گروه فرهنگ و هنر: در حالی که وضعیت تاسف‌بار اکران فیلم‌های غیرکمدی، سینمای ایران را عملا به صنعتی ورشکسته در سال‌های اخیر تبدیل کرده است، هنوز برگزاری محافل سینمایی با انواع و اقسام اسم‌ها و عناوین ادامه دارد؛ محافلی که برعکس جشن‌ها و جشنواره‌های سینمایی مرسوم در دنیا کمکی به رونق گیشه نمی‌کند. به گزارش «وطن‌امروز» در کنار ده‌ها جشن و جشنواره سینمایی که از سوی نهادهای متعدد در طول سال برگزار می‌شود، محافل خودمانی‌تر در سینما پررنگ‌تر از گذشته در حال برگزاری هستند. در تازه‌ترین جشن‌های سینمایی، کانون کارگردانان قرار است جشنی را با عنوان «نخستین جشن بزرگ کانون کارگردانان سینمای ایران» برگزار کند. این جشن قرار است کارگردانانی را در بخش‌های مختلف به عنوان برگزیده انتخاب و معرفی کند. هیات داورانی هم برای این کار انتخاب شده‌اند. این مراسم محفلی در شرایطی در کنار ده‌ها جشن و مراسم دیگر برگزار خواهد شد که اگر از منظر اقتصادی و گیشه به تولیدات سینمای ایران نگاهی بیندازیم، نمی‌توان بیشتر از انگشتان یک دست کارگردان موفق نام برد. اگر چه ممکن است وضعیت سال‌های اخیر بویژه کرونا عاملی موثر در رکود گیشه معرفی شود اما باید گفت پیش از کرونا هم وضعیت سینما آنچنان تعریفی نداشت. عمده کارگردانان سینما اما همیشه تلاش کرده‌اند عدم فروش فیلم‌های سینمایی و شکست در گیشه را به هر چیزی غیر از «خود» مرتبط بدانند. در گزارش‌های سینمایی هم این گزاره مشهود است. همیشه از بازیگران پرفروش و حتی تهیه‌کنندگان موفق در سینما سخن به میان آمده است اما کمتر در این باره صحبت شده است که کدام کارگردان‌ها در طول سال‌های فعالیت توانسته‌اند آثار پرفروشی بسازند. در یکی از آخرین آمارهای فروش درباره دهه 90 سینمای ایران، گزاره‌ای قابل تامل وجود دارد. پرمخاطب‌ترین فیلم‌های سینمای ایران در دهه ۹۰ عموما فیلم‌های کمدی بوده‌اند. البته در این بین تعدادی از فیلم‌های غیرکمدی نیز موفق شدند مخاطبان بسیاری را به سینماها بکشانند؛ فیلم‌های مهمی که در ژانرهای متفاوتی مانند تاریخی، پلیسی، عاشقانه، تریلر و درام‌های اجتماعی ساخته شده‌اند. در میان آنها تنها ۳ کارگردان هستند که فیلم‌های‌شان جزو 12 فیلم پرمخاطب دهه 90 قرار گرفته است. ابراهیم حاتمی‌کیا از نسل سینمای دهه 70 با ۲ اثر «بادیگارد» و «به وقت شام»، اصغر فرهادی که از موثرترین سینماگران دهه 80 است با «جدایی نادر از سیمین» و «فروشنده» و سعید روستایی با «ابد و یک روز» و «متری شش و نیم» ۳ کارگردانی هستند که توانسته‌اند با کارگردانی بیش از یک اثر مخاطبی قابل توجه داشته باشند. کارگردانانی مانند مجید مجیدی، قربان محمدپور، محمدحسین مهدویان، هومن سیدی، نیما جاویدی و نرگس آبیار تنها با یک اثر در میان کارگردانان 12 اثر پرفروش دهه 90 قرار دارند. به عبارت دیگر، کارگردانانی که در سینمای غیرکمدی توانسته‌اند عدد قابل قبولی از مخاطب را پای تماشای آثارشان بیاورند، کمتر از انگشتان ۲ دست هستند. گویی سینمای ایران مستقل از کارگردان در گیشه معنادار می‌شود. با همه اینها اما کانون کارگردانان با انتخاب‌هایی که به نظر نمی‌رسد به مؤلفه «مخاطب» توجهی داشته باشد، در حال برگزاری جشنی برای تقدیر از کارگردانان است. این در حالی است که گزینه‌های مطرح شده و نامزدهای بخش‌های مختلف کارگردانی با انتقادهایی مواجه شده‌اند. مصطفی کیایی، دبیر نخستین جشن بزرگ کارگردانان ایران در واکنش به برخی انتقادها، درباره برگزاری این رویداد گفته است: شورای مرکزی کانون کارگردانان سینمای ایران در سال جاری تصمیم گرفت مراسم شب کانون کارگردانان را که پیش از این هر سال برگزار می‌شد، تغییر داده و از یک سیستم سنتی به یک شب جذاب‌تر و البته رقابتی تبدیل کند. در بسیاری از کشورهای دارای صنعت سینما، جوایز تخصصی در حوزه‌های مختلف سینما اهدا می‌شود که هر کدام اعتبار و جایگاه خود را دارد، به همین دلیل کانون کارگردانان سینمای ایران تصمیم گرفت چنین جشنی را برگزار کند. کیایی به مهر گفته است: در همین راستا، پیشنهاد شد تا کارگردانی را کلی‌تر دیده و فیلم‌های کوتاه و مستند نیز داوری شود اما در نهایت به این نتیجه رسیدیم که ۳ بخش فیلم‌های بلند سینمایی، فیلم اولی‌ها و شبکه نمایش خانگی را مورد داوری قرار دهیم، البته این جشن قرار است به صورت سالانه برگزار شود اما با توجه به اینکه طی ۲ سال گذشته به دلیل شیوع ویروس کرونا امکان برگزاری جشن‌های سینمایی وجود نداشت، در نخستین دوره جشن کانون کارگردانان سینمای ایران فیلم‌هایی که از سال ۹۹ تا پایان ۱۴۰۰ اکران شده‌اند، مورد داوری قرار گرفته‌اند. کیایی البته گفته است جشن کارگردانان ایران در امتداد شب کانون کارگردانان برگزار می‌شود و تنها فرم برگزاری آن تغییر کرده و جوایزی نیز در آن به بهترین‌ها تقدیم می‌شود. اگر چه این «جشن در جشن بازی‌های سینمایی» طبعا روی یکدیگر اثر می‌گذارند اما کیایی گفته است: همه صنوف برای خود مراسم‌هایی را برگزار کرده و جوایزی نیز اهدا می‌کنند، به همین دلیل برگزاری جشن کانون کارگردانان و جوایزی که در آن اهدا می‌شود تاثیری در اهمیت جوایز جشن خانه سینما نخواهد داشت و هیچ‌کدام از ۲ جشن یکدیگر را تحت‌الشعاع قرار نمی‌دهد بلکه صنف کانون کارگردانان سینمای ایران تصمیم گرفته تا برای ارزش‌گذاری به اعضای صنف خود جوایزی اهدا کند. یکی از ادعاهای طرح شده درباره جشن کانون کارگردانان تلاش برای ارتقاع سطح کیفی کارگردانی با برگزاری مراسم‌هایی چون جشن کانون کارگردان‌هاست. در میان نامزدها اما مؤلفه‌ای که در آن تلاش برای ایجاد رقابت تلقی شود، ملموس نیست؛ با اینکه کیایی ادعا کرده، تنها ملاک «کارگردانی» است.

***

«آداب کتاب‌خواری» مجموعه روایت‌های احسان رضایی، کارشناس برنامه تلویزیونی «کتاب‌باز» از خاطرات کتابخوانی اوست که از دل هر یک به یکی از مسائل و موضوعات مرتبط با کتاب و کتابخوانی پرداخته و این کتاب را نشر «جام‌جم» منتشر کرده است. به گزارش «وطن‌امروز»، احسان رضایی سال‌ها خبرنگار و دبیر سرویس ادبیات در مطبوعات مختلف بوده و در برنامه‌های کتابی رادیو و تلویزیون حضور داشته است. او را با گفت‌وگوهایش با سروش صحت در «کتاب‌باز» به خاطر می‌آوریم. در کتاب جدید او «آداب کتاب‌خواری» برای نمونه در روایت «از متن به حاشیه» به یادداشت‌هایی که در حاشیه کتاب‌ها نوشته می‌شود پرداخته شده و این یادداشت‌ها به 5 گروه تقسیم شده است. در شروع این روایت اینطور  آمده است: «اولین بار را هنوز یادم هست. برای خرید «دون‌کیشوت» ترجمه محمد قاضی، که آن روزها نایاب بود، همراه با آشنایی که حکم ویرژیل منظومه دانته را داشت، از راهروها و دهلیزهای تو در توی پاساژهای انقلاب رفته بودیم تا یک کتابفروشی کوچک که تویش کتاب‌ها به شکل ستون‌هایی منظم تا سقف روی هم چیده شده بود و آقای کتابفروش، در عین حیرت من، جای هر کتابی را وسط این توده به هم پیوسته می‌دانست. گفتم «دون‌کیشوت» و آقای کتابفروش انگار که اسم رمز شنیده باشد، بلند شد و از یک جایی در وسط ستون چندم از طرف پنجره، ۲ جلد کتاب بیرون کشید. گفت «چاپ قبلی‌اش را هم دارم ولی این بهتر است. قاضی تجدید نظر کرده». تازه‌کار بودم و نمی‌دانستم چی باید جواب بدهم. سعی کردم خودم را با ورق زدن کتاب مشغول نگه دارم که یکباره چیزی توجهم را جلب کرد. کسی در حاشیه یکی از صفحات با خودکار نوشته بود «باید اینجا دون‌کیشوت گریه می‌کرد». یعنی چی؟ چرا باید قهرمان لامانچا به گریه می‌افتاد؟ اصلا این کسی که دوست داشت شخصیت اول داستان را بگریاند، کی بوده؟ چرا اینطوری فکر کرده؟ آدم بدجنسی بوده؟ یا زیادی رمانتیک و دل‌نازک بوده؟... در کنار داستانی که آن‌ همه وقت دنبالش گشته بودم، یک داستان دیگر هم شروع شده بود. سرم را آوردم بالا و به آقای کتابفروش گفتم: «همین خوب است، همین را می‌برم». قبلا از احسان رضایی کتاب‌هایی مثل مجموعه طنز «باغ وحش اساطیر»، مجموعه داستان مینی‌مال «شهرزاد خسته‌ است»، کتاب تاریخی «سرگذشت پزشکی در ایران» و ۲ کتاب دانشنامه‌ای مصور «کتاب‌های تاریخ‌ساز» و «نویسندگان تاریخ‌ساز» را دیده بودیم. کتاب «آداب کتاب‌خواری» در ۱۶۸ صفحه و به قیمت ۵۴ هزار تومان منتشر شده است و علاوه بر کتابفروشی‌ها در نمایشگاه کتاب تهران قابل تهیه است.

فیلم سینمایی «زالاوا» به کارگردانی ارسلان امیری و تهیه‌کنندگی سمیرا و روح‌الله برادری، با ادامه نمایش در آمریکای شمالی، در جشنواره بین‌المللی فیلم «مینیاپولیس» (۱۵ تا ۲۹ خرداد) حضور خواهد داشت. به گزارش «وطن‌امروز»، این جشنواره یکی از قدیمی‌ترین جشنواره‌های فیلم ایالات متحده است که سعی دارد فضایی برای تبادلات فرهنگی بین ملت‌ها فراهم کرده و فرصتی در اختیار تماشاگرانش قرار دهد تا غنای سینمای بین‌المللی را کشف و درک کنند. «زالاوا» در این جشنواره که امسال در سالن‌های سینما و به صورت حضوری برگزار می‌شود، با ۳ نمایش در روزهای ۶، ۹ و ۱۹ ماه مه ‌(۱۶، ۱۹ و ۲۹ خرداد) در بخش Dark out، در کنار آثار منتخب ژانر جشنواره‌های جهانی، برای طرفداران فیلم‌های بین‌ژانری، وحشت، رازآمیز و اکشن به نمایش درمی‌آید. همچنین «زالاوا» در جشنواره جهانی 4 روزه فیلم‌های ژانر وحشت «اورلوک» در نیواورلئان در ایالت لوییزیانا (۵-۲ ژوئن) به نمایش در می‌آید. در معرفی این جشنواره آمده است: «نیواورلئان، تسخیرشده‌ترین شهر آمریکا توسط ارواح، میزبان فیلم‌های ژانر وحشت و افسانه‌های ترسناک و خون‌آشام و دلهره‌آور و طرفداران پروپاقرص این ژانر از سراسر جهان است». این فیلم سینمایی ماه گذشته نیز در ایالت پنسیلوانیا در جشنواره فیلم‌های مستقل جیم تروپ به نمایش درآمد و کاندیدای جایزه بهترین فیلم این جشنواره شد. نوید پورفرج، پوریا رحیمی‌سام، هدی زین‌العابدین، باسط رضایی، شاهو رستمی، فریدون حامدی، صالح رحیمی، زاهد زندی و مهسا حجازی در «زالاوا» نقش‌آفرینی کرده‌اند که قرار است بزودی در سینماهای کشور نیز اکران شود.