عملکرد ضعیف دولت روحانی در مدیریت قیمت اقلام اساسی

روحانی در بخش دیگری از اظهارات خود ادعای مدیریت مطلوب دولت در حوزه ارز 4200 تومانی را مطرح کرد و شیوه حذف آن را هم منطقی خواند. این در حالی است که طبق گزارش‌های مرکز آمار ایران، قیمت بسیاری از کالاهایی که مشمول دریافت ارز 4200 تومانی بودند، با رشد بسیار زیادی همراه شده است. صرف‌نظر از درستی یا نادرستی تخصیص ارز دولتی و هزینه‌های سنگین اجرای آن در 5/2 سال گذشته، آمارها از رشد شدید قیمت این کالاها در یک سال گذشته خبر می‌دهد. بررسی‌های «وطن امروز» نشان می‌دهد قیمت کالاهایی که روحانی به حذف بی‌سر و صدای ارز 4200 تومانی آنها و بی‌تاثیر بودن این اقدام بر قیمت آنها اشاره کرد، طی یک سال گذشته بین ۴۸  تا ۱۶۲ درصد افزایش یافته است. این در حالی است که بسیاری از کالاهایی که مشمول دریافت ارز دولتی برای واردات نبوده‌اند، به مراتب کمتر از این میزان رشد قیمت داشته‌اند. به طور مثال طبق گزارش مرکز آمار ایران، قیمت هر کیلو موز از ۷/۱۲ هزار تومان در آذرماه سال 98 با ۱۱۸ درصد افزایش به 7/27 هزار تومان در آذرماه سال جاری افزایش یافته است. در واقع این ارقام نشان می‌دهد دولت در مقابله با جنگ اقتصادی تحمیلی آمریکا علیه کشور ناکام بوده است. از سوی دیگر اینکه مردم در جریان حذف تدریجی تخصیص ارز ۴۲۰۰ تومانی به برخی کالاها قرار نگرفتند و از آن بی‌خبر بودند، نکته اصلی و مهم نیست. مهم این است که تبعات این تصمیمات دولت با افزایش قیمت‌ها و کاهش توان خرید جامعه، برای مردم کاملا ملموس بوده است.

 

***

روحانی در حالی از عملکرد دولت در مدیریت بازارهای مختلف تمجید کرد که طی ۲ سال اخیر، مردم بارها برای تهیه برخی اقلام مجبور به ایستادن در صف شدند. پوشک، کره، رب و روغن، برخی از معروف‌ترین کالاهایی بودند که تصاویر صف خرید آنها در شبکه‌های اجتماعی دست به دست شد. این کالاها البته صرفا کالاهایی بودند که صفوف خرید آنها بر اثر کمبود عرضه در بازار ایجاد شد. علاوه بر این موارد، کالاهای دیگری هم بودند که به دلیل افزایش شدید قیمت، مردم مجبور به ایستادن در صف عرضه دولتی این اقلام شدند. آخرین نمونه این موارد، گوشت مرغ بود که پس از عبور قیمت آن از 30 هزار تومان به ازای هر کیلو در ماه گذشته، عرضه دولتی آن با هدف تنظیم بازار آغاز شد و مردم برای تهیه این کالای اساسی، مجبور به حضور در صفوف خرید مرغ دولتی شدند. 

تشکیل صف برای تهیه اقلام اما گاهی به اساسی‌ترین ارزاق مردم هم رسید. طی هفته‌های گذشته خبرها و فیلم‌هایی از کمبود آرد و تشکیل صف‌های خرید نان در برخی استان‌های کشور منتشر شد. همچنین با آنکه دولت در تبلیغات انتخابات ریاست‌جمهوری سال 96 از رسیدن گاز به استان سیستان‌و‌‌بلوچستان خبر داد اما نه‌تنها این موضوع حقیقت نداشت، بلکه تا مدت‌ها پس از آن هم گاز به این استان نرسید.

برخی دیگر از صف‌هایی که در دولت روحانی تشکیل شد، اساسا هیچ ارتباطی به تحریم، گرانی، کمبود عرضه و... نداشت. شاخص‌ترین مثال این موضوع، تشکیل صفوف سنگین در جایگاه‌های بنزین در اردیبهشت‌ماه سال 98 و پس از انتشار خبر عزم دولت برای افزایش قیمت بنزین بود. در حالی که یک مقام وزارت نفت از طرح دولت برای افزایش قیمت بنزین خبر داده بود، انتشار این خبر باعث تشکیل صف‌های سنگین در جایگاه‌های بنزین شد. پس از انتشار خبر طرح دولت برای افزایش قیمت بنزین، بیژن زنگنه، وزیر نفت با تکذیب خبر، رسانه‌های منتشر‌کننده این خبر را دروغگو خواند. پس از 6 ماه و در نیمه‌شب 24 آبان سال 98 دولت اقدام به افزایش یکباره قیمت بنزین کرد. این طرح البته با انتقادات بسیار زیاد مردم، نمایندگان، کارشناسان و رسانه‌ها مواجه شد. پس از گذشت چند روز از اجرای این طرح، عبدالرضا رحمانی‌فضلی، وزیر کشور به عزم دولت برای اجرای این طرح در اردیبهشت ماه همان سال اعتراف کرد. بی‌توجهی دولت به حذف تدریجی یارانه سوخت و اجرای قانون هدفمندی به دلیل رقابت‌های سیاسی و همچنین ناهماهنگی میان ارکان مختلف دولت در اجرای این طرح در نهایت هزینه سنگینی به کشور تحمیل کرد.

تشکیل صف خرید کالاها البته بیش از آنکه متاثر از تحریم باشد، ناشی از ضعف مدیریت دولت بوده است، چراکه در دوران مدیریت دولت روحانی و تا پیش از بازگشت تحریم‌های یکجانبه آمریکا علیه ایران هم اینگونه صف‌ها تشکیل شده بود. معروف‌ترین و البته دردناک‌ترین این صف‌ها، صف دریافت سبد کالا در سال 92 بود. در حالی که تنها چند ماه از استقرار دولت یازدهم بر مسند امور اجرایی کشور می‌گذشت، دولتمردان با اعلام برنامه دولت برای حمایت از معیشت مردم، اقدام به ارائه سبد کالا به بخشی از جامعه کردند. حواشی این طرح اما چنان بالا گرفت که کل طرح را تحت تاثیر خود قرار داد. تشکیل صفوف طولانی دریافت سبد کالا در نقاط مختلف کشور، دستمایه سوءاستفاده و تبلیغات منفی دشمنان شد. کار به جایی رسید که «وندی شرمن» عضو وقت تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای آمریکا با اشاره به اجرای طرح سبد کالا گفت: «در شبکه‎‎‎های تلویزیونی دیدیم دولت ایران به مردم فقیر کالا می‎داد و این وضعیت بعد از توافق هسته‎ای و کاهش تحریم‎‎‎ها بوده و نشان می‌دهد تحریم‎‎‎ها در زندگی مردم ایران تاثیر مستقیم گذاشته‎ است. آن مبلغی که به ایران دادیم، طبق توافق باید صرف کالا‎‎های ضروری و غذا شود و دولت ایران به تعهد خود عمل کرد».

[آلودگی هوا روزانه  11 تهرانی را می‌کشد]

 مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران گفت: طبق گزارش بانک جهانی،  سال ۲۰۱۸ تعداد فوتی‌های منتسب به آلودگی هوا در ایران سالانه ۱۲ هزار نفر برآورد می‌شود که ۴۰۰۰ نفر از این تعداد مربوط به تهران است و به عبارتی به طور متوسط در تهران روزانه ۱۱ مرگ زودرس به دلیل آلودگی هوا اتفاق می‌افتد. حسین شهیدزاده افزود: طبق گزارش بانک جهانی سال ۲۰۱۸ خسارات ناشی از آلودگی هوا در تهران سالانه ۲ میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلار برآورد شده بود، یعنی روزانه ۷ میلیون دلار. وی با بیان اینکه نخستین مشکل شهر تهران و شهروندان آن آلودگی هواست، گفت: آلودگی هوا مسأله‌ای بین‌بخشی است و آنطور نیست که یک بخش بگوید من حلش خواهم کرد. حتی سازمان حفاظت محیط‌زیست که بر اساس قانون، مسؤولیت محیط‌زیست کشور را بر عهده دارد نیز به تنهایی نمی‌تواند مشکل آلودگی هوا را حل کند. مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران در بخش دیگری از صحبت‌های خود تاکید کرد: «قانون هوای پاک» مرجع مهمی است که در صورت عمل به آن از سوی همه دستگاه‌های دست‌اندرکار می‌تواند در کنترل و کاهش آلودگی هوای تهران مؤثر باشد. شهیدزاده درباره رابطه بین آلودگی هوا و فوتی‌های ناشی از کرونا، خاطرنشان کرد: اکنون مشخص شده است که ویروس کرونا می‌تواند از طریق هوا هم منتقل شود و شهروندانی که در شهرهای بزرگ آلوده مانند تهران زندگی می‌کنند، به دلیل صدمات ناشی از آلودگی هوا، احتمال فوت‌شان بر اثر ابتلا به کرونا افزایش می‌یابد. وی با تأکید بر اینکه شرکت کنترل کیفیت هوای تهران شرکتی چابک، علمی و تخصصی است که سعی کرده مشاوری امین برای سایر مجموعه‌ها باشد، گفت: از ابتدای تشکیل شرکت کنترل کیفیت هوا، گرایش‌ها و جهت‌گیری‌های مختلف باعث نشده سمت و سوی حرکت این شرکت به جهتی تمایل پیدا کند که به خاطر آن بخواهد در بحث آلودگی هوا حرف غیرکارشناسی بزند. به گزارش روابط عمومی شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، وی با اشاره به اینکه این شرکت به عنوان مجموعه‌ای تخصصی درباره اطلاعات آلودگی هوای تهران که با سلامتی شهروندان سروکار دارد، «خودسانسوری» نمی‌کند، اظهار کرد: البته شرکت کنترل کیفیت هوای تهران بر خلاف اسمش، هیچ‌گونه ابزار کنترلی در اختیار ندارد. از این رو، کار این مجموعه معطوف به پایش، تحقیقات و مشاوره با محوریت اندازه‌گیری آلاینده‌های هوا، ارائه راهکارهای کنترل آلاینده‌ها و اطلاع‌رسانی و آموزش عمومی در این ارتباط است.