ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه در افتتاحیه نمایشگاه نظامی ۲۰۲۳ (مجمع بین‌المللی نظامی- فنی ارتش ) تاکید کرد: درهای روسیه برای تعمیق همکاری‌های نظامی- فنی با دیگر کشورها و هر کسی که از مسیر مستقل توسعه آنها دفاع می‌کند، باز است. روسیه برای تعمیق همکاری‌های برابر، فناوری و همکاری‌های نظامی- فنی با سایر کشورها، با همه کسانی که از منافع ملی و مسیر مستقل توسعه آنها دفاع می‌کنند، همکاری می‌کند. 

گروه بین‌الملل: نشریه انگلیسی دیلی‌تلگراف در مطلبی سیاست‌های امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه در ارتباط با آفریقا را شکست‌خورده خواند و هشدار داد به همین دلیل فرانسه با خطر محو شدن از صحنه آفریقا روبه‌رو است. نشریه دیلی‌تلگراف انگلیس در مطلبی درباره تبعات تحولات سال‌های اخیر در آفریقا شامل کودتا در چند کشور غرب این قاره نظیر مالی و نیجر برای جایگاه و سیاست‌های فرانسه در قبال آفریقا می‌نویسد: «سیاستمداران رده بالای فرانسوی بعد از وقوع کودتا در نیجر هشدار می‌دهند فرانسه هم اکنون به دلیل سیاست‌های شکست‌خورده امانوئل مکرون در قبال آفریقا، با ریسک محو شدن از صحنه آفریقا مواجه است. نیجر مستعمره سابق فرانسه، یکی از متحدان کلیدی پاریس در نزاعش با تروریسم افراط‌گرایان در منطقه محسوب می‌شد و کودتای اخیر این کشور جدیدترین ضربه را به استراتژی فرانسه در منطقه ساحل در قاره آفریقا وارد کرده است. بالغ بر ۱۵۰۰ سرباز فرانسوی در این کشور استقرار دارند. 

نیجر به لحاظ اقتصادی نیز برای فرانسه دارای اهمیت استراتژیک است و شرکت هسته‌ای دولتی فرانسوی «اورانو» ۱۵ درصد اورانیوم خود را از معادن نیجر برای مجموعه گسترده رآکتورهای هسته‌ای فرانسه استخراج می‌کند. 

از سوی دیگر، در روزهای اخیر سه سناتور راستگرای فرانسوی با حمایت ۹۶ نماینده پارلمان که به احزاب مختلف تعلق داشتند، سیاست‌های رئیس‌جمهور این کشور را آماج انتقاد قرار دادند و پرسیدند آیا او فرانسه را محکوم به «محو شدن» از قاره آفریقا کرده است؟

آنها در مطلبی که در نشریه فرانسوی لوفیگارو منتشر کردند، گفتند: «تا دیروز این کشورهای مالی، جمهوری آفریقای مرکزی و بورکینافاسو بودند که دست رد به فرانسه و نیروها و شرکت‌هایش زدند و امروز نوبت نیجر است». 

سناتورهای فرانسوی همچنین هشدار دادند نیروهای شرکت واگنر وارد عمل شده‌اند تا «به همه دیکتاتورها یا رهبرانی که در قدرت باقی می‌مانند از طریق متحد کردن مردم آنها علیه قدرت سابقا استعمارگر کمک کنند». به گفته آنها، احساسات ضد فرانسوی حتی «به کشورهایی که به نزدیک بودن به ما مشهورند، همچون ساحل‌عاج یا سنگال سرایت کرده است». 

علاوه بر آن، فرانسه در دوره دولت مکرون شاهد به هم خوردن روابطش به صورت همزمان با الجزایر و مراکش نیز بود و روابط آن با تونس نیز سرد است. 

سناتورها در نامه خود از مکرون پرسیدند: «آیا زمان آن نرسیده که دیدگاه‌مان درباره آفریقا و روابط این قاره با فرانسه را با یک شروع مجدد همراه کنیم؟ احتمالا آفریقا که زمانی قاره‌ دوست با ما به شمار می‌رفت، حالا دیگر ظاهرا فرانسه را نمی‌فهمد و هرچه بیشتر نقش و حضور آن را به چالش می‌کشد». 

این نامه انتقادآمیز در حالی مطرح شد که شورای نظامی حاکم در نیجر با این ادعا که فرانسه «تروریست‌ها را آزاد کرده» و حریم هوایی بسته‌شده این کشور را نقض کرده ، جنگ لفظی خود را علیه فرانسه تشدید کرده است. هزاران تظاهرات‌کننده حامی کودتای اخیر نیجر با تجمع در نزدیکی یک پایگاه نظامی فرانسه شعار دادند: «مرگ بر فرانسه! مرگ بر اکواس!». بلوک جامعه اقتصادی کشورهای غرب آفریقا (اکواس) چندی پیش تهدید به مداخله نظامی در نیجر در پاسخ به کودتای اخیر در این کشور کرد. بسیاری از این تظاهرات‌کنندگان پرچم‌های روسیه و نیجر را به اهتزاز درآورده و از ژنرال عبدالرحمن چیانی، حاکم نظامی جدید نیجر حمایت کردند. ارزیابی ضعیف چند سناتور فرانسوی از سیاست مکرون در آفریقا در حالی مطرح شد که اخیرا مشاجره علنی کم‌سابقه‌ای نیز بین رئیس‌جمهور فرانسه و سرویس اطلاعاتی کشورش (DGSE) بر سر اینکه مقصر شکست در پیش‌بینی وقوع کودتای اخیر نیجر بعد از کودتاهای مالی و بورکینافاسو در 2 سال گذشته کیست، بالا گرفت. 

مکرون پس از کودتای نیجر، برنار امی، رئیس سرویس اطلاعات فرانسه را توبیخ کرد و به او گفت باید برکنار شدن محمد بازوم از ریاست‌جمهوری نیجر را پیش‌بینی می‌کرد. منابع مختلف ادعا کردند مکرون به امی گفت: می‌توانیم مشاهده کنیم کارکرد این نهاد اطلاعاتی رضایت‌بخش نیست. وقتی شما چیزی را که اتفاق می‌افتد پیش‌بینی نمی‌کنید، مشکلی وجود دارد. از سوی دیگر منابع دیپلماتیک نسبت به ایجاد اثر دومینویی بالقوه باقی ماندن همیشگی حاکمیت نظامی نیجر در قدرت در سایر کشورهای آفریقایی هشدار داده‌اند. برنار امی به مکرون اصرار کرد قبلا درباره احتمال وقوع کودتای سال جاری میلادی هشدار صادر کرده است اما دولت او این هشدار را نادیده گرفت. 

رسانه‌های فرانسوی با استناد به اطلاعات درزکرده گزارش دادند نهاد اطلاعاتی فرانسه واقعا به مکرون درباره قریب‌الوقوع بودن یک کودتا از قبل اطلاع داده بود اما او اعزام نیروهای ویژه برای محافظت از بازوم را رد کرد. استدلال مکرون برای این مخالفتش این بود که چنین کاری «به عنوان استعمارگری تعبیر می‌شود» و «ما نمی‌توانیم در سیاست فرانس‌آفریک (اشاره به روابط نزدیک و پنهان این کشور با دیکتاتوری‌های مختلف در قاره آفریقا در دوره جنگ سرد) باقی بمانیم». 

کارشناسان معتقدند مکرون به دنبال این بود که هم پایان سیاست فرانس‌آفریک را اعلام کند و هم سربازان فرانسوی را در آفریقا نگه دارد تا به وزنه نظامی فرانسه در منطقه ادامه دهد و حالا بابت این تناقض تاوان پس می‌دهد. 

آنتوان گلازر، کارشناس حوزه آفریقا و از نویسندگان کتاب «تله آفریقایی مکرون» به دیلی‌تلگراف گفت: «برای مکرون خیلی آسان است که سرویس اطلاعاتی کشورش را به خاطر تحولات آفریقا سرزنش کند اما در واقع، این کلیت استراتژی مکرون برای آفریقاست که شکست ‌خورده است. مکرون به نسل جوان آفریقایی‌ها گفت سیاست بدنام فرانس‌آفریک به پایان رسید و من دوران جدیدی را شروع می‌کنم اما هر زمان که پای سیاست زور به میان آمد، فرانسه تلاش کرد به حضور خود در کشورهای مختلف ادامه دهد و حرف‌های او نقض شود». 

برتراند بادی، استاد دانشگاه «سیانس - پو» در شهر پاریس بیان کرد همچنان که اکنون راه‌حل دیپلماتیک برای نیجر بعید به نظر می‌رسد، اگر هم راه‌حل دیپلماتیکی برای این بحران یافت شود، در آن صورت دیپلماسی فرانسه دچار تحقیری عمیق خواهد شد. او به خبرگزاری فرانسه گفت: «در صورتی که چنین نتیجه‌ای رقم بخورد، در سراسر منطقه، فرانسه به عنوان کشوری تلقی خواهد شد که گرفتار ناتوانی ساختاری برای خارج شدن از نگرش پسااستعماری است». او ادامه داد: «ارتش ما به شکل بی‌وقفه گروه‌های تروریستی را در منطقه ساحل به عقب رانده و جان هزاران نفر را در منطقه نجات داده و از فرانسوی‌ها در برابر تهدیدات تروریستی علیه خاک کشور ما محافظت کرده است. آیا می‌توانیم از این وضعیت امنیتی تا حدی مرتبط با ما دست بکشیم؟» در حالی که فرانسه پیش از این سربازانش را از کشورهای مالی و بورکینافاسو خارج کرده اما یک منبع در وزارت دفاع فرانسه به روزنامه لوفیگارو گفت فرانسه هنوز دلیلی برای اینکه اکنون نیجر را ترک کند، نمی‌بیند و تصمیماتش را مطابق با منافعش می‌گیرد. 

***

گروه سیاست خارجی: وزیر امور خارجه با بیان اینکه دستگاه دیپلماسی دولت سیزدهم از ابتدا 2 مسیر بی‌اثر کردن تحریم‌ها و لغو تحریم‌های یکجانبه آمریکا را دنبال کرد، گفت: ما هیچ‌گاه از مسیر مذاکره فاصله نگرفتیم.حسین امیرعبداللهیان دیروز درباره تبادل زندانیان و آزادسازی اموال بلوکه ایران بیان کرد: ما هیچ‌گاه از مسیر دیپلماسی و مذاکره فاصله نگرفتیم و از ابتدای روی کار آمدن دولت تصمیم رئیس‌جمهور بر این بود که برای لغو تحریم‌های یکجانبه آمریکا از مسیر دیپلماسی اقدام کنیم. وزیر امور خارجه تصریح کرد: این بخش از تلاش برای بی‌اثر کردن تحریم‌ها به توافق برجام بازمی‌گردد. بخش‌هایی از توافق حتما نقاط قوتی داشته و در عین حال همکاران ما که مذاکره کردند، به هر حال توافقی میان یک طرف با چند طرف بوده است. امیرعبداللهیان ادامه داد: یکی از بحث‌هایی که در برجام وجود دارد این است که بر مبنای متن چندده صفحه‌ای برجام حتی اگر برجام به صورت کامل خوب کار کند، نمی‌تواند دلار را تاچ کند. حتما ما در هر نقطه‌ای از پیشرفت بازگشت طرف‌ها به برجام قرار بگیریم، باید بدانیم یک بخش از تاچ نشدن دلار با استفاده از ارزهای ملی و مکانیسم‌های چندجانبه حل و فصل می‌شود و بخش دیگر را باید در مسیر تلاش برای بی‌اثر کردن تحریم‌ها دنبال کنیم. وی ادامه داد: در مسیر دیپلماسی، ما ماه‌هاست مذاکرات و تبادل پیام غیرمستقیم با آمریکا را داریم و هیچ‌گاه به موضوع توافق موقت یا توافق کم در برابر توافق کم قائل نبوده‌ایم. وی افزود: تبادل زندانیان کاملا موضوع انسانی است و این موضوع هیچ ارتباطی با مساله آزادسازی اموال ما در بانک‌های خارجی ندارد. بنابراین در توافق امضاشده میان ایران و آمریکا از طریق طرف ثالث، ما یک صورت‌جلسه درباره تبادل زندانیان داریم و یک صورت‌جلسه جداگانه درباره آزادسازی اموال بلوکه‌شده در خارج از کشور.

* می‌گفتند بدون FATF نمی‌توانیم واکسن بخریم

وزیر امور خارجه گفت: وقتی در دولت کار را شروع کردیم، نخستین بحران ما فقدان واکسن کرونا بود و به ما گفتند چون FATF حل نشده، امکان جابه‌جایی حتی یک یورو هم نداریم اما همکاران من تلاش کردند و با 1.2 میلیارد یورو عملیات بانکی این موضوع را بدون هیچ مشکلی انجام دادند.

وی گفت: گام دوم اموال مالی بلوکه‌شده ما نزد انگلیس بود که با احتساب تاخیر پرداخت آنها، ۳۹۰ میلیون پوند از دولت انگلیس دریافت کردیم و این پول کاملا از مسیر رسمی بانکی در شرایط تحریمی سخت به دست ما رسید و توافق کردیم در هر مسیری که نیاز داریم استفاده کنیم و کالاهای غیرتحریمی را وارد کنیم. امیرعبداللهیان تصریح کرد: اما در مساله اخیر شاهد هستیم پنجشنبه گذشته اموال و دارایی‌های ما نزد بانک کره‌‌جنوبی به یک بانک اروپایی منتقل شد و این موضوع چون یک شوک به سیستم بانکی کره وارد می‌کرد، قرار شد در چند مرحله این اتفاق بیفتد. وی افزود: در اروپا این مبلغ تبدیل به یورو می‌شود. روندی چند روزه یا حداکثر چند هفته‌ای را پیش‌بینی کردیم و پس از تبدیل به یورو به بانکی در یکی از کشورهای منطقه منتقل می‌شود. قرار است از این اموال برای خرید کالاهای غیر تحریمی استفاده کنیم که این نیز یک رفتار خصمانه است. وزیر امور خارجه بیان کرد: درباره انتقال پول‌های ما که در کره‌‌جنوبی به دستور آمریکا بلوکه شده، زمانی می‌توانیم اطلاع‌رسانی کنیم که مطمئن باشیم فرآیند انتقال آن انجام می‌شود.

* ماجرای پیغام آمریکا به ایران در جریان سفر اخیر وزیر امور خارجه به پاکستان

وی ادامه داد: در جریان سفر اخیرم به پاکستان از طرف ثالثی پیامی دریافت کردم که آمریکا پیغام فرستاده درباره توافق با ایران جدی هستیم ولی تاخیر به وجود آمده فنی است و ملاحظات سیاسی ندارد. وی افزود: بحث انتقال اموال و دارایی‌های بلوکه ایران کار بزرگی است که در دولت سیزدهم انجام می‌شود و از طرف‌های ثالثی که در این زمینه تلاش کردند هم تشکر می‌کنیم. وزیر امور خارجه بیان کرد: ما امروز این مطالبه بحق را داریم که چرا باید اموال ایران به خاطر نظر برخی زورگویان به صورت یکطرفه در کشورهای دیگر بلوکه شود.

* علت تأخیر در اعزام سفرای ایران و عربستان

وزیر امور خارجه کشورمان همچنین درباره تاخیر در اعزام سفرای ایران و عربستان تصریح کرد: جهان عرب بعد از عید قربان و فطر تعطیلاتی طولانی دارند، همچنین به دلیل گرمای شدید تابستان در منطقه هم تعطیلات تابستانی برخی از این کشورها با تعطیلات عید قربان پیوند خورد و این دلیل تاخیر در اعزام سفرای ۲ طرف بوده‌ است. وی ادامه‌ داد: طی روزهای آینده سفرای ایران و عربستان مستقر می‌شوند. سفیر ما در سفری که در روزهای آینده به ریاض خواهم داشت، وارد ریاض خواهد شد و ماموریت خود را رسما همزمان با ورود به پایتخت عربستان شروع خواهد کرد. امیرعبداللهیان گفت: سفیر عربستان هم بزودی به ایران آمده و در تهران مستقر می‌شود. کادرهای دیپلماتیک در ۲ کشور مستقر هستند و همه خدمات کنسولی و اقدامات سیاسی لازم بین ۲ کشور انجام می‌شود.

* هیچ طرفی دلسوزتر از ایران در کمک به امنیت منطقه نیست

وزیر امور خارجه همچنین درباره حضور نیروهای خارجی در منطقه گفت: شاخص‌ها تغییر کرده و حضور نیروهای نظامی در منطقه خلیج‌فارس تهدیدات امنیتی را بیشتر می‌کند. وی گفت: این هیاهوها کمکی به امنیت خلیج‌فارس نمی‌کند و من در سفرم به کشورهای خلیج‌فارس متوجه شدم همه کشورها خواهانند که نقش اصلی را در تامین امنیت داشته باشند. پیام ما به کشورهای منطقه جز صلح و دوستی نیست.

پوتین بزودی به ترکیه می‌رود

بعد انتشار اخباری مبنی بر رایزنی مقام‌های آنکارا و مسکو درباره سفر ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور فدراسیون روسیه به ترکیه، اکنون از انجام شدن این سفر در آینده نزدیک خبر می‌رسد. روزنامه «ملیت» دیروز به نقل از منبع مطلع در دولت ترکیه نوشت آنکارا روی سفر رئیس‌جمهور روسیه به این کشور در روزهای پیش رو حساب باز کرده است. پیش از این، سخنگوی کرملین ضمن اشاره به تماس تلفنی رؤسای جمهور روسیه و ترکیه، گفته بود پوتین و اردوغان برای برگزاری دیداری مشترک به میزبانی آنکارا توافق کرده‌اند. در این گزارش آمده است: «آنکارا فعالیت دیپلماتیک خود [با روسیه] را افزایش داده و امیدوار است رئیس‌جمهور پوتین در روزهای آینده به ترکیه سفر کند». ملیت ضمن اشاره به اینکه احتمالا پوتین در روزهای پیش رو به ترکیه سفر می‌کند، نوشت این نخستین سفر رئیس‌جمهور روسیه به یکی از کشورهای عضو ناتو از زمان آغاز عملیات نظامی ویژه در اوکراین خواهد بود. پیش از این نیز شبکه ریانووستی به نقل از یک منبع مطلع در دولت ترکیه خبر داده بود نمایندگان آنکارا و مسکو در حال رایزنی درباره تاریخ و مکان برگزاری دیدار پوتین و اردوغان هستند. 

***

اکثر آلمان‌ها شولتس را رهبری «ضعیف» می‌دانند

نتایج نظرسنجی جدید نشان می‌دهد تنها ۲۱ درصد شرکت‌کنندگان در افکارسنجی یک پژوهشکده آلمانی، باور دارند صدراعظم این کشور بخوبی اهداف سیاسی خود را محقق می‌کند. نتایج نظرسنجی‌ای که پژوهشکده آلمانی «Wahlen» به سفارش شبکه ماهواره‌ای «زد د اف» انجام داد، نشان می‌دهد بیشتر آلمانی‌ها باور دارند اولاف شولتس، صدراعظم این کشور رهبر ضعیفی است که نمی‌تواند مسائل سیاسی کشورش را آنگونه که باید مدیریت کند. طبق نتایج این نظرسنجی، تنها ۲۱ درصد شرکت‌کنندگان باور دارند شولتس بخوبی اهداف سیاسی را محقق می‌کند و در مقابل ۷۳ درصد معتقد هستند او رهبری ضعیف است و انتقادهایی نیز از شیوه عملکرد او دارند. همچنین ۷۲ درصد شرکت‌کنندگان اعلام کردند شولتس برخلاف سایر چهره‌های سیاسی در مصاحبه‌ها از دادن پاسخ‌های روشن و دقیق به بسیاری از سوال‌ها خودداری می‌کند، در مقابل ۱۹ درصد شرکت‌کنندگان اظهار کردند این اتهام‌ها نادرست است. این نظرسنجی نهم و دهم آگوست جاری با مشارکت ۱۰۶۱ تن که به صورت تصادفی انتخاب شده بودند، انجام شد. 

***

امارات: به هیچ طرفی در سودان تسلیحات نمی‌دهیم

مشاور دیپلماتیک رئیس امارات در واکنش به اخباری درباره ارسال تسلیحات به سودان تاکید کرد آتش‌بس در این کشور اولویت امارات است. انور قرقاش در توئیتی با بیان اینکه کشورش طرفی در درگیری‌های سودان نیست، افزود: تنها از خود امارات بشنوید، نه کسانی که از زبان امارات حرف می‌زنند. موضع دولت روشن است، امارات طرفی را در سودان به تسلیحات نظامی مجهز نمی‌کند. وی گفت: اولویت سیاسی و انسانی امارات توقف فوری درگیری و تعیین یک راه‌حل سیاسی است که به تشکیل دولت انتقالی و برگزاری انتخابات منتهی شود. این اظهارات پس از آن انجام شد که روزنامه وال‌استریت‌ژورنال آمریکا ۱۰ آگوست مدعی شده بود امارات محموله‌های تسلیحاتی برای نیروهای واکنش سریع به فرماندهی ژنرال محمد حمدان دقلو «حمیدتی» تحت پوشش کمک‌های بشردوستانه ارسال کرد. عفرا الهاملی، مدیر روابط استراتژیک وزارت خارجه امارات هم با صدور بیانیه‌ای این ادعا را رد و اعلام کرد: امارات تاکنون به هیچ یک از طرف‌های درگیر در سودان تجهیزات نفرستاده، از هیچ یک از طرفین جانبداری نمی‌کند، دنبال پایان دادن به این بحران و خواهان احترام به حاکمیت سودان است. 

***

ترامپ به نامزدی حزب جمهوری‌خواه نزدیک می‌شود

در حالی که بر اساس نظرسنجی‌های انجام شده دونالد ترامپ با اختلاف چشمگیر از دیگر رقبای جمهوری‌خواه خود برای نامزدی انتخابات ریاست جمهوری 2024 پیشی دارد؛ رقبای دیگر وی از جمله ران دیسانتیس فرماندار فلوریدا (نزدیک‌ترین رقیبش) در تلاش برای کاهش این فاصله زیاد هستند. بر اساس این گزارش، با پیشتازی 34 درصدی ترامپ نسبت به دیسانتیس در نظرسنجی 3 آگوست رویترز - ایپسوس و عقب ماندن دیگر رقبای جمهوری‌خواه، وی به تاج‌گذاری جمهوری‌خواهان نزدیک شده است. به رغم وجود مشکلات قانونی برای ترامپ و طرح چند مورد اتهام کیفری علیه او که 3 مرتبه در سال جاری رخ داده و ممکن است هفته آینده در جورجیا برای بار چهارم اتفاق بیفتد، وی همچنان صاحب عنوان یکی از بزرگ‌ترین پیشتازان نظرسنجی‌های انتخابات در تاریخ انتخاباتی آمریکاست. هیچ نامزدی در تاریخ مدرن آمریکا چنین پیشتازی‌ای در رقابت‌های اولیه نداشته است. در همین حال ران دیسانتیس که در نظرسنجی‌های انتخاباتی در مقایسه با ترامپ، غرق شده است، در تلاش برای بازنگری کمپین انتخاباتی خود است. این در حالی است که ترامپ اخیرا درباره دیسانتیس گفت: دیسانتیس عملکرد بسیار بسیار ضعیفی در نظرسنجی‌ها داشته است. او واقعا باید از کارزار انتخاباتی کناره‌گیری کند. سارا لانگ ول، نظریه‌پرداز جمهوری‌خواه که مخالف نامزدی ترامپ است، تمام طول سال بر گروه هدفی متشکل از رای‌دهندگان جمهوری‌خواه تمرکز کرده است. وی در 2 هفته گذشته به این نتیجه رسید که حتی یک نفر هم نظر مثبتی نسبت به دیسانتیس ندارد. این نظریه‌پرداز افزود: رای‌دهندگان جمهوری‌خواه در پاسخ به پرسشی درباره فرماندار فلوریدا از او با القابی همچون «موذی و آب زیرکاه» و «مافیای پشت‌پرده» که در دستکاری سیاست‌های ملی آمریکا دست دارد، نام بردند. برخی دیگر نیز او را یک سیاستمدار منظم و متعهد می‌دانند. این در حالی است که برایان گریفین، سخنگوی دیسانتیس در گفت‌وگو با رویترز اظهار کرد رقابت جمهوری‌خواهان بین ترامپ و دیسانتیس است.