دبیرکل حزب‌الله در سخنرانی مراسم بزرگداشت شب اول ماه محرم ضمن تبریک حلول سال جدید قمری به کشورهای عربی و اسلامی گفت: «هر آنچه مقاومت اسلامی لبنان در طول 40 سال گذشته از پیروزی و صبر و استقامت و دستاوردها کسب کرده همگی به‌لطف عاشورای امام حسین(ع) است و نمی‌توان مقاومت اسلامی و عاشورا و کربلا و حسین(ع) و زینب(س) را از یکدیگر جدا دانست».

 

گروه بین‌الملل: طرفداران مقتدا صدر دیروز برای دومین‌بار در یک هفته گذشته به پارلمان یورش بردند. این در حالی بود که احزاب سیاسی عراق دیروز منتظر برگزاری جلسه پارلمان برای آغاز روند سیاسی جدید بودند اما جریان صدر دوباره در اقدامی خلاف قانون، طرفدارانش را به تظاهرات دعوت و فضای بغداد را متشنج و آشوب‌زده کرد. 

 

* آشوبی که پیش‌بینی می‌شد

حدود یک ماه قبل «العربی الجدید» در گزارشی با اشاره به تحرکات صدر نوشت: شخصیت‌های نزدیک به رهبر جریان صدر در عراق اخیرا در حساب‌های کاربری خود در شبکه‌های اجتماعی تلویحا به نزدیک بودن زمان صف‌آرایی خیابانی برای اعمال فشار بر گروه‌های سیاسی رقیب اشاره کرده‌اند؛اتفاقی که از چهارشنبه هفته گذشته با تسخیر پارلمان توسط نیروهای صدر عملی شد.

به گزارش «وطن امروز»، الجزیره نوشت: «طرفداران صدر چند روز پس از حمله به مجلس عراق و تعلیق جلسه معرفی نخست‌وزیر جدید، بار دیگر (دیروز) در حمایت از مقتدا صدر، پارلمان عراق را زیر پا گذاشتند». طرفداران جریان صدر از روز جمعه فراخوان تظاهرات را در فضای مجازی بارها بازنشر کردند تا این تظاهرات روز شنبه مقابل ورودی منطقه سبز برگزار شود. به‌رغم بستن پل‌ها و مسیرهای منتهی به میدان تحریر و ورودی منطقه سبز در مرکز پایتخت عراق، آشوبگران حامی صدر دیروز تهدید کردند وارد منطقه «الخضرا» (سبز) خواهند شد؛ تهدیدی که سرانجام عملی شد و حامیان صدر با عبور از موانع بتنی منطقه سبز، پارلمان را تسخیر کردند. پایگاه میدل‌ایست‌آی در این باره نوشت: «تظاهرات روز شنبه ۳ روز پس از آن برگزار شد که جمعیت هواداران صدر روز چهارشنبه هفته گذشته با وجود شلیک گاز اشک‌آور پلیس به منطقه سبز حمله کردند. آنها ساختمان مجلس را اشغال کردند، آواز خواندند، رقصیدند و سلفی گرفتند و ۲ ساعت بعد از آنجا خارج شدند اما تنها پس از اینکه صدر به آنها گفت آنجا را ترک کنند». 

بر اساس گزارش شفق‌نیوز، حامیان صدر روز گذشته در حالی از طناب برای بالا رفتن تعدادی از موانع بتنی بزرگ اطراف منطقه سبز که ساختمان‌های دولتی و سفارتخانه‌های خارجی در آن قرار دارد استفاده کردند که نیروهای امنیتی با گاز اشک‌‌آور و بمب‌های صوتی به دنبال ممانعت از ورود آنها بودند. دفتر رسانه‌ای مصطفی الکاظمی، نخست‌وزیر عراق در بیانیه‌ای از افسران امنیتی خواست امنیت نهادهای دولتی را تضمین کنند. 

«محمود عبدالواحد» خبرنگار الجزیره که از بغداد گزارش می‌داد، گفت معترضان به‌رغم گزارش‌هایی مبنی بر زخمی شدن چندین نفر، عقب‌نشینی نکردند. وی افزود روز چهارشنبه هنگامی که جمعیت زیادی ساختمان پارلمان را اشغال کرد، نیروهای امنیتی به جمعیت زیاد اجازه داده بودند بدون هیچ مانعی وارد محوطه شوند. تظاهرات‌کنندگان حامی صدر با نامزدی «محمد شیاع السودانی» وزیر سابق کشاورزی که گزینه چارچوب هماهنگی طرفدار شیعیان برای پست نخست‌وزیری است، مخالفند. قرار بود روز شنبه رأی‌گیری السودانی برای تصدی پست نخست‌وزیری برگزار شود اما این جلسه پس از وقایع روز چهارشنبه به حالت تعلیق درآمد. عبدالواحد گفت حامیان صدر بار دیگر تجمع کردند، زیرا آنها می‌گویند اینکه جلسه رأی اعتماد به نخست‌وزیر به حالت تعلیق درآمده است، به این معنا نیست که رأی‌گیری نمی‌تواند پشت درهای بسته برگزار شود. به نوشته میدل‌ایست‌آی «ائتلاف صدر از انتخابات اکتبر به عنوان بزرگ‌ترین فراکسیون پارلمانی بیرون آمد اما از کسب اکثریت بازماند و نتوانست دوسوم کرسی‌های لازم برای تشکیل دولت را کسب کند. پس از به بن‌بست رسیدن مذاکرات، مقتدا صدر بلوک خود را از پارلمان خارج و اعلام کرد از مذاکرات برای تشکیل دولت خارج می‌شود. اکنون 10 ماه پس از برگزاری انتخابات، بن‌بست بر سر ایجاد دولت جدید همچنان ادامه دارد. حامیان این روحانی پوپولیست با نامزدی اخیرا اعلام شده یعنی محمد شیاع السودانی که منتخب چارچوب هماهنگی برای نخست‌وزیری است، مخالفند». 

بر اساس کنوانسیون عرفی حاکم بر سیاست عراق از سال 2003 پست نخست‌وزیری به رهبر اکثریت شیعه عراق می‌رسد. مقتدا صدر که ائتلافش بیشترین آرای پارلمان را از آن خود کرده است، در فکر تشکیل دولت اکثریت بود اما عدم توان او در اجماع با دیگر گروه‌ها عملا راهبرد او را با شکست روبه‌رو کرد. در مقابل چارچوب هماهنگی شیعیان متشکل از قانون‌گذارانی از حزب نوری المالکی، نخست‌وزیر سابق و ائتلاف فتح در کنار برخی گروه‌های سنی و کرد، خواستار تشکیل دولت ائتلافی شیعی- شیعی هستند. 

 

* قهر صدر و برهم زدن میز بازی

مدل کنشگری سیاسی طرفداران مقتدا صدر مرید و مرادی است، یعنی بعد از اینکه مقتدا به عنوان رهبر سیاسی آنها اعلام کرد نمایندگان وابسته به صدریون استعفا کنند، همه آنها با حضور در دفتر صدر واقع در نجف استعفای خود را نوشتند و نماینده آنها نامه استعفای این کناره‌گیری‌ها را به محمد حلبوسی، رئیس مجلس عراق تقدیم کرد.

ابتدا بسیاری از کارشناسان اعتقاد داشتند با کناره‌گیری صدر از مجلس باقی ائتلاف‌های نزدیک به آنها از جمله تقدم (حلبوسی) و دموکرات (بارزانی) و برخی گروه‌های دیگر ملی‌گرا و کمونیست هم از مجلس کناره می‌گیرند اما اینگونه نشد.

73 نماینده جریان صدر استعفا کردند که طبق قانون مجلس عراق باید نفرات بعدی از همان حوزه انتخابیه که حائز بیشترین رأی هستند وارد پارلمان شوند. 

در پی استعفای نمایندگان ائتلاف صدر  64 قانون‌گذار جدید (نفرات جایگزین که در حوزه انتخابیه 73 نماینده مستعفی حائز رأی لازم شده ‌بودند) اواخر ماه ژوئن سوگند یاد کردند و ائتلاف چارچوب هماهنگی شیعیان را به بزرگ‌ترین بلوک پارلمان تبدیل کردند. این امر خشم حامیان صدر را برانگیخت. 

این استعفاها موجب خوشحالی چارچوب هماهنگی شیعی عراق نشد. شیخ قیس خزعلی، از رهبران سیاسی الاطار التنسیقی (جریان هماهنگی شیعه) و عصائب اهل‌الحق عراق در سخنانی اعلام کرد استعفای جریان صدر مایه تاسف است، نه مایه خوشحالی و با وجود اختلافاتی که با آنها داریم اما آنها جزئی از جامعه ما هستند.

عمار حکیم در مصاحبه اخیر با بی‌بی‌سی عربی درباره استعفای نمایندگان ائتلاف صدر گفت: «دوست داشتیم آنها برای ارزیابی عملکرد دولت تا تشکیل دولت صبر کنند تا به آن فرصت بدهند و اگر نشد آن را به چالش بکشند». او گفت: «جنبش صدر با این ایده که چارچوب هماهنگی دولت تشکیل دهد، مشکل دارد». او گفت: «اگر سودانی نباشد و نامزد دوم یا سوم هم معرفی شود، آنها باز هم اعتراض خواهند کرد». 

 

* «چارچوب هماهنگی» خواستار تظاهرات مسالمت‌آمیز مردم عراق در حمایت از قانون شد

در پی اعتراضات قانون‌شکنانه طرفداران مقتدا صدر، رهبر جریان صدر به نامزدی «محمد شیاع السودانی» برای تصدی نخست‌وزیری عراق، کمیته شیعیان موسوم به «الاطار التنسیقی» (چارچوب هماهنگی) بیانیه‌ای صادر کرد. شبکه خبری الفرات گزارش داد، چارچوب هماهنگی، رخدادهای تأسف‌بار این روزهای بغداد، تعدی به نهادهای قانون‌گذار، یورش به پارلمان، تهدید به حمله به دستگاه قضا و حمله به مقرهای رسمی و نیروهای امنیتی را با نگرانی دنبال می‌کند. چارچوب هماهنگی از حامیان جریان صدر خواستار خویشتنداری و صبر شد و در مقابل از ملت عراق خواست در دفاع از کشور، قانون و نهادهای آن بویژه دستگاه قضا و پارلمان، تظاهرات مسالمت‌آمیز برگزار کنند و در برابر این تجاوز خطرناک و خروج از قانون و شریعت بایستند. الاطار التنسیقی همچنین تأکید کرد گروه‌های سیاسی‌ای که در پس این تنش‌زایی و تعدی به کشور و نهادهای آن قرار دارند را مسؤول متزلزل کردن صلح داخلی می‌داند. چارچوب هماهنگی در پایان تأکید کرد، کشور و قوانین آن و نهادهای قانون‌گذاری و صلح داخلی، خط قرمز است و مردم عراق باید برای دفاع از آن به صورت مسالمت‌آمیز آماده باشند.

***

مواضع مقامات عراقی درباره اغتشاشات دیروز

صدر به دنبال چیست؟     

کارشناسان و تحلیلگران مسائل عراق لشکرکشی خیابانی صدر را راهبردی فرسوده ولی تاثیرگذار از سوی این سیاستمدار پوپولیست عراقی می‌دانند. صدر که تلاش‌های خود را برای تشکیل دولت، ناکارآمد دیده است، با دستور استعفا به نمایندگان ائتلافش سعی داشت توپ بی‌دولتی را در زمین چارچوب هماهنگی شیعیان بیندازد. از طرفی او با استفاده از ظرفیت حزب دموکرات به عنوان متحد کرد خود، راه را برای انتخاب رئیس‌جمهور با مشکل مواجه کرده است. هرچند اسامی‌ای نظیر «برهم صالح» مجددا منتشر شد اما این انتخاب در نهایت قطعی نشد؛ روندی که مطلوب جریان صدر و شخص مقتدا بود. در این بین معرفی «محمد شیاع السودانی» به عنوان گزینه نخست‌وزیری از سوی چارچوب هماهنگی شیعیان سبب شد صدر نگران این وضعیت باشد که نخست‌وزیر و دولت را از دست بدهد. به هر روی در حال حاضر مصطفی الکاظمی، نخست‌وزیر فعلی که از ماه مه ‌2020 در این پست مشغول کار شده و مسؤولیت برگزاری انتخابات پارلمانی را بر عهده داشت، در هماهنگی حداکثری با صدر قرار دارد. از این جهت مقتدا صدر این گزینه را مدنظر دارد که در کنار گزینه‌هایی مثل انتخابات زودهنگام مجدد به تداوم نخست‌وزیری الکاظمی برای مدتی نامعلوم کمک کند؛ روندی که عملا منجر به تداوم وضعیت فقدان دولت مقتدر در عراق شده و چارچوب هماهنگی شیعیان به شکل جدی مخالف تداوم این وضعیت متزلزل در سپهر سیاسی عراق است.

بیش از 25 کشته در سیل کنتاکی

فرماندار ایالت کنتاکی آمریکا اعلام کرد تلفات سیلاب مرگبار که اوایل هفته بخشی از این ایالت را درنوردید، به 25 نفر رسیده و بیشتر هم خواهد شد. به گزارش نیویورک‌تایمز، اندی بیشار، جمعه گذشته در یک کنفرانس خبری اعلام کرد آمار تلفات بالاتر خواهد رفت و عملیات نجات در بخش شرقی ایالت کنتاکی تشدید شده است. 

او پیش از این درباره علت این سیل ویرانگر، باران‌های موسمی را باعث سرریز آب از رود می‌سی‌سی‌پی و ورود آب به منازل در یکی از فقیرترین مناطق آمریکا خوانده بود. به گفته بیشار، در حال حاضر ۲۳۰۰۰ خانوار کنتاکی برق ندارند و چندین نفر هم مفقود هستند. او از گارد ملی و پلیس ایالتی خواسته با بالگرد و قایق مردم را نجات دهند. او همچنین هشدار داده برخی از مراکز که سیل‌زدگان را پناه داده‌اند خود بر اثر توفان آسیب دیده‌اند و ممکن است فاقد برق یا سایر امکانات باشند. در برخی مناطق این ایالت مردم حتی به آب آشامیدنی دسترسی نداشته‌اند. 

***

احضار کاردار آمریکا در تونس

در پی اظهارات مداخله‌آمیز اخیر آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا درباره همه‌پرسی قانون اساسی در تونس، ناتاشا فرانچسکی کاردار این کشور در تونس به وزارت خارجه کشور میزبان فراخوانده شد. همچنین به گزارش رأی الیوم، قیس سعید، رئیس‌جمهور تونس در دیدار با عثمان الجرندی، وزیر خارجه، بر رد هرگونه مداخله خارجی در امور کشورش تأکید کرده است. 

***

دفاع نبیه بری از عملیات حزب‌الله در کاریش

رئیس پارلمان لبنان دیروز عملیات پهپادی انجام شده در میدان نفتی-گازی آب‌های مشترک لبنان و فلسطین اشغالی را عاملی مهم در تسریع مذاکرات ترسیم مرزهای دریایی با رژیم صهیونیستی دانست. 

نبیه بری در دیدار با اهالی رسانه درباره پرونده ترسیم خط مرزی و جلسه روز یکشنبه با «آموس هوکشتاین» میانجی آمریکایی این پرونده در لبنان ابراز امیدواری کرد امروز پاسخ قطعی مشخص می‌شود. 

به گزارش النشره، او گفت: «چانه‌زنی یا امتیازدهی درباره ثروت نفتی لبنان یا عادی‌سازی روابط از طریق یک شرکت بین‌المللی در کار نخواهد بود و عملیات پهپادی در میدان «کاریش» به پرونده ترسیم مرزی سرعت داد».

از اکتبر سال ۲۰۲۰ مذاکرات فنی میان رژیم صهیونیستی و لبنان برای حل اختلافات مرزی دریایی با میانجی‌گری آمریکا آغاز شد. در ماه مه ‌گذشته لبنان به خاطر محاسبات اشتباه پیشین، منطقه مورد منازعه را از خط ۲۳ به خط ۲۹ تغییر داد و این منطقه مورد مناقشه به ۱۴۰۰ کیلومتر رسید. 

چهاردهم تیرماه گذشته بود که ارتش صهیونیستی مدعی شد ۳ پهپاد حزب‌الله در اندازه‌های مختلف را که به سوی سکوی گازی کاریش در شرق دریای مدیترانه در حرکت بوده‌اند، سرنگون کرده اما حزب‌الله تأکید کرد مأموریت این پهپادهای شناسایی بوده و همه آنها به سلامت بازگشته‌اند. اسرائیلی‌ها هم تصویری که ثابت کند پهپاد لبنانی را سرنگون کرده‌اند منتشر نکردند. 

***

بارش‌های سیل‌آسا در عربستان و کشورهای عربی

بر هم خوردن چرخه حرکت معمول زبانه کم‌فشار مرطوب موسمی که از اقیانوس هند و خلیج بنگال می‌آید، علاوه بر ایران، کشورهای شبه‌جزیره عربی را هم تحت تاثیر قرار داده است. طی روزهای اخیر عربستان، بحرین، امارات، قطر، کویت و عمان نیز شاهد باران‌های شدید سیل‌آسا و بی‌سابقه‌ای در ماه‌های گرم تابستان بوده‌اند که منجر به وقوع سیل در برخی مناطق و شهرهای‌شان شده است. در چندین شهر عربستان بارش‌های شدیدی اعلام شد که مهم‌ترین آنها مربوط به شهر عسیر در جنوب خلیج‌فارس در روز چهارشنبه بوده است. مرکز ملی هواشناسی عربستان نسبت به احتمال بارش‌های متوسط تا شدید در این استان هشدار داده بود. 

در حالی که اداره هواشناسی قطر نسبت به وقوع رعد و برق همراه با وزش باد شدید و وقوع مد در برخی مناطق در دریا هشدار داده بود، آب خیابان‌های شهر دوحه را فرا گرفت و بسیاری از فعالیت‌ها متوقف شد. از طرف دیگر اداره هواشناسی وزارت حمل‌و‌نقل و ارتباطات بحرین هم اعلام کرد هوا در این کشور ناپایدار خواهد بود. 

***

دفاع پنتاگون از جنایت ارتش اوکراین

یک مقام وزارت دفاع آمریکا تلاش کرد قتل‌عام سربازان اسیر اوکراینی در دونباس توسط ارتش اوکراین را توجیه کند. در حمله موشکی هفته گذشته اوکراینی‌ها به یک بازداشتگاه واقع در شهر النیفکا در جمهوری دونتسک با استفاده از موشک‌های آمریکایی هیمارس، ۵۳ اسیر جنگی اوکراینی کشته و ۷۵ نفر از آنها زخمی شدند. همچنین 8 نگهبان روس هم در این حمله زخمی شدند. بر مبنای گزارش وزارت دفاع روسیه، در این بازداشتگاه در شرق اوکراین اسرای گردان افراطی و نئونازی «آزوف» نگهداری می‌شدند. به گزارش اسپوتنیک، یک مقام ارشد پنتاگون دیروز در واکنش به این جنایت ارتش اوکراین گفت: «اگر این، حمله‌ای از سوی اوکراینی‌ها بوده، به شما این قول دست اول را می‌دهم که آنها چنین منظوری نداشته‌اند. آنها (نیروهای اوکراینی) به مردم خود و غیرنظامیان و نظامیان متعلق به ارتش خودشان اهمیت می‌دهند».  این مقام پنتاگون علاوه بر این توجیه کودکانه همچنین ادعا کرده با وجود اینکه روس‌ها تکه‌هایی از راکت‌های متعلق به سامانه دوربرد آمریکایی «هیمارس» را در خرابه‌های بازداشتگاه ویران شده النیفکا پیدا کرده‌اند، لزوما به این معنی نیست که اوکراینی‌ها مقصرند، زیرا روس‌ها نیز تعدادی از این راکت‌ها را در اختیار دارند. این در حالی است که سابقه بیش از 5 ماهه جنگ اوکراین نشان می‌دهد دولت کی‌یف با همدستی غربی‌ها حملات موسوم به پرچم دروغین از جمله غائله بوچا را برای مقصر نشان‌دادن نیروهای روس در ارتکاب به جنایات جنگی، انجام می‌دهد.

روزنامه انگلیسی گاردین در گزارشی به قلم «سایمون جنکینز» به ناکارآمدی تحریم‌های غرب علیه مسکو به دلیل جنگ اوکراین اشاره کرد و نوشت: در حالی که ارزش روبل، واحد پول روسیه رو به افزایش گذاشته، ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور این کشور قوی‌تر از هر زمانی شده است. به عبارت دیگر، تحریم‌ها نتیجه عکس داده است. در مقدمه این گزارش آمده: تحریم‌های غرب علیه روسیه، غیرسازنده‌ترین سیاست در تاریخ بین‌الملل محسوب می‌شود. شاید کمک نظامی به اوکراین قابل توجیه باشد اما جنگ اقتصادی علیه روسیه به دلیل اهداف ناخواسته، ناکارآمد و مخرب بوده است. بر اساس این گزارش قیمت انرژی در جهان به طرز چشمگیری رو به افزایش است، تورم در حال افزایش است و زنجیره عرضه مواد غذایی دچار هرج و مرج شده است و میلیون‌ها نفر دچار کمبود شدید گاز، غلات و کود شده‌اند و در این شرایط پوتین در حال قدرتمندتر شدن است. جنکینز با انتقاد از دولت بوریس جانسون، نخست‌وزیر انگلیس به خاطر عدم مطالعه درباره عوارض تحریم روسیه، به حمایت چشم و گوش بسته رسانه‌ها و احزاب سیاسی انگلیسی از اقدامات یک‌طرفه دولت بریتانیا علیه مسکو تاخت و نوشت با آنکه انتقاد از تحریم‌های غرب همچون بی‌حرمتی محسوب می‌شود اما تحلیلگران دفاعی درباره درست بودن این تحریم‌ها گنگ هستند. در عین حال «لیز تراس» و «ریشی سوناک» ۲ نامزد رقیب حزب حاکم محافظه‌کار برای پست نخست‌وزیری در حالی به لفاظی جنگ‌طلبانه می‌پردازند و متعهد به تحریم‌های شدیدتر علیه روسیه شده‌اند که هیچ دلیلی برای انگیزه‌های خود ارائه نمی‌دهند. 

مقاله روزنامه گاردین در نهایت سیاست‌های غرب در قبال روسیه را بر اساس فرضیه نئوامپریال برشمرده وآن را به باد انتقاد می‌گیرد. بر این اساس غربی‌ها با فرضیه نئوامپریال مبنی بر اینکه فقط کشورهای غربی حق دارند جهان را آنطور که می‌‌خواهند نظم دهند، اگر نتوانند از طریق قایق‌های توپدار منافع خود را دنبال کنند و از طریق بازوی سرمایه‌داری در اقتصاد جهانی‌شده آن را پی می‌گیرند. حالا اما تحریم‌ها نتایج معکوس داشته است و تاریخ نشان می‌دهد دولت‌های کوبا، کره‌شمالی،‌ میانمار، ایران، ونزوئلا و روسیه با تشدید تحریم‌های غرب قدرتمندتر شده‌اند و حتی از تحریم‌های غرب سود برده‌اند.

محمد واسعی*: اوکراین به دلیل اینکه یکی از حساس‌ترین نقاط استراتژیک و حاصلخیز جهان است از نظر امنیتی و اقتصادی مورد توجه کشورهای غربی است. همجواری اوکراین و روسیه سبب شده غرب برای تقویت جبهه ضدروسی و تصاعد بحران در جغرافیای منازعه در کنار طمع ژئوپلیتیک، تضعیف راهبردی روسیه را در دستور کار قرار دهد‌. 

دولت بوش پدر، فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و کسب مقام رهبری حمله به عراق در جریان تهاجم صدام به کویت را نشانه شکل‌گیری نظم نوین آمریکایی تلقی و تلاش کرد با اتخاذ سیاست‌های نظامی این مرجعیت سیاسی را در عرصه بین‌المللی به اثبات برساند اما در عین ناباوری در انتخابات ۱۹۹۲ شکست خورد. پس از ۸ سال حضور دموکرات‌ها در راس قدرت، این بار بوش پسر در سال ۲۰۰۰ رئیس‌جمهور شد. چند ماه بعد در سپتامبر ۲۰۰۱ برج‌های دوقلو منفجر شد و به همین بهانه سیاست تصدی مقام کلانتری نظام بین‌الملل ماموریت اول آمریکایی‌ها شد و ارزش امنیتی واقعه ۱۱ سپتامبر فراتر از برخورد با مخالفان و منتقدان گردید و زمینه‌‌ساز استقرار و پذیرش نظم نوین بین‌المللی با محوریت آمریکا شد‌. در همین راستا چندین پروژه در دستور کار قرار گرفت. حمله به عراق و افغانستان، حضور موثر در آفریقا، دولت‌سازی و تضعیف روسیه، چین و ایران نمونه‌هایی از تلاش‌های اطلاعاتی و دیپلماتیک آمریکایی‌ها در پروژه نظم نوین جهانی بود. 

مسؤول پروژه انزوای بین‌المللی روسیه خانمی به نام ویکتوریا نولاند است که مسؤول وقت اوراسیا و اروپای وزارت خارجه آمریکا بود. او سال ۲۰۰۴ با سفر به اوکراین در کی‌یف در ملاقات با مخالفان یانوکوویچ به جفری پایت (سفیر آمریکا در اوکراین) دستور کودتا علیه دولت قانونی را صادر کرد. پیام آمریکایی‌ها به جهان این بود که حتی اگر یک دولت از مسیر انتخابات قانونی به قدرت برسد چنانچه با منافع آمریکا در تضاد باشد به چالش کشیده و برکنار می‌شود. 

سال ۲۰۰۴ غربی‌ها و آمریکایی‌ها که اوکراین را دالانی برای حمله به روسیه می‌خواستند با اجرای پروژه انقلاب رنگی و براندازی آرام با گام گذاشتن در مسیر انقلاب فرانسه، تغییر هویت اوکراینی‌ها از روسی به اروپایی را دنبال کردند. سازمان سیا با مسلح کردن گروه‌های ناراضی، برانگیختن شورش‌های خشونت‌آمیز، کودتا و جنگ‌های چریکی به صراحت تضعیف قوای امنیتی روسیه را دنبال می‌کرد. ویلیام برنز، رئیس فعلی سازمان سیا در آن مقطع تاریخی سفیر آمریکا در مسکو بود. 

در مقابل پوتین که سقوط اتحاد جماهیر شوروی را بزرگ‌ترین فاجعه ژئوپلیتیک قرن بیستم می‌داند به کمک دستگاه اطلاعاتی - امنیتی روسیه دریافته برای رسیدن به هژمون در قاره اروپا و توازن در غرب باید نگاه محوری به اوکراین داشته باشد. پوتین سال ۲۰۱۲ در نشست با سفیران و نمایندگان دائمی روسیه با بیان مختصات «روسیه نو» شم ژئوپلیتیک و اطلاعاتی رهبران مسکو را به رخ آمریکایی‌ها کشید. ترجمه روسیه نو این است که ظرفیت ۱۵ میلیون روس‌تبار در اوکراین مسیر بازگشت اوکراین به سرزمین مادری را سرعت می‌بخشد. این رفتار راهبردی روسیه برگ جدیدی به تقویم افول ایالات متحده اضافه کرد. 

در ۴ دهه گذشته بخش عملیات و تحلیل اطلاعات سازمان سیا به دلیل ناتوانی پیش‌بینی پیروزی انقلاب اسلامی، فروپاشی شوروی و حمله عراق به کویت با انتقادهای زیادی روبه‌رو بوده است. این ناتوانی‌ها به ۲ دلیل بوده است. نخست، عملیات‌های غیرمنطقی سازمان سیا و دوم ضعف دستگاه اطلاعاتی و امنیتی آمریکا که ناشی از ساختار معیوب، مدیران افراطی و کارشناسان بی‌انگیزه است. آمریکایی‌ها به دلیل زوال سیستم امنیتی و اطلاعاتی قدرت ابتکار و طراحی را از دست داده‌اند. بیش از ۲ دهه پیش اندرو هورل در کتاب «ناامنی جهانی» به احتمال شکل‌گیری جنگ در حوزه بالکان اشاره می‌کند که برای آمریکا و غرب کمتر حاشیه‌ای محسوب می‌شود و تاکید می‌کند جنگ در این حالت موضوعی برای دخالت بین‌المللی محسوب می‌شود و کشورهای غربی نقش عملیاتی دیر و اندکی خواهند داشت، یعنی عملا آمریکا دیگر نه یک ابرقدرت، بلکه حتی از کسب عنوان «ابرقدرتی» عاجز است و در این سوی بازی روسیه با اجرای سیاست فعالانه سفارت دونتسک در مسکو را به‌رغم مغایرت با عرف بین‌الملل افتتاح کرد تا تصمیم راسخ روسیه برای ایجاد ۲ جمهوری و حصول اطمینان از ایجاد خطی حائل میان شرق اوکراین و نقاط مرکزی و غربی این کشور با روسیه عملیاتی شود. آمریکایی‌ها که از به کار بردن جنگ نیابتی با روسیه در اوکراین واهمه دارند بخوبی می‌دانند شکست اوکراین به معنای پایان رسمی دوران آمریکا و آغاز دوران نظم جدید جهانی است. 

* کارشناس مسائل بین‌الملل