گروه فرهنگ وهنر: تازه‌ترین فیلم اصغر فرهادی یک عقب‌گرد سینمایی است. آنطور که در برخی نقدها به «قهرمان»، از عنوان تله‌فیلم برای آن استفاده شده است، به نظر می‌رسد این فیلم در کارنامه سینمایی او پیشرفتی به حساب نخواهد آمد. به گزارش «وطن‌امروز»، بعد از جنجال تبلیغاتی فراوان و فضایی که البته برای کارگردان اسکار گرفته سینمای ایران می‌تواند طبیعی باشد، قهرمان از چهارشنبه گذشته روی پرده سینماها رفته و با واکنش‌هایی نیز همراه شده است. جنبه مضمونی فیلم مورد توجه برخی قرار گرفته و برخی دیگر نیز از ساحت تولید به قهرمان توجه کرده‌اند. درباره مضمون اتفاق جدیدی نیفتاده است. نگاه ساختارگرایانه فرهادی به جامعه حتی در الگوی روایت، پیشرفتی نسبت به آثار قبلی نداشته است و حتی می‌توان گفت آثار قبلی از این منظر جلوتر از «قهرمان»‌اند. 

سینمای اجتماعی عنوان جعلی‌ای است که به گونه‌ای از سینما در ایران تعلق گرفته است. این عنوان در هیچ‌کدام از تعاریف ژانری جایگاهی ندارد ولی برای اینکه یک اطلاق کلی به گونه‌ای از سینمای مقلد داده شود، این عنوان در سینمای ایران مطرح شده است؛ عنوانی که احتمالا تازه‌ترین فیلم اصغر فرهادی را هم ذیل آن تحلیل خواهند کرد. فارغ از اینکه بدانیم عنوان مطلوب برای این سینما چیست، می‌توان درباره مؤلفه‌های این سینما مواردی را مطرح کرد. این سینما در تحلیل آسیب‌های اجتماعی رویکرد ساختارگرایانه صرف دارد؛ رویکردی که در آن ساختار علت‌العلل همه آسیب‌ها، روندها و حتی رفتارهای غلط شخصی است. ساختار، رفتارهای غلط را تحمیل می‌کند. فرد حتی اگر بخواهد نمی‌تواند راست بگوید، حتی اگر بخواهد نمی‌تواند خوش‌اخلاق باشد، حتی اگر بخواهد نمی‌تواند روی اعصابش کنترل داشته باشد و همیشه ساختار، این جبر را بر رفتار غلط تحمیل می‌کند. این رویکرد در بسیاری از فیلم‌های گونه موسوم به اجتماعی در سینمای ایران حاکم بوده است. ۲ سال پیش که فیلم «شنای پروانه» در مسیری متفاوت از سینمای فرهادی (و سینماگران دیگری که به سبک او تلاش کردند ساختارگرایی را بر سینمای موسوم به اجتماعی حاکم کنند) به نمایش درآمد، همان ایام در این روزنامه در نوشته‌ای بر این گزاره تاکید شد که همه ملودرام‌هایی که در این سال‌ها به اسم «سینمای اجتماعی» ساخته شده‌اند، دارای یک سانسور بزرگ هستند و آن ندیدن فردیت آدم‌ها و توان‌شان برای تغییر است. ساختار‌گرایی افراطی موجب شده است جریان اجتماعی در سینما به یک موتیف ثابت برسد که تنها اسم اجتماعی را یدک می‌کشد اما یک تسویه‌حساب تکراری علیه ساختار و سیستم است. در این گونه فیلم‌ها حتی دیالوگ‌های انتقادی تکراری هستند و حتی برای آنهایی که همراه فضای فیلم می‌شوند، تحرکی ایجاد نمی‌کنند. 

«قهرمان» اصغر فرهادی نیز این پیش‌برندگی را ندارد. این فیلم از جریان اجتماعی جلوتر نیست و احتمالا برای بخش مهمی از مخاطبان تأمل‌برانگیز نیز نخواهد بود. 

از منظر تولید هم گزاره‌ای که در ابتدای مطلب مطرح شد، کمی قابل بسط دادن است. فیلمنامه دارای نقاط اشکال جدی است. سکوت فیلمنامه درباره برخی شخصیت‌ها که اتفاقا باید دارای کنش در فضای قصه باشند، سوال‌برانگیز است. سوءاستفاده از شخصیت پسربچه دارای لکنت زبان، برای پر کردن خلأ عاطفی فیلم، به خاطر نقص فیلمنامه اتفاق می‌افتد. ساده‌انگاری‌هایی نیز در ماجرای گره اصلی فیلم وجود دارد. با همه اینها «قهرمان» به اندازه قصه‌ای که می‌خواهد تعریف کند، کند است و چون به خاطر ضعف در فیلمنامه و اجرا، پایان قصه قابل پیش‌بینی است، این کند بودن آزاردهنده نیز شده است.

یکی دیگر از اشکال‌های قهرمان، این است که انفعال رحیم، مثبت‌ترین ویژگی او مدنظر قرار گرفته شده است. کنش‌های او احترام برانگیز نیست، ترحم‌برانگیز است. هیچ‌شناختی درباره دختری که عاشق رحیم شده نداریم. او اصلا معرفی نمی‌شود. حتی مشخص نیست او چرا عاشق رحیم است. خانواده او هم دارای وضعیتی تصنعی هستند. همین خنثی بودن شخصیت رحیم است که کنش پایانی او را آنچنان که مدنظر فرهادی است معنادار نمی‌کند. 

«قهرمان» مشکل دیگری هم دارد. آیا «قهرمان» می‌تواند تلنگری برای فضای اجتماعی باشد؟ کسی از این فیلم تاثیر می‌گیرد؟ تماشای «قهرمان» حتی از موضع منتقدانه موجب اثر‌پذیری نمی‌شود. فرهادی می‌خواهد شخصیت سمپاتیک در «قهرمان» رحیم باشد اما به دلایلی که در بالا مطرح شد، این ویژگی را ندارد. رحیم در پایان قصه دست به انتخاب متفاوتی می‌زند و تلاش می‌کند بر تصویری که فرهادی در فیلمش از جامعه می‌سازد، غلبه کند. با این حال کنش پایانی تصنعی و ضعیف است. انتخاب فرهادی برای «قهرمان» انتخابی علیه وضعیت موجود است. قهرمان در پایان فیلم، خودش «زندان» را برمی‌گزیند. قهرمان زندان کوچک‌تر را به زندان بزرگ‌تر که برای قهرمان حال حصاری از بی‌آبرویی ایجاد کرده، ترجیح می‌دهد. کنش پایانی حتی در این موقعیت تصنعی است. اگر چه بازی خوب «امیر جدیدی» در طول فیلم این نقطه ضعف را پوشانده است. به نظر می‌رسد تازه‌ترین فیلم اصغر فرهادی در اسکار مورد توجهی ویژه قرار بگیرد. به عبارت دیگر اگر پروژه‌ای سیاسی- اجتماعی در کار نباشد، یا خلأ فیلم‌های مهم در بخش غیرانگلیسی زبان اسکار حس نشود، «قهرمان» شانس بالایی برای دیده شدن در اسکار نخواهد داشت. حداقل با فضای امروز از فیلم نمی‌توان اتفاق ویژه‌ای برای «قهرمان» پیش‌بینی کرد. حفره‌هایی که به برخی از آنها اشاره کردیم، توسط برخی منتقدان خارجی نیز مورد توجه قرار گرفته و احتمالا عمده مخاطبان جدی سینما نیز متوجه آن خواهند شد؛ آنچنان که نویسنده گاردین درباره قهرمان نوشته است: فیلم یک پیش‌فرض صاف و ساده دارد، مثل یک داستان کوتاه ادبی. با این‌ وجود حفره‌های پی‌رنگ از همان ابتدا مشخص است. هیچ کس از رحیم (با بازی زیرکانه و ظریف امیر جدیدی) یک سؤال واضح را نمی‌پرسد: اگر او می‌خواست یک شهروند خوب باشد، چرا کیف پیداشده را خیلی راحت به پلیس تحویل نداد؟ چسباندن اعلان‌ مفقودی سکه‌ها یک ایده کاملا فاقد کارایی و منفعت‌طلبانه است. آیا تکلف رئالیستی فیلم، داستان کمی پراکنده آن را پنهان می‌کند؟

رئیس‌جمهور سالخورده آمریکا در دومین سفر خارجی خود طی دوران زمامداری 10 ماهه‌اش در کاخ سفید، باز هم وارد اروپا شد. جو بایدن در نخستین سفر خارجی خود اواخر خرداد گذشته برای شرکت در اجلاس گروه 8 به لندن رفته و سپس در ژنو با همتای روس خود، ولادیمیر پوتین در نشست محرمانه موسوم به «یالتا۲» دیدار کرده بود. این بار او در حالی برای شرکت در اجلاس گروه 20 وارد رم پایتخت ایتالیا شده که نه‌تنها جایگاه خودش در واشنگتن نیز متعاقب برملا شدن بیماری زوال ذهنی‌اش متزلزل به نظر می‌رسد، بلکه مقصد سفرش، قلمروی یک اتحادیه در حال فروپاشی در قاره اروپاست. 

اجلاس سالانه سران 20 اقتصاد برتر دنیا در حالی در رم برگزار می‌شود که برخی از رهبران آن ترجیح داده‌اند به جای حضور فیزیکی، به شکل مجازی (برخط) در آن شرکت کنند. شی جین پینگ، رئیس‌جمهوری چین که از اوایل همه‌گیری جهانی کرونا (زمستان ۲۰۲۰) تاکنون از کشورش خارج نشده، در کنار ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه و فومیو کیشیدا، نخست‌وزیر ژاپن از آن جمله هستند. بایدن اما به دلیل اهمیتی که این دوره از اجلاس «جی 20» برای آمریکا و غرب دارد، با وجود حال بدش مجبور شده خود را هر طور شده به رم برساند. این در حالی است که سفر بهار پیش رئیس‌جمهور آمریکا به انگلستان، به رسوایی‌های متعدد رسانه‌ای و سیاسی درباره وضعیت بغرنج سلامت ذهنی این پیرمرد 79 ساله انجامید. 

بایدن دیروز جمعه در بدو ورود به اروپای فاقد رهبری واحد به شکل تحقیرآمیز به واتیکان، پایتخت دولت کاتولیک رفت تا با پاپ فرانسیس دیدار کند. او دومین رئیس‌جمهور کاتولیک تاریخ ایالات متحده است که با رهبر کاتولیک‌های جهان ملاقات می‌کند. جوی خواب‌آلود اما ماموریتی به مراتب مهم‌تر از مباحث صوری با پاپ آرژانتینی و کاردینال‌های واتیکان درباره بحران مهاجرت، مبارزه با فقر و تغییرات آب و هوایی دارد. او پیش از آغاز رسمی اجلاس «جی 20» با مقامات عالی ۲ کشور محوری کاتولیک اروپا درباره حیاتی‌ترین موضوعات اتحادیه مباحثه کرد، آن هم در حالی که لهستان و اسپانیا، ۲ کشور مهم کاتولیک دیگر قاره در حال عصیان علیه اتحادیه اروپایی هستند. بایدن دیروز ابتدا با نخست‌وزیر و رئیس‌جمهور کشور میزبان و سپس رئیس‌جمهور فرانسه ملاقات کرد. 

 اهمیت «جی 20» سال 2021 در این است که قرار است در نشست‌های امروز و فردا (شنبه و یکشنبه 30 و 31 اکتبر) در پشت‌پرده نشست‌های عمومی در رم، در پوشش مسائلی مثل مبارزه جهانی با همه‌گیری کرونا، بررسی راه‌های مقابله با تاثیرات مخرب تغییرات آب و هوایی و همچنین تقویت توسعه اقتصادی، درباره آینده تشکیلات اتحادیه اروپایی و وضعیت جدید تقسیم‌بندی قاره اروپا بحث شود؛ اتحادیه و قاره‌ای که برای نخستین‌بار طی 500 سال اخیر نقش محوری‌اش در سرمایه‌داری جهانی به چالش کشیده است. 

شکی نیست 20 کشور صاحب بزرگ‌ترین اقتصادهای دنیا که رهبران‌شان امروز و فردا به صورت حضوری و مجازی در رم گرد هم می‌آیند، مسؤول تولید بیش از ۸۰ درصد گازهای گلخانه‌ای کره زمین هستند و دستور کار اول «جی 20» امسال نیز ظاهرا تعیین ساز‌و‌کار مالیات بر سرانه تولید کربن جهانی در آستانه نشست تغییرات اقلیمی سازمان ملل است. 

با این حال وقتی بدانیم گروه 20 هنوز در به اجرا درآوردن مصوبه سال 2009 خود ناکام مانده که بر مبنای آن قرار بود تا سال 2020، کشورهای ثروتمند سالانه ۱۰۰ میلیارد دلار برای کمک به کشورهای فقیرتر در راستای سازگاری‌شان با تغییرات آب و هوایی اختصاص دهند، آن وقت متوجه صوری بودن موضوعات آب و هوایی و اقلیمی در دیدار رهبران جهان در رم می‌شویم. 

حتی این نکته که بایدن پس از اجلاس رم در ادامه سفر اروپایی خود یکشنبه‌شب به گلاسکو سفر می‌کند تا در یکی از نشست‌های بین‌المللی مهم تغییرات آب و هوایی موسوم به «کوپ ۲۶» حضور به هم رساند نیز نمی‌تواند اصل ماجرا را تغییر دهد، چرا که رئیس‌جمهور دموکرات رو به افول پیش از ترک واشنگتن به مقصد اروپا، از تصویب طرح هزار و ۷۵۰ میلیارد دلاری دولتش برای مقابله با تغییرات آب و هوایی در کنگره‌ای با اکثریت هم‌حزبی‌های دموکراتش در هر ۲ مجلس هاوس و سنا عاجز بود. 

بایدن از زمان روی کار آمدن در کاخ سفید همواره مدعی بوده قصد دارد در عرصه بین‌المللی مسیری عکس سلف جمهوری‌خواه خود دونالد ترامپ برود و نماد این رویکرد تبلیغاتی بازگشت آمریکا در دولت او به «پیمان پاریس» بوده است اما با نگاهی گذرا به سیاست خارجی دولت دموکرات جدید واشنگتن، تفاوت خاصی در مسیر دیپلماسی ترامپیزه‌شده آمریکا نمی‌بینیم؛ موضوعی که بوق و کرنای دولت بایدن در موضوعات اقلیمی و محیط‌زیستی را کاملا نمایشی جلوه می‌دهد. 

در عین حال متعاقب برگزیت (خروج بریتانیا از اتحادیه)، تضعیف نقش رهبری فرانسه در اتحادیه، تغییر رهبری سیاسی آلمان (رهبر اصلی اتحادیه)، اعلام خودمختاری نسبی ایتالیا از اتحادیه، احیای نسبی بلوک سابق در شرق قاره و خیزش روزافزون کشورهای مهم عضو اتحادیه از لهستان و مجارستان گرفته تا یونان و اسپانیا که در مقابل تصمیمات و ساز‌و‌کارهای مختلف بروکسل (مقر مرکزی کمیسیون اتحادیه اروپایی) می‌ایستند، باید فروپاشی قریب‌الوقوع ساختار فعلی تشکیلات منطقه یورو را به عنوان یک حقیقت پذیرفت. 

در بدو ورود بایدن به اروپا شاهد عمیق‌تر شدن اختلافات اعضای اتحادیه بدون رهبری واحد هستیم. از یک طرف لهستان، راهبردی‌ترین عضو منطقه یورو در شرق اروپا سر به مخالفت با مرجعیت قضایی اتحادیه اروپایی برداشته و آوای پولگزیت (جدایی لهستان از اتحادیه) همراه با قهقهه‌های روس‌ها و متحدان شرقی‌شان بلندتر از هر زمان دیگری شنیده می‌شود و از طرف دیگر فرانسه و انگلستان که در زمان شکل‌گیری اروپای جدید از اواخر قرن نوزدهم، ۲ قدرت و شریک راهبردی اصلی قاره‌ای محسوب می‌شدند، خصمانه‌ترین روابط خود طی 150 سال اخیر را تجربه می‌کنند، بویژه پس از خیانت لندن به پاریس در تشکیل ارتش متحد اروپایی و سپس خنجر زدن آنگلوساکسون‌ها به فرانکوفیل‌ها در غائله اوکاس؛ معاهده نظامی انگلیس و آمریکا با استرالیا در حوزه پاسیفیک که منجر به لغو قرارداد مشابه فرانسوی با کانبرا شد. 

موضع‌گیری اتحادیه اروپایی به نفع پاریس و علیه لندن در موارد مختلف از جمله بحران ماهیگیری اخیر بین ۲ کشور نیز دردی از سکان بدون ناخدای ایده اروپای متحد دوا نمی‌کند. 

مجموعه این تحولات باعث می‌شود حضور رئیس‌جمهور آمریکا، کشوری که بعد از جنگ دوم جهانی عملا نقش پدرخوانده اروپا را داشته در اجلاس «جی 20» رم اهمیتی فزاینده یابد. مثلا دیدار پرتنش دیروز بایدن با امانوئل مکرون، نخستین رویارویی روسای‌جمهور آمریکا و فرانسه پس از غائله دور خوردن فرانسوی‌ها در معامله سنگین زیردریایی‌های هسته‌ای اوکاس و به هم خوردن موقت روابط پاریس با واشنگتن و پسرعموهای آنگلوساکسون یانکی‌ها در انگلیس و استرالیا محسوب می‌شد؛ تحولی که باعث شد تشت رسوایی فرانسه به عنوان کشوری تضعیف شده که دیگر در حد و اندازه رهبری یک اتحادیه قاره‌ای نیست، از بام بیفتد. علاوه بر نمایان شدن عریانی مکرون خام و بی‌تجربه، خداحافظی آنگلا مرکل، مقتدرترین رهبر اروپای غربی در 2 دهه گذشته از قدرت نیز خلأ جبران‌ناپذیر دیگری در اتحادیه اروپایی به وجود آورده است. 

آمریکایی‌ها درصددند این اتحادیه در حال فروپاشی را که در واقع تشکیلات سیاسی اتحادیه نظامی- امنیتی ناتو محسوب می‌شود، تبدیل به یک یا چند اتحادیه منسجم‌تر کنند که کاملا گوش به فرمان واشنگتن باشد. بایدن در همین راستا دیروز با «ماریو دراگی» نخست‌وزیر ایتالیا دیدار کرد؛ رئیس دولت میزبان اجلاس رم که در حال تبدیل شدن به راهبردی‌ترین شریک اروپایی آمریکا در قاره اروپا پس از انگلیس است و آهنگ آن کرده به اتکای تمدن کهن رومی‌اش، با رهبری اتحادیه جدید کشورهای مدیترانه‌ای (در قالب ناتوی مدیترانه)، از تشکیلات فعلی یورو در بروکسل، استراسبورگ و فرانکفورت انشعاب کند.

مهدی باقری‌: ایران سال 98 زمان حضور شرکت‌های کره‌‌ای از صادرات لوازم خانگی 170 میلیون دلار ارزآوری داشت؛ این در حالی است که سال 99 بعد از خروج شرکت‌‌های ال‌جی و سامسونگ 200 میلیون دلار صادرات داشته‌‌ایم و پیش‌بینی می‌‌شود با حمایت از این صنعت و ممنوعیت واردات لوازم خانگی، در 10 سال آینده با توجه به رشد سالانه 18 درصدی صادرات لوازم خانگی به صادرات 900 میلیون دلاری در سال 1409 و صادرات بیش از یک میلیارد دلاری در سال 1410 برسیم. دستور اخیر رهبر حکیم انقلاب مبنی بر ممنوعیت واردات لوازم خانگی کره‌ای گام نخست حرکت صنعت لوازم خانگی به این سو است. 

در مقیاس جهانی صادرات لوازم خانگی بعد از مشتقات نفتی، یکی از مهم‌ترین و ارزآورترین صنایع در دنیا محسوب می‌‌شود و به عنوان مثال چین سالانه 93 میلیارد دلار، آلمان بیش از 14 میلیارد دلار و ترکیه 13 میلیارد دلار از صادرات لوازم خانگی ارزآوری دارند. در ایران نیز بعد از خروج شرکت‌های کره‌‌ای، توجه ویژه‌‌ای به این صنعت شد و به همین علت امروز صادرات لوازم خانگی یکی از مهم‌ترین صادرات ایران به کشورهای مختلف دنیاست. 

از آنجا که در دهه‌های 70 و 80 اعتماد کمتری به توان داخلی بود، شرکت‌های مختلف مانند ال‌جی و سامسونگ به بازار لوازم خانگی ایران وارد شدند. آن زمان کمتر کسی فکر می‌کرد روزی بتوان از صادرات لوازم خانگی ارزآوری کرد و در این صنعت به خودکفایی رسید.

صادرات، یکی از مهم‌ترین رکن‌های اقتصاد برای هر کشوری است. صادرات می‌‌تواند موجب ارزآوری، رونق اقتصادی، اشتغال‌زایی، گسترش دایره ارتباطات، افزایش کیفیت محصولات و جبران آسیب‌های ناشی از کاهش تقاضا در بازار داخلی شود. در سال‌های اخیر با توجه به تحریم‌های ظالمانه ایالات متحده علیه ایران و افزایش مشکلات اقتصادی، یکی از بهترین راهکار‌ها برای حل این مساله، حرکت به سمت صادرات است. 

در دهه‌های اخیر بیشترین صادرات ایران مربوط به نفت می‌‌شود اما با توجه به اینکه نفت یک منبع زیرزمینی است و روزی تمام می‌شود، باید به فکر جایگزین‌های دیگری برای صادرات بود. رهبر معظم انقلاب در سال‌های اخیر بارها تاکید کردند باید وابستگی کشور به صادرات نفت از بین برود. در ۲ سال اخیر بعد از خروج شرکت‌های کره‌‌ای از بازار لوازم خانگی، این صنعت جانی دوباره گرفت و نه‌تنها جواب نیاز بازار داخلی را داد، بلکه در حال حاضر به کشورهای مختلف دنیا لوازم خانگی صادر می‌‌کند. 

بر اساس آمار موجود، درآمد سالانه ایران از صادرات لوازم خانگی به طور میانگین حدود 200 میلیون دلار است. وزارت صنعت، معدن و تجارت برای صادرات لوازم خانگی در سال 1400، رشد بین 10 تا 15 درصدی را در نظر گرفته و تولیدکنندگان باید تمام تلاش خود را در راستای تحقق این هدف انجام دهند. 

کولر آبی، آبگرمکن، یخچال و فریزر، کالاهای اصلی ایران در صادرات لوازم خانگی هستند که بیشترین سهم را در ارزآوری دارند و با توجه به صادر شدن لوازم خانگی دیگر مانند ماشین‌ لباسشویی و تلویزیون متوجه جان گرفتن صنعت لوازم خانگی می‌‌شویم؛ صنعتی که کمتر کسی فکر می‌‌کرد بتواند بعد از خروج کره‌‌ای‌ها، حتی نیاز داخل را بر‌‌آورده کند اما در حال حاضر نه‌تنها نیاز داخل را بر‌‌آورده کرده‌‌ است، بلکه صادرات و ارزآوری نیز داشته است که سهم کشور‌‌های عراق، افغانستان، ترکیه، پاکستان، امارات و اردن از بقیه کشورها بیشتر است. 

زمانی که رهبر بزرگوار انقلاب فرمودند نباید به نفت متکی بود، در همان زمان اندیشمندان، اقتصاددانان و صنعتگران راهکار‌ها و پیشنهادات خود را ارائه دادند؛ پیشنهاداتی مانند صادرات فرش و صنایع دستی، پسته، زعفران، میوه‌‌جات، سبزیجات، چرم و... . اما کمتر کسی در آن زمان فکر می‌‌کرد بتوانیم امید به ارزآوری سالانه 200 میلیون دلاری از صنعت لوازم خانگی داشته باشیم.

منابع خبری پنجشنبه‌شب گزارش دادند ارتش ترکیه مناطقی در حومه شمالی حلب سوریه را با گلوله‌های خمپاره هدف قرار داد. به گزارش المیادین، ارتش ترکیه ۲ روستای عین دقنه و بیلونیه واقع در حومه شمالی حلب را هدف حملات شدید خمپاره‌ای خود قرار داد. بر اساس این گزارش، نیروهای مسلح محلی با شبه‌نظامیان مورد حمایت ترکیه در حومه شمالی حلب درگیر شدند. این حملات در حالی انجام شد که منابع خبری پیش‌تر از آماده‌سازی ارتش ترکیه برای انجام ۲ عملیات در خاک سوریه خبر دادند. بر اساس این گزارش‌ها، ترکیه قصد دارد عملیاتی را در استان ادلب و همچنین علیه شبه‌‌نظامیان کرد در شمال شرق سوریه انجام دهد. در همین حال خبرگزاری نووستی روسیه به نقل از یک منبع مخالفان سوری گزارش داد ترکیه آماده اجرای قریب‌الوقوع و بدون اعلام قبلی ۲ عملیات نظامی جدید در سوریه است. این منبع تصریح کرد افراد مسلح وابسته به ترکیه در آماده‌باش جنگی کامل برای انجام دستورات آنکارا هستند و یگان‌های مسلح در استان ادلب، شهرهای مارع و اعزاز، اطراف فرودگاه نظامی منگ در حومه منبج و مرز قامشلی و حسکه مستقر شده‌اند. وی ادامه داد: یکی از این ۲ عملیات در استان ادلب به منظور پشتیبانی از گروه‌های مسلح حاضر در آنجا و دیگری در شمال شرق سوریه علیه نیروهای سوریه دموکراتیک (قسد) که عمدتا کرد هستند، انجام می‌شود. این منبع تصریح کرد این ۲ عملیات هر لحظه امکان دارد آغاز شود اما قبل از دیدار اردوغان و بایدن در شهر گلاسکو در اوایل نوامبر نخواهد بود. پیش‌تر ترکیه کاروانی متشکل از ۱۰۰ خودروی حامل تانک و توپ را به ادلب در شمال سوریه منتقل کرد که برخی معتقدند آنکارا با این اقدام مشکلاتش را به خارج از مرزهای ترکیه منتقل می‌کند. در روزها و ماه‌های اخیر ۲ کشور آمریکا و ترکیه بارها اقدام به ارسال تجهیزات نظامی فراوان به شمال سوریه کرده‌اند تا اهداف خود را در شمال این کشور محقق کنند. شمال سوریه در سال‌های اخیر به دلیل حاضر نبودن نیروهای این کشور و در مقابل تصرف این منطقه از سوی تروریست‌های تکفیری، کردها، نظامیان ترکیه و نیروهای آمریکا دچار ناامنی و هرج و مرج شدیدی است، به حدی که این منطقه بین نیروهای یاد شده تقسیم شده و مردم شمال سوریه در سال‌های اخیر به دلیل ناامنی مشکلات فراوانی را تجربه کرده‌اند. ارتش ترکیه از سال ٢٠١۶ به این طرف در ۲ عملیات «سپر فرات» (۳ شهریور ۹۵ تا ۹ فروردین ۹۶) و «شاخه زیتون» (۳۰ دی‌ماه ۹۶ تا ۴ فروردین ۹۷)، 4 هزار کیلومتر از خاک سوریه از جمله «عفرین» و شهرهای «الباب»، «اعزاز» و «جرابلس» را تصرف و در استان ادلب نیز در حمایت از گروه تروریستی «تحریر الشام» (النصره سابق) چند پایگاه ایجاد کرده است. 

 

* موازنه هوایی روسیه در شمال سوریه

«روسیا الیوم» در گزارش دیگری اعلام کرد کاربران تصاویری از یک جنگنده «سوخو ـ ۳۵ اس» ارتش روسیه منتشر کرده‌اند که روز چهارشنبه در فرودگاه نظامی قامشلی که در کنترل نیروهای ارتش سوریه است فرود آمده است. این نخستین‌ بار است که جنگنده‌های ارتش روسیه به این منطقه اعزام می‌شوند. تاکنون روسیه و سوریه به این موضوع واکنشی نشان نداده‌اند. روس‌ها بر اساس توافقی که ۲ سال پیش با دولت سوریه داشتند اقدام به ایجاد زیرساخت‌ها و گسترش تاسیسات در این فرودگاه کردند و حالا با پایان اقدامات توسعه‌ای در حال ارسال جنگنده‌ها و بالگردها برای استقرار در این فرودگاه مهم و راهبردی که فقط ۱۰۰ کیلومتر با پایگاه غیرقانونی ارتش تروریست آمریکا در المالکیه فاصله دارد، هستند. بر اساس توافق صورت گرفته، پایگاه قامشلی پس از حمیمیم به دومین مرکز حضور هوایی روس‌ها در سوریه تبدیل خواهد شد که نقش مهمی در تامین امنیت هوایی در شمال شرق سوریه دارد. از حدود یک سال پیش روس‌ها ابتدا سامانه‌های پدافندی را در فرودگاه قامشلی مستقر کردند و حالا قرار است یک اسکادران جنگنده شامل ۶ فروند سوخو در کنار بالگردهای میل ۱۷ و میل ۲۵ در کوتاه‌مدت مستقر کنند و این روند در طول ماه‌های آینده ادامه پیدا خواهد کرد تا آنکه روس‌ها در این منطقه بسیار مهم و حیاتی موفق به استقرار یک اسکادران کامل از جنگنده‌های رهگیر و بمب‌افکن و همچنین بالگردهای ترابری و تهاجمی شوند. در حالی که در تمام سال‌های گذشته شبه‌نظامیان کرد چندملیتی مزدور آمریکا و اسرائیل شمال و شرق سوریه را با حمایت ارتش تروریست آمریکا اشغال کرده و به سرکوب مردم این مناطق می‌پردازند، اینگونه تبلیغ می‌کردند که شمال غرب سوریه منطقه پرواز ممنوع و تحت پرواز انحصاری جنگنده‌های آمریکایی است و هر پرنده‌ای در آسمان منطقه ظاهر شود با پاسخ آمریکا مواجه خواهد شد. حال با فرود این جنگنده روسی در قامشلی به نظر می‌رسد بحث‌ها پیرامون کنترل آسمان این منطقه از سوریه توسط آمریکا روایتی غلط است. حضور هوایی روسیه در شمال شرق سوریه نه‌تنها به انحصار آمریکا و دوستانش در پرواز غیرقانونی و تجاوزکارانه در خاک سوریه پایان می‌دهد، بلکه خود مقدمه‌ای است بر یک آینده مهم که آن نیز خروج تروریست‌های آمریکایی از خاک سوریه است. علاوه بر این حضور روس‌ها در این منطقه خبر خوبی برای رئیس‌جمهور اخوانی- انگلیسی ترکیه نیست، چرا که اردوغان همواره در آرزوی رسیدن به چاه‌های نفت سوریه در استان دیرالزور و الحسکه بوده است و همچنین بر اساس نقشه‌های اشغالگرانه او، بهترین و آسان‌ترین مسیر برای رسیدن به موصل عبور از این منطقه است. 

 

* لفاظی چاووش‌اوغلو علیه سوریه

وزیر خارجه ترکیه بار دیگر آمریکا و روسیه را به عدم وفاداری به تعهدات‌شان متهم و اشاره کرد آنکارا برای آغاز عملیات نظامی جدید در شمال سوریه آماده است. مولود چاووش‌اوغلو، وزیر خارجه ترکیه در گفت‌وگو با شبکه «سی‌ان‌ان ترک» گفت: حملات حزب کارگران کردستان ترکیه (پ‌ک‌ک) و یگان‌های کرد مدافع خلق که آنکارا هر ۲ را تشکیلات تروریستی می‌داند افزایش یافته و آن ۲ خطری برای همه هستند. وی افزود: متاسفانه آمریکا و روسیه به وعده‌های خود درباره عقب‌نشینی نظامیان کرد از مرزهای ترکیه عمل نکردند و در چنین وضعیتی آنکارا باید اقدامات لازم را انجام دهد. چاووش‌اوغلو افزود: بر اساس توافقی که آنکارا با مسکو و واشنگتن در پایان عملیات «چشمه صلح» ترکیه در سال ۲۰۱۹ در شمال سوریه به دست آورد، باید نظامیان کرد دست‌کم ۳۰ کیلومتر از مرزهای ترکیه عقب‌نشینی کنند اما این وعده هنوز اجرایی نشده و برعکس آمریکا به حمایتش از یگان‌های کرد ادامه داده است. وی تاکید کرد: رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه این مساله را با همتای روس خود در شهر سوچی بررسی کرد و در دیدار آتی خود با جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا هم این موضوع را بررسی می‌کند. در عین حال چاووش‌اوغلو اعلام کردترکیه به تمامیت ارضی سوریه پایبند است. وی با بیان اینکه انفجار در مسیر اتوبوس ارتش سوریه در دمشق و عملیات نیروهای دولتی در استان ادلب تاثیر منفی بر مذاکرات کمیته قانون اساسی سوریه در ژنو داشت، مدعی شد: دولت دمشق «به راه‌حل نظامی متوسل می‌شود و باید این اشتباه را اصلاح کند»، باید گروه‌های مخالف و نظام سوریه متحد شده و به مذاکره ادامه دهند. وزیر خارجه ترکیه گفت: آنکارا بر این باور است باید نشستی با آمریکا و کشورهای هم‌رأی با ترکیه پیرامون سوریه برگزار شود یا اینکه گروه بین‌المللی حمایت از سوریه نشستی داشته باشد.

رئیس جمهور در بازدید از مناطق زلزله‌زده اندیکا، به مردم این مناطق قول داد دولت سریعا به مشکلات آنان رسیدگی کند و امکانات بیشتری برای منطقه فراهم شود. 

دکتر سیدابراهیم رئیسی دیروز ‌پس از ورود به اهواز، از طریق فرودگاه بین‌المللی شهید قاسم سلیمانی، بلا‌فاصله با یک فروند بالگرد عازم منطقه زلزله‌زده اندیکا شد تا وضعیت زلزله‌زدگان را از نزدیک بررسی و برای حل مشکلات آنان دستورات لازم را صادر کند. وی در این سفر ضمن بازدید از مناطق زلزله‌زده شهرستان اندیکا و بررسی چگونگی روند کمک‌رسانی‌، اسکان و بازسازی مناطق آسیب‌دیده از زلزله، بر تسریع در کمک‌رسانی و بازسازی منازل، مدارس و زیر‌ساخت‌های خسارت‌دیده ناشی از زلزله تاکید کرد. در نخستین بازدید رئیس‌جمهور از مناطق زلزله‌زده وی در بخش چلو شهرستان اندیکا حضور یافت ‌و ضمن گفت‌وگوی صمیمانه با مردم منطقه، در جریان مشکلات آنان قرار گرفت‌ و درباره جبران خسارات وارده به آنها در پی زلزله‌، قول رسیدگی فوری داد. 

رئیسی گفت: مردم اندیکا مردمی بسیار قدرشناس و بزرگوار هستند. ما عشایر را می‌شناسیم و امام و رهبری نیز عشایر را شناخته و می‌شناسند. عشایر ذخایر و گنجینه‌ای برای انقلاب و نظام هستند و نباید آسیب ببینند. عشایر مردمی پرتلاش، صبور، مقاوم و تولید‌کننده هستند و همیشه همراه انقلاب و نظام بوده‌اند. وی ادامه داد: اکنون عشایر در منطقه اندیکا با مشکلاتی مواجه شده‌اند و دولت تمام تلاش خود را انجام خواهد داد تا مشکلات مردم در این مناطق کاهش یابد. رئیسی افزود: وعده‌هایی از طرف بنیاد مستضعفان و ستاد اجرایی امام داده شده است و مشغول انجام اقداماتی در مناطق زلزله‌زده اندیکا هستند. همچنین بنیاد مسکن نیز در حال انجام فعالیت‌هایی در بحث بازسازی مناطق است. وی با بیان اینکه در مناطق زلزله‌زده اندیکا همه پای کار هستند، گفت: سپاه و بسیج نیز با روحیه بسیجی همراه با مردم در حال انجام اقداماتی در مناطق زلزله‌زده هستند. با توجه زودرس بودن سرما در مناطق زلزله‌زده اندیکا باید اقداماتی عاجل برای حل مشکلات در این منطقه انجام شود. وی در ادامه افزود: بر اساس گزارش‌های دریافت‌شده، امیدواریم تا قبل از آغاز فصل سرما مردم اندیکا بتوانند سامان جدی پیدا کنند. همچنین مردم منطقه ضمن قدردانی و تشکر از حضور رئیس‌جمهور در منطقه زلزله‌زده، درخواست‌های خود را مطرح و از دکتر رئیسی خواستند با توجه به در پیش بودن فصل زمستان، به وضعیت آنها رسیدگی فوری شود ‌و امکانات بیشتری برای منطقه فراهم شود. محمد مخبر، معاون اول رئیس‌جمهور نیز وی را در این سفر همراهی می‌کرد. 

همچنین صبح دیروز وزیر کشور در سفری از پیش اعلام ‌نشده، به ‌منظور گفت‌وگو با مردم نواحی زلزله‌زده شهرستان اندیکا و بررسی روند رسیدگی‌ها به مردم از سوی دستگاه‌های مسؤول، به استان خوزستان سفر کرد. در این سفر احمد وحیدی با استقبال استاندار و مسؤولان استانی وارد اهواز شد و بلافاصله به شهرستان اندیکا رفت و ضمن ارزیابی ‌شرایط مدیریت بحران زلزله در این شهرستان، در دیدار و گفت‌وگوی چهره به چهره با مردم این شهرستان، از نزدیک در جریان نقاط مثبت و چالش‌های موجود برای رفع محرومیت از این شهرستان قرار ‌گرفت. وزیر کشور در این منطقه، با همراهی مسؤولان محلی، از روستاهای سوسن سرخاب، سربازار و فرگه از توابع بخش چلو اندیکا بازدید کرد و در جریان این بازدیدها، ضمن گفت‌وگو با مردم، وضعیت رسیدگی‌ها به این روستاها و راهکارهای حمایت از روند رفع محرومیت از این منطقه را مورد بررسی قرار داد. 

وحیدی هدف از این سفر را حضور در مناطق زلزله‌زده اندیکا و بررسی مستقیم آخرین وضعیت زلزله‌زدگان عنوان کرد و گفت:‌ البته پیش از این، معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان مدیریت بحران و مسؤولان مختلف از منطقه بازدید داشته‌اند و استاندار خوزستان نیز چندین نوبت با حضور میدانی به مسائل زلزله‌زدگان رسیدگی کرده‌ است. وی اظهار داشت: با توجه به اینکه به فصل سرما نزدیک می‌شویم جهت اطمینان از اتخاذ تمهیدات لازم در این ارتباط، این سفر انجام شد و امیدواریم کارها بخوبی در حال پیشرفت باشد. 

وزیر کشور در بازدید از روند بازسازی و مرمت واحدهای مسکونی آسیب‌دیده، بر تسریع کمک‌رسانی و بازسازی این منازل با توجه به نزدیک شدن به فصل سرما تاکید کرد. 

وی با بیان اینکه تیم‌های کمک‌رسان و جهادی را باید در مناطق زلزله‌زده اندیکا افزایش داد تا قبل از بارش برف و باران شرایط زندگی برای مردم آسیب‌دیده از زلزله در این منطقه فراهم شود، ادامه داد:‌ وزارت راه‌و‌شهرسازی و سازمان راهداری کشور باید برای ترمیم زیرساخت‌های راه که در زلزله آسیب دیده‌اند کمک کنند، چرا که اداره کل امور عشایر به تنهایی نمی‌تواند به این مناطق خدمات‌رسانی کند. وحیدی با بیان اینکه درباره ‌واحدهای مسکونی‌ای که بر اثر زلزله تخریب شده‌اند بنیاد مسکن شروع به کار کرده و قول داده‌ تا ۲ هفته آینده مشکلات خانه‌های روستایی را حل کند، تصریح کرد:‌ استاندار خوزستان نیز باید نماینده‌ای در این شهرستان برای بررسی مستمر منطقه مستقر کند. 

وزیر کشور با اشاره به مناطقی که ‌جاده ندارند و باید راه دسترسی برای این روستاها ‌فراهم کرد، افزود: باید‌ نیازهای فوری مثل چادر‌های ویژه را برای این مناطق تهیه کرد تا در زمان بارش باران و برف دچار مشکل نشوند. 

گفتنی است در ۲ هفته اخیر پس از چند زلزله مکرر در مناطق شمالی استان خوزستان، خسارت‌ها و مشکلات زیادی برای مردم این مناطق کم‌برخوردار پیش آمده و شروع فصل سرما نگرانی‌های زیادی را برای روزهای پیش ‌رو مردم این روستاها ایجاد کرده است. 

وزیر کشور در ادامه این سفر نیز با حضور در سایر روستاهای منطقه، ضمن ارزیابی از شرایط مدیریت بحران زلزله در این شهرستان، در دیدار و گفت‌وگوی چهره به چهره با مردم در این شهرستان، از نزدیک در جریان نقاط مثبت و چالش‌های موجود برای رفع محرومیت از این شهرستان قرار می‌گیرد. 

خلیلیان استاندار خوزستان، جمالی‌نژاد معاون عمرانی وزارت کشور، نجار رئیس سازمان مدیریت بحران کشور و راسخی مشاور عالی وزیر، وحیدی را در این سفر همراهی می‌کنند.

بنا بر این گزارش، از 12 تا 17 مهرماه گذشته، ۵ زلزله بزرگ، که بزرگ‌ترین آن با قدرت 7/5 درجه در مقیاس امواج درونی زمین (ریشتر) در مرز استان‌های خوزستان و چهارمحال‌و‌بختیاری حوالی چلگرد رخ داد، اندیکا را لرزاند. به گفته استاندار خوزستان، این زمین‌لرزه‌ها بیش از ۵ هزار میلیارد ریال به اندیکا خسارت وارد کرده‌اند. 130 روستای شهرستان اندیکا بر اثر این زمین‌لرزه‌ها دچار خسارت شدند. شهرستان اندیکا در شمال شرق خوزستان با مرکزیت شهر قلعه‌خواجه دارای ۳ بخش با جمعیت حدود 80 هزار نفر است. 

***

گروه اقتصادی: ظهر سه‌شنبه گذشته در نقاط مختلف کشور خبرهایی مبنی بر اختلال در سیستم عرضه سوخت در جایگاه‌ها و قطع ناگهانی نازل‌های بنزین در رسانه‌ها مطرح شد. در همان روز مرکز ملی فضای مجازی در بیانیه‌ای حمله سایبری به سامانه هوشمند سوخت را تایید کرد و از همان لحظات اولیه بروز مشکل، کارشناسان شرکت ملی پخش در تمام استان‌ها موظف شدند با رصد میدانی و مراجعه حضوری به جایگاه‌ها، در صورتی که خروج از مدار سیستم هوشمند سوخت موجب توقف فعالیت جایگاهی شده، بلافاصله امکان عرضه آزاد بنزین در آن جایگاه‌ها را فراهم کنند. به گزارش «وطن‌امروز»، حال پس از گذشت 4 روز از حمله سایبری به سامانه هوشمند سوخت، تقریبا تمام جایگاه‌های سوخت به حالت عادی بازگشته‌اند. تا شامگاه روز جمعه از مجموع حدود 3800 جایگاه سوخت در سراسر کشور، بیش از 97 درصد جایگاه‌های سوخت وارد مدار و بیش از 1400 جایگاه نیز به سامانه کارت هوشمند سوخت متصل شدند. 

 

* اختصاص بنزین جبرانی در پایان ماه

وزیر نفت روز گذشته با حضور در ستاد مدیریت بحران شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی در جریان آخرین اقدام‌ها برای راه‌اندازی سامانه هوشمند سوخت قرار گرفت. وزیر نفت ضمن بازدید از مرکز داده و پایش و سامانه هوشمند سوخت طی نشستی با مدیران شرکت‌های ملی پالایش و پخش و پخش فرآورده‌های نفتی در ارتباط ویدئوکنفرانسی از آخرین وضع خدمت‌رسانی جایگاه‌های عرضه سوخت سراسر کشور به مردم مطلع شد. وی درباره وضعیت سامانه هوشمند سوخت اینگونه توضیح داد: خوشبختانه ۹۶ تا ۹۷ درصد جایگاه‌های عرضه سوخت عملیاتی شده‌اند و هموطنان عزیز می‌توانند عملیات سوختگیری را انجام دهند. وزیر نفت با بیان اینکه بیش از هزار و ۴۰۰ جایگاه نیز به سامانه هوشمند سوخت متصل شده‌اند، تصریح کرد: همکاران ما در بخش‌های مختلف در تلاشند بقیه جایگاه‌ها هم به سامانه متصل شوند. اوجی با اشاره به اینکه بیش از ۵۴ هزار نازل در جایگاه‌های سراسر کشور وجود دارد که عملیاتی کردن آنها کمی زمانبر است، گفت: امیدواریم با هماهنگی و افزایش گروه‌ها همه جایگاه‌های عرضه سراسر کشور طی ۳-۲ روز آینده به سامانه هوشمند سوخت متصل شوند. وی همچنین گفت: در پی مشکلات به وجود آمده در سوخت‌رسانی، پایان ماه سهمیه بنزین جبرانی به کارت‌های سوخت واریز می‌شود. میزان سهمیه بنزین جبرانی در حال بررسی است و پس از مشخص ‌شدن اعلام می‌شود. این سهمیه برای خودرو‌های سواری، موتوسیکلت‌ها، آموزشگاه‌ها و همه وسایل نقلیه‌ای است که از کارت سوخت استفاده می‌کنند. وی همچنین علاوه بر بحث بنزین، با اشاره به وضعیت نفت‌گاز نیز گفت: در بخش بالادست صنعت نفت با توجه به پایان تعمیرات اساسی پالایشگاه‌های کشور جز پالایشگاه فاز ۱۲ پارس‌جنوبی که فردا (امروز) پایان می‌یابد، آمادگی مطلوبی برای تأمین سوخت زمستانی وجود دارد. وی با اشاره به برنامه‌‌ریزی شرکت‌‌های ملی گاز و پخش فرآورده‌‌های نفتی برای تأمین سوخت زمستانی اظهار کرد: با توجه به کاهش دمای هوا، مصارف در بخش خانگی به ‌‌صورت جزئی افزایش یافته است که از مردم عزیز درخواست می‌کنم در مصرف سوخت صرفه‌جویی کنند. وزیر نفت با بیان اینکه قیمت گاز برای مشترکان پرمصرف و بدمصرف بی‌شک افزایش می‌‌یابد، تصریح کرد: قیمت گاز برای مشترکانی که در سقف الگو و مطابق جداول شرکت ملی گاز ایران مصرف کنند، همانند گذشته خواهد بود. اوجی از آمادگی صد درصدی وزارت نفت برای تأمین سوخت زمستانی در بخش تولید خبر داد و گفت: هم‌‌اکنون نزدیک به ۳ میلیارد لیتر سوخت مایع در نیروگاه‌‌ها و صنایع ذخیره شده که ۴۵۰ میلیون لیتر بیشتر از پارسال است، بنابراین جای نگرانی نیست. امیدواریم با تلاشی که همکاران ما انجام می‌دهند، زمستان بدون دغدغه‌‌ای را پشت سر بگذاریم. 

 

* سرعت اتصال جایگاه‌ها به سامانه افزایش خواهد یافت

سخنگوی شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی گفت: با توجه به اینکه فعالسازی جایگاه‌های سوخت به صورت دستی به اتمام رسیده، الان تمرکز تمام تیم‌ها بر تغییر وضعیت آفلاین به آنلاین در جایگاه‌هاست و ساعت به ساعت از تعداد جایگاه‌های آفلاین کاسته و به تعداد جایگاه‌های عرضه‌کننده بنزین با کارت سوخت افزوده می‌شود. بدین صورت سرعت اتصال جایگاه‌ها به سامانه افزایش خواهد یافت. فاطمه کاهی همچنین افزود: در حال حاضر ۱۰۰ جایگاه سوخت در تهران به سامانه هوشمند متصل شده‌اند و بنزین ۱۵۰۰ تومانی عرضه می‌کنند. 

 

* ضرورت ارتقای آمادگی کشور برای مقابله با حملات سایبری

رئیس سازمان پدافند غیرعامل گفت: دشمن عمده برنامه‌ها و عملیات‌های خود را در بخش‌های تهدیدات نوین مانند حملات سایبری متمرکز کرده است. سردار غلامرضا جلالی با تاکید بر اینکه فناوری‌های نو ۲ لبه فرصت و تهدید را به صورت همزمان دارند، تاکید کرد: قطعا باید در مسیر توسعه کشور استفاده از فناوری‌های نو مورد توجه باشد اما باید دانست این بهره‌برداری زمانی می‌تواند کمک‌کننده باشد که با یک نگاه پدافند غیرعاملی همراه و تهدیدات آن فناوری، حذف شود. سردار جلالی با اشاره به اینکه اساسا تهدیدات از لبه دانش و فناوری شکل می‌گیرند، خاطرنشان کرد: پدافند غیرعامل هم در مسیر توسعه خود تلاش داشته است کاملا با یک رویکرد علمی و تخصصی، مساله رصد تهدید، پایش آسیب‌پذیری‌ها و برنامه‌های اقدام آمادگی را به پیش برد. رئیس سازمان پدافند غیرعامل با انتقاد از رویه دولت قبل که نوعی غفلت راهبردی از موضوع پدافند غیرعامل داشت، گفت: خوشبختانه در دولت سیزدهم فهم مسؤولان از مساله تهدید دقیق‌تر، جامع‌تر و عملیاتی‌تر شده است و این امید می‌رود که رویکردهای پدافند غیرعامل با شتاب بیشتر و کیفیت بهتری توسعه پیدا کند. 

گروه سیاسی: معاون سیاسی وزیر امور خارجه کشورمان پس از دیدار روز چهارشنبه با «انریکه مورا» معاون مسؤول سیاست خارجی اتحادیه اروپایی و هماهنگ‌کننده کمیسیون مشترک برجام در بروکسل، برای رایزنی‌های برجامی با هدف انجام مذاکرات دوجانبه با سرگئی ریابکوف، همتای روس خود درباره دور جدید مذاکرات در وین راهی مسکو شد. 

به گزارش «وطن‌امروز»، علی باقری در شرایطی به روسیه سفر کرد که پس از دیدار چهارشنبه با انریکه مورا در پیامی توئیتری از حصول توافق بر سر آغاز مذاکرات وین قبل از پایان ماه نوامبر خبر داد. باقری در توئیتر نوشت: «گفت‌وگویی جدی و سازنده با انریکه مورا درباره عناصر ضروری مذاکرات موفق داشتم. توافق کردیم‌ پیش‌ از پایان ماه نوامبر مذاکرات را شروع کنیم. تاریخ دقیق هفته بعد اعلام خواهد شد».

معاون سیاسی وزیر امور خارجه پس از ورود به مسکو درباره زمان آغاز دور جدید مذاکرات با هدف لغو تحریم‌ها گفت: آن چیزی که در دور جدید از اهمیت زیادی برخوردار است آمادگی طرف مقابل برای تصمیم‌گیری در زمینه لغو تحریم‌های غیرقانونی و ظالمانه است. باقری تصریح کرد: در مذاکرات لغو تحریم‌های غیرقانونی و ظالمانه علیه ملت ایران از این به بعد هم انتظار و هم پیش‌بینی ما این است که این ۲ کشور [روسیه و چین] همراهی خوبی را با مواضع جمهوری اسلامی ایران در قالب گفت‌و‌گوهایی که در قالب گروه 1+4 داریم، داشته باشند. معاون سیاسی وزیر امور خارجه همچنین در پاسخ به سوالی درباره استقبال آمریکا از گفت‌وگوهای جدید گفت: «گفت‌وگو‌های ما با کشورهای 1+4 است».

 باقری و هیات همراه دیروز با سرگئی ریابکوف، معاون وزیر خارجه روسیه و میخائیل بوگدانف، نماینده ویژه رئیس‌جمهوری روسیه در امور خاورمیانه و شمال آفریقا و معاون وزارت خارجه روسیه دیدار کردند. 

 

* دیدار با ریابکوف

بر این اساس، علی باقری با سرگئی ریابکوف، همتای روس خود و مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای این کشور در وزارت خارجه روسیه درباره سازوکارهای لغو تحریم‌های غیرقانونی علیه ملت ایران رایزنی کرد. 

دیدار باقری با سرگئی ریابکوف، معاون وزیر خارجه روسیه برای اشتراک دیدگاه‌ها درباره مذاکرات لغو تحریم‌های ضدایرانی که قرار است در وین انجام شود برگزار شده است. بر اساس توافق انجام‌شده کشورمان با کشورهای گروه 1+4 قرار شد مذاکرات دوجانبه‌ای نیز با هر یک از این کشورها برای اشتراک دیدگاه‌ها درباره مذاکرات لغو تحریم‌های ظالمانه علیه ملت ایران انجام شود و در همین چارچوب به دعوت ریابکوف نخستین دور این مذاکرات روز جمعه با طرف روس انجام شد. 

در این دیدار ۲ طرف تاکید کردند گفت‌وگوهای جدید تنها در صورتی موفقیت‌آمیز خواهد بود که به لغو تحریم‌ها و اجرای تمام و کمال تعهدات طرفین منجر شود. باقری با بیان اینکه جمهوری اسلامی ایران، فدراسیون روسیه و چین، دیدگاه‌های نزدیکی درباره مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی بویژه برجام دارند، افزود: لازم است اعضای اروپایی 1+4 نیز به تعهدات خود پایبند باشند و برای لغو تحریم‌های غیرقانونی تلاش کنند. 

 

* ابراز خرسندی چین

سخنگوی وزارت خارجه چین روز پنجشنبه در یک نشست خبری با اعلام اینکه دولت متبوعش از آغاز مجدد مذاکرات وین استقبال می‌کند، تأکید کرد احیای برجام به نفع جامعه بین‌المللی است. وانگ ون‌بین در پاسخ به سوالی درباره اظهارات روز گذشته علی باقری، معاون سیاسی وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران مبنی بر اینکه مذاکرات احیای برجام در وین قبل از پایان ماه نوامبر [حداکثر تا یک ماه آینده] از سر گرفته خواهد شد، گفت: «بازگرداندن برجام به مسیر عادی آن در اسرع وقت به نفع جامعه بین‌المللی است و صلح و ثبات را در منطقه ارتقا می‌دهد». سخنگوی وزارت خارجه چین ادامه داد: چین از اظهارات ایران مبنی بر بازگشت به مذاکرات وین تا قبل از پایان نوامبر استقبال می‌کند. دیپلمات چینی با تأکید بر اینکه همه طرف‌های مذاکرات وین باید برای دستیابی به نتایج عینی با رعایت اصل انصاف در مذاکرات تلاش کنند، اظهار داشت: «ایالات متحده باید سیاست غلط فشار حداکثری علیه ایران را اصلاح کند و ایران هم پایبندی کامل به تعهداتش را از سر گیرد. سایر طرف‌ها نیز باید فضای مطلوبی را برای دستیابی به این اهداف فراهم کنند».

 

* کاخ سفید: آماده‌ مذاکره با حسن‌نیت هستیم

مشاور امنیت ملی کاخ سفید در واکنش به اعلام آمادگی ایران برای ازسرگیری مذاکرات در وین شامگاه پنجشنبه مدعی شد هنوز برای او مشخص نیست ایران آماده بازگشت به مذاکرات وین است یا خیر. جیک سالیوان در این باره گفت: «جو بایدن» رئیس‌جمهور آمریکا در حاشیه اجلاس گروه ۲۰ با «آنگلا مرکل» صدراعظم آلمان، «امانوئل مکرون» رئیس‌جمهور فرانسه و «بوریس جانسون» نخست‌وزیر انگلیس دیدار و درباره هماهنگ‌سازی مواضع غرب در مذاکرات وین رایزنی خواهد کرد. سالیوان در جمع خبرنگاران در واشنگتن مدعی شد: «هنوز برای من کاملا روشن نیست که ایرانی‌ها آماده بازگشت به مذاکرات هستند یا خیر. ما سیگنال‌های مثبتی شنیده‌ایم که آنها آماده‌اند اما فکر می‌کنم لازم است صبر کنیم ببینیم آنها در میز مذاکرات حاضر می‌شوند یا خیر یا اینکه این کار را چه زمانی انجام می‌دهند». مشاور امنیت ملی کاخ سفید اضافه کرد: ما برای مذاکره با حسن‌نیت(!) جهت بازگشت دوجانبه به برجام آماده‌ایم. امیدواریم آنها هم آماده باشند!

 

* تلاش اتحادیه اروپایی برای تعیین تاریخ مذاکرات وین

اتحادیه اروپایی هم روز گذشته با مفید ارزیابی کردن دیدار «علی باقری» و «انریکه مورا» اعلام کرد به دنبال تعیین تاریخی برای بازگشت به وین است. «پیتر استانو» سخنگوی امور خارجه اتحادیه اروپایی در پاسخ به سوال خبرنگار خبرگزاری رسمی کویت در این زمینه گفت: «می‌توانم تأیید کنم که این ۲ مقام دیدار مفیدی داشتند. این دیدار به تعیین مسیری به سمت ازسرگیری مذاکرات در وین کمک کرد». دیپلمات اروپایی افزود: «جوزپ بورل» مسؤول سیاست خارجی اتحادیه اروپایی و هماهنگ‌کننده امور برجامی و تیم وی بشدت در تلاش برای شروع مجدد گفت‌و‌گوهای وین در اسرع وقتند. استانو افزود: آنها همچنان مشغول هستند و در تلاش با دیگر شرکای خود به‌ دنبال تعیین تاریخی برای گردهمایی دوباره در وین در سریع‌ترین زمان ممکن هستند. 

 

* اکنون نوبت بایدن است

نشریه آمریکایی «ویک» در یادداشتی تحلیل کرد اگر ایران به توافق هسته‌ای بازنگردد، باید واشنگتن را مقصر آن دانست. این نشریه در توضیح عبارت مذکور نوشت: «ما این را می‌دانیم، زیرا ایران روز چهارشنبه اعلام کرد برای احیای توافق هسته‌ای، دوباره به مذاکرات خواهد پیوست. این خبری غافلگیرکننده است، زیرا انتخاب ابراهیم رئیسی در ماه ژوئن به ریاست‌جمهوری، امیدها به توافق آمریکا و ایران را کاهش داد اما ظاهرا هنوز امیدی هست». این گزارش ادامه می‌دهد: «اکنون نوبت بایدن است که تلاشی همراه با حسن‌نیت برای احیای توافق هسته‌ای انجام دهد. سوال اینجاست که آیا او از این فرصت استفاده خواهد کرد؟» نشریه ویک می‌افزاید: «گفتن آن سخت است. بایدن سال گذشته به طرز معقولی در کمپین انتخاباتی خود مبنی بر تعامل مجدد با ایران شرکت کرد اما او اکنون اقدامات سردرگم‌کننده‌ای را انجام می‌دهد. ماه فوریه، دولت پیشنهادی را رد کرد که در آن واشنگتن و تهران به طور همزمان مجددا به توافق هسته‌ای بازگردند؛ یعنی همزمان با از سرگیری پایبندی ایران به تعهداتش، آمریکا نیز تحریم‌ها را کاهش دهد. در عوض، کاخ سفید به ایران گفت اول شما [به تعهدات‌تان بازگردید]. ایران نیز به جای پذیرش این شرط نابرابر، ترجیح داد به افزایش ذخایر اورانیوم غنی‌شده خود ادامه دهد». 

***

گروه سیاسی: نشست وزرای خارجه کشورهای همسایه افغانستان به‌علاوه روسیه در تهران در سطحی بالاتر از دور قبلی آن به میزبانی پاکستان برگزار شد. یکی از موارد مهم و مورد بحث در این نشست که در بیانیه پایانی هم مورد تاکید قرار گرفت، تشکیل حکومت فراگیر متشکل از تمام اقوام بود؛ مساله‌ای که به نظر می‌رسد با وجود توافق در کلیات، در جزئیات مورد اختلاف است. 

به گزارش «وطن‌امروز»، نشست تهران متشکل از وزرای خارجه کشورهای همسایه افغانستان به‌علاوه‌‌ روسیه توانست بازخورد زیادی در جوامع خبری داشته باشد. حضور روسیه در نشست و پیام آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد خطاب به شرکت‌کنندگان، بر اهمیت این اجلاس افزود. بیانیه‌‌ پایانی نیز مورد استقبال کشورهای دیگر و فعالان سیاسی قرار گرفت. در این بیانیه به مسائل مهمی همچون تشکیل یک ساختار سیاسی فراگیر با مشارکت همه اقوام، ضمانت‌ طرف‌های مسؤول ذی‌ربط افغان به منظور عدم استفاده از قلمرو افغانستان برای تهدید کشورهای همسایه، رسیدگی به مساله‌‌ آوارگان و... اشاره شد. در این میان مشارکت تمام اقوام و گروه‌ها در قدرت و تشکیل یک دولت فراگیر، مهم‌ترین موضوع مورد تاکید بود. با اینکه تمام طرف‌ها در موضع‌گیری‌های خود دولت فراگیر را نیاز فعلی افغانستان می‌دانند، ممکن است تعریف هر طرف با طرف دیگر متفاوت باشد. برخی طرف‌ها اعتقاد دارند کابینه‌‌ فعلی طالبان با تغییرات اندکی همان حکومت فراگیر را به دنبال خواهد آورد! برای مثال می‌توان به سخنان معاون سخنگوی طالبان در واکنش به خواسته‌‌ نشست تهران برای ایجاد حکومت همه‌شمول اشاره کرد. «احمدالله وثیق» ضمن استقبال از برگزاری این نشست در تهران و اهداف آن گفت: «کابینه کنونی فراگیر است و احتمال تغییر نیز در این کابینه وجود دارد». از این گفته معاون سخنگوی طالبان اینگونه برداشت می‌شود که این گروه علاقه‌ای به تغییرات حداکثری در رویکرد فعلی خود ندارد و شکل حکومت خود را فراگیر و ائتلافی می‌داند. البته برداشت طالبان تنها مختص خود این گروه نیست و برخی حامیان منطقه‌ای‌اش نظیر پاکستان نیز همین نظر را دارند. بنابراین باید در مواجهه با مفاهیم کلی نظیر «دولت فراگیر» این اصطلاح معروف انگلیسی را به خاطر آورد که «شیطان در جزئیات است»! موضع جمهوری اسلامی ایران درباره‌‌ فراگیر بودن دولت به صورت جزئی بیان شده ‌است. بدین صورت که تعریف تهران از دولت فراگیر، دولتی همه‌شمول است که تمام اقوام و گروه‌ها در افغانستان را به رسمیت شناخته و به آنان در قدرت بها داده شود؛ موضعی که بر اساس شرایط میدانی افغانستان و ویژگی‌های این کشور کاملا معقول به نظر می‌رسد. 

 

* چرا تشکیل دولت فراگیر اهمیت دارد؟

افغانستان از لحاظ تعدد اقوام، کشوری خاص محسوب می‌شود. 50 قوم و تیره‌‌ مختلف در این کشور زندگی می‌کنند که از لحاظ جمعیتی هیچ کدام در اکثریت مطلق قرار ندارند. اقوام اصلی ساکن در افغانستان به ترتیب جمعیتی پشتون‌ها، تاجیک‌ها، هزاره‌ها و ازبک‌ها هستند. در کنار این تعدد قومیتی، جغرافیای سخت افغانستان به نحوی است که اعمال حاکمیت دولت مرکزی در کابل را بر تمام نقاط این کشور سخت و حتی غیرممکن می‌کند. گروه طالبان که قریب به 3 ماه است حکومت را در این کشور به‌دست گرفته، از لحاظ قومیتی و سنتی متعلق به پشتون‌های افغانستان است و آن هم نه تمام پشتون‌ها. همچنین کابینه‌‌ اولیه‌‌ اعلامی این گروه نیز نشان از تمامیت‌خواهی آنان داشت که در لیست اعضای کابینه به جز 2 تاجیک و یک ازبک، باقی افراد پشتون و از افراد اصلی طالبان بودند. از یک طرف با توجه به تنوع قومیتی افغانستان و از طرف دیگر رویکرد تمامیت‌خواهانه‌‌ طالبان در قدرت، آینده‌‌ همسایه شرقی ایران از لحاظ ثبات و امنیت مثبت ارزیابی نمی‌شود. تجربه‌‌ سالیان اخیر نشان داده تبعات بی‌ثباتی در افغانستان به کشورهای اطراف آن به صورت‌ ناامنی و مهاجرت سیل عظیم آوارگان مشاهده خواهد شد که فشارهای بسیاری را به همسایگان وارد می‌کند. بنابراین اهمیت تشکیل یک دولت فراگیر متشکل از تمام اقوام و گروه‌ها در افغانستان به مسائل انسانی و حق تعیین سرنوشت برای اکثریت آحاد مردم این کشور خلاصه نمی‌شود؛ مشارکت اقوام اعم از پشتو‌ن‌ها، تاجیک‌ها، هزاره‌ها و ازبک‌ها برای تامین امنیت و ثبات در این کشور نیز اهمیت زیادی دارد. 

جمهوری اسلامی ایران باید علاوه بر تبیین موضع اصولی خود، از کشورهای دیگر دخیل نیز بخواهد موضع خود را شفاف کرده و در راستای هم‌راستایی دیدگاه‌ها تلاش کنند.

گروه سیاسی: رئیس دستگاه قضا روز پنجشنبه در سفری یک‌روزه راهی استان خوزستان شد. بررسی‌ مسائل و مشکلات واحدهای صنعتی، رسوب کالاهای اساسی در بنادر، بررسی آخرین وضعیت شرکت نیشکر هفت‌تپه و حضور در شورای اداری استان از جمله برنامه‌‌های سفر حجت‌الاسلام والمسلمین غلامحسین محسنی‌اژه‌ای به خوزستان بود. رئیس قوه ‌قضائیه در دیدار صنعتگران خوزستان در اهواز اظهار کرد: باید بررسی کنیم آیا با هزینه سنگین، کشور را اداره می‌کنیم یا خیر و این مساله‌ای است که در دستور کار دولت، مجلس و قوه‌ قضائیه قرار گرفته است. باید به این مساله دقت و توجه شود که کجا محدودیت‌هایی را برای افراد اعمال می‌کنیم. لزومی ندارد در همه موارد افراد را مسدود‌الحساب و ممنوع‌الخروج کنیم. به جد دنبال این مساله هستیم، زیرا بسیاری از ممنوعیت خروج‌ها به امور مالیاتی، امور بانک‌ها و قوه ‌قضائیه مربوط است. محسنی‌اژه‌ای در ادامه در جلسه بررسی آخرین وضعیت پرونده شرکت هفت‌تپه پس از واگذاری به دولت که در اهواز برگزار ‌شد، شرکت کرد. رئیس قوه ‌قضائیه با بیان اینکه مساله اقتصاد، تولید و حمایت و رونق تولید داخلی مهم‌ترین مساله امروز است که مقام معظم رهبری در یک دهه گذشته بویژه در سال‌های اخیر بر آن تاکید فراوان داشته‌اند، گفت: اگر در عرصه تولید بتوانیم سرآمد شویم، می‌توانیم دشمن را ناامید کنیم و همان‌طور که در جنگ نظامی و بعد از آن جنگ سیاسی پیروز شدیم، در این عرصه نیز دشمن را شکست می‌دهیم. وی با اشاره به برخی مشکلات ناشی از واگذاری‌های مساله‌دار بنگاه‌های دولتی به بخش خصوصی تصریح کرد: بدون تردید در گذشته اشکالاتی در واگذاری‌ها وجود داشته است. محسنی‌اژه‌ای گفت: خوشبختانه اکنون آنطور که اعلام شد درباره اداره شرکت نیشکر هفت‌تپه توافق خوبی حاصل شده است و مشکل خاصی وجود ندارد. وی افزود: از هیات‌مدیره و کارگران هفت‌تپه درخواست داریم برای مدیریت بهتر این شرکت همه تلاش خود را به کار گیرند. اگر شرکت نیشکر هفت‌‌تپه بهتر از گذشته و به نحو احسن اداره شود، تولید بالا برود، کشاورزی رونق یابد، شرکت با توسعه به سوددهی بیشتر برسد و مشکلات حقوقی برای کارگران به وجود نیاید و حاشیه ایجاد نشود؛ به عنوان یک نمونه موفق مایه افتخار خواهد بود اما اگر شکست بخورد، بر دیگر موضوعات نیز اثر منفی می‌گذارد. رئیس قوه ‌قضائیه گفت: دستگاه قضا و دولت حتما مدیران شرکت نیشکر هفت‌تپه را در اداره بهتر این مجموعه کمک می‌کنند و اجازه نمی‌دهند در این مسیر تنها بمانند. 

 

* باید حجم بروکراسی در کشور را کاهش دهیم

حجت‌الاسلام محسنی‌اژه‌ای در نشست شورای ‌اداری خوزستان با بیان اینکه باید بتوانیم مردم را با خود همراه کنیم تا بتوانیم مشکلات را در خوزستان حل کنیم، گفت: علاوه بر بودجه، مدیریت و توجه مرکز، نیاز به همراهی مردم داریم. اگر بتوانیم از ظرفیت‌های مردمی استفاده کنیم، کار پیش می‌رود. وی بیان کرد: همه مدیران در بخش‌های مختلف اگر همدلی و همراهی و وحدت داشته باشند، کارها پیش خواهد رفت اما اگر مدیران به دنبال مچ‌گیری از یکدیگر باشند و یکدیگر را مقصر مشکلات بدانند، قطعا کار پیش نمی‌رود. رئیس قوه‌قضائیه با بیان اینکه یکی از مسائل مهم و اولویت‌دار در کشور بویژه استان خوزستان توجه به تولید و اشتغال است، گفت: در خوزستان نباید بیکاری باشد. بسیاری از ناهنجاری‌ها در خوزستان از جمله سرقت، مواد مخدر و اقدام علیه اشخاص به دلیل مشکلات اشتغال در استان است و اگر تولید و اشتغال ایجاد شود، از ناهنجاری اجتماعی کاسته خواهد شد. وی گفت: باید به افزایش تولید و اشتغال توجه داشته باشیم تا شاهد دلگرمی و آرامش مردم باشیم. باید زمینه و لوازم را برای تسهیل امور و رفع موانع تولید فراهم کنیم و همچنین صادرات و ورود مواد اولیه را تسهیل کنیم. باید اجازه دهیم مردم کار کنند و این حجم از بروکراسی را از میان برداریم. 

ابوالفضل عدالتی‌پور*: روز سه‌شنبه که خبر نفوذ به زیرساخت شبکه هوشمند سوخت کشور در رسانه‌ها اعلام شد خبرها و تحلیل‌های ضد و نقیضی از سوی کارشناسان مختلف شکل گرفت. اما اصل موضوع این حمله سایبری چه بوده و در مقیاس بزرگ‌تر چه اتفاقاتی منجر به این حمله شده است؟ 

در سامانه هوشمند سوخت از یک زیرساخت مجزا و ایزوله از اینترنت جهانی استفاده شده است. اینکه چگونه به یک شبکه خصوصی داخل کشور نفوذ شده، جای بحث کارشناسی فراوان دارد اما نکات قابل توجهی در این حملات وجود دارد.

این نوع شبکه‌ها که یک شبکه Air-Gap هستند مستقل از اینترنت جهانی سرویس‌دهی را انجام می‌دهند که نفوذ به این شبکه نشان از اطلاعات بالای نفوذگران از زیرساخت شبکه دارد و می‌توان احتمال داد بیشتر زیرساخت‌های کشور تحت تاثیر این حملات در آینده قرار بگیرند، همان‌طور که چندی پیش هم به زیرساخت ریلی کشور حملاتی شبیه به این انجام شده بود. از کار افتادن چنین سامانه‌ای به صورت سراسری در کل کشور و در یک زمان خاص، نشان از یک حمله حساب‌شده و از نوع *APT دارد. 

اما در میان هیاهوی حملات سایبری اخیر این نکته‌ شایان ذکر است که برای چنین سامانه‌ زیرساختی مهم و حیاتی کشور چرا یک ساختار پشتیبان مجزا در یک شبکه کاملا مستتر که باید در چندین نقطه از کشور باشد در نظر گرفته نشده تا در چنین مواقع بحرانی به مدار سرویس‌دهی وارد شود. 

این مورد و موارد دیگری که کارشناسان امنیت به آن اذعان دارند نشان از زیرساخت غیراصولی سیستم‌های حیاتی کشور دارد. چیزی که شاید زیاد در موردش خبر‌رسانی نشد هک تابلوهای ترافیکی بود که آن هم در جای خود بسیار قابل بحث است و اینکه همزمانی این حملات با هم، وجود کدهای مخرب از مدت‌ها پیش در زیرساخت‌های کشور را نشان می‌دهد. 

به بهانه این حملات بد نیست نیم‌نگاهی به پروژه Nitro Zeus بیندازیم. 

 

* پروژه Nitro Zeus چیست؟

در نخستین روزهای حضور باراک اوباما در کاخ سفید، هزاران افسر ارشد اطلاعاتی و نظامی ایالات‌متحده آمریکا مشغول کار روی پروژه‌ای شدند که با هدف فلج کردن و از کار انداختن تمام زیرساخت‌های حساس در ایران تشکیل شده بود. نام این طرح و پروژه «Nitro Zeus‌» بود و اگر به شکل عملیاتی اجرا می‌شد، قادر به از کار انداختن بخش‌های مهمی از زیرساخت‌های اقتصادی و اجتماعی در ایران بود، از جمله نیروگاه‌های برق، خطوط ارتباطی تلفن و حتی تجهیزات دفاع هوایی. این پروژه میلیون‌ها دلار هزینه داشته است تا بر اساس آن اقدام به طراحی و جاگذاری تجهیزات سایبری و الکترونیک در شبکه‌های رایانه‌ای ایران شده و در زمان مورد نیاز همه این ابزارها به عنوان یک ارتش آماده به خدمت، به کار گرفته شوند. این موضوعی است که «نیویورک‌تایمز» و همچنین وب‌سایت «Buzz Feed» به آن پرداخته‌اند. بر اساس این گزارش‌ها، پروژه Nitro Zeus به عنوان یک نقشه احتمال و در صورت به نتیجه نرسیدن مذاکرات هسته‌ای میان ایران و آمریکا مطرح شده بود. از آنجا که ایالات‌متحده از بابت حمله ناگهانی اسرائیل به ایران و وارد کردن آمریکا به یک جنگ ناخواسته نگرانی داشت، این پروژه را برای جلوگیری از چنین جنگی یا حداقل کوچک و محدود کردن آن راه‌اندازی کرده بود. نیویورک‌تایمز همچنین در گزارش خود اشاره کرد ایالات‌متحده پروژه و نقشه‌ای محدودتر برای از کار انداختن تأسیسات هسته‌ای فردو، در نظر داشته و پیاده‌ کرده است، زیرا تأسیسات هسته‌ای در فهرست اولویت‌های ایالات‌متحده و رژیم مجعول صهیونیستی از بالاترین رتبه برخوردار بوده‌اند و این موضوع از زمانی که استاکس‌نت بیش از هزار سانتریفیوژ را در نطنز از کار انداخت در دست بررسی و اقدام بوده است. اما از آنجا که نفوذ به سایت فردو با مشکلات بیشتری همراه بوده است، این پروژه و نقشه به شکل اختصاصی بر نفوذ به این سایت با استفاده از یک بدافزار برای از کار انداختن تجهیزات و سیستم‌های رایانه‌ای سایت، طراحی شده بود. این گزارش‌ها نشان می‌دهد بدافزاری نظیر استاکس‌نت، تنها بخش کوچکی از این پروژه بزرگ بوده است. البته پروژه «‌Nitro Zeus‌» ریشه‌ در دولت بوش دارد ولی سال‌های 2009 و 2010 به تکامل رسید. در آن سال‌ها اوباما از ژنرال آلن در ستاد فرماندهی مرکزی ارتش ایالات‌متحده خواست طرحی را برای مقابله با ایران در صورت شکست مذاکرات [برجام] آماده کند. یکی از مهم‌ترین بخش‌های این پروژه درباره نحوه به‌کارگیری ویروس استاکس‌نت است. آنگونه که گزارش‌ ‌‌BuzzFeed از محتوای مستند Zero Day بیان کرده، استاکس‌نت از مدت‌ها قبل مشغول عملیات بوده و آمریکا و اسرائیل توافق کرده بودند این ویروس به شکلی محدود، تنها تعدادی اندک از رایانه‌ها در ایران را آلوده کند تا سایر کشورها از آن مطلع نشوند اما سال 2009 یکباره این کرم بدافزار، برخی رایانه‌های خارج از پروژه را نیز آلوده کرد و به این ترتیب این عملیات افشا شد. گزارش Buzz Feed اشاره کرده که نسخه‌ای بسیار تهاجمی‌تر از استاکس‌نت توسط اسرائیلی‌ها طراحی و علیه ایران به کار گرفته شد که منجر به عصبانیت و آشفتگی متحدان آمریکایی شد. در این مورد یکی از منابع آمریکا به مستندسازان

‌Zero Day گفته است: «این امر منجر به از بین رفتن سری بودن عملیات شد. دوستان اسرائیلی ما ابزاری که مشترک طراحی شده بود را یکجانبه به کار گرفتند و به این ترتیب عملیات را از حالت سری بیرون آورده و حتی احتمال بروز جنگ را ایجاد کردند». 

با توجه به تمام این موارد لزوم افزایش امنیت در زیرساخت‌های کشور به‌شدت به چشم می‌خورد که تجهیزات تنها می‌تواند نیمی از این امنیت را شامل شود و نیمه گمشده دیگر این پازل، عدم دانش کافی مسؤولان و مدیران مربوط است. 

* کارشناس امنیت اطلاعات

----------------------------------

پی‌نوشت

* یک تهدید پیشرفته و مستمر یا APT، حمله‌ پیچیده و مداومی است که در آن، یک مهاجم بدون اینکه شناسایی شود در یک شبکه حضور پیدا می‌کند تا در یک دوره‌ زمانی طولانی، اطلاعات حساس را به سرقت ببرد. حمله APT برای نفوذ به یک سازمان خاص، با هدف گریز از اقدامات امنیتی موجود و عدم شناسایی، به دقت برنامه‌ریزی و طراحی می‌شود.