عباس اسماعیل‌گل: چند سالی است روز هجدهم تیرماه، یعنی سالروز کوچ ابدی «مهدی آذریزدی» (نویسنده شهیر حوزه کودک) از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی روز ملی ادبیات کودک و نوجوان خوانده شده است و تا یک هفته بعد از این روز با عنوان هفته «ادبیات کودک و نوجوان» در میان اهالی فرهنگ و ادب شناخته می‌شود. به همین بهانه نگاهی به کارنامه پرافتخار این استاد تمام‌عیار ادبیات کودک و نوجوان داشته‌ایم. مرحوم «مهدی آذریزدی» که یکی از پرتیراژترین نویسندگان ادبیات کودک و نوجوان است، از محروم‌ترین طبقات اجتماعی برخاسته بود. او سواد را نه در شکل و شمایل متعارف این روزها، بلکه از طریق تلاش و تکاپوی مستمر و عشق به کتاب و خواندن آموخته بود. به همین خاطر می‌توان گفت، مرحوم آذریزدی نه‌‌تنها نماینده ادبیات ملی ما است، بلکه خود نیز حاصل آن است. او نه‌‌تنها خالق این ادبیات که مخلوق آن نیز هست. گواه این ادعا در حیات و ممات «مهدی آذریزدی» و سبک و اسلوب خاص او در زندگی نهفته است؛ نویسنده‌ای که همواره چنان قلم زد که بتوان او را مصداق تمام و کمال یک نویسنده بومی و ملی دانست و در طول حیاتش چنان قدم برداشت که پس از خود، نامش باقی باشد. این سال‌ها جای خالی نویسنده‌ای چون آذریزدی در ادبیات کودک بشدت احساس می‌شود. 

مجموعه هفتگانه «قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب» از معروف‌ترین کتاب‌های آذریزدی بود که جایزه یونسکو را دریافت کرده است؛ کتابی که در ذهن و خاطره چند نسل از فرزندان ایران‌زمین نقش بسته است. او در این مجموعه به ترتیب قصه‌های کلیله و دمنه، مرزبان‌نامه، سندبادنامه و قابوس‌نامه، مثنوی معنوی، قرآن کریم، منطق‌الطیر و مصیبت‌نامه و الهی‌نامه و گلستان سعدی را به شکل منحصر به فردی روایت کرده است. مجموعه هفتگانه «قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب» آذریزدی از چنان محبوبیت و جایگاه بالایی برخوردار است که مجموعه انیمیشن ۲۶ قسمتی با نام «قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب» به تهیه‌کنندگی مرکز پویانمایی صبا تولید و با استقبال مخاطبان چندین‌بار از سوی شبکه کودک صداوسیما پخش شد. تمام ۲۶ قسمت این مجموعه برگرفته از کتاب‌های مهدی آذریزدی است و یکی از نکات جالب حضور آذر‌یزدی به عنوان راوی در این مجموعه است که به نوعی تجلیل از مقام شامخ این نویسنده محسوب می‌شود. همچنین 3 کتاب او توسط شورای کتاب کودک به‌ عنوان کتاب برگزیده سال انتخاب شد. «گربه ناقلا»؛ «شعر قند و عسل»؛ «مثنوی بچه خوب»؛ «قصه‌های ساده برای نوآموزان»؛ «تصحیح مثنوی مولوی»؛ «گربه تنبل»؛ «خودآموز مقدماتی شطرنج»؛ «خودآموز عکاسی برای همه»؛ «قصه‌های پیامبران»؛ «یاد عاشورا»؛ «تذکره شعرای معاصر ایران»؛ «لبخند»؛ «چهل کلمه قصار حضرت امیر(ع)»؛ «دستور طباخی و تدبیر منزل» و «خاله گوهر» از آثار پرمخاطب آذریزدی به شمار می‌رود. نکته قابل توجه آنکه مهدی آذریزدی به‌رغم پیشنهادهای مختلفی که داشت، هیچ‌گاه به کار دولتی مشغول نشد. در واقع تنها لذت زندگی‌اش کتاب خواندن بود. او اولین نویسنده‌ای است که در ایران به فکر نوشتن داستان برای کودکان و نوجوانان افتاد. به همین دلیل است که عنوان «پدر ادبیات کودک و نوجوان ایران» را به او داده‌اند، همچنین به خاطر آثار ارزشمند او در حوزه کتاب کودک، بحق روز درگذشت او به نام روز ملی ادبیات کودک و نوجوان نامگذاری شده‌است. وی سال ۷۹ به سبب نگاشتن داستان‌های قرآنی و دینی، «خادم قرآن» شناخته شد. همچنین چندین مرتبه از سوی حوزه هنری، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی و بنیاد ریحانه‌الرسول(س) برای وی مراسم بزرگداشت برگزار شده ‌است. پس از درگذشت او در شهر یزد به همت حوزه هنری استان یزد و با همکاری اداره پست آن شهر تمبر یادبودی با شمارگان ۱۶۰۰ چاپ شد. اما متاسفانه باید گفت طی 10 سال اخیر که همزمان با سالروز درگذشت مهدی آذریزدی هفته ادبیات کودک و نوجوان نامیده می‌شود، شاهد اتفاق‌های مهم و خاصی در حوزه تقویت ادبیات کودک و نوجوان نبوده‌ایم و شاید مهم‌ترین مسأله که در این هفته رخ می‌دهد این است که اهالی کتاب یادی از زنده‌یاد آذریزدی کنند، البته ناگفته نماند طی سال‌های اخیر نهادهای متولی حوزه کتاب در راستای گرامیداشت هفته ادبیات کودک و نوجوان اقدام به برپایی انواع و اقسام همایش‌های ادبی کرده‌اند که به واقع برگزاری این همایش‌ها جز اسراف بودجه، خروجی چشمگیری برای ادبیات کودک و نوجوان نداشته است و باز هم سنگینی این بار بر دوش معدود ناشران فعال حوزه کتاب کودک و نوجوان بوده است. نبود برنامه‌ریزی و سردرگمی مسؤولان نهادهای متولی حوزه کتاب برای سیاست‌گذاری و ریل‌گذاری این حوزه به معضلی برای ناشران تبدیل شده است که واکاوی این موضوع در این گزارش نمی‌گنجد. به هر حال امیدواریم تا سال آینده شاهد اتفاق‌های خوبی در حوزه ادبیات کودک و نوجوان باشیم تا اهالی رسانه هم همزمان با این ایام در کنار یادبودی از زنده‌یاد آذریزدی، این اتفاق‌ها را مرور کنند.

 

* فانتزی کودکانه برای آشنایی با حجاب

در ادامه به بهانه مصادف شدن هفته ادبیات کودک و نوجوان با روز بزرگداشت عفاف و حجاب، گفت‌وگویی داشته‌ایم با یکی از نویسندگان این حوزه که این روزها با کتاب «نیم‌وجبی‌ها» مورد استقبال مخاطبان خردسال قرار گرفته است. حمیده رضایی که «نیم‌وجبی‌ها» را با هدف آشنایی عمیق خرسالان با موضوع عفاف و حجاب به نگارش درآورده است در گفت‌وگو با «وطن امروز» به بررسی وضعیت امروز ادبیات کودک پرداخت.

حمیده رضایی ابتدا درباره کتاب داستانی «نیم‌وجبی‌ها» که انتشارات کتاب جمکران آن را منتشر کرده و این روزها مورد استقبال خردسالان قرار گرفته است، گفت: این کتاب را در قالب دنیای فانتزی و تخیلی کودکان برای آشنا کردن غیرمستقیم خردسالان با حجاب به نگارش درآورده‌ام و در 5 داستان کوتاه سراغ ملزومات حجاب رفته‌ام و حجاب را از نگاه آنها برای بچه‌ها قصه‌گویی کرده‌ام. 

وی در ادامه خاطرنشان کرد: این 5 داستان هر کدام داستان یکی از اشیای مربوط به حجاب مثل چادر، لباس بلند، پارچه چادر و کش چادر را وارد دنیای کودکانه و داستانی کرده تا بچه‌ها با کمک قوه تخیل خودشان ارتباط بهتری با ارزشمندی و جایگاه حجاب پیدا کنند. 

این نویسنده درباره استقبال مخاطبان از این کتاب همزمان با روز بزرگداشت عفاف و حجاب گفت: شاید یکی از دشوارترین بخش‌های ادبیات، حوزه کودک به شمار برود، زیرا نویسنده باید بتواند با رعایت همه ملاحظات مباحث مهمی چون حجاب را از نگاه خود بچه‌ها برای‌شان روایت کند و امیدوارم تقارن انتشار جلد دوم این کتاب با هفته ادبیات کودک و نوجوان و ایام بزرگداشت عفاف و حجاب سبب خیر شود و خانواده‌ها با حمایت از آثاری چون «نیم‌وجبی‌ها» هدیه‌ای مناسب به خردسالان و کودکان خود بدهند و از حوزه نیمه‌‌جان ادبیات کودک حمایت‌های حداقلی را به عمل آورند. 

رضایی در ادامه درباره شرایط این روزهای ادببات کودک و نوجوان گفت: در وهله اول باید اشاره کرد که چند سالی است که حوزه نشر از شرایط مساعدی برخوردار نیست که آثار کودک و نوجوان هم از این قاعده مستثنا نیست اما ذکر این نکته ضروری است که ادبیات کودک ستون اصلی ادبیات کشور است و تا زمانی که این حوزه حال و روز خوشی نداشته باشد، چرخ نشر کشور آنطور که باید نمی‌چرخد؛ و امیدوارم روزی فرا رسد که همه مخاطبان، مسؤولان و متولیان فرهنگی کشور به اهمیت رشد ادبیات کودک و نوجوان پی ببرند. 

وی در پایان گفت: متأسفانه حوزه ادبیات کودک به مراتب آشفته‌‌تر از حوزه بزرگسال است و خیلی به آن بها داده نمی‌شود و طی سال‌های اخیر اوضاعش بدتر هم شده، از سویی تمرکز ناشران بیش از اندازه به سمت ترجمه رفته است و اگر بخشی از این تمرکز به سوی کتاب‌های کودک روانه شود و از نویسندگان داخلی حمایت بیشتری به عمل آید، مسلما اتفاق بهتری برای ادبیات کودک رخ می‌دهد، در هر صورت مخالف ترجمه آثار کودک نیستم اما خیلی مواقع در ادبیات کودک بومی‌سازی باید اتفاق بیفتد تا با نگاه خود کودکان مسائل مختلف روایت شود. 

یادداشت‌های مفصلی درباره جهان و روزگار پس از کرونا نوشته شده‌ است. تاکید عمده این یادداشت‌ها بر این گزاره است که جهان پس از کرونا تفاوت عمده‌ای با جهان قبل از آن خواهد داشت. در حوزه‌های فرهنگی این تغییرات محسوس‌تر هم خواهد بود، چرا که پلتفرم‌ها و قالب‌های پیشین تولید و توزیع محتواهای نمایشی (برنامه‌ها، سریال‌ها و آثار سینمایی) حتی پیش از دوران کرونا با وضعیت تازه‌ای در سینما و رسانه مواجه بودند. حالا در شرایطی که سینماها با چالش تعطیلی مستمر مواجهند، این پلتفرم‌هایی مانند نتفلیکس هستند که در این روزها به سودهای میلیارد دلاری می‌رسند. آنطور که هالیوود ریپورتر نوشته است، با ظهور «کووید- 19» این نتفلیکس است که با فاصله از رقیبان محدود و کم‌توسعه خود جلو زده است. آنچنان که در تازه‌ترین آمار تبادل سهام در بورس، سهام نتفلیکس به بالاترین ارزش تاریخ خود یعنی 50/499 دلار به ازای هر سهم رسید. این رقم نمایانگر افزایشی 5/4 درصدی نسبت به روز قبل بود و باعث شد ارزش بازار این شرکت به حدود ۲۱۹ میلیارد دلار برسد. دیوید میلر، تحلیلگر شرکت ایمپریال کپیتال در گزارشی که در ارتباط با سهام نتفلیکس منتشر کرد به این نکته اشاره داشت که تا اینجا در سال ۲۰۲۰ ارزش سهام این غول استریمینگ 2/50 درصد رشد داشته و این در حالی است که شاخص بازار سهام «اس‌اندپی ۵۰۰» با کاهشی 3/3 درصدی مواجه بوده است. علاوه بر این، ارزش سهام نتفلیکس در ۱۸ ماه اخیر 6/81 درصد بالا رفته که باز هم بسیار بیشتر از افزایش 1/26 درصدی شاخص کل بازار بوده است. این تحلیلگر 4 دلیل برای توضیح دادن این نمایش قدرتمند برای سهام نتفلیکس آورد. او گفت: این یکی از معدود نام‌ها در بازار اس‌اندپی ۵۰۰ است که تا حدود زیادی هیچ اثری از پیامدهای اقتصادی «کووید- 19» نمی‌پذیرد و مقابل رکود مقاوم است. او اضافه کرد که در حقیقت، ظهور «کووید- 19» باعث شده ارزش سهام نتفلیکس به طور تدریجی ۱۸۴ دلار به ازای هر سهم رشد کند و این رشد بسیار بیشتر از حالتی بوده که ویروس کرونا وجود خارجی نداشت. 

نقطه تمایز نتفلیکس با دیگر فعالان اقتصادی حوزه سرگرمی و رسانه در نداشتن دارایی در حوزه سالن‌های سینماست. میلر در این باره گفت: علاوه بر این، نتفلیکس به هیچ وجه در معرض هیچ دارایی در بخش رسانه که در خطر باشد از جمله شبکه‌های کابلی قرار ندارد و هیچ دارایی‌ای از جمله پارک‌های موضوعی یا سالن‌های سینما ندارد که مستقیم از «کووید- 19» اثر پذیرفته باشد. این تحلیلگر افزود: نکته سوم این است که این شرکت ثابت کرده شروع به کار پلتفرم استریمینگ شرکت دیزنی با عنوان «دیزنی پلاس» در فصل چهارم ۲۰۱۹ نتوانسته در عمل سهم بازار نتفلیکس را به طور چشمگیری کاهش بدهد و نتفلیکس را مجبور به کاهش ارزش سهام کند. در نهایت، میلر گفت: سهام نت‌فلیکس بسیار موفق بوده، چون این شرکت توانسته خودش را از دیزنی پلاس متمایز کند. او افزود: دیزنی پلاس تا حدود زیادی نمایانگر مجموعه عظیمی از برندهای سرگرمی آمریکایی است که به سراسر جهان صادر می‌شوند اما نتفلیکس مجموعه‌ای از نمایش‌های جهانی است که از تمام کشورهای جهان گردآوری شده‌ است. 

شب شعر طنز ترامپیت ۳ با شعرخوانی جمعی از طنزپردازان کشور خطاب به ترامپ در فرهنگسرای رسانه برگزار شد. به گزارش «وطن امروز»، سومین شب شعر طنز ترامپیت با حضور شاعران طنزپرداز کشور در فرهنگسرای رسانه و به شکل جلسه مجازی برگزار شد. در این برنامه، ناصر فیض با اشاره به برگزاری سومین شب شعر طنز ترامپیت گفت: «به نظرم ماجرای ترامپ و کارهای نا‌هنجارش نباید هیچ‌گاه کهنه شود. او هر روز اتفاقی را رقم می‌زند یا حرفی می‌زند که عجیب و طنزآمیز است. با هر نگاهی او دشمن ماست و همه می‌دانیم که آدم نابهنجاری است». ناصر فیض در ادامه یکی از شعرهای افشین علا را خواند و گفت: «علا این شعر را پس از اظهارات ترامپ نسبت به خلیج فارس سرود که حقیقتا ماندگار شده است». در بخشی از این شعر آمده است: 

هر علفی که می‌جوی، مزمزه کن، بیان مکن

یا که اگر غلط کنی، گنده‌تر از دهان مکن

از وطنم بگو ولی جانب احتیاط گیر

با دم شیر، اینچنین بازی آن چنان مکن

نام خلیج فارس را چون که ز یاد برده‌ای

بیش مگو و خویش را مضحکه جهان مکن

حامی‌خاص داعشی، اصل و اساس داعشی

پس سخن از ترور نگو، خنده ما عیان مکن

ناصر فیض در توضیح شعر هجو گفت: «گاهی اوقات وقتی شعر هجو می‌شنویم فکر می‌کنیم دور از شأن شاعری است و به سرعت از کنارش گذر می‌کنیم، در حالی که اگر هجو درستی باشد و مخاطب شعر حقش باشد، خیلی هم خوب است. وقتی شما شعر هجو می‌سرایید، مهم‌ترین نکته برای شنونده این است که مخاطب واقعا حقش باشد. برای مثال اگر آدم درستکاری را هجو کنید اصلا نمی‌گیرد».

فریبا یوسفی دیگر شاعری بود که در این محفل شعر خواند. شعر او درباره حقوق بشر بود که در بخشی از آن آمده است: 

نه آن شمعی که خاموش میشه

نه آن یاد به هر بادی فراموش

مگه پنهون میشه خورشید با ابر

مگه این جاودانه میشه خاموش

یه دشت پیش چشم ما پر از گل

یه دشت بیکران که لاله‌زاره

شقایق‌های این خاک معطر زیادند

عده‌شون ۱۷ هزاره

بشر جنگیده اما نابرابر

جهانش کوهی از غم بوده و درد

کدوم جنگه به غیر از جنگ قدرت

که خنجر می‌زنه از پشت نامرد

همچنین شاعرانی همچون پرویز استاد، مصطفی مشایخی، سیامک روشن، نسیم عرب‌امیری و محمدحسین صادقی از جمله شاعرانی بودند که در این برنامه به شعرخوانی پرداختند. برگزاری نمایشگاه کاریکاتورهایی با موضوع حقوق بشر آمریکایی و ترامپ از دیگر بخش‌های شب شعر طنز ترامپیت ۳ بود.

احمد احمدی، تهیه‌کننده فیلم سینمایی «پیشی‌میشی» که به ‌عنوان اولین فیلم کودک اکران ۹۹ قرار بود از ۲۵ تیرماه روانه پرده سینماها شود اعلام کرد از اکران این فیلم در سینماها منصرف شده است. به گزارش «وطن امروز»، در حالی که قرار بود اکران فیلم «پیشی‌میشی» به کارگردانی حسین قناعت از ۲۵ تیرماه بر اساس مصوبه شورای صنفی نمایش در سینماها آغاز شود، تهیه‌کننده این فیلم انصراف خود را از اکران اعلام کرد. احمد احمدی درباره دلایل این انصراف گفت: درخواست ما برای اکران «پیشی‌میشی» به قبل از موج تازه کرونا باز می‌گردد. ما بر اساس آنچه اعلام شده بود تصور می‌کردیم زیرساخت‌های لازم برای اکران آماده است، کرونا هم فروکش کرده بود و قرار بود همه سینماها باز شوند اما حالا با گسترش دوباره کرونا و تعطیلی دوباره سینماها بویژه در شهرستان‌ها چاره‌ای جز انصراف از اکران نداریم. «پیشی‌میشی» بدون هر گونه کمک و وام دولتی ساخته شده و به عنوان بخش خصوصی، اکران فیلم در این شرایط دشوار است و می‌تواند منجر به نابودی فیلم شود. از طرف دیگر مخاطب این فیلم خانواده و کودکان هستند و با شرایطی که کرونا به وجود آورده حفظ سلامت مخاطبان سینما مهم‌تر است، لذا تصمیم گرفتیم از اکران این فیلم انصراف بدهیم. 

دبیر هفدهمین جشنواره سراسری تئاتر مقاومت، طی احکامی جداگانه اعضای هیأت ارزیابی متون بخش خیابانی و محیطی این جشنواره را معرفی و منصوب کرد. به گزارش «وطن امروز»، حمید نیلی طی احکامی جداگانه دکتر محمدحسین ناصربخت، دکترعلی یعقوب‌زاده و پژمان شاهوردی را به ‌عنوان اعضای هیأت ارزیابی متون بخش خیابانی این جشنواره منصوب کرد. دکتر محمدحسین ناصربخت دارای مدرک دکترای پژوهش هنر از دانشگاه تربیت مدرس است. دکتر علی یعقوب‌زاده دارای مدرک پژوهش هنر، بازیگر، کارگردان، مدرس و مترجم است. ایفای نقش در چندین تئاتر، سریال و فیلم‌ سینمایی از جمله سریال «یوسف پیامبر(ع)» به کارگردانی زنده‌یاد فرج‌الله سلحشور و چندین فیلم سینمایی از جمله «نجات‌یافتگان»، «تا آخرین نفس» و «پرواز شب» به کارگردانی زنده‌یاد رسول ملاقلی‌پور، در کارنامه هنری وی دیده می‌شود. پژمان شاهوردی هم نویسنده، کارگردان و بازیگر است که تاکنون در جشنواره‌های متعدد تئاتر، موفق به کسب بیش از 30 عنوان و رتبه شده است.

پایگاه کودک ایران‌صدا به مناسبت روز ادبیات کودکان و نوجوانان، زندگینامه مهدی آذریزدی را در قالب کتاب گویای مشاهیر ایران و جهان به زبان ساده و قابل فهم برای کودکان تهیه و به صورت رایگان در اختیار مخاطبان خود قرار داد. به گزارش «وطن امروز»، نویسنده و تهیه‌کننده این کتاب گویا  آسیه حیدری‌شاهی‌سرایی بوده و اشکان صادقی آن را روایت کرده است. مهدی آذریزدی اولین نویسنده‌ای است که در ایران به فکر نوشتن داستان برای کودکان و نوجوانان افتاد به همین دلیل است که عنوان پدر ادبیات کودک و نوجوان ایران را به او داده‌اند. همچنین به خاطر آثار ارزشمند او در حوزه کتاب کودک، روز درگذشت او به نام روز ملی ادبیات کودک و نوجوان نامگذاری شده ‌است. علاقه‌مندان برای شنیدن این کتاب گویا می‌توانند اپلیکیشن تلفن همراه ایران صدا را برای سیستم عامل اندروید و IOS از نشانی IRANSEDA.IR به صورت رایگان دریافت کنند.

مستند «سنگربانان وطن» کاری از گروه مستند روایت فتح، روایتی است از نیروهایی که حتی شاید تا به حال‌ گذرشان به تهران هم نیفتاده باشد ولی به علت وضعیت قرمز و آمار بالای مبتلایان به کرونا، کمک‌های خود را ارسال کرده و موجبات همدلی با کادر درمان را فراهم‌ کردند. به گزارش «وطن امروز»، محمد رفیعی، کارگردان مستند «سنگربانان وطن» درباره این مستند گفت: «حضور نیروهای جهادی در قالب نیروهای خدماتی برای بیمارانی که به علت وخامت حال‌شان اجازه داشتن همراه را ندارند، نقطه قوتی بود و برای ما فرصتی به وجود آورد تا از این گذشت و همدلی در کنار‌ کادر درمانی که با وجود آگاهی به سختی‌ها، مشقت‌ها و تمام آسیب‌های پیش‌رو با جان و دل به خدمت‌رسانی به مردم و جنگ در برابر این ویروس تمام قد ایستادند، تصاویری در قالب مستند با روایت از خودگذشتگی‌ها ثبت کنیم تا برای آیندگان و بازماندگان این نبرد به یادگار ‌بماند. به هر حال مستندسازان در شرایط بحرانی در خط اول و سر ستون حوادث و اتفاقات بوده‌اند و خواهند بود. داستان سنگربانان وطن روایتی از طلاب جهادی است که به صورت داوطلبانه برای انجام ‌امور خدماتی به کادر درمان اضافه شده‌اند و پا به پای آنان در حال نبرد با این ویروس هستند». مستند «سنگربانان وطن» به کارگردانی محمد رفیعی و تهیه‌شده در گروه مستند روایت فتح روز پنجشنبه 19 تیر ساعت 17:45 از شبکه یک سیما پخش می‌شود.