عارفانه‌های دست‌نایافتنی دچار کشف و شهود. و اگر هم هرازگاهی هست، انگار اغلب غزل‌هایش را آگاهانه گفته و لحظه‌های الهامی‌اش اندک است:
«با طلوع تغزلت ‌ای گل
شور و شوق بهار را دیدم
سبدی از شکوفه و لبخند
پشت پرچین چشم تو چیدم
حرف‌های نگفته‌ام بشکفت
مرز احساس درنوردیدم...»
شاعر اگر از اینگونه اشعار آگاهانه بگذرد و دل به دریای لحظه‌های الهامی و شورآفرین بگذارد؛ آنگونه که در اشعار حماسی خود نیم‌گامی برداشته، بی‌شک به مرز اشعار برتری خواهد رسید. کل مجموعه‌شعر «راز مکتوم گل سرخ» را که بگردید، خواهید دید هرجا او زبانی حماسی داشته، شعرش بهتر و برتر بوده است؛ و نیز شعرش به‌واسطه‌ فصاحت و بلاغتی که از زبان و فضای حماسی به دست آورده، استوارتر و شیواتر نیز شده است؛ نه‌تنها در زبان و بیان، بلکه در موسیقی کلام و تخیل و شوری که ایجاد می‌کند:
«آن صبح پرامید که ناموس شبنم است
شرقی‌ترین ترانه‌ دیوان آدم است
سردار سرفراز شهیدان آسمان
زیباترین تغزل باغ محرم است
گل‌های سرخ و یاس به تاراج باد رفت
زخم عمیق عشق به امید مرهم است...»
غزلی که با خواندن یکی دو بیت اولش به یاد ترکیب‌بند مشهور محتشم‌کاشانی افتادم. بعد وقتی متوجه‌ وزن و بعد خطابش به محرم شدم، دامنه‌ تاثیر محتشم را بر غزل دیدم. پایان غزل هم مزین به بیتی از همان ترکیب‌بند است. باشد، چه اشکالی درد، مگر هرچیزی محصول خود و دیگران نیست؟! این غزل به نظر من، همین که توانسته از غزل‌های معمول شاعر پیش‌تر رود، خود گامی است، حتی اگر نیم‌گام باشد.
3- نکته‌ دیگری که این دفتر توجه مخاطب را به خود جلب می‌کند، غزل‌هایی است که رحیمی درباره‌ عاشورا و امام حسین(ع)، امام علی(ع)، حضرت زهرا(س) و امام زمام(عج) گفته است. این اشعار وقتی در کنار اشعار دفاع‌مقدسی شاعر قرار می‌گیرد، درمی‌یابی که از این منظر تقریباً نیمی از اشعار آیینی و دفاع‌مقدسی است و مابقی اشعار هم به‌واسطه‌ تفکر شاعر، بالطبع تحت تاثیر همین مفاهیم والا؛ غزل‌هایی که نشان از انگیزه‌ بالای شاعر دارد، چرا که این اشعار در حماسی‌بودن خود زیبایند و تاثیرگذار، تا آنجا که از خود شاعر نیز چهره‌ای برتر نسبت به غزل‌های دیگر نشان می‌دهد.
3 بیت از غزل «ناموس شبنم» در بالا، جهت نمونه به‌منظور دیگری آمده است که از زیباترین غزل‌های این دفتر است. یعنی اینجاست که ما چهره‌ رحیمی را بهتر می‌شناسیم و در واقع چهره‌ برتر او را که در حماسه‌سرایی تجلی پیدا کرده است. در ضمن، بعضی از اشعار عاشورایی رحیمی را باید بخوانی تا متوجه شوی که چیست؛ مثل غزل «تو خوب‌ترین گاه غزلخوانی من»:
«ابتلاهای من و سینه‌ دریایی من
عشوه‌های تو عجین با بدن فانی من
من و اندوه و غم و رنج کشش‌های بزرگ
هست آخر سبب حیرت و ویرانی من...»
رحیمی در این دفتر ظاهراً برای حضرت مهدی(عج) هم 2 شعر سروده اما هرجا که حرف از «آمدن‌های خوب و معطر» می‌شود و سخن از «کارهای بهتر و روشن‌تر»، می‌بینی که در پشت این حرف‌ها امام زمان(عج) خود را صدا می‌زند و می‌خواهد؛ حرف‌هایی که گاه مثل آفتاب روشن است؛ مثل غزل «دوباره می‌آیی»:
«بیا بیا به جهان رنگ دیگری بزنیم
در آسمان محبت دمی پری بزنیم
به یاد یاس و اقاقی به یاد لاله‌ سرخ
به دشت خاطره‌ها، دست‌کم سری بزنیم
من از نگاه تو خواندم دوباره می‌آیی
که در معیت تو حرف بهتری بزنیم...»
و در این دفتر هر جا سخن از مرام و مردانگی و وفا و خداگونگی هست و جان شاعر برایش به پرواز درمی‌آید، همان‌جایی است که شاعر می‌خواهد آشکارا و پیدا از مولایش سخن بگوید. خاصه وقتی که واژه‌ مولا را به‌ کار می‌برد، معلوم می‌کند از که می‌خواهد سخن بگوید:
«راز و رمز عشق هم در حلقه‌ گیسوی اوست
عطر گل‌های بهاری از شمیم روی اوست...»
جالب است که بار حماسی اشعار آیینی‌اش بیشتر از بار عاطفی آن است و همین حماسی‌بودن نیز نوع نگاه شاعر را نسبت به محرم و قیام امام حسین(ع) و ائمه‌ اطهار(ع) بهتر نشان می‌دهد و نیز نگاه عزت‌طلبی او را از آیین تعیین می‌کند. شعرهای آیینی او گواه این امر است.
این هم ابیاتی از مثنوی «بانوی آب» که بعد از آخرین غزل این دفتر آمده است:
«نور زهرا آمد و هستی منور می‌شود
کهکشان‌ها غرق گل‌های معطر می‌شود...»
4- فصل بعدی مجموعه‌شعر محمدرضا رحیمی، فصل مثنوی است که نجواهای زیبایی دارد که آیینی است؛ نجواهای زیبایی که در تفاوت با غزل‌های او است. محمدرضا رحیمی مثنوی «ققنوس» را برای دکتر علی شریعتی سروده که چند بیتی از آن چنین است:
«من آن عندلیبم که در آتشم
چو ققنوس می‌سوزم و سرخوشم
مزینانی‌ام عشق توفانی‌ام
در این سرزمین فصل بارانی‌ام
علی ریشه دارد میان دلم
و عشقش به هم ریخت آب و گلم...»
غزل «خونین‌شهر» پایان‌بخش این سخن است؛ سخنی که مجال گفتن از اشعار دفاع‌مقدسی محمدرضا رحیمی را نیافت و این شعر را به جای آن گویاتر یافت:
«سرزمینی چو باغ رویا بود
نخل‌هایش چقدر زیبا بود
در کنار خلیج چون سروی
دیده‌بان تمام دریا بود
سبز و خرم شبیه باغ بهشت
با سپیدارهای فردا بود
ناگهان داستان دگرگون گشت
گوییا این همه به رویا بود
ناله و دود و خون و آتش و غم
جنگ جنگی که عشق تنها بود
سینه‌های ستبر مردم شهر
خود گواه رشادت ما بود...»

رضا شیبانی: «برگ‌ریز»  امیرعلی سلیمانی را چند بار  خوانده‌ام؛ یک بار به عنوان دوست و رفیق‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، زمانی که امیرعلی آن را به چاپ رسانده بود، سال 93... در شهرستان ادب میهمان بودم و یک شب تمام را در مهمانسرا با غزل‌‌های این کتاب سر کردم. باری دیگر امروز در مرداد 97 و به عنوان منتقد. رفاقت شاعرانه لحظات خوب و شیرینی را برای شاعران دوست فراهم می‌کند و شاعر بدون داشتن نگاه نکته‌گیر، میهمان شعرهای رفیق می‌شود و بی‌وقفه لذت می‌برد. من اسم این لذت شاعرانه را چرت ادبی هم می‌گذارم. چرت زدن بسیار شیرین است اما ممکن است پشت فرمان ماشین فاجعه بیافریند. پس هرچه در مقام دوست و رفیق شاعری‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، چرت شاعرانه بزنیم، در مقام منتقد چنین حقی نداریم. منتقد پشت رل می‌نشیند و شاعر مسافر او است و باید شاعر را به مقصد برساند‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌. اینجا مقصد حقیقت است و واقعیت. می‌خواهم بنا به وظیفه منتقد بودن با امیرعلی سلیمانی و خوانندگان روزنامه صریح باشم.  امیرعلی سلیمانی شاعر جوانی است که به حد کافی و وافی از خداوند متعال استعداد شاعری دریافت کرده است. ژن خوب شاعری را به وفور دارد‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌. تا آنجایی هم که لازم است صنایع آموزشی شعر نوشتن را فرا گرفته است اما یک ایراد بزرگ و ویرانگر دارد؛ شعر او فاقد هر گونه ویژگی است.
ویژگی چیست؟
سبک برای خوانندگان اهل ادبیات واژه‌ای است آشنا. ویژگی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، شانه به شانه سبک است. اما شاعران بدون سبک هم داشته‌‌‌‌‌ایم که ویژگی خاصی داشته‌‌اند که در ادبیات ماندگار شده‌‌‌اند. مثلا فرخی‌یزدی، شاعری است که به لحاظ ادبی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، سبک خاصی ندارد اما شخصیت و شعرش پر از ویژگی‌‌های خاصی است که برجستگی‌‌های عمیق به آن بخشیده است. این بیت‌‌های معروف او را بخوانید:
شب که در بستم و مست از می ‌نابش کردم
ماه اگر حلقه به در کوفت جوابش کردم
یا در ادامه:
زندگی کردن من مردن تدریجی بود
آنچه جان کند تنم عمر حسابش کردم
تشخیص اینکه این ابیات از فرخی‌یزدی است یا مثلا از ایرج، شهریار، رهی و بهار دشوار است. مگر اینکه بدانیم در دیوان فرخی به چاپ رسیده و سند آن به نام فرخی است اما همین فرخی با ویژگی دیگر که جسارت و جرأت حق‌طلبی و پیوند شعر با فریاد است ماندگاری یافته است.  به هر حال از امیرعلی سلیمانی اگر  نمی‌توان انتظار سبک داشت ولیکن می‌توان ویژگی طلبید. صدالبته نه فقط امیرعلی سلیمانی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، که امیرعلی‌‌های این نسل باید ویژگی داشته باشند. شاعرانی با طبع خوش و ذوق روان که اگر در جشنواره‌ای موضوع جشنواره «تخم مرغ»  هم باشد‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، می‌توانند شعری بلند بالا اما تهی از هرگونه اندیشه و جهت و هدف و ویژگی را بسرایند و نظر داوران را به استعداد خود جلب کنند. اما این مگر شاعری است؟ چه کسی شاعری را بدین روز افکنده است که ما هر سال در باتلاق جشنواره‌ها ده‌ها چون امیرعلی سلیمانی را گرفتار می‌کنیم و باز مدعی کار ادبی و فرهنگی هم هستیم. این سخنان را به عنوان کسی می‌نویسم که خود در نوجوانی حسابی به جشنواره‌ها آمد و شد داشته است. اصلا رفاقت من و امیرعلی سلیمانی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، جشنواره‌ای است اما اکنون که نگاه می‌کنم‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، از جشنواره‌ها جز این رفاقت‌های بی‌غل و غش چیزی برای‌مان باقی نمانده است. چون بی‌هدف  می‌نوشتیم... اعتقاد به انقلاب و جنگ داشتیم اما جشنواره سبب می‌شد در لحظه نضج دادن به شعرمان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، به جای انقلاب و جنگ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، حضرت داور جشنواره را در نظر آوریم... این رنج مزمن در سرتاسر شعرهای برگ‌ریز به شکلی واضح به چشم می‌خورد. در این مجموعه شعرهایی هستند که شبیه هزاران شعر از صد‌ها شاعر دیگرند. انگار شعرسرایی در  این نسل‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، به خشت‌زنی تبدیل شده است. هر کسی قرار است
50-40 خشت بزند و مجموعه‌ای از این خشت‌ها را با یک طراحی گرافیکی شیک منتشر کند و بعد رفقا برای هم نقد‌‌های نوازشگرانه و مهربانانه بنویسند و از هم تعریف کنند. اما  این خشت‌ها شبیه همند:
چقدر شهر عزادار مادران شهید است
چقدر داغ پسر می‌رسد برای پدرها
چقدر باغ غم‌انگیز می‌شود تو نباشی
چقدر دلهره دارند از درخت تبرها...
بگذریم از اینکه همین «چقدر دلهره دارند از درخت تبرها» معنی درستی ندارد و باید می‌گفت چقدر دلهره دارند از تبر درخت‌ها! اما حتی اگر همان معنی درست را هم در نظر بگیریم این شعر و از این دست شعر‌ها با مضامین و موتیف‌‌های تکراری و عین هم‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، راهی به دیهی نمی‌برند! امیرعلی و امیرعلی‌ها‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، باید کسب ویژگی کنند. صاحب اندیشه شدن‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، شاعر را متحول می‌کند و از زمین به آسمان می‌برد. نخستین قدم برای او پرهیز از این جشنواره‌‌های روزمره است. جشنواره‌‌‌هایی که باز تاکید می‌کنم به باتلاق شاعران جوان تبدیل شده‌‌‌اند. جشنواره‌‌‌هایی که فاقد مدیریت و داوری منطقی و سالم هستند و به پرورشگاه شعر گلخانه‌ای و بی‌مزه تبدیل شده‌‌اند که یک روز اگر با جوایز آبیاری نشوند‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، یک بیت نمی‌توانند تولید کنند‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌. من از امیرعلی به خاطر صراحت کلام پوزش می‌طلبم اما این شاعر با استعداد‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، باید مرغ استعدادش را از قفس آزاد کند!

حسام آبنوس:  کتاب «فرشته‌ها بوی پرتقال می‌دهند» به قلم «حسن بنی‌عامری» از آن دست آثاری است که هرخواننده‌ای با هر سلیقه‌ای با آن ارتباط برقرار می‌کند. این کتاب از 3 داستان تشکیل شده که هرکدام حال و هوای خاصی را تداعی می‌کند. زبان و غنای آن مهم‌ترین ویژگی این کتاب است که در هر 3 داستان، این غنای زبانی مشهود است. علاوه بر این ترکیب‌سازی‌ها و استفاده از واژگان بدیع دیگر نکته‌ای است که درباره این داستان‌ها باید به آنها اشاره کرد. قهرمان داشتن بویژه در داستان سوم نکته دیگری است که در این کتاب توجه خواننده را به خود جلب می‌کند. قصه‌های فرعی و همچنین رنگارنگ بودن شخصیت‌های کتاب هم عامل مهم دیگری است که این کتاب را تبدیل به اثری موفق کرده است. شاید کمتر خواننده‌ای باشد که این کتاب را دست بگیرد و لذت آن را درک نکند. حسن بنی‌عامری از نویسنده‌هایی است که خوانندگان در مواجهه با آثارش حتما باید بدانند با نویسنده متفاوتی روبه‌رو هستند؛ او فضا و داستان متفاوتی را به خواننده ارائه می‌دهد و همین داستان‌های او را با دیگران متمایز می‌کند. «معرکه دلاویز: فرشته با بوی پرتقال» عنوان داستان اول این کتاب است. داستان بلندی که در آن خواننده با شخصیت‌ها و قصه‌هایی روبه‌رو می‌شود که به مرور وارد داستان می‌شوند. در این داستان نویسنده کوشش دارد خواننده را تا پایان با روایت خود همراه می‌کند و در این اتفاق نیز موفق است. در این داستان که عنوان کتاب نیز از آن گرفته شده خواننده شاهد است که نویسنده تلاش کرده شخصیت‌ها و روایت در خدمت داستان قرار بگیرند. ترکیب‌سازی‌ها و به کار بردن واژه‌های خلاف‌آمد عادت خواننده این روزهای داستان فارسی، دیگر ویژگی این داستان و به طور کلی داستان‌های این کتاب و نویسنده است. این داستان جدا از فرم متفاوت زبانی، داستانی دیالوگ‌محور است که به نظر می‌رسد نویسنده در این امر دارای تبحر است و بخوبی دیالوگ‌پردازی می‌کند. از دیگر نکاتی که می‌توان درباره داستان اول گفت ورودی و سپس پایان داستان است که با یک جمله آغاز و پایان می‌یابد. «کور شوم اگر دروغ بگویم». قصه‌های فرعی کتاب خواننده را سرشار از احساس مثبت می‌کند و این از توانایی نویسنده در همراه کردن خواننده نشانه دارد. «معرکه دلربا: بابای آهوی من باش» دومین داستانی است که در کتاب «فرشته‌ها بوی پرتقال می‌دهند» خواننده با آن روبه‌رو می‌شود. فضای داستان و زمان تداعی‌کننده موقعیت جنگ تحمیلی است. این داستان یک اثر جنگی در این مجموعه است که حاوی نگاه نویسنده به مقوله جنگ است. نگاهی که نشان می‌دهد نویسنده چطور به جنگ و مساله تجاوز دشمن به وطن می‌نگرد. داستانی که قدرت قصه‌پردازی نویسنده بخوبی در آن آشکار می‌شود. بازی‌های زبانی و جدا از آن دال مرکزی قصه که یک بره آهو است خواننده را جذب قصه می‌کند. نویسنده معانی بسیاری را در قصه‌اش جا داده و برای خواننده ریزبین نکاتی کشف شدنی را در داستان گنجانده و از این رو این داستان لذت اندیشیدن را به خواننده اهدا می‌کند. قدرت داستانگویی نویسنده و به خدمت درآوردن روایت و زبان را برای جذب خواننده به فضا و قصه بخوبی در این قصه می‌بینیم. توصیف‌هایی که قرار است در خدمت داستان باشد و نویسنده توانسته از آنها در مسیر داستانش استفاده کند. شخصیت‌های قصه بموقع وارد می‌شوند و حضورشان در داستان اندازه است و خواننده حس زائد بودن نسبت به آنها ندارد. «معرکه دلارام: خانه شبگردها دورست» سومین داستانی است که در این کتاب با آن روبه‌رو خواهید شد. داستانی که شخصیت‌ها و فضای آن با داستان اول ارتباط مستقیمی دارد و همان شخصیت‌ها و افراد در داستان حضور دارند ولی این‌بار زاویه دیگری از زندگی آنها روایت شده است. «دانیال» این قصه در واقع همان دانیال دلفام قصه اول است اما این‌بار به جای راوی ناظر بودن، راوی فعالی است که مشغول روایت کردن سرگذشت خود است. داستانی که باز هم شاهد همان زبان و همان قدرت بیان و غنای نثر هستیم و نویسنده نشان می‌دهد این زبان و غنای آن اتفاقی نیست. او در ساختن این داستان نیز نشان می‌دهد می‌تواند موقعیت‌هایی خلق کند که هر خواننده‌ای را ترغیب به ادامه اثرش کند. اثری که فراز و فرودهای داستانی و گره‌های زیادی دارد و خواننده از اینکه دانه به دانه این گره‌ها گشوده می‌شود حس خوب داستان‌خوانی را کسب می‌کند و این همان چیزی است که نویسنده به خواننده‌اش ارائه کرده است. شخصیت‌هایی که در این داستان بلند حضور دارند هرکدام قصه‌هایی ویژه خود دارند که اگر بنی‌عامری بخواهد می‌تواند هر کدام از آنها را گسترش دهد و داستان دیگری را خلق کند. از این حیث می‌توان پی برد نویسنده توانایی بالایی در ساخت شخصیت که اصلی‌ترین رکن هر جهان داستانی است، دارد. حسن بنی‌عامری در این داستان خواننده خود را با غافلگیری روبه‌رو می‌کند. قهرمان داستان نکته مهم این داستان است، برخلاف بسیاری از داستان‌های امروز که فاقد قهرمان بوده و شخصیت‌هایی منفعل را به خواننده عرضه می‌کنند. کتاب «فرشته‌ها بوی پرتقال می‌دهند» به قلم حسن بنی‌عامری را نشر نیلوفر در ۳۲۸ صفحه منتشر کرده است.
 

ضیاءالدین خالقی: «تماشای جمال» اثر آقای علی‌اکبر رشاد چنانکه از نامش پیداست‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، مجموعه شعری است بشدت شیفته سنت‌‌های عرفانی شعر کهن. هم کلمه «تماشا» عقبه‌ای معرفتی در عرفان دارد و هم «جمال». در توصیف مکتب عرفانی مرحوم دولابی می‌گویند که کلیت این مکتب در یک جمله خلاصه می‌شود: تماشای جمال هستی در آرامش!
صدالبته با شناختی که از آقای رشاد به عنوان یک محقق و دانشمند اسلامی داریم‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، پیداست این مجموعه می‌تواند رازناکی شاعرانه شاعران اهل معرفت را داشته باشد. کمابیش چنین نیز هست. انگار با سلوک‌نامه عرفانی روبه‌رو هستیم:
چیست عرفان عارف سالک
برگزیدن ز صد هزاران یک
ما تو را برگزیده‌‌‌‌‌ایم اما
ما عرفناک حق معرفتک
معمولا شعر علما‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ در ادبیات امروز کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد. عالم بودن بویژه در سده اخیر‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، شعر را هر چقدر قدر باشد‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، به حاشیه می‌راند. یک نمونه واضح شعرهای علامه طباطبایی است که از بهترین نمونه‌‌های ادبیات عرفانی در چندصد سال اخیر است اما در نهایت زیر سایه فیلسوف و عارف بودن وی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، کمتر دیده شده است و در نهایت تحسینی به همراه داشته است به عنوان صفت تزیینی بر شخصیت والای او.
شعر آقای رشاد برای من نکات جذاب خاصی داشت که گفتن آن خالی از لطف نیست. شعر او در بعضی جاها از دایره عرفان حوزوی و شعر منبری‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، خارج و به دنیاهای دیگری وارد می‌شود که بر شعریت آن می‌افزاید‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌. آقای رشاد هر قدر خودش هم شعر خود را جدی نگیرد (چنانکه در مقدمه نوشته است که دوستان این اشعار را به چاپ رسانده‌‌اند و او خود آنها را لایق عرضه نمی‌دانست) اما بیش از اندازه‌ای که فکرش را بکنیم شاعری جدی است. او حتی برخلاف بسیاری از شاعران حوزوی که شعرشان صرفا در دایره شرع و در نهایت عرفان می‌چرخد‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، گاهی نیمایی می‌شود و  به گستره‌‌های مدرنیته و ادبیات انقلابی دهه‌‌های 50 و 60 نیز سرک می‌کشد:
خون می‌تراود از حلقوم این قلم
خون دلم
وندر عروق ممتد کاغذ
تزریق می‌کنم آن را
گلواژه‌ام گلوله سربی است
خودکار من مسلسل خودکار
منظومه‌ام
قطار فشنگ است
ملاحظه می‌کنید که بوی ادبیات چپ هم حتی از تصویرسازی‌‌های شعر به مشام می‌رسد. اگرچه در پایان شعر تمسخری هم بر ادبیات چپ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ روا می‌دارد:
من می‌زنم قلم ز غم اما
هرگز نه قیم خلقم
در کنج کافه
در کلاس گیلاس
پیشرو بودن شاعری روحانی در ادبیات‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ برای من جالب است. ما شاید فکر کنیم که انقلابی‌گری آوانگارد محصول شاعران حوزه هنری پس از انقلاب نظیر سلمان و سیدحسن حسینی و قیصر باشد. خواندن این شعر که در سال 1356 سروده شده است‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، ما را به نکات جالبی هدایت می‌کند:
این نسل تازه خیز
این نسل نوشکفته بیگانگی ستیز
گل‌‌های کاغذین تو را ‌ای فرنگ مست
دیگر نمی‌خرد   
به جرأت می‌توانم بگویم که شعرهای نیمایی آقای رشاد در مرتبه‌ای بالاتر از شعرهای کلاسیک او هستند. آقای رشاد شاعری بزرگ می‌توانست باشد‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، اگر خلاف آنچه در مقدمه اعتراف کرده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، شاعری خود را جدی می‌گرفت. اینکه شاعر حوزوی چنین پیشروانه شعر نیمایی بگوید آن هم در دهه 50، ظاهرا جالب است؛ اگر بدانیم در آن دهه‌ها حتی قالب شعر هم بین مذهبی‌ها و لائیک‌ها محل اختلاف بوده است. از معدود شاعران مذهبی که به قالب‌‌های جدید رو آورده بودند می‌توان کسانی چون شهریار و موسوی‌گرمارودی را نام برد. بنده امروز فهمیدم آقای رشاد هم دستی بر این آتش داشته است.
علی‌ای حال معتقدم‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ منتقدان نباید در نگاه به شعر‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، در بند حوزوی بودن یا شخصی بودن شاعر بمانند. این نگاه حتی به صورت موافق باعث لطمه دیدن شاعرانی شده است که در حوزه‌‌‌اند. دیده‌ام بسیاری از شاعران  طلبه جوان را که در جلسات ادبی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، با لباس شخصی حضور پیدا می‌کنند. این ناراحت‌کننده است. حتی کسانی که به عنوان موافق‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، از طلبه شاعری تجلیل می‌کنند نا خواسته در این فضا به وجهه ادبی او جفا می‌کنند. به هر حال باید در نقد ادبی ما این مسأله حل و ساده شود.