نخست‌وزیر ارمنستان اعلام کرد از این پس کامیون‌های ایرانی می‌توانند بدون پرداخت عوارض گمرکی به جمهوری‌ آذربایجان، برای سفر به این کشور از جاده جایگزین «تاتو-اغوانی» استفاده کنند. نیکول پاشینیان روز پنجشنبه در نشست هیات دولت این کشور تصریح کرد: با راه‌اندازی جاده جدید «تاتو-اغوانی» در جنوب ارمنستان به عنوان راه جایگزین «گوریس-کاپان» در بخش تحت کنترل جمهوری آذربایجان، حمل‌و‌نقل محموله‌های ایرانی تسهیل شد.

 

گروه اقتصادی: اخبار امیدوار‌کننده‌ای از میزان صادرات و افزایش قیمت نفت کشورمان به گوش می‌رسد. از سویی قیمت نفت ایران در یک جهش بی‌سابقه پس از فروکش کردن کرونا در سرتاسر جهان و افزایش تقاضا به 14/82 دلار رسیده و از سوی دیگر اخبار رسمی فراوانی درباره افزایش میزان صادرات نفت منتشر شده است. 

 

* روند صعودی صادرات نفت و میعانات گازی در دولت سیزدهم

گزارش‌ها حاکی است با روی کار آمدن دولت سیزدهم، روند صادرات نفت و میعانات گازی ایران صعودی شده که عمده این صادرات نیز به مقصد چین است. 

اخیرا روزنامه واشنگتن‌تایمز در گزارشی اذعان کرده است از سال گذشته میلادی، میزان خرید نفت ایران توسط چینی‌ها به روزانه یک میلیون و 160 هزار بشکه رسیده است. در مجموع به نظر می‌‌رسد در حال حاضر میزان صادرات نفت و میعانات گازی ایران هر رقمی که باشد بالاتر از یک میلیون بشکه در روز است، این در حالی است که میانگین صادرات نفت ایران سال گذشته کمتر از 300 هزار بشکه در روز بوده است. 

به نظر می‌‌رسد افزایش صادرات نفت ایران در دولت سیزدهم تحت تاثیر بازارسازی وزارت نفت و گسترش تعاملات با کشور چین و سایر کشورها رقم خورده است، به گونه‌ای که در حال حاضر طبق شنیده‌ها تعاملات نفتی ایران با روسیه و ونزوئلا نیز برای فروش نفت احیا شده است. 

نمونه بارز این موضوع، انعقاد قرارداد سوآپ نفت و میعانات گازی بین ایران و ونزوئلاست که تحت تاثیر بازاریابی ۲ کشور، رقم صادرات میعانات گازی ایران افزایش یافته است. 

به طور کلی روند صعودی صادرات نفت ایران در دولت سیزدهم و دور زدن تحریم‌های نفتی به قدری قابل ملاحظه است که آمریکایی‌ها برای جلوگیری از تداوم این روند افزایشی به اقداماتی نظیر توقیف و مصادره نفت ایران روی آورده‌اند که البته در آن حوزه نیز با شکست مقابل نیروهای دریایی سپاه پاسداران مواجه شده‌اند.

 

* فروش نفت بهتر شده است

جواد اوجی نیز اخیرا در حاشیه حضورش در کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی گفته بود: در این جلسه گزارشی از عملکرد وزارت نفت در 70 روز گذشته در زمینه‌های مختلف؛ از جمله تولید و صادرات میعانات گازی و فرآورده‌های نفتی ارائه شد. 

وزیر نفت ادامه داد: به لطف پروردگار و همت همه همکاران و با کمک و پشتیبانی دولت خوشبختانه وضعیت فروش نفت بهتر شده و در حال استفاده از ظرفیت‌های مختلف خارجی و داخلی هستیم. اوجی ادامه داد: همچنین بحث تهاتر در قالب مشارکت در پروژه‌های سرمایه‌گذاری بویژه پروژه‌های سنواتی توسط دولت مشخص شده و بزودی کلید خواهد خورد. 

بنا بر این گزارش، صادرات نفت در ازای دریافت کالای اساسی یا پروژه‌های ساختمانی و عمرانی را می‌توان در این گزاره تفسیر کرد. تهاتر با چین و روسیه، بویژه اقداماتی که در 2 سال اخیر رخ داد، باعث شد سیاست‌گذاران متوجه شوند که غیر از انتقال ارز می‌توان از روش‌های دیگر برای انتقال ارز در ازای نفت استفاده کرد.  بر این اساس با شروع دولت سیزدهم با قدرت بیشتری موضوع تهاتر توسط وزارت نفت در حال پیگیری است.

تهاتر روشی جایگزین تجارت ارزی است که در آن هر ۲ طرف بنا به نیازهای همدیگر تبادل کالایی می‌کنند. این روش در دولت‌های یازدهم و دوازدهم به دلیل اینکه اساس سیاست‌های دولت مستقر مذاکره و حفظ ارتباط خارجی بوده به فراموشی سپرده شد اما با روی کار آمدن دولت سیزدهم بار دیگر جایگاه قابل توجهی پیدا کرد. 

 

* افزایش 9/10 درصدی قیمت نفت سنگین ایران

بر اساس جدیدترین گزارش ماهانه اوپک، قیمت نفت سنگین ایران در ماه میلادی گذشته رشد 9/10 درصدی داشته و با 06/8 دلار افزایش به 14/82 دلار رسیده است. قیمت نفت سنگین ایران در اکتبر به ۸۲ دلار و ۱۴ سنت در هر بشکه رسید که در مقایسه با ۷۴ دلار و 8 سنت سپتامبر، 8 دلار و 6 سنت معادل 9/10 درصد بالاتر بود. میانگین قیمت نفت سنگین ایران از ابتدای سال ۲۰۲۱ تاکنون ۶۸ دلار و ۱۷ سنت در مقایسه با ۳۹ دلار و ۷۰ سنت در مدت مشابه سال ۲۰۲۰ بوده است. ارزش سبد نفتی اوپک در اکتبر 8 دلار و ۲۳ سنت معادل 1/11 درصد در مقایسه با سپتامبر افزایش یافت و به ۸۲ دلار و ۱۱ سنت در هر بشکه رسید. ارزش سبد نفتی اوپک تحت تاثیر بهبود بیشتر عوامل بنیادین بازار و قیمت‌های پایه بالاتر برای دومین ماه متوالی افزایش داشت. میانگین ارزش سبد نفتی اوپک از ابتدای سال ۲۰۲۱ تاکنون، ۶۸ دلار و ۳۳ سنت در هر بشکه بوده که ۲۷ دلار و ۷۷ سنت معادل 4/68 درصد افزایش در مقایسه با ۴۰ دلار و ۵۷ سنت در مدت مشابه سال ۲۰۲۰ نشان می‌دهد. تولید نفت اوپک - متشکل از ۱۳ کشور- در اکتبر به 45/27 میلیون بشکه در روز رسید که 22/0 میلیون بشکه در روز در مقایسه با سپتامبر افزایش داشت. تولید نفت عمدتا در عربستان سعودی، ونزوئلا، امارات عربی متحده و کویت افزایش یافت اما در نیجریه، گابن و گینه استوایی کاهش داشت. همچنین تولید نفت ایران ۱۰ هزار بشکه در روز در اکتبر نسبت به ماه پیش از آن افزایش یافت و از 492/2 میلیون بشکه در روز به 502/2 میلیون بشکه در روز رسید.

 

امسال قیمت گاز افزایش نخواهد یافت

وزیر نفت با بیان اینکه برنامه‌ای برای افزایش قیمت گاز مطرح نیست، گفت: ۲۵ درصد مشترکان پرمصرف و بدمصرف گاز که نزدیک ۵۰ درصد گاز خانگی را مصرف می‌کنند، جریمه خواهند شد. جواد اوجی روز گذشته در حاشیه بازدید از مدیریت دیسپچینگ شرکت ملی گاز ایران اظهار داشت: ۷۰ تا ۷۵ درصد مشترکان گاز که در محدوده سقف الگوی مصرف گاز مصرف می‌کنند، مطابق سال گذشته هزینه گاز را پرداخت می‌کنند اما مشترکانی که الگوی مصرف را رعایت نمی‌کنند، جریمه خواهند شد. وی با بیان اینکه ۲۵ درصد مشترکان پرمصرف گاز هم‌اکنون نزدیک به ۵۰ درصد مصرف گاز خانگی را به خود اختصاص داده‌اند، تأکید کرد: امسال هیچ‌ افزایشی در قیمت گاز نخواهیم داشت اما جریمه مشترکان پرمصرف لحاظ خواهد شد. وزیر نفت میزان دمای رفاه در محل کار و خانه را حداکثر ۲۲ درجه بیان کرد و با تاکید بر لزوم فرهنگ‌سازی و برنامه‌ریزی در مصرف گاز گفت: لازم است هموطنان با خاموش کردن وسایل گرمایشی، هنگام خروج از منزل و در ساعات حضور در محل کار و با استفاده از لباس گرم در مصرف گاز صرفه‌جویی کنند. 

اوجی توسعه میدان گازی پارس شمالی، تکمیل میدان گازی کیش و فازهای باقیمانده از میدان گازی پارس جنوبی را از جمله برنامه‌های وزارت نفت برای توسعه میادین گازی در کشور دانست و گفت: این سرمایه‌گذاری‌ها بین ۲ تا ۳ سال زمان خواهد برد تا به افزایش تولید گاز منجر شود، بنابراین نیاز است مصرف گاز در کشور هم بهینه شده و هم کنترل شود. وی با بیان اینکه در ۲۳ سال گذشته در بخش سرمایه‌گذاری تولید گاز، اتفاق خاصی نیفتاده و تولید گاز ما مشابه سال قبل است، اظهار داشت: در همین مدت مصرف بخش خانگی ۱۰ تا ۱۲ درصد افزایش یافته که گذراندن زمستان سال در گرو همکاری همه مردم است. وزیر نفت با اشاره به اینکه زمستان امسال از هم اکنون شروع شده و سرمای زودرس داریم، یادآور شد: پیش‌بینی‌های سازمان هواشناسی حاکی از این است که زمستان امسال دمای هوا کاهش محسوسی خواهد داشت که این امر نشانه افزایش مصرف است، ضمن اینکه در روزهای آتی هم این دما ۷ تا ۸ درجه کمتر از امروز خواهد بود. وی افزود: مصرف امروز شبکه گاز کشور نزدیک به ۴۹۰ میلیون مترمکعب در بخش‌ختی تجاری، مسکونی و صنایع غیرعمده است، در حالی که در روز مشابه سال قبل، این میزان ۳۵۰ میلیون مترمکعب بود که حاکی از افزایش ۱۴۰ میلیون مترمکعبی مصرف است. 

***

دانش‌بنیان‌ها به کمک ساخت‌و‌ساز می‌آیند

وزیر راه‌و‌شهرسازی بر بهره‌مندی از توان شرکت‌های دانش‌بنیان در طرح‌های نوین و به‌صرفه در ساخت‌وساز تاکید کرد و افزود: مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، برای سرعت بخشیدن به حوزه ساخت‌و‌ساز باید از شرکت‌های دانش‌بنیان دعوت به همکاری کند تا طرح‌های خود را درباره ساختمان ارائه دهند. 

«رستم قاسمی» شاخص‌های ارتقا را کیفیت، سرعت و مناسب‌سازی قیمت برشمرد و افزود: سرعت ساخت در قیمت تمام‌شده تاثیر فراوانی دارد؛ بدین ‌معنا که ساختمانی که در یک سال احداث می‌شود، نسبت به ساختمانی که در ۲ سال و بیشتر احداث می‌شود، از نظر قیمتی متفاوت است. وی ادامه داد:‌ با توجه به اینکه قیمت‌های تمام‌شده ساختمان در کشور بسیار گران‌تر از سایر کشورهاست، باید مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی در این بخش اهتمام ویژه‌ای داشته باشد. 

عضو کابینه دولت سیزدهم توجه به اقلیم را در روش‌های ساخت‌و‌ساز نیز مورد تاکید قرار داد و افزود: درباره مسکن با توجه به وضعیت نه‌چندان مناسبی که به دلیل سنتی‌سازی وجود دارد، مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی باید از شرکت‌های دانش‌بنیان برای بهره‌مندی از روش‌های نوین ساخت دعوت به عمل آورد. قاسمی بیان کرد: در کشور توانمندی برای ساخت‌و‌ساز به صرفه، کیفی و سریع وجود دارد و در بخش‌های دیگر این موضوع به اثبات رسیده است که باید این شیوه در ساخت‌وساز و ساختمان‌سازی نیز نهادینه شود. 

وزیر راه‌و‌شهرسازی توضیح داد: در شرکت‌های دانش‌بنیانی که نمونه‌های مناسبی ارائه دهند، به شکل پایلوت سرمایه‌گذاری می‌کنیم و حمایت‌های لازم را از شرکت‌های دانش‌بنیان خواهیم داشت. وی تاکید کرد:‌ باید از تجربیات کشورهای موفق نیز در زمینه ساخت‌‌و‌ساز استفاده کنیم تا هم در بخش مصرف انرژی کیفیت لازم را داشته باشد و هم مقاوم در برابر زلزله باشد. این نگاه را درباره ارتقای مصالح ساختمانی و سبک‌‌سازی مصالح نیز باید داشته باشیم. وزیر راه‌و‌شهرسازی در ماموریتی ویژه از مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی خواست نسبت به کیفی‌سازی، سرعت در ساخت و مناسب‌سازی قیمت ساخت‌و‌‌ساز در کشور با همکاری شرکت‌های دانش‌بنیان و استفاده از توانمندی‌ها و دانش آنها اقدام کند. وی با اشاره به اینکه صنعت ساختمان یک دانش است که ضرورت دارد از نظر کیفیت، قیمت و سرعت در ساخت به‌روز و متحول شود، گفت: مذاکره شرکت‌های خارجی با وزارت راه‌و‌شهرسازی درباره ساخت واحدهای مسکونی با قیمت کمتر از شرکت‌های ایرانی، نشان‌دهنده دانش فنی آنهاست که باید تلاش کنیم در همکاری با شرکت‌های دانش‌بنیان توان خود را به آن سطح برسانیم. وزیر راه‌و‌شهرسازی با بیان اینکه در بخش مسکن، قیمت‌ها با روش ساخت سنتی مناسب نیست، ‌ادامه داد:‌ شرکت‌های خارجی پیشنهاد ساخت‌و‌ساز با قیمت‌های پایین‌تر از داخلی‌ها را می‌دهند اما استفاده از توان داخلی در اولویت ما قرار دارد البته موضوع اینجاست که کار علمی و فناوری درباره ساخت‌و‌ساز مسکن انجام نشده و ماموریت ویژه برای مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی است تا کار را دنبال کند. 

قاسمی با اشاره به اینکه ۴ میلیون واحد مسکونی باید به سرعت و با کیفیت در دولت سیزدهم احداث شود، اظهار داشت: در اجرای نهضت ملی مسکن، یکی از اهداف ما دستیابی به تحول ساخت در کشور است. همچنین روش‌های احداث زیرساخت‌های حمل‌ونقل باید به‌روز و متحول شود. 

گروه اقتصادی: پس از روی کار آمدن دولت سیزدهم، یکی از چالش‌هایی که تیم اقتصادی دولت با آن مواجه بود، تلاطم بازار و تورم کالاهای اساسی بود. دولت از ابتدا سعی کرد با اتخاذ سیاست‌های مختلف آرامش را به بازار بازگرداند تا اقشار مختلف به کالاهای اساسی دسترسی راحت‌تری داشته باشند. یکی از سیاست‌هایی که مورد بحث کارشناسان اقتصادی قرار گرفت، تصمیم‌گیری درباره تخصیص ارز ترجیحی 4200 تومانی بود. از آغاز این سیاست در دولت تدبیر و امید، کارشناسان اثرات مخرب این تصمیم بر اقتصاد ایران را گوشزد کردند. تاثیر تخصیص ارز 4200 تومانی را در 3 سال اخیر تجربه کرده‌ایم که با وجود تخصیص ارز ترجیحی به کالاهای اساسی، تورم برخی از این اقلام همچون مرغ و روغن مایع از تورم عمومی پیشی گرفته است و از سوی دیگر بسیاری از اقشار همچنان توان دسترسی به برخی از این کالاها را ندارند. این تجربه نشان از این موضوع است که سیاست ارز 4200 تومانی در تحقق اهداف خود موفق نبوده است و باید سیاست‌های جایگزینی برای تنظیم بازار کالاهای اساسی و توانمندسازی اقشار مختلف در نظر گرفت.  

در همین حال که دولت در بزنگاه تصمیم‌گیری برای آینده تخصیص ارز ترجیحی و اصلاح این سیاست است، باید نظارت‌های پیشینی و پسینی کارآمدی بر وضعیت توزیع و فروش اقلام مختلف خوراکی و کالاهای اساسی داشته باشد. 

 بر همین اساس معاونت توسعه بازرگانی وزارت جهاد کشاورزی پنجشنبه گذشته فهرست قیمت رسمی اقلام خوراکی را اعلام کرد. البته لازم به ذکر است تعیین دستوری قیمت کالا باید به صورت موقتی باشد و نمی‌توان به صورت بلندمدت این اقدام را انجام داد، چرا که این شیوه قیمت‌گذاری در بلندمدت باعث کاهش رفاه عمومی جامعه خواهد شد اما در این برهه که دولت در نظر دارد سیاست ارز ترجیحی را اصلاح کند تا منافع آن به اقشار ضعیف‌تر برسد، باید سیاست‌های جانبی همچون نظارت‌ بر فروش اجرایی شود. 

 

* افزایش قیمت خودرو منتفی شد

در ادامه برقراری ثبات در بازارهای مختلف، به دستور رئیس‌جمهور، وزارت صنعت، معدن و تجارت از ۲ خودروساز بزرگ خواست قیمت محصولات خود را که طی ۲ روز اخیر مشمول افزایش قیمت شدند، به قیمت‌های قبل بازگردانند بر این اساس افزایش قیمت خودرو‌های داخلی منتفی شد. 

پس از اتمام دوره 6 ماهه از آخرین قیمت‌گذاری شورای رقابت برای محصولات خودروسازان، طی چند روز اخیر محصولات ایران‌خودرو و سایپا مشمول افزایش قیمت شده و بر این اساس قیمت‌های جدید برای نیمه دوم سال جاری اعلام شد. 

هر چند شورای رقابت چندان رضایتی از این تصمیم وزارت صمت مبنی بر ارائه مجوز افزایش قیمت به خودروسازان نداشت اما اعلام شده است دستور لغو افزایش قیمت خودرو‌های داخلی توسط رئیس‌جمهور صادر شده و وزارت صمت به خودروسازان ابلاغ کرده که قیمت محصولات مشمول افزایش قیمت نشود و به حالت قبل بازگردد. 

این در حالی است که گروه صنعتی ایران‌خودرو فروش فوق‌العاده محصولات خود با قیمت‌های جدید را به مرحله اجرا درآورد اما حالا این گروه خودروسازی باید قیمت محصولات عرضه‌شده را به قیمت‌های پیشین بازگرداند و احتمالا باید بخشنامه جدیدی برای بیست‌و‌پنجمین فروش فوق‌العاده منتشر کند. 

البته شورای رقابت طی چند روز اخیر بیانیه‌هایی مبنی بر اینکه بازار همچنان انحصاری است و قیمت‌گذاری باید توسط این شورا انجام شود، صادر کرده است. 

وزارت صمت هم در شرایطی به دستور رئیس‌جمهوری خواستار لغو اعمال افزایش قیمت محصولات خودروسازان شده است که  چهارشنبه‌شب سهیل معمارباشی - مدیرکل صنایع حمل‌ونقل وزارت صمت - عدم هماهنگی با شورای رقابت را کوتاهی خود خواند و در رابطه با واکنش وزارت صمت به این اظهارات شورای رقابت اظهار کرد: هماهنگی‌ها و مجوز‌های لازم در زمینه افزایش قیمت خودرو‌ها اخذ شده است اما این عدم هماهنگی با شورای رقابت به نوعی تقصیر بنده بوده است و باید هماهنگی با شورای رقابت نیز انجام می‌شد. موضوع تنظیم بازار خودرو به وزارت صنعت، معدن و تجارت واگذار شده است.

نکته قابل توجه اینجاست که اساساً مدیریت بازار با اقدامات سلبی و بازدارنده امکان‌پذیر نیست. احتیاج است اگر برنامه‌ای برای مدیریت طراحی می‌شود تمام عوامل تولید در نظر گرفته شود نه اینکه فقط در آخرین حلقه توزیع نظارت‌ها تشدید شود.