سرانجام با گذشت 3 روز از حادثه تلخ سقوط هواپیمای مسافری اوکراینی که بامداد روز چهارشنبه در حوالی پرند سقوط کرده بود و پس از پیدا شدن جعبه سیاه آن و آغاز بررسی‌ها در زمینه علت این سانحه، روز گذشته نتیجه تحقیقات با اطلاعیه‌ای از سوی ستاد کل نیروهای مسلح منتشر شد و این ستاد سقوط هواپیما را ناشی از خطای انسانی دانست و اطمینان داد مقصران این خطا را نیز به سازمان قضایی نیروهای مسلح معرفی خواهد کرد. علت این حادثه که متاسفانه باعث جان باختن 179 سرنشین هواپیما شد که در بین آنها 147 مسافر ایرانی حضور داشتند، طبق آنچه فرمانده نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در نشست خبری روز گذشته خود در این زمینه اعلام کرد، اشتباه گرفتن این هواپیمای مسافری با موشک کروز و مدت زمان بسیار کوتاه چند ثانیه‌ای که برای واکنش لازم بود، متاسفانه موجب رخ دادن این حادثه و خطای پدافندی در شلیک به هواپیما شده است. سردار امیرعلی حاجی‌زاده در ادامه با شجاعت و صداقت مسؤولیت این حادثه را بر عهده گرفت و سازمان هواپیمایی کشوری را فاقد تقصیر در این زمینه دانست تا با پذیرش خطای رخ داده، خطای انسانی را عامل حادثه اعلام کند. در همین ارتباط ستاد کل نیروهای مسلح بیانیه‌ای صادر کرد که‌ به شرح زیر است:

 

* ملت شریف و انقلابی ایران اسلامی

در پی وقوع حادثه دلخراش سقوط یک فروند هواپیمای مسافربری بوئینگ ۷۳۷ خطوط هوایی کشور اوکراین در اولین ساعات صبح چهارشنبه 18/10/98  و در بحبوحه تهاجم موشکی به پایگاه آمریکای جنایتکار و احتمال تاثیر اقدامات نظامی در این حادثه، ستاد کل نیروهای مسلح بلافاصله به منظور بررسی این احتمال اقدام به تشکیل هیأت بازرسی متشکل از کارشناسان فنی و عملیاتی، مستقل از سازمان هواپیمایی کشوری نمود که نتایج بررسی شبانه‌روزی و دقیق این هیأت به استحضار ملت شریف ایران می‌رسد:

۱- در پی تهدیدهای رئیس‌جمهور و فرماندهان نظامی آمریکای جنایتکار مبنی بر هدف قرار دادن تعداد زیادی از اهداف در خاک جمهوری اسلامی ایران در صورت انجام عملیات متقابل و نظر به افزایش بی‌سابقه تحرکات هوایی در منطقه، نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران به منظور پاسخگویی به تهدیدات احتمالی در بالاترین سطح آماده‌باش قرار گرفت.

۲- در ساعات پس از انجام عملیات موشکی، پرواز‌های جنگی نیروهای تروریست آمریکایی در پیرامون کشور افزایش یافته و برخی اخبار نیز از مشاهده اهداف هوایی به سمت مراکز راهبردی در کشور به واحدهای دفاعی واصل و اهداف متعددی در برخی صفحات رادار مشاهده شد که موجب حساسیت بیشتر در مجموعه‌های پدافند هوایی گردید.

۳- در چنین شرایط حساس و بحرانی، پرواز شماره ۷۵۲ خطوط هوایی اوکراین از فرودگاه امام خمینی(ره) حرکت نموده و هنگام چرخش، کاملاً در حالت نزدیک‌شونده به یک مرکز حساس نظامی سپاه و در ارتفاع و شکل پروازی یک هدف متخاصم قرار می‌گیرد که در این شرایط بر اثر بروز خطای انسانی و به صورت غیرعمد، هواپیمای مذکور مورد اصابت قرار گرفته که متاسفانه موجب به شهادت رسیدن جمعی از هموطنان عزیز و جان باختن تعدادی از اتباع خارجی می‌گردد.

۴- ستاد کل نیروهای مسلح ضمن عرض تسلیت و اظهار همدردی با خانواده‌های داغدار هموطن و جان‌باختگان اتباع سایر کشورها و عذرخواهی به خاطر خطای انسانی پیش آمده، اطمینان کامل می‌دهد با پیگیری انجام اصلاحات اساسی در فرآیندهای عملیاتی در سطح نیروهای مسلح، امکان تکرار اینگونه خطاها را غیرممکن ساخته و بلافاصله مقصر آن را به سازمان قضایی نیروهای مسلح معرفی نماید تا با خطا‌های صورت گرفته برخورد قانونی صورت گیرد.

۵- همچنین ابلاغ شد در اسرع وقت مسؤولان مربوط در سپاه با حضور در رسانه ملی توضیحات مشروحی را به مردم شریف ارائه نمایند.

 

* کاش می‌مردم و شاهد حادثه سرنگونی هواپیما نبودم

فرمانده نیروی هوافضای سپاه ظهر دیروز در نشست خبری با اشاره به سقوط هواپیمای مسافری اوکراینی، گفت: حادثه دلخراش سرنگونی هواپیمای مسافری خطوط هوایی اوکراین را وقتی در غرب کشور بودم، بعد از اجرای عملیات ضربتی موشکی علیه پایگاه‌های آمریکا شنیدم و موقعی که اطمینان پیدا کردم این اتفاق افتاده، واقعاً برای خودم آرزوی مرگ کردم؛ ‌ای کاش می‌مردم و چنین حادثه‌ای را شاهد نبودم. سردار امیرعلی حاجی‌زاده افزود: ما یک عمر خودمان را پیش‌مرگ مردم کردیم و امروز هم آبروی‌مان را با خداوند متعال معامله می‌کنیم و در این شرایط سخت در مقابل دوربین‌ها ظاهر شدیم تا توضیح دهیم. این حادثه توسط ستادهای بالاتر و مجموعه قوه‌قضائیه ان‌شاءالله بررسی و ارزیابی خواهد شد و اطلاعات کامل می‌شود؛ همین ابتدای صحبت عرض می‌کنم گردن ما از مو باریک‌تر است و همه مسؤولیت این کار را می‌پذیریم و هرگونه تصمیمی مسؤولان بگیرند ما مطیع اجرای آن هستیم.

فرمانده نیروی هوافضای سپاه گفت: در تشریح این حادثه باید بگویم همان‌گونه که مطلع هستید بیش از یک هفته است شرایط و التهاب منطقه را فرا گرفته و احتمال درگیری بسیار بالا بود و شاید از ابتدای انقلاب تاکنون چنین شرایطی نداشتیم و احتمال درگیری بسیار بالا بود. سردار حاجی‌زاده با بیان اینکه آمریکایی‌ها در آماده‌باش کامل بودند و نیروهای مسلح ما نیز در آماده‌باش صددرصد قرار داشتند، اظهار داشت: آمریکایی‌ها تهدید کرده بودند ۵۲ نقطه از ایران را می‌زنند، به خاطر همین همه یگان‌های آفندی و پدافندی در آماده‌باش صددرصد بودند. وی اضافه کرد: طبیعتاً سامانه‌های مستقر در تهران و پدافند تهران در همین شرایط بود. آنچه در بررسی‌ها به دست آمده و بر اساس توضیحات دوستان ما در شب حادثه وضعیت را در حالت جنگی قرار داده بودند و شبکه یکپارچه پدافند در آماده‌باش کامل بود. در این شرایط تعدادی از سامانه‌های پدافندی به رینگ پدافندی تهران اضافه شد. وی ادامه داد: اولین سامانه در محدوده غرب تهران که همین حادثه توسط آن رقم خورده در اطراف بیدگنه مستقر می‌شود و در چندین مرحله آماده‌باش ۳-۳ که بالاترین سطح آماده‌باش است به همه شبکه پدافندی اعلام می‌شود. در چندین مرحله به شبکه پدافند از جمله همین سامانه اعلام می‌شود موشک‌های کروزی به سمت کشور شلیک شده است و در یکی، دو مرحله تاکید می‌شود گزارشات واصله مبنی بر این است که این موشک‌های کروز در مسیر هستند و آماده باشید. سردار حاجی‌زاده تصریح کرد: این سامانه‌ها در بالاترین سطح آمادگی به سر می‌بردند، به آنها اعلام شده بود موشک‌های کروز شلیک شده و در مسیر هستند. این سامانه که درگیر شده و شلیک موشک داشته، مصاحبه‌ای با اپراتور آن انجام شده که در آینده منتشر خواهد شد. فرمانده نیروی هوافضا سپاه اظهار داشت: اپراتور اظهار می‌کند پروازها متوقف شود؛ چندین بار تقاضا کردیم فضای کشور از پروازها متوقف شود که اصطلاحاً می‌گویند فضا باید «CLEAR» شود اما بنا بر برخی ملاحظات صورت نمی‌گیرد و با وجود شرایط جنگی پروازها ادامه پیدا می‌کند.

وی افزود: در آن لحظاتی که این اتفاق می‌افتد این سامانه در فاصله ۱۹ کیلومتری مواجه می‌شود با یک هدفی که کروز تشخیص داده می‌شود. سردار حاجی‌زاده در ادامه از روی نقشه‌ای که در محل نشست خبری نصب بود، جزئیات حادثه هواپیمای اوکراین را تشریح کرد و گفت: این سامانه پدافندی ساعت ۱۲ شب در محل مورد نظر مستقر می‌شود. با توجه به اطلاعاتی که به این اپراتور سامانه پدافند هوایی داده بودند که وضعیت جنگی است و اعلام کرده بودند موشک کروز شلیک شده است، این اپراتور هم هواپیما را موشک کروز تشخیص می‌دهد و موظف بوده است در این شرایط تماس و تاییدیه بگیرد. خبط اپراتور هم در همین نکته است.

فرمانده نیروی هوافضای سپاه گفت: در آن شرایط گویا سیستم ارتباطی‌اش با اختلال مواجه بوده یا سامانه‌های «جمینگ» موجب شده یا شبکه شلوغ بوده است. به هر ترتیب، نتوانسته است تماس بگیرد. سردار حاجی‌زاده اظهار داشت: اپراتور ۱۰ ثانیه فرصت داشته تصمیم بگیرد و هم می‌توانسته بزند و هم می‌توانسته نزند و متأسفانه در چنین شرایطی این تصمیم بد را می‌گیرد. درگیر شده و موشک شلیک می‌شود و هواپیما مورد اصابت قرار می‌گیرد.

سردار حاجی‌زاده با اشاره به برخی اظهارنظرها از سوی مقامات هواپیمایی گفت: لازم می‌دانم چند نکته را در اینجا مطرح کنم. عزیزان هواپیمایی کشوری تا قبل از اعلام نیروهای مسلح، دفاع می‌کردند و می‌گفتند این حادثه اصابت موشک نیست و تحت بررسی است. آنها بر اساس دانسته‌های خود عمل می‌کردند و از این حادثه خبری نداشتند. من زمانی که مطلع شدم صبح روز چهارشنبه بلافاصله به مسؤولان اطلاع دادم.

وی افزود: به من گفته بودند یک هدف را زده‌ایم اما تقارن این موضوع با سقوط هواپیمای مسافری من را به شک انداخت. من در غرب کشور بودم و بلافاصله به سمت تهران حرکت کردم ولی در بین راه با مسؤولان تماس گرفتم و گفتم این اتفاق افتاده است و من احتمال بالا می‌دهم هواپیمای خودی را زده باشیم. تا به تهران برسم دیدم ستاد کل نیروهای مسلح بر اساس اصول معمول، یک تیم بررسی حادثه تشکیل داده و این تیم کسانی را که دخیل در این موضوع بودند قرنطینه کرد. فرمانده نیروی هوافضای سپاه اظهار داشت: ما اجازه نداشتیم چیزی به کسی بگوییم. ما اطلاع‌رسانی کرده بودیم و لازم بود شرایط و موضوع مورد بررسی قرار گیرد اما اینکه چند روز طول کشید تا خبررسانی شود، به این خاطر نبوده که کسی بخواهد موضوع را کتمان کند، بلکه روال موضوع به همین شکل است که ستاد کل باید موضوع را بررسی کند. آنها نیز حادثه را بررسی کردند و تقریباً صبح جمعه همه اطلاعات جمع و مشخص شد واقعه چه بوده است. عده‌ای در این حادثه خطا داشتند و اتفاقاتی افتاده است. سردار حاجی‌زاده گفت: بنده در اولین ساعتی که مطلع شدم، به مقامات اطلاع دادم و آنها باید این مساله را ارزیابی و بررسی می‌کردند و واقعاً هم ستاد کل نیروهای مسلح در این زمینه سریع عمل کرد و ظرف ۴۸ ساعت این بررسی‌ها انجام شد. فرمانده نیروی هوافضای سپاه ادامه داد: همچنین مسؤولان سازمان هواپیمایی کشوری که محکم برخورد موشک به هواپیما را رد می‌کردند، به این دلیل بود که آنان بر اساس تجربیات خودشان عمل می‌کردند و من اعلام می‌کنم آنها هیچ گناهی ندارند و مقصر نیستند و هر چه تقصیر است بر عهده ما است. وی بیان کرد: هم هواپیما در مسیر بوده و خطایی نداشته و هم هواپیمایی کشوری و شرکت فرودگاه‌ها همگی بدرستی عمل کرده‌اند و اگر خبط و خطایی وجود داشته است، یکی از عناصر ما خطا کرده است و این موضوع به ما مربوط است و باید پاسخگو باشیم. سردار حاجی‌زاده تصریح کرد: هواپیمایی کشوری نظامی نیستند و بر اساس تجربیاتی که داشتند اظهارنظر کردند و تصورشان بر این بود اگر موشکی به هواپیما برخورد کند، باید در بالا منهدم شود و بر اساس آنکه منهدم نشده بود چنین نظری دادند. فرمانده نیروی هوافضای سپاه ادامه داد: از آنجایی که هواپیما در یک ارتفاع کم مورد اصابت قرار گرفته، توسط یک موشک کوتاه‌برد بوده و این موشک چون مجاورتی عمل کرده است، این هواپیما فرصت کرده یک مسیری را برود و روی هوا متلاشی نشود و پس از برخورد با زمین متلاشی شد. وی اظهار داشت: لذا کسی از هواپیمایی کشوری از این قضیه مطلع نبوده است و بنده از آن عزیزان دفاع می‌کنم و شرح ماوقع هم همین بوده است. سردار حاجی‌زاده بیان کرد: نیروهای مسلح و سپاه به دنبال پنهان‌کاری نبوده‌اند و ما از این حادثه متاسفیم و مانند خانواده این شهدا خود را غم‌زده و شریک غم آنان می‌دانیم. ما هم عزیزان‌مان را از دست داده‌ایم و از این حادثه متاسفیم. فرمانده نیروی هوافضای سپاه تصریح کرد: اینها هزینه شیطنت‌ها، التهابات و اقدامات آمریکا در منطقه است که واقعاً آن شب ما آمادگی درگیری همه‌جانبه را داشتیم. بنده در غرب کشور بودم و هر لحظه احتمال درگیری را می‌دادم، چرا که تعداد زیادی هواپیما در منطقه در حال پرواز بود. وی با اشاره به اینکه هواپیماهای جنگی بسیار زیادی در حال پرواز بودند و بمب‌افکن‌های بسیار زیادی در منطقه اضافه کرده بودند، گفت: ما احتمال شلیک کروز و ورود هواپیماها را داشتیم و خودمان را آماده درگیری همه‌جانبه کرده بودیم و متاسفانه در اینجا به واسطه تصمیم‌گیری عجولانه یک فرد این اتفاق و فاجعه بزرگ رخ داد. سردار حاجی‌زاده در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه آیا این امکان وجود نداشت با توجه به اینکه جمهوری اسلامی در حال انجام عملیات موشکی بود و آسمان کشور از حالت عادی خارج شده بود، آسمان کشور برای چند ساعتی CLEAR اعلام و از پروازهای تجاری و مسافری عاری می‌شد؟ گفت: من نمی‌خواهم اینجا کسی را متهم کنم. ما اطلاع‌رسانی می‌کنیم، طبیعتاً گروه‌هایی که مسؤول هستند این حادثه را بررسی و رسیدگی می‌کنند، آنها رسیدگی‌های لازم را انجام خواهند داد. از دید من زمانی که شرایط جنگی می‌شود، باید از سوی مسؤولان ذی‌ربط این اتفاق می‌افتاد و این دستور صادر می‌شد. وی در پاسخ به پرسش دیگری که آیا شما این موضوع را به نهادهای غیرنظامی و هوانوردی اعلام کرده بودید؟ گفت: بخش هوانوردی هیچ مسؤولیتی نداشته و هیچ چیزی از آنها خواسته نشده بوده است، هر مشکلی هست به نیروهای مسلح بازمی‌گردد.

فرمانده نیروی هوافضای سپاه تصریح کرد: هر خطا و مشکلی هست به نیروهای مسلح بازمی‌گردد. بخش دولتی، کشوری و شرکت فرودگاه‌ها هیچ قصور و تقصیری ندارند. سردار حاجی‌زاده گفت: مسؤول این کار افراد دیگری بودند که باید این کار را مدیریت و فرماندهی می‌کردند، همان‌گونه که آن شب بنده در غرب کشور عملیات ضربات موشکی را فرماندهی و کنترل می‌کردم، در این بخش هم عزیزان دیگری مسؤول بودند و باید این کارها را انجام می‌دادند اما این زمینه فراهم شد که این فرد این خطای بزرگ را انجام دهد و متأسفانه این حادثه غم‌انگیز رخ دهد.

***

***

رئیس‌جمهور در بیانیه‌ای با اشاره به نتیجه تیم تحقیقاتی ستاد کل نیروهای مسلح مربوط به سانحه سقوط هواپیمای مسافری اوکراینی، اعلام کرد: در فضای تهدید و ارعاب رژیم متجاوز آمریکا علیه ملت ایران پس از شهادت سردار قاسم سلیمانی و به منظور دفاع در برابر حملات احتمالی ارتش آمریکا، نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران در آماده‌باش صددرصد قرار داشتند که متأسفانه خطای انسانی و شلیک اشتباه، به یک فاجعه بزرگ منجر شد و ده‌ها انسان بی‌گناه قربانی شدند. در بخش دیگری از این بیانیه آمده است: جمهوری اسلامی ایران از این اشتباه فاجعه‌بار بسیار متأسف است و اینجانب از سوی جمهوری اسلامی ایران به خانواده‌های قربانیان این فاجعه دردناک، عمیقا تسلیت عرض می‌کنم.

***

رئیس قوه‌قضائیه در دستوری به رئیس سازمان قضایی نیرو‌های مسلح، ضمن اعلام تسلیت مجدد به بازماندگان حادثه سقوط هواپیمای اوکراینی، جمع‌آوری مستندات و اقدامات قضایی مربوط به این حادثه دلخراش را مورد تاکید قرار داد. در بخشی از نامه آیت‌الله رئیسی آمده است: سازمان قضایی نیرو‌های مسلح در اسرع وقت با دریافت و جمع‌آوری مستندات مربوط به ستاد کل نیرو‌های مسلح، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و سازمان هواپیمایی کشوری و اخذ توضیح از مقامات مسؤول مطلع، نسبت به شناسایی واقعیت قضایی مقصران بروز این حادثه ناگوار اقدام و برابر ضوابط و مقررات قانونی رسیدگی و نتیجه را به صورت مستمر به اینجانب منعکس کند.

***

وزیر امور خارجه با انتشار توئیتی نوشت: خطای انسانی در زمان بحران ناشی از ماجراجویی ایالات متحده منجر به فاجعه شد. محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه در توئیتی نوشت: روزی غم‌انگیز. نتایج اولیه تحقیقات داخلی توسط نیروهای مسلح: اشتباه انسانی در زمان بحران ناشی از ماجراجویی ایالات متحده به فاجعه منجر شد. عرض تأسف عمیق، پوزش و تسلیت ما به مردم ما، خانواده‌های قربانیان و همه ملت‌های آسیب‌دیده. اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهور نیز در این‌باره نوشت: باید خود را جای تک تک بازماندگان این فاجعه، شهروندان ایرانی و مسؤولان بگذاریم تا به عمق و ابعاد آن، از قربانی شدن جوانان نخبه تا لطمه دیدن اعتماد اجتماعی و مسائل فنی و نظامی حساس باشیم.

در دهه اخیر میلادی تعداد سوانح مرگبار هوایی و بالطبع آمار قربانیان آنها بتدریج رو به کاهش گذاشته و از 943 نفر در سال 2010 به رکوردی تاریخی طی نیم قرن اخیر یعنی 59 نفر در سال 2017 رسیده بود که ناگهان یک چهره آنارشیک و غیرقابل پیش‌بینی با سیاست اغتشاش بین‌المللی پا به کاخ سفید گذاشت. به نظر نمی‌رسد حتی خوشبین‌ترین هواداران دونالد ترامپ نیز بتوانند نسبت میان هرج و مرج‌آفرینی جوکرگونه او در چهارگوشه جهان و خود ایالات‌متحده و روند افزایشی قربانیان سوانح هوایی جهانی را که عمدتا مربوط به سقوط بوئینگ‌های مدرن آمریکایی می‌شود، انکار کنند. سال 2018 تعداد قربانیان سقوط پرنده‌های دست‌ساز بشر با رشد تقریبا 10 برابری نسبت به سال نخست ریاست‌جمهوری او به 600 نفر (با احتساب جان باختن 39 نیروی نظامی روس در حادثه هدف قرار گرفتن هواپیمای غیررزمی ایل-20  ارتش روسیه بر فراز مدیترانه بر اثر دخالت و مانور ایذایی جنگنده‌های مهاجم اسرائیلی) رسید. دوسوم این تلفات یعنی نزدیک به 400 نفر قربانی سقوط هواپیماهای مسافری سری 737 بوئینگ ساخت آمریکا و پس از آن هواپیماهای بمباردیر کانادایی شدند. 

با آنکه سال 2019 میلادی کم‌سانحه‌تر بود اما روند قربانی گرفتن حداکثری پرنده‌های ساخت آمریکا ادامه یافت و از 287 نفری که سال گذشته در این سوانح جان باختند، باز هم حدود دوسوم‌شان سوار بر بوئینگ‌های 737 و 707 (هواپیمایی ساها، کرج) و مک دانل داگلاس  بودند.

اگرچه بوئینگ 737 سری 800 (به عنوان نسخه به‌روزرسانی‌شده از مدل 737-700 بوئینگ) برخلاف سری مدرن‌تر اما مرگبارتر 737 مکس مدل نسبتا موفق‌تری از آب درآمده اما آمارها نشان می‌دهد از سال ۲۰۰۶ یعنی طی ۱۵ سال گذشته ۲۴ فروند از این مدل در سراسر جهان دچار حادثه شده که به مرگ ۷۶۷ نفر منجر شده است.

در کل بوئینگ ۷۳۷ به عنوان «بوئینگ قاتل» شناخته می‌شود، چرا که مدل‌های مختلف آن تاکنون ۴ هزار و ۳۰۰ قربانی در سوانح مختلف جهانی گرفته‌اند. اما نخستین سانحه مرگبار هوایی سال 2020 یعنی سقوط بوئینگ 737 –۸۰۰ متعلق به هواپیمایی اوکراین در ساعت 6:20 بامداد روز 18 دی‌ماه حوالی شهریار تهران داستان دیگری داشت. طبق اظهارات دیروز سردار امیرعلی حاجی‌زاده، فرمانده نیروی هوافضای سپاه پاسداران این حادثه بر اثر خطای انسانی واحد پدافندی و شلیک موشک «تور ام یک» به آن رخ داد. این اشتباه مهلک منجر به آتش گرفتن موتور این هواپیما دقایقی پس از ترک فرودگاه امام خمینی(ره) تهران به مقصد کی‌یف شد و در نهایت به سقوط آن و جان باختن 167 مسافر ایرانی، کانادایی، اوکراینی، سوئدی، افغان و  بریتانیایی و 9 خدمه پروازی اوکراینی منجر شد.

سقوط هواپیماها بر اثر پدافند هوایی دشمن یا خودی سابقه‌ای به اندازه به‌کارگیری این اختراع بشری در عرصه نبردهای هوایی از اواخر قرن نوزدهم دارد اما برای نخستین‌بار در سال 1930 میلادی بود که یک هواپیمای غیرنظامی مسافری هدف پدافند اشتباه قرار گرفت. از آنجایی که پدافند اشتباه علیه یک هدف غیرنظامی موضوعی بشدت حساسیت‌برانگیز است و می‌تواند به‌منزله نقض حقوق بشر و بر اساس کنوانسیون‌های بین‌المللی شرایط جنگی تلقی شود و افکار عمومی را بشدت علیه طرف خاطی تحریک ‌کند، دولت‌ها و ارگان‌های خاطی بویژه از زمان جنگ سرد و میانه قرن بیستم همواره تلاش کرده‌اند از پذیرش مسؤولیت مستقیم چنین سوانحی شانه خالی کرده یا اصلا کل ماجرا را به گردن شرایط، طرف ثالث یا حتی بی‌احتیاطی خدمه هواپیمای هدف قرار گرفته بیندازند.

گزارش ستاد کل نیروهای مسلح ایران مبنی بر بروز خطای انسانی در سرنگونی پرواز شماره 752 تهران- کی‌یف و پذیرش صادقانه مسؤولیت آن 3 روز پس از حادثه، در نوع خود قابل تأمل است. اینکه جمهوری اسلامی ایران در کمترین زمان ممکن درباره سانحه شفاف‌سازی کرده است در مقایسه با موارد مشابه بین‌المللی دست‌کم در نیم قرن اخیر یک استثناست و نشانگر آن است که ایران درباره سانحه هواپیمای اوکراینی که اتفاقا همزمان با تحرکات نظامی آمریکا پیرامون کشورمان، متعاقب حمله تلافی‌جویانه موشکی ایران به پایگاه نظامیان تروریست پنتاگون در عین‌الاسد عراق بود، از انداختن تقصیر به گردن طرف مقابل اجتناب کرد. در اینجا 6 سانحه هوایی بین‌المللی معاصر و مشابه بر اثر شلیک پدافندی را مرور می‌کنیم.

در تمام این سوانح هیچ دولتی به طور رسمی مسؤولیت اقدام خود را بر عهده نگرفت.

 

*  1973: سرنگونی هواپیمای لیبیایی توسط رژیم صهیونیستی

پرواز ۱۱۴ هواپیمایی ملی لیبی که یک فروند بوئینگ ۷۲۷ بود، روز ۲۱ فوریه ۱۹۷۳ در حال پرواز از طرابلس به قاهره پایتخت مصر بود که در میانه راه توقف کوتاهی هم در شهر بنغازی برای سوار کردن مسافر داشت. هواپیما پس از برخاستن از باند فرودگاه  بنغازی به خاطر شدت توفان و گرد و غبار دچار انحراف مسیر شد و راه خود را گم کرد و ارتباط رادیویی خود با برج مراقبت را هم از دست داد. با وجود افزایش ارتفاع زیاد تا ۲۰ هزار پایی، این هواپیما به سمت شرق منحرف شد و در حالی که  وارد آسمان منطقه پر تنش صحرای سینا تحت اشغال رژیم صهیونیستی می‌شد، در محاصره 2 فروند جنگنده F4 فانتوم این رژیم قرار گرفت. جنگنده‌های اسرائیلی با آنکه متوجه قطع بودن ارتباط راداری هواپیمای لیبیایی شده بودند، به سرعت از تلاش برای به زمین نشاندن آن در پایگاه نظامی رفیدیم منصرف شده و بوئینگ 727 مزبور را با موشک سرنگون کردند و موجب کشته شدن تمام  ۱۰۸ سرنشین آن شدند. رژیم اشغالگر قدس مسؤولیت این اقدام را نپذیرفت و خلبان لیبیایی را مقصر دانست.

 

* 1983: هواپیمای کره‌ای هدف شوروی

پرواز ۰۰۷ شرکت هواپیمایی ملی کره‌جنوبی  که یک فروند بوئینگ ۷۴۷ بود، روز اول سپتامبر ۱۹۸۳ و در اوج تنش‌های هسته‌ای جنگ سرد میان آمریکا و شوروی در مسیر پرواز از نیویورک به سمت سئول توسط روس‌ها هدف قرار گرفت.

این پرواز با ۲۴۰ مسافر و ۲۴ خدمه از فرودگاه جان‌اف کندی نیویورک حرکت کرد و پس از سوخت‌گیری مجدد در فرودگاه بین‌المللی انکوریج در آلاسکا، به سمت غرب و سپس جنوب پرواز کرد تا در فرودگاه بین‌المللی گیمپوی سئول فرود آید اما چرخش بیش از اندازه به سمت غرب، این هواپیما را به سمت آسمان اتحاد جماهیر شوروی یعنی آسمان شبه‌جزیره کامچاتکا منحرف کرد؛ آسمانی که بشدت درگیر تهدیدات متقابل موشک‌های بالستیک هسته‌ای کاخ سفید و کرملین بود به طوری که تنها یک هفته پیش از آن ناتو و آمریکا از برنامه موشکباران هسته‌ای بلوک شرق پرده برداشته بودند.

در حالی که دستگاه‌های ناوبری هواپیما احتمالا بر اثر جنگ راداری شوروی و آمریکا در منطقه مختل شده بود، ‌بوئینگ کره‌ای حدود یک ساعت در آسمان شوروی چرخید و حتی به اخطار شلیک مسلسل شوروی‌ها هم واکنش نشان نداد تا اینکه ارتش سرخ به این پرواز مشکوک شد و دستور داد 2 فروند جنگنده «سوخو۱۵» آن را با 2 فروند موشک «آر8» به همراه ۲۶۹ مسافر و خدمه‌اش ساقط کنند. مسکو مسؤولیت این فاجعه را برعهده خطوط هوایی کره‌جنوبی دانست.

 

* ۱۹۸۸: جنایت آمریکایی علیه ایرباس ایرانی

۱۲ تیر ۱۳۶۷ ناو نظامی وینسنس آمریکا به احتمال زیاد با دستور مستقیم کاخ سفید در دوران ریاست‌جمهوری ریگان، به ایرباس ایرانی بر فراز خلیج‌فارس شلیک کرد و همه ۲۹۰ مسافر آن شامل 34 غیرایرانی و 66 کودک جان باختند. بعدها ناخدا راجرز، فرمانده این ناو مدال افتخار دریافت کرد.

 

* 2001: هواپیمای روس در دام موشک‌های اوکراینی

هواپیمای توپولف۱۵۴ پرواز شماره ۱۸۱۲ هواپیمایی سیبریا، روز 4 اکتبر ۲۰۰۱ در حالی که از تل‌آویو به سمت نووسیبیرسک در روسیه در حال پرواز بود، با ۶۶ مسافر و ۱۲ خدمه توسط سامانه پدافند روسی «اس200» ارتش اوکراین بر فراز دریای سیاه ساقط شد. در اظهار نظر اولیه درباره این اتفاق، علت، شلیک موشک‌های پدافند مرتبط با یک رزمایش نظامی عنوان شد اما بعد مشخص شد پهپادی که برای هدف قرار گرفتن در رزمایش توسط سامانه‌های پدافندی به پرواز درآمده بود با شلیک همزمان سامانه «اس300» نابود شده بود در حالی که موشک «اس200»  به طور خودکار روی هواپیمای مسافری قفل راداری انجام داده بود. 

 

* 2014: سرنوشت مبهم بوئینگ مالزیایی 

17 ژوئن 2014 در اوج جنگ داخلی در منطقه شرق اوکراین، یک فروند بوئینگ 777-‌200‌ ای آر پرواز «ام اچ 17» خطوط هوایی مالزی  از فرودگاه آمستردام هلند به مقصد کوالالامپور در حرکت بود که در میانه راه بر فراز مرز روسیه و اوکراین توسط موشک پدافندی هدف قرار گرفت و تمام ۲۹۵ سرنشینش جان باختند. 

این هواپیما در حال پرواز بر فراز استان دونتسک در شرق اوکراین بود که صحنه جنگ شورشیان ملی‌گرای روس و دولت مرکزی کی‌یف بود. در ابتدا دولت اوکراین و حامیان غربی‌اش شورشیان نوا راسیا را متهم به سرنگونی هواپیمای مالزیایی کردند. متقابلا شورشیان نیز دولت مرکزی را مسؤول این حادثه قلمداد و اعلام کردند آنها تجهیزات و موشک‌هایی برای هدف قرار دادن هواپیما در ارتفاع ۱۰ کیلومتری از سطح زمین ندارند.  معمای این سانحه هنوز هم حل نشده باقی مانده و هیچ حکم لازم‌الاجرای رسمی‌ای از سوی یک مرجع بین‌المللی علیه مقصر صادر نشده است. از یک سو کارشناسان مستقل مورد تایید دولت روسیه می‌گویند این هواپیما بر اثر حمله موشکی جنگنده‌های اوکراینی هدف قرار گرفته و از سوی دیگر تیم تحقیقاتی هلندی به نمایندگی از مالزی و کمپانی بوئینگ آمریکا در بررسی اطلاعات جعبه سیاه اعلام کردند هواپیما از سمت چپ بدنه خود مورد اصابت ترکش‌های موشک بوک قرار گرفته که در ارتفاع بالا منجر به کاهش فشار داخل کابین و انفجار هواپیما در آسمان شده است. تحلیلی که مبهم‌تر از آن بود که مورد پذیرش افکار عمومی قرار بگیرد.

 

* 2018: اقدام جنگی اسرائیل علیه هواپیمای روسی

17 سپتامبر 2018 هواپیمای ایل20 متعلق به نیروی هوایی روسیه که حامل 39 سرنشین از جمله 15 افسر اطلاعاتی زبده این کشور بود بر فراز ساحل منطقه لاذقیه سوریه طعمه عملیات ایذایی جنگنده‌های اسرائیلی شد و بر اثر خطای پدافندی سامانه «اس200» ارتش سوریه ساقط شد.

این هواپیما از مأموریت خود برای بررسی استقرار ناوهای آمریکا، انگلیس و فرانسه در مدیترانه شرقی به پایگاه حمیمیم باز می‌گشت که 4 جنگنده رژیم صهیونیستی پس از حمله به اهدافی در لاذقیه از این هواپیمای روسی به عنوان سپری در برابر پدافند هوایی ارتش سوریه استفاده کردند. متعاقب آن سخنگوی وزارت دفاع روسیه مسؤولیت سرنگونی این هواپیما و کشته شدن نظامیان روس را بر عهده نیروی هوایی رژیم صهیونیستی دانست. او اعلام کرد اسرائیلی‌ها فقط یک دقیقه پیش از حمله به لاذقیه، روسیه را از در پیش بودن چنین حمله‌ای با خبر کرده بودند که این زمان برای دور شدن هواپیمای ایل20 از منطقه کافی نبود.

به گزارش ایگور کوناشنکو «‌فاجعه سقوط ایل20 در سوریه به طور کامل بر عهده نیروی هوایی اسرائیل و کسانی است که درباره حمله به لاذقیه تصمیم گرفته‌اند». متعاقب آن بود که روس‌ها سطح پدافند هوایی خود و ارتش سوریه را ارتقا دادند که کمی بعد به سقوط 2 فروند جنگنده آمریکایی ارتش صهیونیستی، یک اف 15 و یک اف 35 در جریان حمله به خاک سوریه منجر شد.

به گزارش «وطن امروز»، صنعت فولاد را می‌توان یکی از بنیان‌های مهم اقتصاد در هر کشوری برشمرد، به‌گونه‌ای که حتی مصرف سرانه فولاد به‌عنوان شاخصی به منظور ارزیابی صنعتی بودن یک کشور مطرح است. امروز در کشور ما نیز فولاد با حضور در بخش‌های مهم تولیدی و صنعتی کشور، نقش بسیار مهمی ایفا می‌کند، به‌گونه‌ای که افزون بر ۶۰۰ صنعت به‌عنوان صنایع پایین‌دستی از آن تغذیه می‌کنند. صنعت فولاد بتازگی دچار چالش جدیدی شده است؛ آمریکا به بهانه پاسخ موشکی ایران به ترور سپهبد سلیمانی این صنعت را تحریم کرده است.

وزیر خزانه‌داری آمریکا به دستور دونالد ترامپ تحریم‌های جدیدی را علیه ایران وضع کرده است. به گفته وزیر خزانه‌داری آمریکا،‌ 8 مقام ایرانی از جمله فرمانده بسیج در فهرست تحریم‌های جدید قرار گرفته‌اند. بر اساس بیانیه‌ای که وزارت خزانه‌داری آمریکا همزمان با نشست خبری «استیون منوچین» منتشر کرد،  آمریکا علاوه بر 8 مقام ارشد جمهوری اسلامی ایران، بخش قابل‌توجهی از صنعت فلزات ایران را- که در بیانیه این وزارتخانه از آن به عنوان یک صنعت چند میلیارددلاری نام برده شده- نیز تحریم کرده است. وزارت خزانه‌داری آمریکا که پیش از این شرکت فولاد مبارکه (بزرگ‌ترین تولیدکننده فولاد در ایران) را تحریم کرده بود، در بیانیه جدید خود ضمن اشاره مجدد به نام این شرکت، از تحریم شرکت‌های دیگری شامل فولاد صبا، فولاد هرمزگان، فولاد اصفهان، فولاد کاوه جنوب، فولاد آلیاژی ایران، شرکت صنعتی و معدنی گل‌گهر، شرکت صنعتی و معدنی چادرملو، آهن و فولاد ارفع، شرکت آلومینیوم ایران، شرکت آلومینیوم المهدی، شرکت ملی مس ایران، فولاد خوزستان و شرکت آهن و فولاد غدیر خبر داد. نهادهای خارجی هم در فهرست تحریم‌های جدید ایران دیده می‌شوند؛ شرکت تجاری پامچل پکن به دلیل خرید مستمر فولاد از فولاد مبارکه اصفهان تحریم شد، پاور انکر لیمیتد درسیشل که برای شرکت تجاری پامچل پکن خرید می‌کرده است و شرکت دریایی هونگ‌یوان که کشتی‌اش برای حمل فولاد تولیدی فولاد مبارکه استفاده شده است.

تبار‌شناسی تحریم‌های پیش رو نشان می‌دهد آمریکا به دنبال محدودسازی اقلام صادرات غیرنفتی ایران است و از این طریق می‌خواهد درآمدهای ارزی را تحت تاثیر قرار دهد. باید توجه داشت در چند سال اخیر توجه دشمنان بیش از تحریم‌ کالاهای وارداتی به سمت کالاهای ارزآور رفته است. گفتنی است با توجه به سوابق چنین تحریم‌هایی برای ایران هیچ مشکلی پیش نمی‌آید، بلکه هزینه واردات برای دیگر کشورها بالا می‌رود و باعث می‌شود نتوانند در مسیرهای استاندارد پول را به ایران برسانند. آمریکا می‌خواهد به هر شکل شده فشار خود را برای افزایش قیمت ارز در داخل ایران بالا ببرد. در این برهه حساس حرکت به سمت متحدان منطقه‌ای، استفاده از رمز ارز و پیمان‌های پولی دوجانبه می‌تواند از جمله راه‌‌حل‌های کاهش این فشار باشد.  

 

* رشد ۶۰ درصدی صادرات محصولات فولادی

با وجود فشارها و تحریم‌های آمریکا، شرکت‌های بزرگ فولادسازی کشور شهریورماه امسال متوسط رشد ۶۰ درصدی صادرات را به ثبت رساندند. به گزارش «ایمیدرو»،‌ در شهریورماه امسال شرکت‌های بزرگ فولادسازی ۵۸۴ هزار تن انواع محصولات فولادی روانه بازارهای صادراتی کردند. در میان صادرکنندگان، فولاد آلیاژی ایران رشد ۱۶۸درصدی را کسب کرد و پس از آن فولاد مبارکه رشد ۱۶۰ درصدی و فولاد خراسان رشد ۱۳۱ درصدی را تجربه کردند. در همین حال طی 6 ماه نخست سال‌ جاری بیشترین تناژ صادراتی با بیش از یک میلیون تن در اختیار فولاد خوزستان بود. در این مدت فولاد ‌مبارکه با صدور ۷۵۲ هزار تن در جایگاه دوم قرار گرفت و ذوب‌آهن اصفهان با صادرات ۵۷۶ هزار تن در رتبه سوم ایستاد. مجموع صادرات 6 ماه ۹۸ شرکت‌های بزرگ از 4/3 میلیون تن عبور کرد که این رقم ۳ درصد بیش از مدت مشابه سال قبل است. شرکت‌های صادرکننده فولاد که در این آمار قرار داشتند شامل فولاد مبارکه، فولاد ‌خوزستان، ذوب‌آهن اصفهان، فولاد ‌خراسان، فولاد آلیاژی ایران، فولاد ‌هرمزگان، فولاد ‌اکسین، فولاد ‌آذربایجان، فولاد کاوه‌ جنوب، صبا فولاد، فولاد بناب و چادرملو بوده‌اند.

به اذعان فعالان صنعت فولاد، مشکلاتی که تحریم‌های آمریکا برای صنعت فولاد ایجاد می‌کند در برابر مشکلات و موانع داخلی ناچیز است. عمده چالش صنعت فولاد داخل، عدم حمایت بانک‌ها در تامین نقدینگی و هزینه بالای بهره‌های بانکی است. مواردی چون توجه نکردن به مدیریت اکتشاف مواد معدنی بویژه سنگ آهن و عدم توجه به تولید فولادهای کیفی و آلیاژی دارای ارزش افزوده بالا و تمرکز بر تولید فولادهای ساده کربنی در واحدهای تولیدی، ضعف زیرساخت‌ها از لحاظ ظرفیت و قیمت و هزینه‌های سنگین حمل‌و‌نقل ریلی هم چالش‌های مهم این حوزه محسوب می‌شود. صحبت از چالش‌ها و شنیدن مشکلات از زبان مدیران و دست‌اندرکاران این صنعت باید با ارائه راهکار‌های درست، ‌چالش‌ها را به فرصت تبدیل کند. برای نمونه وقتی مشکل بعد مسافت از منابع معدنی و آب از دغدغه‌های اصلی محسوب می‌شود، پس اکتشاف و استخراج معادن بزرگ مقیاس و تأمین مواد اولیه مورد نیاز و استقرار واحدهای فرآوری ارزش در مقیاس اقتصادی در جوار معادن و دریا باید در دستور کار قرار گیرد.

مدیریت زنجیره ارزش تولیدات با توجه به ترکیب سبد تولیدات باید تغییر کند و فولادهای با ارزش افزوده بالاتر در برنامه تولید قرار گیرد. دولت باید از تغییرات مداوم تعرفه‌ها و قوانین بر بخش معدن جلوگیری کند تا محیط آرام مالی سبب جذب و توسعه سرمایه‌گذاری شود؛ در حل حاضر کمبود سرمایه از مشکلات صنعت فولاد است پس دولت باید در راستای ثبات مالی کشور تلاش جدی داشته باشد.

 

* مدیریت بازار بر محور توسعه صادرات

یکی از مسائل مهمی که از مشکلات معدنی‌ها محسوب می‌شود، قوانین محدود‌کننده صادرات است؛ در شرایطی که برخی مواد معدنی نیاز داخلی ندارند و تنها متقاضی خارجی دارند. تنها تولید محصول با کیفیت، صادرات را متحول نمی‌کند بلکه تولیدکنندگان ما باید شناخت درست از بازار داشته باشند و محصولات را با قیمت درست و بموقع صادر کنند. برای موفقیت در سطح بین‌المللی شناخت بازار خارجی باید از اولویت‌های تولیدکنندگان باشد. در مقابل باید سیاست کنترلی بر واردات فولاد و محصولات فولادی اعمال شود. زمانی که دولت به ازای مطالبات خود از کشوری محصول فولادی آنها را وارد می‌کند، تعادل بازار داخلی را به هم می‌زند.

 

* ارائه تسهیلات بانکی و اعتباری

بهره‌مند شدن بنگاه‌ها از تسهیلات مالی و اعتبارات و حمایت مالی از بخش خصوصی از طریق ارائه تسهیلات بانکی و اعتباری نیز لازمه ارتقا در این حوزه از صنعت است. عمده چالش صنعت فولاد داخل، عدم حمایت بانک‌ها در تامین نقدینگی و هزینه بالای بهره‌های بانکی است. صنعت فولاد، برای تامین هزینه‌های مالی از جمله فروش اعتباری و مدت‌دار به مشتریان و تامین مالی طرح‌های توسعه‌ای و... نیازمند منابع مالی فراوان با نرخ مناسب است. افزایش هزینه فولادسازان داخلی در این بخش می‌تواند از رقابت‌پذیری آنها در محیط بین‌المللی کاسته و صادرات را تحت‌تاثیر قرار دهد. با توجه به  مصرف نیمی از فولاد تولیدی در دنیا و ایران در بخش مسکن و ساخت‌و‌ساز، کاهش این فعالیت‌ها و رکود حاکم بر بخش مسکن در سنوات اخیر، تهدیدی برای توسعه سرمایه‌گذاری در صنعت فولاد محسوب می‌شود. با توجه به مشکلات حمل‌و‌نقل و فاصله کارخانه‌های فرآوری و تولید محصولات فولادی از معادن منابع اولیه،‌ ساماندهی و توسعه زیرساخت‌ها از قبیل احداث خطوط ریلی، بنادر و اتوبان‌ها می‌تواند تاثیر بسزایی برقیمت تمام‌شده یک محصول فولادی داشته باشد.

 

* درآمد صادراتی مشمول تحریم(میلیون دلار)

حفظ ذخایر ارزی و ایجاد اشتغال با توسعه خط تولید نورد گرم

نورد گرم را دریابید

روند توسعه صنعتی پایدار از صنایع مادر همچون فولاد آغاز می‌شود؛ کشور چین مهم‌ترین کشوری به شمار می‌آید که نبض تولیدات صنعتی خود را از یک بستر قدر‌تمند-فولاد- آغاز کرد و سپس به یک روند توسعه صنعتی نسبتاً پایدار دست یافت. در کشورمان نیز صنعت فولاد را می‌توان از جمله صنایع مهمی به حساب آورد که فراهم‌کننده زیرساخت‌های اصلی در فاز توسعه صنعتی است. از جمله محصولات فولادی که در بخش‌های مختلف تولیدی مورد نیاز است، ورق‌های فولادی است؛ ورق‌هایی که عمدتاً به روش نورد تولید می‌شوند. نورد گرم و نورد سرد، 2 روش متداول برای تولید محصولات فلزی صنعت نورد به شمار می‌رود، به‌ نحوی ‌که حدود ۸۰ درصد محصولات فلزی در جهان، به وسیله نورد تولید می‌شود. 

 

* فرآیند نورد گرم

فرآیند نورد در قرن هفدهم میلادی آغاز شد. بعد از اختراع ماشین بخار، قفسه‌های نورد بزرگ‌تر شد و  ماشین‌های بخار قوی برای نورد شمش‌های فولادی مورد استفاده قرار گرفت. به تدریج و با پیشرفته‌تر شدن و صنعتی شدن این صنعت، صنعت نورد جایگزین سایر روش‌های شکل دادن فلزها شد. 

در صنعت فولاد، ورق‌های گرم نوردیده به محصولاتی گفته می‌شود که به وسیله نورد تختال (در شرایط گرم) به ضخامت مورد نظر رسیده و به صورت کلاف یا ورقه عرضه می‌شود. در نورد گرم شمش پـس از رسیدن به درجه حـرارت مورد نظر (معمولاً بالاتر از ۱۱۰۰ درجه سانتی‌گراد) در کوره‌های نورد از بین چند مجموعه غلتک در حال چرخش عبور کرده و با کاهش متوالی مقطع به شکل مورد نظر تبدیل می‌شود. دستگاه‌هایی که نورد گرم را انجام می‌دهند، از 2 غلتک دوجهته به قطر بیش از ۶۰ تا ۱۴۰ سانتیمتر تشکیل شده‌اند. مهم‌ترین نکته‌ای که فرآیند نورد گرم را از نورد سرد متمایز می‌کند، دمای آن است. در حقیقت نورد کردن قطعه‌ای در دمایی بالاتر از دمای تبلور مجددش، نورد گرم نام دارد. از آنجا که در فرآیند نورد گرم فاصله‌ زمانی بین کار مکانیکی و فرآیند تبلور مجدد بسیار کوتاه است، بنابراین قطعه همزمان تحت تأثیر کار سرد قرار می‌گیرد و بلافاصله تبلور مجدد نیز می‌شود. از جمله‌ محصولات نورد می‌توان به ورق، میلگرد، تیرآهن، سپری، نبشی فابریک و ناودانی فابریک اشاره کرد. دسته‌بندی فرآیندهای نورد می‌تواند بر اساس دستگاه‌های نورد یا دمای نورد باشد. 

برخی مزایای احداث خط تولید نورد گرم عبارتند از:

1- اشتغال هزار نفر به ‌صورت مستقیم و 7 هزار نفر به ‌صورت غیرمستقیم

2- خودکفایی کشور در تأمین ورق‌های فولادی ویژه نفت و گاز و ورق‌های فولادی عریض برای تولید لوله‌های انتقال آب

3- ایجاد بازار بین‌المللی و فرصت صادرات ورق گرم نوردشده با اتکا به  اقتصاد درون‌زا و برون‌نگر برای توسعه صادرات غیرنفتی

4- به نیروی کمتری طی فرآیند نسبت به نورد سرد احتیاج است

5- نورد گرم برای شمش‌های بزرگ مناسب است

 

* نقش خطوط تولید نورد گرم در صنایع مختلف

با وجود نفت‌خیز بودن کشور و نیاز بسیار زیاد صنعت نفت به لوله‌های انتقال ذخایر نفت و گاز کشور، امکان تولید رول ورق جهت ساخت لوله‌های با اقطار بزرگ و ضخامت زیاد وجود ندارد. به گفته بسیاری از کارشناسان، این نیاز، صرفاً با راه‌اندازی خط تولید جدید نورد گرم در کشور رفع می‌شود. 

همچنین نیاز قابل توجه صنعت اتومبیل‌سازی به ورق‌های خاص استحکام بالای سبک DP1180، جهت استفاده در بدنه خودروها که باعث سبک‌سازی و استحکام بخشیدن به بدنه خودرو و در نتیجه کاهش آلودگی، ایمنی بالا و صرفه‌جویی هزینه‌های سوخت آن می‌شود، با راه‌اندازی خط تولید جدید نورد گرم، تأمین خواهد شد.

با توجه به عدم امکان تولید فولاد با کربن متوسط برای ماشین‌کاری در ایران، خط نورد گرم 2 این موضوع را برطرف خواهد کرد.

در حال حاضر به صورت سالانه 2 میلیون تن تختال مازاد بر مصرف نورد گرم در کشور وجود دارد. با مقایسه ارزش افزوده 100 تومانی تبدیل سنگ آهن به تختال در برابر ارزش افزوده هزار تومانی تبدیل تختال به ورق گرم نوردیده شده، اهمیت احداث خط تولید جدید نورد گرم در اقتصاد کشور و تولید ناخالص ملی نمایان‌تر می‌شود.

 

* 12 سال انتظار برای افزایش ظرفیت تولید محصولات نورد گرم

شرکت فولاد مبارکه به عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده فولاد تخت (رول‌های فولادی) در خاورمیانه و شمال آفریقا محسوب می‌شود. این شرکت تولیدکننده محصولات فولادی از ضخامت 18/0 تا 16 میلیمتر به صورت کلاف، ورق گرم نوردشده و سرد نوردشده، کلاف و ورق قلع‌اندود، کلاف گالوانیزه و کلاف رنگی است که علاوه بر تأمین نیاز داخلی اکنون به 40 کشور دنیا صادر می‌شود. 

با عنایت به افزایش نیاز بازار داخلی و بازار بین‌المللی به ورق‌های فولادی، در حال حاضر، خط تولید نورد گرم فولاد مبارکه، پاسخگوی نیاز صنایع پایین‌دستی نیست. توضیح آنکه، ظرفیت تولید کوره‌ها در این شرکت، 7 میلیون تن و ظرفیت نورد گرم با تمام ظرفیت‌های بهبود یافته در سال‌های اخیر حداکثر 5 میلیون تن در سال است که نشان از کسری 2 میلیون تنی ظرفیت تولید ورق‌های فولادی دارد.

طی سال‌های اخیر و با عنایت به افزایش نیاز کشور به تولید ورق‌های فولادی، جهت افزایش ظرفیت تولید در این صنعت، اقداماتی برای راه‌اندازی خط تولید نورد گرم 2 (طرح شهید خرازی) انجام شد که البته این اقدامات و پیگیری‌ها به سبب بدقولی طرف خارجی و همچنین به واسطه اعمال تحریم‌های آمریکا، به سرانجام نرسید. 

به علت ۱۲ سال بدعهدی طرف‌های اروپایی و چالش‌های پیش‌رو برای تکمیل طرح شهید خرازی نورد گرم ٢، قرارداد توسعه این خط تولید، در راستای تکمیل طرح شهید خرازی در فولاد مبارکه، با کشور چین منعقد شده است. بر این اساس قرار است همه مسؤولیت طراحی و اجرای خط نورد گرم ۸ هزار میلیارد تومانی فولاد مبارکه به شرکتی چینی سپرده شود. با راه‌اندازی این خط نورد گرم جدید، امکان تأمین داخلی نیاز خودروسازان و دیگر صنایع به ورقه‌های خاص با فناوری بالاتر فراهم و از خروج ارز از کشور برای این منظور جلوگیری می‌شود.

 

* دولت؛ مانع اصلی عدم توسعه خط تولید نورد گرم

از جمله مهم‌ترین موانع توسعه خط تولید فولاد کشور، عدم حمایت وزارت صنعت، معدن و تجارت از این صنعت است، به‌گونه‌ای که این وزارتخانه طی 2 سال اخیر، همواره در ارائه مجوزهای لازم برای احداث و توسعه خط تولید نورد گرم در کشور تعلل کرده است. تأخیر و سنگ‌اندازی‌های وزارت صمت در این رابطه در حالی رقم می‌خورد که شرکت چینی طرف قرارداد با ایران، طی 2 هفته مجوزهای لازم را از مراجع مربوطه در کشور خود اخذ کرده است. در نهایت باید افزود با توجه به نیاز قابل توجه صنایع مختلف داخلی- و وجود ظرفیت صادراتی قابل توجه در این صنعت- به تولید ورق‌های فولادی و همچنین کسری بودجه کشور، تسریع در توسعه خط تولید نورد گرم 2 در کشور ضروری است. با این حال، به سبب عدم حمایت وزارت صنعت، معدن و تجارت و نفوذ و لابی واردکنندگان فولاد، طرح مذکور طی سال‌های اخیر، معطل مانده است.

نماینده مجلس در گفت‌و‌گو با «وطن امروز»:

وزارت صمت در توسعه صنعت فولاد سنگ‌اندازی نکند

صنعت فولاد در کارزار تحریم‌ها تنهاست

فولاد، چشم انتظار حمایت دولت

مجلس در زمینه اعطای سریع مجوز به صنایع استراتژیک، رایزنی‌هایی با وزارت صنعت، معدن و تجارت داشته و فشارهایی به وزارتخانه آورده است، زیرا عمده مشکل صنایع مربوط به روند کند اعطای مجوز است. صنعت فولاد یکی از صنایع مهم و پایه‌ای در بسیاری از کشورهای دنیا به شمار می‌رود و پیشرفت و توسعه آن به رونق صنایع راهبردی همچون خودروسازی، لوازم خانگی، صنایع غذایی، لوله و پروفیل و صنایع نفت و گاز می‌انجامد. ایجاد اشتغال از جمله دستاوردهای قابل توجه صنعت فولاد محسوب می‌شود. صنعت تولید ورق‌های فولادی یک حلقه از زنجیره تولید ارزش در صنعت فولاد کشور است؛ چنانچه روابط پیشینی این صنعت با دیگر صنایع مادر همچون صنعت ماشین‌سازی از یک طرف و روابط پسینی آن با صنایع پایین‌دستی همچون صنعت لوله و پروفیل از طرف دیگر بخوبی شکل بگیرد، علاوه بر رونق تولید در بخش‌های مختلف اقتصادی، اشتغال قابل‌ توجهی نیز عاید کشور خواهد شد.

خط تولید ورق‌های فولادی، یکی از بخش‌های اقتصادی و اشتغال‌زای صنعت فولاد محسوب می‌شود؛ ورق‌هایی که به واسطه توسعه خط تولید نورد گرم تولید می‌شود. به گفته بسیاری از کارشناسان اقتصادی، احداث خط تولید نورد گرم، برای ۱۰۰۰ نفر به‌ صورت مستقیم و برای۷۰۰۰ نفر به ‌صورت غیرمستقیم اشتغال‌زایی خواهد داشت. در همین راستا و به گفته حمیدرضا عظیمیان، مدیرعامل فولاد مبارکه اصفهان، «تولید نورد گرم در کشور باعث اشتغال‌زایی بیش از 8 هزار نفر به طور مستقیم و غیرمستقیم می‌شود». علیرضا سلیمی، عضو کمیسیون شوراها و امور داخلی مجلس شورای اسلامی نیز ضمن تأکید بر اهمیت توسعه صنعت فولاد در رونق تولید و اشتغال‌زایی افزود: با توجه به تحریم‌هایی که داریم تهیه مواد اولیه به‌سختی انجام می‌شود و اگر ما بتوانیم در کشور این خدمات را ارائه کنیم، ضمن جلوگیری از خروج ذخایر ارزی، جنس تولیدی نیز با قیمت خیلی کمتر و کیفیت بهتر در اختیار کارگزاران و سرمایه‌گذاران کشور قرار داده می‌شود. به گفته نماینده مردم در مجلس، با توجه به اینکه امسال سال تولید ملی است، قطعا افرادی را داریم که دنبال راه‌اندازی خطوط تولید در بخش فولاد هستند که این موضوع می‌تواند باعث اشتغال و کارآفرینی شود و ما را از سایر کشورها بی‌نیاز کند. در چنین حالتی، دشمن از اینکه بخواهد تحریم‌ها را ادامه دهد، ناامید خواهد شد و متوجه می‌شود.

 

* سنگ‌اندازی وزارت صمت در راه توسعه خط تولید نورد گرم

نقش قابل توجه ایجاد خط تولید نورد گرم در توسعه بخش‌های مختلف اقتصادی، اهمیت توسعه هر چه سریع‌تر این خط تولید را در کشور دوچندان می‌کند. با وجود دستاوردهای قابل توجه صنعت فولاد بویژه خط تولید نورد گرم، وزارت صمت، تحت ‌تأثیر لابی واردکنندگان و بدون توجه به لزوم حمایت از تولید در سال «رونق تولید» در مسیر توسعه خط تولید نورد گرم 2، سنگ‌اندازی می‌کند. در همین راستا و به گفته عظیمیان، مدیرعامل فولاد مبارکه اصفهان «در راه تولید این خط تولید، سنگ‌اندازی‌هایی شده است، آن هم در حالی که نیازمند حمایت‌های دولت و مجلس از تولید داخلی هستیم».

همچنین زهرا سعیدی‌مبارکه، نماینده مجلس با اشاره به لزوم خودکفایی در صنعت فولاد در بخش تولید نورد گرم افزود: «ما به دنبال این هستیم در بخشی از صنایع به خودکفایی برسیم. یکی از این صنایع بخش نورد گرم فولاد است. ما از وزارت صنایع تقاضا داشته‌ایم به طور جدی از تولید این محصول در کشور حمایت کند». عبدالله رضیان، دیگر نماینده مجلس نیز درباره روند کند اعطای مجوز ایجاد خطوط تولیدی در صنعت فولاد گفت: مجلس در زمینه اعطای سریع مجوز به صنایع استراتژیک، رایزنی‌هایی با وزارت صنعت، معدن و تجارت داشته و فشارهایی به وزارتخانه آورده است، زیرا عمده مشکل صنایع مربوط به روند کند اعطای مجوز است.

 

* تأکید نمایندگان مجلس بر لزوم حمایت از صنعت فولاد

طی هفته‌های اخیر برخی نمایندگان مجلس با اشاره به اهمیت حمایت از صنعت فولاد، تأکید ویژه‌ای بر برخورد قاطع با مخالفان توسعه این صنعت داشتند. در همین راستا، نادر قاضی‌پور، نماینده مجلس در رابطه با سنگ‌اندازی برخی‌ مسؤولان کشور در مسیر تولید کالاهایی نظیر نورد گرم عنوان کرد: «باید با کسانی که با تولید این‌گونه محصولات مخالفت می‌کنند، برخورد شود. امیدواریم با پیگیری‌های مجلس، تولید این محصولات در کشور افزایش یابد تا گامی در مسیر اشتغال‌زایی برداشته شود». از منظر این نماینده مجلس، باید از صنایع آهن و فولاد به این دلیل که صنایع موتور پیشرفت کشور هستند، حمایت و از کارخانجات این محصولات به دلیل اشتغال‌زایی فراوانی که دارند صیانت کنیم.

گروه اقتصادی: دولت طی مصوبه‌ای تسهیلاتی را برای خانه‌دار شدن بازنشستگان از محل اقساط مسکن مهر تعیین کرده است که در عمل عایدی‌ای برای بازنشستگان ندارد.

به گزارش «وطن امروز»، هیأت وزیران در جلسه ۴ دی ۱۳۹۸ به پیشنهاد سازمان برنامه و بودجه کشور، آیین‌نامه اجرایی موضوع اعطای تسهیلات به بازنشستگان فاقد مسکن از محل منابع حاصل از بازگشت اقساط مسکن مهر را تصویب کرد. بر این اساس تعداد ۴۰ هزار فقره تسهیلات خرید یا ساخت مسکن با سقف فردی ۵۰۰ میلیون ریال در کلانشهرها و ۴۰۰ میلیون ریال در روستاها با نرخ ۹ درصد در شهر تهران،

7 درصد در مراکز استان‌ها و 4 درصد در سایر مناطق شهری و روستایی برای خرید واحدهای کمتر از ۱۵ سال ساخت، با مدت بازپرداخت ۱۰ ساله پرداخت می‌شود. بر اساس این مصوبه، مشمولان باید علاوه بر سپری شدن حداقل 5 سال از تاریخ بازنشستگی و دریافت مستمری کمتر از ۳۰ میلیون ریال در ماه، خود و همسرشان طی ۱۰ سال گذشته، فاقد واحد مسکونی بوده و از تسهیلات خرید یا ساخت مسکن استفاده نکرده باشند. همچنین افراد با سابقه بازنشستگی بالاتر در اولویت پرداخت تسهیلات قرار دارند.

 

* وامی که دردی را دوا نمی‌کند!

بررسی میزان تسهیلات بازنشستگان نشان می‌دهد این تسهیلات برای خانه‌دار شدن خانواده‌ها بویژه در شهرهای بزرگ کارایی خاصی ندارد. برای مثال در شهر تهران در حالی که متوسط قیمت مسکن به 5/13 میلیون تومان برای هر متر مربع رسیده است، تسهیلات یادشده حتی 4 متر مربع از یک واحد مسکونی را نیز تامین نمی‌کند. گفتنی است از شروط اعطای این تسهیلات، نداشتن مالکیت مسکن و دریافت مستمری کمتر از 3 میلیون تومان در ماه است. مشخص است هیچ خانواده مستاجری با چنین دریافتی در ماه، امکان پس‌انداز را نداشته و نمی‌تواند آورده‌ای را با این 50 میلیون تومان تسهیلات همراه کند تا بتواند مسکن تهیه کند. جالب اینجاست شرایط فعلی بازار مسکن به گونه‌ای است که بالاترین سقف تسهیلات خرید مسکن یعنی وام صندوق پس‌انداز یکم نیز کارگشا نیست، لذا افراد بسیاری که در این صندوق به مدت یک سال 80 میلیون تومان سپرده‌گذاری کرده‌اند و در زمان دریافت تسهیلات‌شان به مبلغ 160 میلیون تومان رسیده است، امکان خرید مسکن ندارند. حال جای سوال اینجاست که کدام بازنشسته می‌تواند با تسهیلات 50 میلیون تومانی صاحب مسکن شود؟

یکی از نکات جالب این مصوبه تسهیلاتی است که برای بازنشستگان روستایی در نظر گرفته شده است. چنانکه عنوان شد، بنا بر این مصوبه بازنشستگان روستایی می‌توانند از وام 40 میلیون تومانی با بازگشت 10 ساله برخوردار شوند. لازم به توضیح است فارغ از این مصوبه و تسهیلات جدید، دولت مطابق با ماده ۵۹ برنامه ششم توسعه، مکلف به اعطای تسهیلات ارزان‌قیمت برای نوسازی و احداث حداقل ۲۰۰ هزار واحد مسکن روستایی در سال است. کارمزد این تسهیلات 5‌درصد بوده و با توجه به بازگشت 15 ساله آن، بسیار جذاب‌تر از تسهیلات جدیدی است که هیأت دولت تصویب کرده است. یعنی خانواده‌های روستایی فارغ از بازنشسته بودن یا نبودن، با هر میزان درآمد، می‌توانستند و می‌توانند از وام ساخت مسکن روستایی با شرایط بهتر بهره‌مند شوند و نیازی به مصوبه جدید نبود! بنابراین جای این سوال و ابهام باقی است؛ تسهیلاتی که نه در کلانشهرها و نه در روستاها کارایی خاصی ندارد چرا در هیأت دولت تصویب می‌شود؟

 

* وزیر راه: امکان استفاده از اقساط بازگشتی مسکن مهر وجود ندارد!

این در حالی است که وزیر راه‌وشهرسازی صبح روز تصویب این آیین‌نامه، در مصاحبه‌ای رادیویی در پاسخ به این سوال که چرا وزارت راه‌وشهرسازی از اقساط بازگشتی مسکن مهر برای کاهش سود تسهیلات وام‌های طرح اقدام ملی استفاده نمی‌کند، گفته بود: وام‌های مسکن مهر که بارها گفته می‌شود تا سال 1402 بازگشت آن استمهال شده است و منابعی که بخواهد تخصیص بدهد محدود است و امکان تخصیص آن وجود ندارد.

 

* دولت چه می‌تواند کند؟

تامین مسکن افراد فاقد مسکن با اولویت محرومان، یکی از تکالیفی است که قانون اساسی بر عهده دولت‌ها نهاده است. تامین مسکن بازنشستگان فاقد مسکن نیز از همین مقوله است که با مصوبه اخیر دولت، چنین هدفی میسر نخواهد شد. اما چاره کار چیست؟ اولا اگر دولتمردان واقعا به دنبال خانه‌دار کردن بازنشستگان هستند، کافی است بخشی از پروژه‌های طرح اقدام ملی را به عنوان سهمیه آنها در نظر بگیرند. همچنین با استفاده از اقساط بازگشتی مسکن مهر، تسهیلات قرض‌الحسنه به آنها پرداخت کنند. تسهیلاتی که در حال حاضر سود 18 درصد دارد برای همه اقشار متوسط، متوسط به پایین و همچنین بازنشستگان، بسیار سنگین است.

بسیاری از کارشناسان در روزهای اخیر پیشنهاد استفاده از اقساط بازگشتی مسکن مهر برای کاهش نرخ تسهیلات طرح اقدام ملی را داده‌اند ولی هنوز این پیشنهاد عملی نشده است. بنا بر آخرین برآوردها تاکنون بیش از 25 هزار میلیارد تومان از اقساط مسکن مهر بازگشته و در اختیار بانک مسکن قرار دارد. برای بازنشستگان روستایی نیز چنانکه عنوان شد بند قانونی برای اعطای تسهیلات ارزان‌قیمت وجود دارد و اگر دولت واقعا دنبال کمک کردن به آنهاست، به تکلیف قانونی خود در این زمینه عمل کند. لازم به ذکر است بنا بر داده‌های بنیاد مسکن انقلاب اسلامی که متولی این تسهیلات است، از سال 92 تا 97 و طی 6 سال، تنها 254 هزار تسهیلات برای بازسازی واحدهای روستایی پرداخت شد، در حالی که بنا بر تکلیف قانونی برنامه ششم، باید یک میلیون و 200 هزار فقره تسهیلات برای این امر پرداخت می‌شد.

 

گروه فرهنگ و هنر: اختتامیه دهمین جشنواره مردمی فیلم «عمار» در حالی برگزار شد که محسن اسلام‌زاده از مستندسازان برگزیده این رویداد از مایکل مور دعوت کرد برای ساخت مستند به غرب آسیا بیاید. به گزارش «وطن امروز»، مراسم پایانی دهمین جشنواره مردمی فیلم عمار در حالی در تالار اندیشه حوزه هنری برگزار شد که هیأت داوران در بخش مستند رویای ایرانی، ضمن تقدیر از آثار «نبرد امواج» و «مسیر نو» به کارگردانی «وحید فرجی» لوح افتخار این بخش را به «توان دفاعی (بعد از ۲۵۰۰ سال)» به کارگردانی «علی طادی» به علت «پرداختن به سوژه‌ای ویژه و داشتن پیوست تاریخی» و «ناجی کرونر» به کارگردانی «مسعود کارگر» به علت «نمایش شیرین جلوه‌ای از همکاری گروهی دانش‌بنیان و مومنانه» اهدا کرد. همچنین هیأت داوران، فانوس این بخش را به «مخترع آهنی» به کارگردانی «محمدجواد رئیسی» به علت «داشتن روایت پرجاذبه، طنز بجا، فرم خلاقانه و همچنین امیدبخشی در عین بیان نقدهای موجود» اهدا کرد.

 

* معرفی برگزیدگان بخش‌های مختلف «عمار» دهم

هیات داوران در بخش «مستند همت مومنانه»، ضمن تقدیر از «خودکار» به کارگردانی «محمد ثقفی» و «خاکریز پرویز» به کارگردانی «قدرت باقری» و «دریاچه امید» به کارگردانی «فاطمه مرزبان»، لوح افتخار این بخش را به «بازار تزارها» به کارگردانی مشترک «محسن مقصودی» و «مهدی فریدی» به علت «جسارت در پژوهش میدانی ظرفیت‌های مغفول» و «در کنار هم» به کارگردانی «سیدمجتبی خیام‌الحسینی» به علت «نمایش دغدغه‌های مسؤولانه یک کارآفرین و همکاری 2 ملت ایران و افغانستان» اهدا کرد. همچنین هیأت داوران، فانوس این بخش را به 2 اثر «مجموعه مستند نور (قسمت وطن آرزوها)» به کارگردانی «مهدی فارسی» به علت «تصویرگری گوشه‌هایی از جهاد فردی، جمعی و خانوادگی» و «یکی از ما (سایت هسته‌ای)» به کارگردانی «امیرعسگری» به علت «پرداخت ماهرانه به الگوی بومی از اشتغال‌زایی روستایی» اهدا کرد.

هیات داوران در بخش مستند حافظه ملی، ضمن تقدیر از «آسوده بخواب کوروش» به کارگردانی «علی فراهانی»، لوح افتخار این بخش را به «آن شش نفر» به کارگردانی «محمدعلی یزدان‌پرست» و «روایت رهبری» به کارگردانی «مهدی نقویان» به دلیل «پاسخگویی به شبهات مهم و استفاده از فیلم‌های دیده نشده و پژوهش خوب» اهدا کرد. همچنین هیأت داوران، فانوس این بخش را به «پدر طالقانی» به کارگردانی «محمدعلی محمددوست» به دلیل «روایت مستند مبارزات مرحوم آیت‌الله طالقانی و پرداخت به موضوعات روز و استفاده بجا از آرشیو و پژوهش خوب» و اثر «امتحان» به کارگردانی «سجاد ریاحی» به دلیل «پژوهش قوی، نوآوری و پرداخت به مساله‌ای حساس و دشوار» اهدا کرد. هیات داوران در بخش مستند پایش و پالایش اجتماعی، ضمن تقدیر از «سایکس پیکو» به کارگردانی «علی گایینی» و «این منطقه آلوده به مین است» به کارگردانی «محسن نقی‌زاده»، لوح افتخار این بخش را به اثر «امیدیه» به کارگردانی «علی زهیری» به دلیل «پرداخت مناسب به بحث مطالبه عدالت و فسادستیزی در شهر امیدیه» و «قصه‌های همیشگی» به کارگردانی «بابک مجیدی» به دلیل «پرداخت همزمان به بحث محیط‌زیست و آسیب‌شناسی زیست‌محیطی تالاب استیل» و «رویای آجری» به کارگردانی «داوود مرادیان» به دلیل «تببین تاریخ سیاست‌گذاری مسکن بویژه در دهه اول انقلاب اسلامی با بهره‌گیری از مستندات آرشیوی و شاهدان و مجریان» اهدا کرد. همچنین هیأت داوران، فانوس این بخش را به «خصوصی‌سوزی» به کارگردانی «محسن اسلام‌زاده» به دلیل «تبیین مشکلات و موانع خصوصی‌سازی، با بررسی روند خصوصی‌سازی شرکت‌های ماشین‌سازی تبریز و...» و «سقف آرزوها» به کارگردانی «علی سلطانی‌وش» به دلیل «بررسی روند سیاست‌گذاری مسکن، با بهره‌گیری از مستندات» اهدا کرد.

 

* مایکل مور به خاورمیانه بیاید

یکی دیگر از اتفاقات مهم اختتامیه این دوره از جشنواره مردمی فیلم عمار صحبت‌های محسن اسلام‌زاده، کارگردان مستند «خصوصی‌سوزی» بود. او در حاشیه اهدای فانوس جشنواره، به پیام‌های مایکل مور، مستندساز آمریکایی پس از ترور شهید قاسم سلیمانی اشاره کرد و گفت: «اگر مستندسازان آمریکایی قصد دارند کاری کنند، به خاورمیانه بیایند و از جنایات آمریکایی‌ها در عراق و افغانستان مستند بسازند». 

هیات داوران در بخش «مستند مقاومت جهانی»، ضمن تقدیر از «نخل‌ها نمی‌میرند» به کارگردانی «سیدمسعود موسوی‌والا»، لوح افتخار این بخش را به «مرثیه‌ای از انجیل» به کارگردانی «محمدهادی نعمتی» به علت «دستیابی به زبان متناسب با مخاطب بین‌المللی برای انتقال یک میراث معنوی شیعی» اهدا کرد.

همچنین هیأت داوران، فانوس این بخش را به اثر «آقای تغییر» به کارگردانی «مهدی انصاری» به علت «استفاده مناسب از آرشیو و پژوهش علمی برای تبیین ماهیت نظام استکبار» اهدا کرد. 

 

* فانوس «مدافعان حرم» برای «شیرینی شام»

هیات داوران در بخش مستند مدافعان حرم، لوح افتخار این بخش را به «مردان زندگی» به کارگردانی «یحیی رضایی» به دلیل «ترسیم خلاقانه مجاهدت پزشکان و پرستاران در خط مقدم نبرد» اهدا کرد. همچنین هیأت داوران، فانوس این بخش را به «شیرینی شام» به کارگردانی «علیرضا باغشنی» به دلیل «پرداخت و روایت هنرمندانه و نگاه متفاوت به شخصیت یک رزمنده مدافع حرم» اهدا کرد.

هیات داوران در بخش مستند ملت قهرمان، ضمن تقدیر از «دیلگ» به کارگردانی مشترک «عباس رفیعی مرغملکی» و «سیدصفی‌الله حسینی» و «مادر جبهه‌ها» به کارگردانی «شهرام میراب‌اقدم» لوح افتخار این بخش را به «بر اثر زلزله» به کارگردانی «عبدالکریم شهابی» به دلیل «تلاش هنرمندانه برای نشان دادن مدیریت جهادی در قالب تعاون» و اثر «دیوارهای نخی» به کارگردانی «عباس عمرانی بیدی» به دلیل «نگاهی جدید به موضوع هم‌گرایی ملی» اهدا کرد. همچنین هیأت داوران، فانوس این بخش را به «خاطرات موتورسیکلت» به کارگردانی «امیرحسین نوروزی» به دلیل «سوژه جذاب و پرداخت مناسب» اهدا کرد.

 

* «باشگاه شهرت» برنده جایزه مستندهای جنگ نرم

هیات داوران در بخش مستند جنگ نرم ضمن تقدیر از «مادرانه» به کارگردانی «علیرضا باغشنی»، لوح افتخار ویژه را برای تلاش‌های مستندسازان انقلاب در عرصه پژوهش، به یکی از این آثار و به نمایندگی از دیگران به «پایان بازی» به کارگردانی مشترک «سیدحامد قاسمی» و «علی رهجو» به دلیل «پژوهش عمیق و انتخاب یک سوژه ضدآمریکایی» اهدا کرد. همچنین جایزه ویژه مرگ بر آمریکا نیز به این دو کارگردان اهدا شد.

هیات داوران لوح افتخار این بخش را به «پشت کوه‌های بلند» به کارگردانی «یزدان کیانی» به دلیل «به تصویر کشیدن یک روحانی تراز نظام اسلامی در یک اثر به معنای درست نقد درون‌گفتمانی» و «محیا» به کارگردانی «محمد عقیلی» به دلیل «روایتی لطیف و کودکانه از اردوهای جهادی و پرداخت غیرمستقیم به مسأله وحدت و تقریب» اهدا کرد. ضمن اینکه هیأت داوران، فانوس این بخش را به «باشگاه شهرت» به کارگردانی «محمدحسن یادگاری» به دلیل «انتخاب یک سوژه استراتژیک و راهگشا و شکل دادن هنرمندانه یک فیلمنامه خوب بر اساس آرشیو» اهدا کرد.

 

* سرشار: انسان در کشمکش با شیطان رشد می‌کند

همچنین در آیین اختتامیه دهمین جشنواره فیلم مردمی عمار از سال‌ها تلاش و هنر محمدرضا سرشار، نویسنده انقلابی نیز تقدیر شد. سرشار در این مراسم به مصائب اخیر اشاره کرد و گفت: برخی گلایه می‌کنند چرا اینقدر بر مردم خوب بلا نازل می‌شود، مثل این است که گلایه کنیم چرا شیطان دارد کار خودش را می‌کند. جهان اینگونه آفریده شده که انسان در کشمکش با شیطان رشد کند و شایستگی رسیدن به مراحلی را که خدا برای او در نظر گرفته، پیدا کند.

هیات داوران در بخش مستند تاریخ فرهنگی، اجتماعی و دفاع مقدس، ضمن تقدیر از «بانو و باروت» به کارگردانی «احمد احمدپور» و «بیر عالم‌سوز» به کارگردانی «محمدطه امیری»، لوح افتخار این بخش را به «شجریان؛ از سپیده تا فریاد» به کارگردانی «مهدی طوسی» به دلیل «پرداخت هوشمندانه و منصفانه به مساله‌ای قابل تأمل در تاریخ هنر انقلاب» و «بلتا» به کارگردانی «سعید محسن‌یوسفی» به دلیل «پرداخت دقیق و بیان ساده در باب یکی از رخدادهای مهم دفاع مقدس» اهدا کرد. همچنین هیأت داوران، فانوس این بخش را به «نبرد بیست و نهم» به کارگردانی «مهرداد حق‌شناس» به دلیل «پرداخت با کیفیت به زاویه‌ای ناپیدا در نبرد امروز ایران و آمریکا» اهدا کرد.

 

* «آب هرگز نمی‌میرد» یک بار دیگر درخشید

هیات داوران در بخش داستانی کوتاه و نیمه‌بلند، ضمن تقدیر از «هر روز» به کارگردانی «محسن مجیدپور» و «فضانورد» به کارگردانی «مهدی افضل‌زاده» و «آبی کمرنگ» به کارگردانی «محمدرضا حاجی غلامی» لوح افتخار این بخش را به «فکر بکر» به کارگردانی «یوسف سبحانی» به دلیل «نوگرایی در پرداخت و توجه به مضامین نو در خدمت سینمای روز ایران» و «سوم ب» به کارگردانی «مرتضی راوش» به دلیل «توجه به مضمون کودک و خانواده در سطح جامعه» اهدا کرد. همچنین هیأت داوران، فانوس این بخش را به «آب هرگز نمی‌میرد» به کارگردانی «حسین دارابی» داد؛ اثری که با الهام از کتابی معروف به همین نام که در حوزه دفاع‌مقدس منتشر شده، ساخته شده است. 

 

* از داسارگر تا شیخ‌طادی در میان برگزیدگان عمار

همچنین لوح افتخار بهترین بازیگر به «امیرحسین عزیزی» برای ایفای نقش در فیلم «آبی کمرنگ» و «تبسم خداپرست» برای بازی در فیلم «سوم ب» اهدا شد. ضمن اینکه لوح افتخار بهترین جلوه‌های ویژه به «صالح کشور دوست» برای فیلم «ستاره زاگرس» اهدا شد. فانوس بهترین بازیگر به گروه بازیگران نوجوان «منطقه پرواز ممنوع» متین پاکزاد، متین کرمانی، علیرضا اکبری اهدا شد.

هیات داوران در بخش داستانی بلند، ضمن تقدیر از «پینوکیو، عاموسردار و رئیسعلی» به کارگردانی «سیدرضا صافی» لوح افتخار این بخش را به «ستاره زاگرس» به کارگردانی «پرویز شیخ‌طادی» به دلیل «حماسی بودن و پرداختن به نقش اقوام ایرانی در مبارزه با استعمار» اهدا کرد. ضمن اینکه هیأت داوران فانوس این بخش را به «منطقه پرواز ممنوع» به کارگردانی آقای «امیر داسارگر» به دلیل «خلاقیت و هوشمندی در جهت پیوند علم و امنیت با رویکرد امید و آینده در رابطه با نوجوانان» اهدا کرد.

زهره فلاح‌زاده*: پرسپولیس با گابریل کالدرون، مربی آرژانتینی خود توانست قهرمان نیم‌فصل اول لیگ نوزدهم شود اما حالا این مربی را در نیم‌فصل دوم در اختیار ندارد. کالدرون به ظاهر به بهانه تعطیلات کریسمس و در باطن به بهانه پرداخت نشدن حقوقش و دخالت‌های چندتن از اعضای باشگاه، ایران را برای همیشه ترک کرد. مدیران باشگاه که نامه فسخ این مربی را از طریق وکیل او دریافت کرده‌اند، درصدد انتخاب یک مربی داخلی هستند، البته احتمال بازگشت کالدرون تا اواخر روز گذشته کماکان وجود داشت. 

«وطن امروز» برای بررسی وضعیت باشگاه پرسپولیس با حمید درخشان، سرمربی و کاپیتان اسبق این تیم گفت‌وگویی انجام داده است. 

***

* کالدرونی که پرسپولیس را صدرنشین لیگ کرد، گویا از این تیم جدا شده است؛ به نظر شما در صورت نیامدن او، مقصر این جدایی چه کسی است؟

ما نباید دنبال مقصر بگردیم. به هر حال ما شرایط کشور و سختی‌های انتقال پول به کشورهای خارجی را می‌دانیم. خبر داریم که با تحریم‌های ظالمانه آمریکا و غرب مواجهیم. خارجی‌ها پول‌شان را سر موقع می‌خواهند و اگر این اتفاق نیفتد شرایط برای ادامه همکاری سخت می‌شود و دیگر آنها تمایل پیدا نمی‌کنند در ایران بمانند. اگر نخواهیم واقعیت را قبول کنیم فقط خودمان را گول زده‌ایم. 

  مدیران ما که به تحریم‌ها آگاه بودند، وقتی مربی یا بازیکن خارجی می‌آورند، نباید درباره پرداختی‌ها بهتر عمل کنند؟

من دقیق نمی‌دانم باشگاه درباره انتقال پول چه مشکل اساسی‌ای داشته است ولی با هر مربی و بازیکنی قرارداد می‌بندیم باید خوش‌حساب باشیم تا مثل گذشته در فیفا به مشکل برنخوریم. به هر حال با این تحریم‌ها شرایط سخت شده است. 

 

* بدشانسی 2 تیم سرخابی پایتخت این بود که هر دو زمانی مربی خود را از دست دادند که صدرنشین لیگ بودند؛ با توجه به این شرایط از دست دادن این مربیان موفق، نقص حساب نمی‌شود؟

من با شما موافقم. باید قدر خیلی چیزها را بدانیم اما یک زمانی هم هست که کشور ما در شرایط خاصی قرار می‌گیرد، مثل حالا که خیلی سخت می‌شود خارجی‌ها را حفظ کنیم. البته می‌خواهم بگویم با نیامدن کالدرون هم اتفاق خاصی نمی‌افتد. مربیان داخلی هم می‌توانند پرسپولیس را هدایت کنند به شرطی که به آنها اعتماد و کمک شود. حتماً نباید یک خارجی کنار تیم باشد، ما با داخلی‌ها هم قهرمان شده‌ایم. باید برای داشته‌های خودمان هم ارزش قائل شویم. در هر صورت داخلی‌ها جزو سرمایه‌های ما هستند. خارجی‌ها پول شان را سر موقع می‌گیرند و اگر هم نگیرند براحتی از کشورمان می‌روند اما داخلی‌ها صبر و تحمل بیشتری دارند.

 

* تیم کالدرون را در نیم‌فصل اول چطور دیدید؟

تیم کالدرون فراز و نشیب زیادی داشت اما خوشحالم که صدرنشین نیم‌فصل اول شد که این یک پوئن مثبت تلقی می‌شود. به هر حال کالدرون شناختی روی فوتبال ایران و پرسپولیس نداشت و این بالا بودن تیم در جدول باعث شد عملکرد او به چشم بیاید. با همه کم و کاستی‌ها از جایگاه الان تیم خوشحالم.

 

* گفته می‌شود جانشین کالدرون یک مربی ایرانی است؛ بهترین گزینه از نظر شما کیست؟

من نمی‌توانم اسم بیاورم چون دوستان دلخور می‌شوند. به نظر من هر مربی‌ای که انتخاب می‌شود باید به اندازه‌ای که به یک خارجی کمک و اعتماد می‌کنیم به او هم توجه شود تا بتواند موفق شود. 

 

* پرسپولیس در فصل نقل و انتقالات زمستانی خنثی بوده و محمدحسن انصاری‌فرد به عنوان مدیرعامل تیم نتوانسته عملکرد مثبتی در نقل و انتقالات داشته باشد؛ این نقص مدیریت پرسپولیس نیست؟

وقتی پول نداشته باشید نقص بزرگ به وجود می‌آید و این مشکل تنها برای تیم پرسپولیس نیست. خدا را شکر پرسپولیس داشته‌های خوبی دارد و نفرات خوبی روی نیمکت حضور دارند که می‌توانند به تیم کمک کنند. این را قبول دارم که باشگاه باید خریدی در فصل نقل و انتقالات داشته باشد بویژه در خط حمله. فکر می‌کنم اگر پرسپولیس در خط حمله بازیکن خوبی می‌خرید، نمایش بهتری نسبت به نیم‌فصل اول می‌داشت.

 

* وضعیت باشگاه پرسپولیس کمی نگران‌کننده است، چون نه وضعیت مربی مشخص شده و نه بازیکنی جذب کرده است؛ برای تیمی که در آسیا باید حضور داشته باشد، این شرایط مشکل ایجاد نمی‌کند؟

شرایط سخت‌تر می‌شود، چرا که حریفان آسیایی ما بازیکنان خوبی خریده‌اند، تدارک خوبی دیده‌اند و آماده مسابقات شده‌‌اند. امیدوارم با توجه به توانایی، غیرت و تعصب تیم‌مان بتوانیم موفق شویم، هر چند با تیم‌‌هایی روبه‌رو می‌شویم که با دست پر می‌آیند.

 

* کالدرون با افشین پیروانی، سرپرست تیم به اختلاف خورد و یکی از درخواست‌های این مربی، کنار گذاشتن پیروانی بود؛ این درخواست در حیطه وظایف سرمربی است؟

کالدرون نمی‌تواند برای کنار گذاشتن پیروانی تصمیم بگیرد و این مدیر باشگاه است که باید در این‌باره نظر دهد. کالدرون باید در حریم و فضای فنی خودش ورود کند و حق ندارد درباره انتخاب یا جدایی سرپرست تیم دخالتی کند.

 

* با توجه به وضعیت حال حاضر تیم، به نظر شما روند خوب نیم‌فصل اول ادامه پیدا می‌کند؟

ان‌شاءالله این روند می‌تواند ادامه داشته باشد، چون پرسپولیس بازیکنان خوب و باکیفیتی دارد.

خبرنگار ورزشی*

***