احسان سالمی: ذائقه مخاطب و سلیقه او مسأله‌ای است که از بدو راه‌اندازی صنعت سینما مورد توجه خالقان آثار سینمایی و تصویری بوده است. اساسا هر محصول هنری در تعامل و ارتباط مستقیم با مخاطب است که هویت پیدا می‌کند و خواسته مخاطب است که در بسیاری از موارد مسیر سینما را از تمرکز بر تولید آثاری در چند ژانر مشخص به سمت سایر ژانرها می‌کشاند. شاهد مثل ملموس این ماجرا در سینمای ایران که نمونه‌های عینی آن احتمالا بیشتر از تولیدات سینمای جهان پیش چشم مخاطبان این یادداشت قرار داشته، مسأله چرخش ذائقه مخاطبان سینمای ایران به سمت آثار کمدی در سال‌های اخیر است. اما آنچه بهانه نگارش این یادداشت شد، انتشار آماری در ارتباط با تغییر علاقه‌مندی مخاطبان سینما نسبت به ژانرهای مختلف سینمایی بین سال‌های 1910 تا 2018 میلادی توسط یکی از سایت‌های سینمایی بود؛ آماری جالب توجه که هر کدام از بخش‌های آن می‌تواند سوژه انجام یک پژوهش سینمایی در زمینه دلایل تغییر ذائقه مخاطبان درباره هر کدام از ژانرهای سینمایی طی یک قرن اخیر باشد. اولین چیزی که از نگاه به آمارهای مندرج در این نمودار گرافیکی به ذهن هر مخاطبی می‌رسد، رشد آمار فیلم‌های مستند و آثار مهیج است. درواقع براساس خروجی‌های این نمودار ژانرهایی همچون موزیکال، جنگی و وسترن به مرور زمان دچار افت مخاطب شده‌اند و از طرف دیگر مستندها و همچنین آثار دلهره‌آور (یا همان تریلرها) و وحشتناک با رشد مخاطب روبه‌رو شده‌اند.در ارتباط با رشد سینمای مستند و جلب توجه مخاطبان به این قبیل آثار بویژه در سال‌های اخیر، بیش از هر چیز این گزاره در ذهن‌ها متبادر می‌شود که شاید دلیل استقبال رو به رشد مخاطبان از آثار مستند ارتباط مستقیم فیلم‌های مستند با فضای زندگی واقعی و بازتاب پیدا کردن مسائل و معضلات اجتماعی یا رویدادهای سیاسی مهم در این آثار است؛ اتفاقی که باعث می‌شود تا قابلیت ارتباط‌گیری مخاطبان با این آثار بیشتر شود. از طرف دیگر در ارتباط با ژانر کمدی که معمولا در سینمای جهان بیشتر مورد توجه مخاطبان است، بارزترین تحلیل را می‌توان مربوط به نقاط اوج این نمودار دانست؛ جایی در حوالی دهه 1930 تا اواسط دهه 1940 که بخش عمده‌ای از کشورهای جهان درگیر جنگ دوم جهانی بودند و در این فضا به شکل طبیعی به‌واسطه غلبه حس افسردگی و فشارهای روانی وارد بر جوامع غربی درگیر در جنگ، هیچ‌ چیز به اندازه فیلم‌های کمدی و سرخوشی ناشی از تماشای کمدی‌ها نمی‌توانست به عنوان یک مخدر قدرتمند جوامع افسرده آن روز را تسکین دهد. به همین خاطر هم هست که با وجود یکدست بودن میزان مخاطبان آثار کمدی در این یک قرن، اوج استقبال مخاطبان از این آثار را در همان سال‌ها می‌توان دید. البته در تحلیل این نمودار باید به شاخصه‌های تولیدی سینمای هالیوود نیز توجه شود. برای مثال در تحلیل اینکه چرا فیلم‌های موزیکال در یک قرن اخیر به شکلی محسوس دچار افت مخاطب شده است، می‌توان به این نکته اشاره کرد که سینمای آمریکا با عبور از سینمای استودیویی که تمرکز زیادی بر تولید آثار موزیکال داشت، کم‌کم این قبیل آثار را از چرخه اصلی تولید خود کنار گذاشت. البته که آثار موزیکال هیچ‌گاه از سینمای آمریکا حذف نشد و اتفاقا در سال‌های اخیر این ژانر جان دوباره‌ای گرفته است و توجه ویژه به آثاری از قبیل «لالالند» در فصل جوایز سینمایی هالیوود نشان می‌دهد ژانر موزیکال هنوز هم می‌تواند حرف‌هایی برای گفتن داشته باشد.  به این مورد می‌توان افت شدید محبوبیت ژانر وسترن را هم اضافه کرد؛ ژانری که محبوب‌ترین ژانر سینمای هالیوود از اوایل قرن بیستم تا دهه ۶۰ میلادی بود ولی از اواخر دهه‌های 80 و 90 میلادی بشدت افت کرده است. جالب اینکه وسترن در سینمای هالیوود از جمله مهم‌ترین ژانرها و حتی به تعبیری «مادر ژانرها» به شمار می‌رود و به تعبیر آندره بازن، نظریه‌پرداز بزرگ سینما، اگر سینما یعنی حرکت، پس‌ وسترن عالی‌ترین مصداق سینما و مظهر و عصاره آن است. اما همین عالی‌ترین ژانرها به گواه نمودار مذکور از آغاز دهه 80 میلادی با افت شدید مخاطب روبه‌رو شده است؛ اتفاقی که شاید اصلی‌ترین دلیل آن را باید حرکت فزاینده و پرسرعت جامعه آمریکا به سمت زندگی مدرن و دغدغه‌های متناسب با این زندگی دانست، دغدغه‌هایی که در آن جایی برای دیدن وسترن‌های کلاسیک با آن شکل و شمایل خاص خود نیست. جالب اینکه هر چه فیلم‌های وسترن از آغاز دهه 80 میلادی افت کرده‌اند، براساس همین نمودار می‌توان رشد میزان مخاطبان فیلم‌های فانتزی را دید. فیلم‌هایی که اوج استقبال از آنها در سال‌های میانی دهه 90 میلادی است؛ سال‌هایی که از آن به عنوان اثر ظهور رسانه‌های نوین یاد می‌کنند و طبیعی است که در این فضای جدید، آثاری از دنیای فانتزی جذابیت بیشتری برای مخاطبان خواهد داشت.  

مدیر کتابخانه تخصصی جنگ گفت: حدود ۱۸ هزار عنوان کتاب مرتبط با دوران دفاع‌مقدس از ابتدای جنگ تحمیلی تاکنون  منتشر شده است. به گزارش «وطن امروز»، نصرت‌الله صمدزاده در «اولین نشست هم‌اندیشی جمعی از پژوهشگران حوزه دفاع‌مقدس» گفت: خاطرات بسیاری در حوزه دفاع‌مقدس منتشر شده اما کتابخانه استاندارد ملی یک موضوع بیشتر به آن نداده و آن «جنگ ایران و عراق- خاطرات» است. وی گفت: درحالی ‌که ما نزدیک به ۲۰۰۰ کتاب با این موضوع داریم اما اینکه در دل این خاطرات چه چیزی وجود دارد و به چه چیزی پرداخته و چه شخصی مطرح ‌شده است، چیزی را نمی‌یابیم. صمدزاده گفت: ما 5 دوره در نشر کتاب داریم که در دوره اول از سال ۵۹ تا ۶۷ هرساله حدود ۱۱۰ عنوان کتاب منتشر شده است. دوره دوم از سال ۶۸ تا ۷۴، هر ساله حدود ۱۷۵ عنوان، در دوره سوم یعنی بین سال‌های ۷۵ تا ۸۲، هر ساله حدودا ۱۸۰ عنوان کتاب و در دوره چهارم ۸۳ تا ۸۷ هر ساله به‌طور متوسط حدود ۶۳۰ عنوان کتاب وارد بازار نشر شده است. دوره پنجم هم که بیش از ۱۰ سال طول کشیده متوسط سالانه نشر کتاب به نزدیک هزار عنوان رسیده است. مدیر کتابخانه تخصصی جنگ افزود: حدود ۱۸ هزار عنوان کتاب از ابتدای انقلاب تا حالا منتشر شده است، از این تعداد، حوزه کودک و نوجوان ۱۹۲۲ و حوزه بزرگسالان ۱۶ هزار و ۱۶۲ کتاب به خود اختصاص داده است. 

سیدمرتضی میرباقری در جمع مدیران و برنامه‌سازان تلویزیون از برنامه‌های دهه ‌فجر امسال رسانه‌ملی خبر داد که مبتنی بر گفتمان‌های استقلال، اقتدار و امید است. به گزارش «وطن‌امروز»، معاون سیما در نشست محتوایی دهه فجر 1398 که با حضور مدیران و برنامه‌سازان این معاونت برگزار شد، گفت: گفتمان‌های محوری سیما برای برنامه‌های ایام‌الله دهه فجر امسال تأکید بر استقلال، اقتدار، تبدیل شدن ایران به قدرت منطقه‌ای و امید و حرکت به سوی آینده‌ای روشن است. میرباقری با بیان اینکه تلویزیون در دهه فجر سال گذشته بیش از 200 برنامه نمایشی و غیرنمایشی را روی آنتن برد، افزود: با توجه به تجربه ارزشمند رسانه‌ملی، داشتن نیروی انسانی ماهر و باتجربه برنامه‌ساز و همچنین آرشیو غنی، معاونت سیما برای دهه فجر امسال و روایت روزهای پرشور انقلاب و یادآوری حماسه‌سازی‌های مردم از قاب رسانه ملی، برنامه‌های شاخصی را در نظر گرفته است. وی با بیان اینکه شماری از جمعیت جوان کشورمان از اخبار وقایع انقلاب اسلامی کم‌اطلاع دارند و بخش اندکی هم از اتفاقات آن روزها مطلبی را به یاد ندارند، تصریح کرد: این وظیفه رسانه است که با هنرمندی، درایت و هوشمندی، حماسه باشکوه ملت ایران را زنده نگه دارد و شجاعت و اتحاد مردم را در سرنگونی رژیم وابسته پهلوی روایت کند. 

کامبیز دیرباز که این روزها در قالب مجری در مسابقه «دست‌فرمون» شبکه نسیم روی آنتن است در گفت‌وگویی با فارس از تجربه اجرا در این برنامه و شرایط سریال‌های تلویزیون اینچنین گفته است: درباره مسیر من در بازیگری هیچ اتفاق خاصی نیفتاده است و من همچنان بازیگر هستم. در تمام دنیا به همین شکل است و اغلب بازیگرهای‌شان در کنار بازیگری، اجرا هم می‌کنند اما نمی‌دانم چرا در ایران اگر یک بازیگر بخواهد به ژانرهایی مثل اجرا نزدیک شود همه چیز برای مخاطب ما عجیب و غریب می‌شود. وی در ادامه درباره اینکه به‌رغم پیشنهادهایی که در سریال‌های تلویزیون دارد چرا به سمت بازی در شبکه نمایش خانگی و مجری‌گری گرایش پیدا کرده است، گفت: اساسا اینطور نیست که بخواهم تصمیم بگیرم از چه بازه زمانی تا چه بازه زمانی در شبکه خانگی باشم و بعد از آن به تلویزیون بروم. زمان‌هایی که پیشنهادی از تلویزیون یا شبکه خانگی دارم حرف اول و آخر را فیلمنامه‌ای می‌زند که پیشنهاد می‌شود. ممکن است 4 سال پشت سر هم در تلویزیون پیشنهادهای جذاب داشته باشم مثل «میکائیل»، ‌«پشت بام تهران» و «زیر پای مادر» که دقیقا 4 سال متوالی در تلویزیون سریال بازی کردم و در هر کدام از اینها نقش اصلی بودم. هر سه این کاراکترها برایم بسیار جذاب بودند و موازی شدند با مقطعی که اغلب فیلمنامه‌ها کاراکتر‌محور نبودند. یادم هست تمام فیلمنامه‌های آن زمان، 5-4 نقش اصلی داشتند و تا پایان هم متوجه نمی‌شدید کدام نقش اصلی است و خیلی هم برای مخاطبان جذاب بود. اما خب! سلیقه من به این شکل بود که در این سال‌ها به دنبال فیلمنامه‌های قهرمان‌محور بودم. مثل میکائیل که آنقدر قهرمان است و آنقدر قصه اصلی برای او است که اسم سریال، اسم شخصیت میکائیل است و قصه، قصه او است. همان زمان اصلا به این فکر نمی‌کردم که 4 سال است در تلویزیون بازی می‌کنم و این برایم مهم بود که کاراکتر مورد علاقه‌ام را بازی می‌کنم. وی در پایان درباره علل کم‌کاری‌اش در سینما تصریح کرد: اگر هم در آن 4 سال پیشنهاد سینمایی داشتم، کاراکتر پیشنهادی به اندازه مجموعه‌های تلویزیونی‌ام محوری نبوده است. نزدیک 7 ماه مشغول بازی در سریال زیر پای مادر بودم و در این مدت هم اغلب همکاران و دوستان می‌دانستند که کار دیگری انجام می‌دهم اما در فواصل بین کارها اگر پیشنهادی بود پیشنهاد خیلی خوبی نبود.