رئال‌مادرید اعلام کرد ایکر کاسیاس در کریسمس به خانه بازمی‌گردد. دروازه‌بان بازنشسته اسپانیایی که از ۹ سالگی در این باشگاه حضور داشت و در ۳۴ سالگی مادرید را به مقصد پورتو ترک کرد، حالا در بخش مدیریت شروع به کار خواهد کرد. کاسیاس به عنوان قائم‌مقام مدیر در تیم نخست پایتخت حرفه جدید خود را دنبال خواهد کرد.

محمد رشوند: داستان فردوسی‌پور و صداوسیما داستان یک کارمند و سازمان تحت امرش است. از این زاویه، چگونه می‌توان مسأله فردوسی‌پور را بررسی یا حل کرد؟ به عبارتی حل اختلاف چگونه انجام می‌شود؟ آیا سازمان صداوسیما باید از پروتکل‌های ساختاری خود عدول کند یا عادل فردوسی‌پور نسبت به آنچه انجام داده و در پیش گرفته، تجدیدنظر کند؟ بیایید از این زاویه، یعنی در قالب عنوان «بازگشت فردوسی‌پور به صداوسیما» به این موضوع بپردازیم. نگاهی گذرا به تیتر یک بعضی رسانه‌های سیاسی و حتی ورزشی، فردای فینال لیگ قهرمانان آسیا، نشان می‌دهد چگونه عادل فردوسی‌پور خواسته یا ناخواسته در حال دنده دادن به دو‌قطبی کاذب خودش و سازمان تحت امرش است. فردی که خود را فرزند رسانه ملی می‌خواند و به آن اعتراف می‌کند، اینک وارد بزرگراهی شده که پایانش با این روند، بدون هیچ تردیدی بازگشت به جام‌جم نیست. شاید تا یک ماه قبل گمانه‌زنی‌های فراوانی درباره دلیل اصلی تعطیلی برنامه نود مطرح می‌شد اما سرانجام مدیر شبکه ۳ به صورت کاملا واضح دلیل اصلی را گفت؛ خارج شدن از مدار اصلی شبکه ۳ و سیاست‌های کلانش. 

او در حالی که کماکان به عنوان کارمند رسمی سازمان صداوسیما کار می‌کند و برنامه‌اش هر شب جمعه از شبکه ورزش روی آنتن می‌رود، ناگهان وارد اختلاف وسیع کنفدراسیون فوتبال آسیا و رسانه ملی می‌شود و به عنوان کارت برنده AFC برابر رسانه ملی قرار می‌گیرد. 

اختلاف کنفدراسیون فوتبال آسیا با صداوسیما چند وقتی می‌شود که وارد ابعاد جدیدی شده و نکته عجیب این است که چرا باید کارمند رسمی این سازمان در این نزاع حالا سیاسی شده، به جبهه دشمن برود؟ آن هم کارمندی که می‌خواهد به برنامه 90 باز‌گردد!

عادل فردوسی‌پور بنا به همان دلیلی که از سوی علی فروغی عنوان شد، برنامه 90 را از دست داد اما او در این چند سال این فرصت را داشت تا کماکان به عنوان گزارشگر فعالیت کند. همان تریبونی که‌ ای‌اف‌سی مکارانه و با اهدافی مشخص در صفحه اینستاگرامش به او داد و او با بغض گفت دلش برای مردم تنگ شده است. اگر واقعا بحث دلتنگی واقعیت داشته باشد، چرا در این 2 سال بارها پیشنهاد گزارشگری را رد کرد؟  

او 48 ساعت قبل از بازی فینال جام باشگاه‌های آسیا در همان شبکه ورزش صدایش را به مردم ایران رساند با پخش آیتم درباره درگذشت مارادونا اما متاسفانه هنگام گزارش بازی پرسپولیس - اولسان، به گونه‌ای فضا را شرح داد که گویی در چند سال اخیر هرگز به او اجازه گزارش کردن مسابقات را نداده بودند. هدف او احساسی کردن جو بود و جریان منتقد صداوسیما هم از این پاس گل نهایت بهره را برد تا در چند روز گذشته یک جریان خاص سیاسی نزدیک به فردوسی‌پور به همین بهانه، بیشترین انتقاد را از صداوسیما و علی فروغی کند. 

حالا سوال این است: با این دست‌فرمان و مسیری که او انتخاب کرده، منتظر چه چیزی است؟ اگر هدفش بازگشت به جایگاه از دست رفته است، بدون‌شک این راهش نیست. 

هر سازمانی سیاست‌های خاص خود را دارد، آیا فردوسی‌پور که با دعوت رسمی کنفدراسیون فوتبال آسیا مامور گزارش کردن بازی فینال شده بود، از آن تریبون می‌توانست درباره محرومیت ناحق آل‌کثیر از کنفدراسیون فوتبال آسیا انتقاد کند؟ او که تریبون پیدا کرده بود صدایش را 90 دقیقه به گوش مردم ایران برساند، حق داشت وارد جریان سعودی و فوتبال ایران شود و انتقاد کند چرا AFC در این سال‌ها با ساز عربستان رقصیده و حاضر نیست بازی نمایندگان ۲ کشور در خاک یکدیگر برگزار شود؟ او نه از حقی که از آل‌کثیر و پرسپولیس خورده شد حرف زد و نه حتی کوچک‌ترین نقدی را متوجه AFC کرد، چرا که می‌دانست باید در مدار آنها که به وی تریبون دادند حرف بزند. نگران ادامه رابطه در آینده بود و سعی کرد موجب دلخوری AFC نشود. سوال اصلی این است: چرا همین پروتکل را درباره شبکه ۳ رعایت نکرد؟ با وجود آن همه تذکر در چند ماه آخر. چرا در خلال برنامه 90 اقدام به جانبداری‌های سیاسی از یک طیف و تخریب طیف سیاسی دیگر کرده است؟

این خواسته که او برنامه فوتبالی 90 را به یک برنامه سیاسی- فوتبالی تبدیل نکند، انتظار زیادی است؟

جریان‌های سیاسی نه شیفته فردوسی‌پور هستند و نه به چشم سرمایه صداوسیما به او نگاه می‌کنند؛ آنها برای اهداف مشخص خود فعلا در حال استفاده ابزاری از چهره او هستند و بدشان نمی‌آید این دوگانه کماکان داغ و به‌روز باقی بماند. 

تکلیف فردوسی‌پور چه می‌شود؟ از یک سو انتظار دارد همچنان تهیه‌کننده فوتبال 120 باقی بماند، از سوی دیگر می‌گوید به خاطر اینکه دکان 90 را تخته کردید دیگر برای شما گزارش نمی‌کنم و از طرفی در بزنگاه حساس، به‌عنوان کارت برنده کنفدراسیون فوتبال آسیا به صورت تمام‌قد مقابل همان سازمانی قرار می‌گیرد که خودش را بارها فرزند آن خطاب کرده است. 

اینکه چه کسانی به او مشاوره می‌دهند و افراد نزدیک به او به چه می‌اندیشند مشخص نیست اما اگر واقعا دلش برای مردم تنگ شده و می‌خواهد همانند فینال لیگ قهرمانان آسیا برای آنها گزارش کند، مسلما این مسیرش نیست و نمی‌توان به آینده خوشبین بود.  

آن رسانه‌هایی که برای زدن سیما، مرتب چهره و عکس فردوسی‌پور را نماد خود می‌کنند، کوچک‌ترین دغدغه‌ای درباره بازگشت او ندارند، بلکه همانند ‌ای‌اف‌سی به دنبال زدن سیما با او هستند و اتفاقا خواسته قلبی آنها تندتر شدن آتش این اختلافات است و آرزو می‌کنند همان فوتبال 120 هم از فردوسی‌پور گرفته شود تا دست بالاتری برای زدن رسانه ملی داشته باشند. 

اگر واقعا نزدیکی به مردم و گزارش کردن بازی‌ها برای توده، هدف اصلی و نهایی او باشد باید به این مسیر به دیده شک و تردید نگریست. ‌ای‌اف‌سی باز هم در دیگر بزنگاه‌های حساس سراغ او خواهد آمد، جریان سیاسی خاص برای زدن رسانه ملی قطعا باز هم فردوسی‌پور و بغضش را پر آب‌و‌تاب بازنشر می‌دهد و ده‌ها اتفاق دیگر که حدسش چندان سخت نیست. 

آنها محتاج گرمای این آتش هستند برای گرم نگه داشتن سوژه‌های خود؛ ولی سوال این است: فردوسی‌پور چه برنامه‌ای برای بازگشت خودش به جایگاه اولیه دارد؟ اگر چند درصد از آینده‌نگری و نگران مصالح خود بودن رسانه‌های لندن‌نشین را فردوسی‌پور داشت شاید این گره کور چند سال قبل براحتی باز می‌شد. همان‌طور که براحتی پروتکل‌های AFC را در پخش اینستاگرامی رعایت می‌کند و حواسش به آن است، درباره رسانه داخلی هم می‌توان همانقدر حرفه‌ای و آینده‌نگر بود. فردوسی‌پور در دوگانه‌های سیاسی ذبح می‌شود؛ باید از سیاست به فوتبال بازگردد.

با توجه به حضور ۱۴ تیم در مرحله برگشت مسابقات لیگ برتر والیبال، کمیته رویدادها و مسابقات با چالش جدیدی مواجه شده است. 

کمیته برگزاری رویدادها و مسابقات فدراسیون والیبال، برای دور برگشت مرحله مقدماتی لیگ برتر مردان ایران ۳ تصمیم مهم گرفته است که بنا به درخواست اکثریت باشگاه‌ها، برگزاری رقابت‌ها به صورت متمرکز در تهران، از جمله این تصمیمات است. 

بر این اساس، دور برگشت مرحله مقدماتی، از هشتم دی‌ماه با ورود تیم‌ها به تهران آغاز می‌شود و مسابقات هفته نخست دور برگشت مرحله مقدماتی، روز سه‌شنبه نهم دی‌ماه در ۲ سالن خانه والیبال و فدراسیون برگزار خواهد شد. 

با توجه به حساسیت مسابقات دور برگشت، استفاده از ویدئوچک در ادامه لیگ برتر مردان، از دیگر تصمیمات جدید است که درصد اشتباهات انسانی را به حداقل برساند. استفاده از VIS در ادامه مسابقات والیبال قهرمانی باشگاه‌های برتر ایران نیز از دیگر تصمیمات فدراسیون برای این رقابت‌هاست که از نتایج آن می‌توان در بسیاری جهات از جمله دعوت ملی‌پوشان به اردوی تیم‌ ملی و... استفاده کرد. 

نکته مهم در برگزاری مسابقات دور برگشت به شیوه متمرکز در ۲ سالن خانه والیبال و فدراسیون این سوال را ایجاد می‌کند که با توجه به حضور ۱۴ تیم در رقابت‌ها و برگزاری ۷ دیدار، مسابقات چگونه برنامه‌ریزی خواهد شد تا فشاری در زمان‌بندی برگزاری مسابقات ایجاد نشود، چرا که در دور رفت با توجه به حذف تیم شهروند اراک و تغییرات اعمال شده 6 بازی در روز برگزار و هر سالن میزبان 3 دیدار بود. حال باید دید تدبیر کمیته رویدادها و مسابقات در این زمینه چیست. 

میلاد تقوی، دبیرکل فدراسیون والیبال در گفت‌وگو با مهر، درباره تصمیم فدراسیون برای برگزاری رقابت‌ها با حضور ۱۴ تیم گفت: پیشنهاد برخی تیم‌ها این بود مسابقات در ۳ سالن برگزار شود اما از آنجایی که قرار است در رقابت‌های دور برگشت از ویدئوچک استفاده کنیم و ما ۲ ویدئوچک بیشتر نداریم، نمی‌توانیم در ۳ سالن این کار را انجام دهیم. 

وی ادامه داد: کمیته مسابقات و رویدادها برنامه رقابت‌ها را پس از صحبت با تیم‌ها اعلام خواهد کرد، چرا که برخی تیم‌ها پیشنهادات متفاوتی می‌دهند و از آنجا که ما از ابتدای فصل تلاش‌مان بر استفاده از خرد جمعی بوده است، ظرف یکی دو روز آینده کمیته مسابقات نحوه نهایی برگزاری مسابقات را اعلام خواهد کرد. 

استراماچونی شاید در ایران

تبریک تولد بهزاد غلامپور بهانه‌ای شد تا آندره‌آ استراماچونی دوباره خود را در آینده‌ای نزدیک یا دور در ایران ببیند. 

به گزارش ایسنا، آندره‌آ استراماچونی به مناسبت سالروز تولد بهزاد غلامپور با انتشار مطلبی در فضای مجازی، تولد مربی سابق دروازه‌بانان تیم فوتبال استقلال را تبریک گفت. 

بهزاد غلامپور در دوره سرمربیگری آندره‌آ استراماچونی در استقلال، مربی‌ دروازه‌بانان آبی‌پوشان پایتخت بود. 

همچنین سباستین لتو، مارکو کاسر و عمر دانسی که دستیاران استراماچونی در استقلال بودند، تولد بهزاد غلامپور را تبریک گفتند. 

استراماچونی خطاب به بهزاد غلامپور جهت تبریک تولدش گفت: «سلام بهزاد! تولدت مبارک. بهترین‌ها را برای تو و خانواده‌ات آرزو می‌کنم. من و نینا (دختر استراماچونی)، آرزو می‌کنیم تو را بزودی ببینیم. شاید در ایران؛ ان‌شاءالله».

واکنش استراماچونی باز هم می‌تواند اما و اگرهایی را به ذهن مخاطب بیاورد اما شاید تبریک تولد بهزاد غلامپور بهانه‌ای شد تا آندره‌آ استراماچونی دوباره خود را در آینده‌ای نزدیک یا دور در ایران ببیند. 

***

درخشش شطرنج‌بازان ایران در مسابقات آنلاین

سینا موحد و امیررضا پورآقابالا در فینال مسابقات آنلاین شطرنج نوجوانان جهان برای کسب نشان طلا و مهدی غلامی‌اوریمی در دیدار رده‌بندی برای کسب نشان برنز به مصاف حریفان خود خواهند رفت. 

فدراسیون شطرنج اعلام کرد مسابقات آنلاین نوجوانان جهان با درخشش فوق‌العاده شطرنج‌بازان نوجوان تیم ‌ملی ایران در مرحله نیمه‌نهایی پیگیری شد. 

در رده آزاد زیر ۱۰ سال سینا موحد، نوجوان شایسته ایرانی با شکست دادن اندی وود‌وارد از ایالات متحده آمریکا با ریتینگ ۱۹۷۵ با نتیجه قاطع ۲ بر صفر دست به کار بزرگی زد و به فینال این رقابت‌ها راه یافت و امروز برای کسب نشان طلای جهان پیکار خواهد کرد. 

در رده آزاد زیر ۱۶ سال نیز امیررضا پورآقابالا، نوجوان ارزنده تیم ‌ملی ایران توانست حریف خود کاردوس خوزه گابریل از کلمبیا را با نتیجه 5/1 بر 5/0 شکست دهد و او نیز با راهیابی به فینال، برای کسب مقام نخست و تصاحب مدال طلا به مصاف حریف خود خواهد رفت. 

مهدی غلامی‌اوریمی که در دور پیش استاد بزرگ نامدار کشور روسیه را پشت سر گذاشته بود در عین شایستگی نتیجه را 5/1 بر 5/0، به حریف قدرتمند خود شانت سرگیسیان از ارمنستان واگذار کرد و از صعود به فینال رقابت‌ها بازماند تا برای کسب نشان برنز به مصاف حریف بعدی خود برود. 

این رقابت‌ها با شرکت ۱۳۸۰ شرکت‌کننده از ۱۱۴ کشور جهان به میزبانی کشور گرجستان در حال برگزاری است.

***

تکلیف نخستین خروجی پول از پاداش پرسپولیس مشخص شد

باشگاه پرسپولیس بخشی از پاداش نایب‌قهرمانی این تیم در لیگ قهرمانان آسیا را صرف پرداخت بدهی خود می‌کند. 

به گزارش مهر، باشگاه پرسپولیس پس از عدم پرداخت مطالبات گابریل کالدرون، سرمربی فصل گذشته خود با شکایت این مربی در کمیته انضباطی فیفا روبه‌رو شد تا محکوم به پرداخت ۵۸۰ هزار دلار به وی شود. 

با این حال مهدی رسول‌پناه، سرپرست وقت باشگاه پرسپولیس خواهان بررسی دوباره این پرونده در دادگاه عالی ورزش شد تا پرسپولیس فرصت کافی برای فراهم کردن مبلغ بدهی خود را پیدا کند. 

دادگاه عالی ورزش نیز لایحه دفاعی پرسپولیس را در جلسه آنلاین با حضور وکلای باشگاه و کالدرون مورد بررسی قرار داد تا در آینده نزدیک رای نهایی خود را صادر کند. 

کالدرون که در دوران مدیرعاملی محمدحسن انصاری‌فرد با بی‌تدبیری مدیریت وقت، از پرسپولیس کنار رفت حالا به بزرگ‌ترین دغدغه جعفر سمیعی تبدیل شده است. 

مدیرعامل باشگاه پرسپولیس که بهتر از هر شخص دیگری می‌داند سرخپوشان دوباره محکوم می‌شوند، چاره‌ای جز پرداخت‌ طلب سرمربی پیشین پرسپولیس ندارد. 

سرخپوشان که با نایب‌قهرمانی در لیگ قهرمانان آسیا ۲ میلیون و ۸۱۰ هزار دلار پاداش دریافت کرده‌اند حالا مجبور به پرداخت نزدیک به ۲۰ درصد از این پاداش بابت بدهی به کالدرون هستند تا تکلیف نخستین خروجی پول از منبع پاداش نایب‌قهرمانی این تیم مشخص شود. 

***

تغییر مسیر ملی‌پوشان کاراته از رباط به لیسبون

با اعلام برنامه جدید رقابت‌های کاراته وان از سوی فدراسیون جهانی، حضور در نخستین دوره این مسابقات در دستور کار تیم ‌ملی قرار گرفت. 

 فدراسیون جهانی کاراته تقویم جدید برگزاری مسابقات لیگ جهانی موسوم به کاراته وان در سال ۲۰۲۱ را منتشر کرد که نخستین مرحله آن به میزبانی پرتغال برگزار خواهد شد. 

بر همین اساس، لیسبون طی روزهای ۱۹ الی ۲۱ فوریه ۲۰۲۱ (یکم الی ۳ اسفند ۱۳۹۹) میزبان این رقابت‌ها خواهد بود؛ رقابت‌هایی که تقریبا یک سال بعد از آخرین مرحله از لیگ جهانی قبل از شیوع کرونا برگزار خواهد شد و میدانی برای حضور بهترین‌های جهان خواهد بود. 

تیم ملی کاراته ایران که مسابقات مراکش را در دستور کار قرار داده بود، با تغییر مسیر از رباط راهی لیسبون می‌شود تا در نخستین دوره این مسابقات شرکت کند. سپس تیم ملی کاراته به باکو رفته و بعد از آن خود را آماده شرکت در مسابقات مراکش می‌کند و در نهایت حضور در رقابت‌های تاشکند در ازبکستان و مسکو را در برنامه خواهد داشت.

با وجود مخالفت‌های زیاد کارشناسان، لیگ‌های کشتی آزاد و فرنگی برگزار شد؛ لیگی که هم به برنامه‌های تیم ‌ملی آسیب وارد کرد و هم باعث ابتلای تعداد زیادی از افراد به ویروس کرونا شد. 

در شرایطی که شیوع ویروس کرونا در ایران و بسیاری از نقاط جهان باعث تعطیلی بسیاری از رویدادهای بین‌المللی در تمام رشته‌های ورزشی شده بود و حتی المپیک به عنوان بزرگ‌ترین رویداد ورزشی جهان نیز به تعویق افتاد، سازمان لیگ فدراسیون کشتی در میان انتقادها بر برگزاری لیگ‌های کشتی آزاد و فرنگی اصرار داشت و در نهایت نیز با پیگیری رئیس فدراسیون کشتی، ستاد مقابله با کرونا در ورزش و مسؤولان وزارت بهداشت موافقت خود را با برگزاری لیگ کشتی با رعایت تمام پروتکل‌های بهداشتی اعلام کردند اما همان‌طور که قابل پیش‌بینی بود پروتکل‌های بهداشتی در بسیاری از موارد به فراموشی سپرده شد و صرفا برگزاری لیگ و تمام شدن مسابقات تحت هر شرایطی هدف اصلی مسؤولان سازمان لیگ شد. 

هر چند در برخی موارد مانند گرفتن تست‌های PCR و ضدعفونی کردن محل اسکان و برگزاری مسابقات نظارت‌ها تا حدی استاندارد بود اما میهمانان و خبرنگاران حاضر در سالن مسابقات تحت هیچ‌گونه نظارتی متناسب با شرایط وخیم ویروس کرونا نبودند و در مراسم اهدای مدال تیم‌های برتر نیز افراد زیادی بدون هیچ نظارتی حضور داشتند و تنها تفاوت این مراسم با شرایط عادی استفاده حاضران از ماسک بود!

به هر حال اصرار بر برگزاری مسابقاتی در این سطح با حضور تعداد زیادی از کشتی‌گیران، مربیان، داوران، میهمانان و اصحاب رسانه تبعاتی نیز به دنبال داشت و تعداد زیادی از کشتی‌گیران و مربیان به ویروس کرونا مبتلا شدند. حتی هادی عامل گزارشگر باسابقه کشتی نیز از ابتلا به کرونا در امان نماند و چند روز پس از مسابقات نیمه‌نهایی و فینال دچار مشکل جسمانی و تستش هم مثبت شد. 

هر چند گفته می‌شود برگزاری لیگ باعث حضور کشتی‌گیران در میدان مبارزه پس از چند ماه تعطیلی رقابت‌های کشتی شد اما به واسطه همزمانی رقابت‌های مرحله نیمه‌نهایی و فینال لیگ با رقابت‌های جام‌جهانی، تیم‌های ملی کشتی آزاد و فرنگی ایران نتوانستند با ترکیب کامل عازم صربستان شوند؛ رقابت‌هایی با سطح کیفی به مراتب بالاتر از لیگ که می‌توانست کمک زیادی به شناخت ترکیب اصلی تیم‌ ملی در رقابت‌های کسب سهمیه و مهم‌تر از آن المپیک توکیو کند. 

البته سازمان لیگ فدراسیون کشتی در سال المپیک دست‌بردار نیست و حالا به دنبال برگزاری رقابت‌های درجه چندم جام باشگاه‌های جهان در ایران است!

رضا عبیری / مجتبی جوادی*: داستان معروفی برای فهم تفاوت علت با عارضه می‌گویند. «شخصی برای درمان جوش‌های صورتش نزد ۲ پزشک رفته بود، پزشک اول با دادن پماد ضد جوش قائل بود که در سریع‌ترین زمان ممکن جوش‌های صورت را برطرف خواهد کرد ولی پزشک دوم پس از چند بار معاینه تازه فهمیده بود جوش‌های صورت آن شخص ناشی از یک بیماری در کبد اوست و درمانی بلندمدت‌تر و ریشه‌ای‌تر برای جوش‌های صورت او تجویز کرد». تجویز پزشک اول مبتنی بر عارضه جوش صورت بود ولی تجویز پزشک دوم مبتنی بر علت جوش صورت. 

تاکنون واکنش‌های مختلفی نسبت به استعفای دکتر ملک‌زاده صورت گرفته است؛ همگی نوعا به عارضه می‌پردازند و کمتر علت ماجرا را بررسی می‌کنند. برخی گمان می‌کنند با رفتن دکتر ملک‌زاده، مشکلات نظام سلامت حل خواهد شد، پژوهش‌ها کاربردی خواهد شد، طب سنتی رواج پیدا خواهد کرد، پژوهش‌ها به مسائل بومی خواهند پرداخت و گمان‌هایی از این قبیل بسیار هستند. از این افراد باید سوال کرد مگر جریان علمی در 7 سال اخیر به این وضعیت رسیده است که با تغییر یک آدم تغییر یابد؟ محدود کردن جریان اجتماع علمی به آدم‌ها در سمت‌های اداری و سازمانی را می‌توان درمان عارضه دانست؛ درمانی که ممکن است در کوتاه‌مدت پاسخ دهد ولی جریان کلان را نمی‌تواند تغییر دهد. علت این جریان جای دیگری است و آن را باید شناخت و آنگاه برای درمانش طرح داشت. هدف از این یادداشت، طرح مساله استعفای ملک‌زاده در یک زمین دیگر است که به آن «حکمرانی علم» می‌گویند، لذا این یادداشت کاری به مباحث سیاسی و تبرئه یا محکوم کردن شخصی ندارد. 

بندهای نامه استعفای دکتر ملک‌زاده شامل برخی کلمات از قبیل اظهارات غیرعلمی وزیر، اهمیت مبانی علمی و پژوهشی، اهمیت مطالعات بالینی کافی، عدم درک درست وزیر از تحقیق و پژوهش، سطح بالای استنادات پژوهشی و شبه‌علم و... بود. این نامه و سایر یادداشت‌های1  دکتر ملک‌زاده به‌صراحت گویای این موضوع است که حرفه و پیشه پژوهشگری آداب خاصی دارد. پژوهشگر و اجتماع علمی‌ای که 40 سال از حیات خود را بر سبکی خاص بنا کرده است، نمی‌توان با بخشنامه آن را تغییر داد (اشاره به ابلاغیه وزیر محترم بهداشت حدود 8 ماه پیش از استعفا). پژوهشگران حوزه پزشکی عمری خودشان را با گرنت‌های سازمان جهانی بهداشت و موسسه ملی سلامت ایالات‌متحده معرفی کرده‌اند عمری در تلاش بوده‌اند همکاری بین‌المللی داشته باشند، عمری سپری کرده‌اند تا شتاب علمی کشور را در مقایسه با کشورهای دیگر بالا نگه دارند و مقالات ISI بنویسند. حال انتظار نمی‌رود این انسان 40ساله (کنایه از شخصیت جاافتاده) در بحران کرونا، مسیر خود را براحتی تغییر دهد. شاید جملات فیلسوف شهیر، دکتر داوری‌اردکانی نیز بیانگر این اصل باشد که در کتاب «علم، پژوهش و سیاست‌های پژوهشی» می‌نویسد: «اگر دانشمند و پژوهشگر بگوید کار من پژوهش است و مسائل سیاست علم و شرایط پیشرفت آن به من ربطی ندارد، سخنی درست گفته است، دانشمندان باید مطالعه و پژوهش کنند و کتاب و مقاله بنویسند اما مدیران پژوهش اگر از امکان‌ها و شرایط پژوهش و وضع علم در جهان و در کشور خود بی‌خبر باشند، چگونه می‌توانند نظام علم و پژوهش را اداره کنند؟».

علم و پژوهش به طور اعم و پژوهش‌های پزشکی به طور اخص، شرایط خاصی را می‌طلبند. آنگونه که پیداست برخی پژوهش‌ها نیازمند اطلاعات و داده‌هایی هستند که باید از پیش موجود باشد. گاهی گردآوری این داده‌ها سال‌ها زمان می‌برد و بر پایه همین داده‌هاست که پژوهش‌های بعدی شکل می‌گیرد. به نظر می‌رسد همکاری‌های علمی داخلی و بین‌المللی بخش جدایی‌ناپذیر انجام برخی پژوهش‌ها هستند. ظاهرا فرآیند انجام پژوهش ریسک بالایی دارد و نتایج آن از پیش مشخص نیست. گویا برای اینکه یافته و کشفی مورد پذیرش سایر دانشمندان قرار گیرد باید مسیر خاصی را طی کرده و از منطق مشخصی پیروی کند، البته اگر مایلیم نتایج پژوهش‌مان را معتبر بدانند، از آن در تصمیمات استفاده کنند و نام شبه‌علم بر آن ننهند. ظاهرا انجام برخی پژوهش‌ها برای پژوهشگر اعتبار بیشتری دست و پا می‌کند و اگر به برخی پژوهش‌ها نپردازد گویی از جامعه پژوهشگران طرد خواهد شد یا حداقل در مسیر اصلی باقی نخواهد ماند. آن طور که پیداست عالمان شاخص‌های خاصی برای سنجش میزان کیفیت و اعتبار هر فرد و آثار او دارند. 

شرایط و شاخص‌های مذکور فعالیت‌ها و موضوعات خاصی را هم تهییج می‌کند. همه این موارد به این معناست که پژوهشگر باید در مسیر خاصی حرکت کند که توسط سایر پژوهشگران(بخوانید اجتماع علمی!) برای او ترسیم شده است. خارج شدن از این مسیر اگر‌چه ممکن است ولی عواقب بسیاری در بر دارد و بسیار پرهزینه است. تمام این موارد به این معناست که پژوهشگر خواسته یا ناخواسته در حال تبعیت است. گویا دائما ریسمانی بر گردن پژوهشگر است ولی یک ریسمان نامرئی. باید همه این ویژگی‌ها را در نظر داشت تا راهبری مؤثری اعمال کرد. پژوهشگران برای تعیین موضوعات‌شان از آقای نمکی اجازه نمی‌گیرند. به موضوعی می‌پردازند که فکر می‌کنند مهم است و به آن علاقه دارند و سایر پژوهشگران (شما بخوانید اجتماع علمی!) آن را ارزشمند قلمداد می‌کنند. آنها دغدغه‌ها و مسائل پژوهشی خاص خودشان را دارند و اینکه آنها را از کجا گرفته‌اند نیاز به بررسی دارد. 

ما معتقدیم تغییر در موضوع، روش، مدت زمان و سایر ویژگی‌های پژوهش ممکن است امّا نه با بخشنامه و دستور‌العمل. این کار ابزار‌های خاص خودش را دارد. با جار و جنجال نمی‌توان مسیر پژوهش‌ها را عوض کرد. بهتر است برای انجام این کار دانش مورد نیاز را به دست آوریم و عالمانه‌تر با این موضوع برخورد کنیم. حذف و برکناری حکمرانان پژوهش (بخوانید دکتر ملک‌زاده) و پژوهشگران (ملک‌زاده‌ها)، تنها علاج عارضه این مشکل است. علت مشکل جای دیگری است و در این ماجرا و ماجراهای مشابه کمتر کسی به این علت یا علت‌ها رجوع می‌کند.

* پژوهشگران حلقه حکمرانی علوم اجتماعی مرکز رشد دانشگاه امام صادق علیه‌السلام

-----------------------------------

پی‌نوشت

1- برای مثال ببینید:

 hamshahrionline.ir/x6PXh