پسر حسن مشیمع، روحانی بحرینی و دبیرکل جنبش بحرینی «حق» اعلام کرد ادعاهای وزارت کشور بحرین مبنی بر اینکه پدرش در زندان از نظارت پزشکی کامل برخوردار است، صحت ندارد. شیخ مشیمع از سال ۲۰۱۱ زندانی است و برای وی حکم حبس ابد صادر شده است. جنبش حق بحرین هم با صدور بیانیه‌ای خواستار آزادی بی‌قید و شرط دبیرکل خود حسن مشیمع شد و نسبت به وضعیت سلامتی وی ابراز نگرانی کرد.

گروه بین‌الملل: با گذشت 12 روز از انتخابات آمریکا، نتیجه این انتخابات پرچالش همچنان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد و هر دو سوی انتخابات از طریق رسانه‌هایی که در اختیار دارند با به خیابان کشیدن هواداران‌شان می‌کوشند برنده نهایی انتخابات باشند. 

بایدن همچنان بر اساس آنچه رسانه‌های آمریکایی اعلام می‌کنند برنده انتخابات است و ترامپ هم این روزها با امیدواری کمپین حقوقی خود برای پیروزی در انتخابات را پیگیری می‌کند. 

در میان صدها خبری که هر روز از دعوای سیاسی بر سر نتیجه انتخابات آمریکا در رسانه‌های این کشور منتشر می‌شود، برخی اظهارنظرها و سخنان مقامات آمریکایی هم هست که اگر چه با هدف تخریب رقیب سیاسی بیان می‌شود ولی واقعیت‌هایی است که پرده از روی دیگر این درگیری‌های سیاسی برمی‌اندازد. 

لشکر گرسنگان آمریکایی، چه ترامپ باشد و چه بایدن، واقعیتی است که محصول مشترک هر دو جناح آمریکاست. هر وقت جناحی بر سر کار باشد نمایندگان جناح مقابل این واقعیت‌ها را بر صورت حریف می‌کوبند و برعکس. 

 

* سندرز: میلیون‌ها نفر در آمریکا گرسنه هستند

داستان لشکر گرسنگان آمریکا از آن دست ماجراهایی است که ردپای آن را فقط در زمان رقابت میان ۲ حزب غالب بر آمریکا آن هم در زمان انتخابات یا درگیری‌های سیاسی می‌توان یافت و در مواقع دیگر کمتر سخنی از میلیون‌ها نفری است که در آمریکا حتی در حد نان شب هم محتاجند. «برنی سندرز» در میان دموکرات‌ها جزو معدود افرادی است که در این باره اظهارنظر می‌کند و هم در زمان انتخابات و هم دیروز، البته صرفا در نقد جمهوری‌خواهان، دوباره به لشکر گرسنگان آمریکایی اشاره کرد. 

وی دیروز در مصاحبه با شبکه تلویزیونی‌ ای‌بی‌سی آمریکا گفت: برخی می‌گویند حزب جمهوری‌خواه نگران طبقه کارگر کشور است. واقعا من از شنیدن این مطلب تعجب می‌کنم. طی ۲ ماه گذشته 35 میلیون نفر کار و شغل خود را از دست داده‌اند. امروز میلیون‌ها نفر در آمریکا گرسنه هستند. کارتن‌خواب‌ها غذایی برای خوردن ندارند. امروز مردم به خاطر مشکلات مالی نمی‌توانند به پزشک مراجعه کنند، حتی وقتی علائم ابتلا به ویروس کرونا دارند. افراد مسن در منازل‌شان منزوی شده‌اند و از نگرانی اوضاع آینده، چیزی نمانده که بمیرند. 

سندرز همان‌گونه که اشاره شد این سخنان را صرفا برای آنکه جمهوری‌خواهان را نقد کند بر زبان رانده و کمتر حرفی از وی در زمان ریاست‌جمهوری دموکرات‌ها مثلا دوره اوباماست. با این حال بر کسی پوشیده نیست لشکر گرسنگان آمریکایی یا تبعیض نژادی گسترده در آمریکا دستپخت مشترک هر دو حزب دموکرات و جمهوری‌خواه است و هر دو در زمینه کاهش آسیب‌ها ناموفق بوده‌اند. 

 

* نانسی پلوسی: مردم نمی‌دانند چگونه اجاره خانه‌های‌شان را بدهند

نانسی پلوسی، رئیس مجلس نمایندگان آمریکا دومین نفری بود که به وضعیت نابسامان اقتصادی مردم آمریکا اشاره کرد و گفت: مردم در سراسر آمریکا گرسنه هستند؛ گرسنگی صبر نمی‌شناسد؛ مردم در سراسر آمریکا بیکارند. 

وی افزود: مردم نمی‌دانند چگونه باید اجاره خانه‌های خود را در سراسر کشور پرداخت کنند.

 

* ترامپ:‌ میلیون‌ها رأی برای بایدن اضافه کردند

در همین حال رئیس‌جمهوری آمریکا که به واسطه دعوای حقوقی به راه افتاده بر سر شمارش آرا و 70 میلیون نفری که در انتخابات به وی رای دادند، خود را پیروز انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا می‌داند، همچنان در توئیت‌ها یا سخنرانی‌های فراوانش خود را پیروز انتخابات اعلام می‌کند و وعده پیروزی می‌دهد. 

ترامپ بامداد دیروز شنبه نخستین کنفرانس خبری خود پس از برگزار شدن انتخابات این کشور را در «رز گاردن» کاخ سفید برگزار کرد. وی در این کنفرانس خبری درباره زمامدار بعدی کاخ سفید گفت: زمان به ما خواهد گفت چه دولتی بر سر کار خواهد آمد و چه اتفاقی در آینده می‌افتد. 

ترامپ در ادامه به موضوع واکسن ویروس کرونا پرداخت و گفت: میلیون‌ها دز واکسن کرونا تولید و در تمام ایالت‌ها جز نیویورک که فرماندارش گفته به آن اعتماد ندارد، توزیع خواهد شد. رئیس‌جمهور آمریکا اضافه کرد: واکسن کرونا تا ماه آوریل (فروردین) برای تمام شهروندان آمریکایی فراهم خواهد بود. وی در ادامه مدعی شد: آمریکا کمترین میزان مرگ‌و‌میر کرونا را در مقایسه با دیگر کشورهای جهان دارد. 

ترامپ همچنین در مصاحبه‌ با واشنگتن‌اگزماینر گفت: میلیون‌‌ها رأی در نبود ناظران ستاد انتخاباتی من، به آرا اضافه شده‌اند. ترامپ گفت: شمارش دستی از همه بهتر است... اگر آرا به صورت دستی شمرده شود فکر می‌کنم ما در جورجیا برنده خواهیم شد. ترامپ گفت: آنها اجازه ندادند ناظران ما در ۲ ایالت میشیگان و پنسیلوانیا نظارت کنند. این مساله مهمی است. باید رأی‌هایی را که وقتی ناظران ما نبوده‌اند شمرده‌اند، دور بیندازند. ما به دادگاه رفتیم و قاضی دستور داد ناظران‌مان بازگردند ولی این اتفاق ۲ روز بعد افتاد. ممکن است در این فاصله میلیون‌ها رأی اضافه شده باشد؛ میلیون‌ها رأی. 

 

* دادستان نیویورک: واکسن نفرستید شکایت می‌کنیم

دادستان نیویورک هم دیروز تهدید کرد در صورتی که ترامپ به دنبال آماده شدن واکسن کرونا، این واکسن‌ها را به نیویورک ارسال نکند، از وی شکایت خواهد کرد. لتیتیا جیمز افزود: این چیزی نیست جز رفتار انتقام‌جویانه رئیس‌جمهور ناتوانی که تلاش می‌کند از مخالفانش انتقام بگیرد. 

 

* رد شکایات ترامپ در دادگاه پنسیلوانیا

اندکی قبل از آنکه ترامپ از وضعیت آرای خود در پنسیلوانیا بگوید و خواستار باطل شدن آرای به گفته وی تقلب‌آمیز شود، دادگاهی در شهر فیلادلفیای ایالت پنسیلوانیا 5 شکایت حقوقی ستاد انتخاباتی ترامپ و جمهوری‌خواهان را که در آن مدعی بی‌نظمی و تخلف در آرای صندوق‌های پستی انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۲۰ آمریکا شده بودند، رد کرد. تیم ترامپ و جمهوری‌خواهان در دادخواست‌های جداگانه‌ای، بیش از 8 هزار و ۳۰۰ رأی در فیلادلفیا را به چالش کشیده و گفته بودند از آنجا ‌که رأی‌دهندگان نام خود را در زیر امضا یا آدرس خود را روی پاکت رأی‌های پستی درج نکرده بودند، آرا فاقد ارزش قانونی است که دادگاه تمام این دادخواست‌ها را رد کرد. دادگاه در توضیح رد درخواست تیم ترامپ تأکید کرد شورای انتخابات فیلادلفیا، رأی‌دهندگان را به درج نام یا آدرس روی برگه آرای پستی ملزم نکرده بود، زیرا اطلاعات آنها از قبل روی پاکت درج شده بود. 

 

* نقشه راه ترامپ برای پیروزی

در اینکه ترامپ خود را برنده انتخابات آمریکا می‌داند و برای دست یافتن به این سمت تلاش‌های فراوانی را هم آغاز کرده شکی نیست و با وجود برخی تحلیل‌ها وی چندان هم برای پیشبرد اهداف خود دست بسته نیست. این موضوع آنقدر جدی است که رسانه‌های حامی دموکرات‌ها مثل نیویورک‌تایمز هم از آن نوشته‌اند. در همین ارتباط این روزنامه نوشت: ترامپ با دستیاران ارشدش درباره طرحی برای جایگزین کردن الکتورهای مجمع گزینندگان در ایالت‌های کلیدی با افراد وفادار به خودش رایزنی کرده است. نیویورک‌تایمز نوشته این نقشه بر اساس این فرض طراحی شده که مجالس ایالتی با نادیده گرفتن نتیجه آرای مردمی، الکتورهایی را به مجمع گزینندگان بفرستند که رأی خودشان را به ترامپ بدهند.  نیویورک‌تایمز نوشته این طرح با آنکه از لحاظ عملی امکان‌پذیر است، به صورت گسترده توسط کارشناسان رد شده است. روزنامه نیویورک‌تایمز به نقل از منابع آگاه گزارش داد دونالد ترامپ روز چهارشنبه در جلسه‌ای، مشاورانش را درباره این طرح تحت فشار قرار داده است. 

 

* طعنه بایدن به مدیریت کرونایی ترامپ

در همین حال جو بایدن، نامزد دموکرات‌ها در انتخابات ریاست‌جمهوری که حالا بر اساس اعلام رسانه‌ها خود را پیروز انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا می‌بیند، در روزهای پس از انتخابات تلاش کرده کمتر مواجهه مستقیمی با ترامپ داشته باشد و بیشتر روی موضوعاتی چون کرونا و اهمیت انتقال قدرت در زمان معین و... سخن بگوید. بایدن دیروز بار دیگر با تاکید بر اینکه او رئیس‌جمهور منتخب آمریکاست، در ۲ پیام توئیتری درباره شدت گرفتن موارد ابتلا، بستری و کشته شدن افراد بر اثر ابتلا به ویروس کرونا بشدت هشدار داد. وی در ۲ پیام توئیتری نوشت: من درباره افزایش گزارش شده درباره موارد ابتلا، بستری شدن و تلفات «کووید-19» بشدت نگرانم. این بحران، به پاسخ قوی و فوری دولت فدرال نیاز دارد که در حال حاضر متاسفانه وجود ندارد. بایدن در توئیت دوم با مخاطب قرار دادن مردم و همچنین دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا تصریح کرد: من رئیس‌جمهور منتخب هستم اما تا سال آینده رئیس‌جمهور نیستم. «کووید-19» توجهی به تاریخ‌های تقویم ندارد و همین حالا دارد افزایش پیدا می‌کند. همین امروز توسط دولت کنونی به اقدام فوری نیاز است.

 

***

گروه بین‌الملل: کمتر از یک هفته بعد از امضای توافق آتش‌بس، صلح‌بانان روسیه گشت‌زنی خود در منطقه قره‌باغ را آغاز کردند. هر چند این توافق از سوی برخی حامیان ارمنستان مثل فرانسه با همراهی و موافقت روبه‌رو شده است اما مردم ارمنستان همچنان این توافق را به مثابه شکست در مناقشه اخیر تلقی کرده و نخست‌وزیر غرب‌گرای این کشور را عامل اصلی آن می‌دانند. از این رو به نظر می‌رسد این توافق پایانی بر مناقشه نخواهد بود و احتمال وقوع تنش و درگیری در آینده بسیار بالاست. 

به گزارش «وطن امروز»، وزارت دفاع روسیه دیروز اعلام کرد مسکو از روز جمعه در قالب مأموریت حافظ صلح ۲۰ هواپیما از اولیانوفسک به ارمنستان فرستاده است. در بیانیه وزارت دفاع روسیه آمده است: ۲۰ هواپیمای «ایل‌۷۶» متعلق به هواپیمایی حمل‌و‌نقل نظامی نیرو‌های هوافضای روسیه از فرودگاه اولیانوفسک-‌ووستوچنی خارج شده‌اند. وزارت دفاع روسیه افزود کار احداث ۱۲ مرکز نظارت بر نیرو‌های پاسدار صلح روس در قره‌باغ تکمیل شده است. علاوه بر این سرگئی شویگو، وزیر دفاع روسیه روز جمعه خبر داد بیش از هزار و ۱۰۰ حافظ صلح روس و ۱۶۸ واحد تجهیزات در روزهای گذشته به منطقه قره‌باغ اعزام شده‌اند. شبکه تلویزیونی الجزیره هم به نقل از وزارت دفاع روسیه گزارش داد: پلیس نظامی روسیه، گشت‌های خود را در مناطق شمالی و جنوبی منطقه قره‌باغ آغاز کرده است. درگیری‌های مجدد بین آذربایجان و ارمنستان از ۲۷ سپتامبر آغاز شده بود و بعد از 3 بار توافق آتش‌بس در نهایت ۹ نوامبر، ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه، الهام علی‌اف رئیس‌جمهور آذربایجان و نیکول پاشینیان نخست‌وزیر ارمنستان در قالب توافق چهارم آتش‌بس، بیانیه مشترکی را درباره آتش‌بس کامل در قره‌باغ که از ۱۰ نوامبر آغاز می‌شد، امضا کردند. بر اساس این توافقنامه طرف‌های آذربایجانی و ارمنی مواضعی را که داشته‌اند، حفظ می‌کنند و نیرو‌های حافظ صلح روس به منطقه اعزام می‌شوند. علاوه بر این، باکو و ایروان باید زندانیان و اجساد کشته‌شدگان را مبادله کنند؛ روندی که به گفته وزیر دفاع آذربایجان از دیروز آغاز شده و تحت نظارت روسیه در حال انجام است. 

 

* تأسیس مرکز بشردوستانه قره‌باغ به فرمان پوتین

همزمان با برقراری آتش‌بس، ولادیمیر پوتین عصر جمعه در جلسه حل مسائل بشردوستانه در منطقه قره‌باغ با حضور مقامات این کشور از ایجاد یک مرکز بین دپارتمانی برای پاسخگویی بشردوستانه به منظور تسهیل در حل مسائل و مشکلات ناشی از جنگ و احیای زیرساخت‌های غیرنظامی در قره‌باغ خبر داد. وی وظایف این کمیته را کمک به بازگشت شهروندانی که محل اقامت خود در قره‌باغ را ترک کرده‌اند و همچنین کمک به ارگان‌های دولتی آذربایجان و ارمنستان برای احیای زیرساخت‌های مدنی در قره‌باغ و ایجاد شرایط برای زندگی عادی مردم اعلام کرد. اطمینان از هماهنگی فعالیت‌های ارگان‌های دولتی روسیه و سازمان‌های عمومی برای ارائه کمک‌های بشردوستانه به ساکنان مناطق قره‌باغ که بر اثر جنگ آسیب دیده‌اند و کمک به ارگان‌های دولتی آذربایجان و ارمنستان در سازماندهی و تعامل با سازمان‌های بشردوستانه بین‌المللی از دیگر وظایف این مرکز بشردوستانه عنوان شد. سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه نیز در این جلسه گفت: «مسکو در حال مذاکره با آذربایجان و ارمنستان است تا ساختارهای سازمان ملل بتواند در قره‌باغ حضور داشته باشد». 

 

* چشم‌انداز آتش‌بس در قره‌باغ

یکی از نکات مهم درباره توافق آتش‌بس 9 نوامبر این است که طرفین برداشت یکسانی از مفاد آن ندارند و همین امر احتمال وقوع مجدد تنش‌ها در این منطقه را افزایش داده است. در حالی که آذربایجان این توافق را به‌مثابه شکست طرف مقابل و پیروزی خود عنوان می‌کند، نخست‌وزیر ارمنستان معتقد است مناقشه در قره‌باغ به پایان نرسیده و این توافق با هدف حفظ مناطق باقیمانده تحت کنترل ارمنستان و خودمختاری قره‌باغ است. به عبارت دیگر توافق مذکور را نباید یک توافق صلح قلمداد کرد و احتمال زیادی وجود دارد که در آینده و در صورت تغییر موازنه قدرت در منطقه شاهد برهم خورد آتش‌بس باشیم. کما اینکه در حال حاضر هم فرانسه در بیانیه‌ای خطاب به ارمنستان از آمادگی خود برای برقراری راه‌حل سیاسی منصفانه و پایدار برای تمام طرف‌های ناگورنو- قره‌باغ خبر داده است؛ موضعی که به هیچ‌وجه از منظر دولت آذربایجان دوستانه تلقی نمی‌شود و ناراحتی ترکیه را نیز در پی داشته است.

امیررضا مقومی*: لیبی سومین کشور بعد از تونس و مصر بود که خیزش‌های سال ۲۰۱۱ جهان عرب را تجربه کرد و با سرنگونی حکومت 42 ساله معمر قذاقی، فصل جدیدی از تاریخ جدید لیبی رقم خورد. با این وجود، لیبی پس از گذشت ۹ سال از سقوط قذافی، هنوز نتوانسته است همچون همسایگانش، ثبات سیاسی و حاکمیتی به ارمغان آورد. بافت قبیله‌ای و عشیره‌ای حاکم بر لیبی، نبود جامعه مدنی و دخالت قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای در این کشور و حمایت از گروه‌ها و احزاب همسو جهت بهره‌مندی از منافع لیبی از جمله عواملی است که سبب شده است وضعیت این کشور بحرانی باقی بماند. این عوامل موجب شد «کنگره ملی لیبی» که بعد از سقوط قذافی در سال ۲۰۱۲ برای نخستین‌بار با انتخابات مستقیم مردم شکل گرفته بود، نتیجه‌ای به همراه نداشته باشد و لیبی بیش از پیش به ورطه ورشکستگی و سقوط حرکت کند. 

در کنار این مسائل، سال ۲۰۱۴ بنغازی یکی از شهر‌های مهم لیبی، درگیر قدرت گرفتن بنیاد‌گرایان تندرو بود و حتی یک شاخه وابسته به داعش کنترل شهر «درنه» لیبی را به دست گرفت و گسست‌های موجود در این کشور را شدت بخشید. 

همه این موارد در کنار هرج‌و‌مرج فزاینده در لیبی، سبب شد ژنرال حفتر، نظامی باسابقه این کشور که زمانی له و علیه قذافی بود، با سخنرانی تلویزیونی خود در سال ۲۰۱۴ عملا علیه کنگره ملی کودتا کند و تصمیمات این نهاد را به رسمیت نشناسد و با حمایت بدنه سابق ارتش به دنبال تسلط بر تمام خاک لیبی باشد و حتی خود را قهرمان مبارزه با بنیادگرایی و تجزیه‌طلبی نشان دهد. 

 

* ۲ دولت در یک سرزمین

اندکی بعد، وضعیت نابسامان لیبی در انتخابات سال ۲۰۱۴ نابسامان‌تر هم شد؛ گروه‌های موجود در انتخابات، نتایج حاصله را به رسمیت نشناختند و شکاف به وجود آمده منجر به شکل‌گیری ۲ دولت در یک سرزمین شد. بدین ترتیب، لیبی که از ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۴ فاقد دولت متمرکز بود، بعد از سال ۲۰۱۵ دو دولت را پذیرا شد و آتش جنگ داخلی لیبی همانند بحران سوریه، شعله‌ور شد و لیبی در فاصله کمتر از یک دهه، ۲ جنگ داخلی به خود دید.

 انتخابات سال ۲۰۱۴ لیبی را به ۲ قسمت غربی و شرقی تقسیم کرد؛ بر این اساس دولت الوفاق لیبی    (Government of National Accord)‌ که به اختصار GNA گفته می‌شود، به ریاست فایز السراج با توافق «صخیرات» در شهر طرابلس (شمال غربی) تشکیل حکومت داد و در سوی دیگر، نیروهای سیاسی و نظامی حامی ژنرال حفتر نیز دست به ایجاد دولت موازی در شهر طبرق (شمال شرقی) زدند که به مجلس نمایندگان (House of Representatives) (HoR) و ارتش ملی لیبی (Libyan National Army) (LNA) معروف شد.

 

* صف‌کشی بازیگران بین‌المللی در بحران لیبی

در حال حاضر مهم‌ترین عاملی که به جنگ داخلی لیبی دامن می‌زند و مانع اتمام آن می‌شود، رقابت قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای است. لیبی به دلیل موقعیت استراتژیک و ژئوپلیتیکش و همچنین دارا بودن منابع فسیلی، از اهمیت بسیاری برخوردار است؛ لذا تسلط بر لیبی به معنای دیده‌بانی بر کل منطقه مدیترانه و اشراف بر منابع و ذخایر عظیم این منطقه است. 

در این میان تبدیل شدن لیبی به ۲ قطب متضاد طرابلس و طبرق، در بعد حامیان نیز دوقطبی شدیدی به وجود آورده و لیبی را به آوردگاهی با حاصل جمع صفر بدل کرده است؛ بدین معنا که برد یک طرف به معنای باخت طرف دیگر تعبیر می‌شود و در نتیجه احتمال مصالحه کاهش می‌یابد. دولت سراج علاوه بر حمایت سازمان ملل از حمایت ترکیه، قطر، الجزایر، ایتالیا، آمریکا و اتحادیه اروپایی نیز برخوردار است و خلیفه حفتر نیز از حمایت عربستان، مصر، امارات، فرانسه، قبرس، یونان و روسیه سود می‌برد. 

ترکیه و قطر به عنوان اصلی‌ترین حامیان دولت طرابلس و امارات، مصر و روسیه نیز مهم‌ترین حامیان دولت طبرق به شمار می‌آیند. در بعد خاورمیانه‌ای، ورود ترکیه و امارات به بحران لیبی به علت تلاش این 2 کشور جهت نقش‌آفرینی و سعی در کسب منافع بیشتر در خاورمیانه است. از این رو در بعد خاورمیانه‌ای بحران لیبی عملا به یک جنگ نیابتی

(‌proxy war)‌‌ بین ۲ طیف ترکیه و قطر با امارات، مصر و عربستان تبدیل شده است. 

 

* بحران لیبی به کدام سمت می‌رود؟

وضعیت موجود در لیبی، برای بازیگران بین‌المللی بهترین موقعیت برای افزایش نفوذ اقتصادی - سیاسی است. این بحران موجب شده کنشگران زیادی با منافع متعدد در کارزار لیبی حضور داشته باشند. از این رو نباید انتظار داشت بحران لیبی که از جهاتی شبیه بحران سوریه است، در کوتاه‌مدت حل‌و‌فصل شود؛ چرا که هر کدام از طرفین حاضر در لیبی و گروه‌های حمایت‌کننده آنها هیچ تسامح و تساهلی از خود برای رفع مشکلات نشان نمی‌دهند و تجمیع منافع و مصالح کشورهای ثروتمند و قدرتمند منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای در لیبی، امری دور از ذهن است.

 حتی باید به این نکته اشاره کرد که برای بعضی کنشگران آنارشی موجود در لیبی و توازن ضعف به وجود آمده بهترین سناریوی ممکن است و از این رو تلاش جدی برای بهبود شرایط و شکل‌گیری حکومتی متمرکز در لیبی انجام نمی‌شود.

* دانشجوی کارشناسی ارشد مطالعات منطقه‌ای