استقلال پیش‌دستی کرد؛ شکایت به فیفا، قبل از موسیمانه!

قصه این روزهای استقلال و موسیمانه چیزی شبیه یک شطرنج حقوقی است؛ هر طرف می‌خواهد قبل از حریف، مهره‌ای را در جای درست بگذارد. هنوز جوهر فسخ قرارداد سرمربی آفریقایی خشک نشده که مدیران استقلال زودتر از وی، چمدان مستندات را بستند و مستقیم راهی کمیته انضباطی فیفا شدند. این‌ بار دیگر قرار نیست مثل گذشته استقلال قربانی یک شکایت حقوقی شود و بعد از ماه‌ها دوندگی، مجبور به پرداخت غرامتی سنگین باشد. چند روز بود شایعاتی از اطراف کمپ آبی‌ها به گوش می‌رسید؛ زمزمه‌هایی درباره شکایت قریب‌الوقوع پیتسو موسیمانه برای دریافت تمام مبلغ قراردادش؛ موضوعی که استقلال را در خطر یک محکومیت دیگر قرار می‌داد اما گویا این بار، مدیران استقلال تصمیم گرفته‌اند قبل از اینکه حریف نخستین ضربه را بزند، خودشان دست به کار شوند. شنیده‌ها حاکی از آن است که طی 3-2 روز گذشته، اتاق جلسات باشگاه استقلال شبیه یک دادگاه شده؛ پرونده‌ها باز شده، اسناد روی میز ریخته شده و وکلای باشگاه در حال بررسی تمام مدارک لازم برای دفاع در این پرونده هستند. استقلالی‌ها ادعا می‌کنند طی این مدت، تمام پرداختی‌های‌شان را با در نظر گرفتن تحریم‌ها انجام داده‌اند و هیچ کوتاهی‌ای در واریز مطالبات موسیمانه نشده است. باشگاه در این مدت، اسناد پرداختی‌ها، مکاتبات مربوط به محدودیت‌های بانکی، نامه‌های رسمی ارسال‌شده به موسیمانه و حتی مدرک واریز مبلغ قرارداد بلافاصله بعد از فسخ یک‌طرفه قرارداد را جمع‌آوری کرده و قصد دارد با اتکا به این مستندات، خود را از محکومیت احتمالی نجات دهد. استقلالی‌ها باور دارند از نظر حقوقی، راه فراری دارند و در این بازی می‌توانند برگ برنده را در اختیار بگیرند. حالا همه چیز به کمیته انضباطی فیفا و واکنش موسیمانه بستگی دارد. آیا این شکایت پیشگیرانه استقلال را از یک پرونده مالی دیگر نجات می‌دهد؟ یا سرمربی آفریقایی با یک حرکت حساب‌شده، بازی را به نفع خودش برمی‌گرداند؟ سرنوشت این پرونده، مثل یک دوئل حقوقی جذاب می‌تواند تأثیر زیادی بر وضعیت مالی و اعتباری باشگاه استقلال داشته باشد. حال باید دید این حرکت تهاجمی باشگاه جواب می‌دهد یا در نهایت، یک پرونده حقوقی دیگر به لیست دردسرهای استقلال اضافه خواهد شد.

مهرداد احمدی: بعد از انقلاب اسلامی، علم و دانشگاه در ایران به نوعی جایگاه جدیدی یافتند؛ نه تنها به مثابه عرصه‌ای برای تولید دانش، بلکه به عنوان فضای خلق هویت‌های تازه و آزاد. در این تحولات، می‌توان گفت انقلاب اسلامی در ایران به نوعی مبادرت به تولید انبوه سوژه‌هایی کرد که در دل نظام دانشگاهی و علمی نوین جا گرفتند. دانشگاه‌ها به محلی بدل شدند که نه تنها در آنها علم تولید می‌شد، بلکه زیست آگاهی‌های جدید نیز در آنها جریان می‌یافت. این تحولات، به خودی خود نمادی از یک حرکت دیالکتیکی بود؛ حرکتی که در آن، شکاف‌های گذشته در قالب بحران‌های سیاسی و اجتماعی بازتولید می‌شد اما همین بحران‌ها در عمق خود نشانه‌ای از تکامل و پیشرفت بود.

* تولد سوژه‌های دانشگاهی

قبل از انقلاب اسلامی، دانشگاه‌ها در ایران بیشتر در اختیار نخبگان بویژه طبقه‌ای خاص از روشنفکران و متفکران غرب‌گرا بودند. دانشگاه‌های آن دوران، به معنای واقعی کلمه، مراکز فرهنگی و علمی وارداتی بودند که نمی‌توانستند از نظر هویتی، با سرنوشت واقعی مردم ایران همراستا باشند اما پس از انقلاب، دانشگاه‌ها بتدریج به محلی برای تولید سوژه‌های جدید بدل شدند؛ سوژه‌هایی که در جست‌وجوی معنا، هویت و جایگاه خود در دنیای پس از انقلاب بودند. این تغییر در ذات و کارکرد دانشگاه، به نوعی فرآیند «ظهور آگاهی» بود؛ آگاهی‌ای که پیش از انقلاب در بسیاری از افراد و نهادها وجود نداشت. انقلاب اسلامی به دانشگاه‌ها یک اهرم نوین داد: قدرت خودآگاهی و مسؤولیت در برابر جامعه. در این فضا بود که دانشجویان، اساتید و پژوهشگران بتدریج تبدیل به سوژه‌هایی شدند که خود را در این حرکت دیالکتیکی بازمی‌یافتند. آنها نه تنها به دنبال یادگیری و تولید علم بودند، بلکه در این فرآیند به درک تازه‌ای از هویت جمعی و فردی خود دست یافتند. این گسترش علم و دانشگاه در جامعه، در واقع فرآیند بازسازی هویتی بود که با نگاه به گذشته اما با تأکید بر نیازهای زمانه، در حال شکل‌گیری بود. به عبارت دیگر، دانشگاه‌ها به محلی برای پرورش اندیشه‌های جدید بدل شدند که از دل آنها سوژه‌هایی برمی‌خاستند که می‌توانستند از زوایای مختلف به چالش‌های اجتماعی، فرهنگی و سیاسی پاسخ دهند.

* بحران‌ها به مثابه نشانه‌هایی از تکامل

اما این فرآیند رشد و تحول در دانشگاه‌ها بدون چالش و بحران نبود. همان زمانی که دانشگاه‌ها در حال گسترش و تولید سوژه‌های جدید بودند، جامعه ایران با بحران‌های سیاسی و اجتماعی مختلفی روبه‌رو شد. این بحران‌ها که در ابتدا به نظر می‌رسید به ‌عنوان تهدیدی برای نظم اجتماعی و سیاسی کشور مطرح باشند، در واقع نشانه‌هایی از حرکت به سوی تکامل بودند، چرا که این بحران‌ها، همان‌طور که در تاریخ بشر دیده‌ایم، می‌توانند نقاط عطفی در فرآیند رشد و بلوغ یک جامعه باشند. در نگاه دیالکتیکی، بحران‌های اجتماعی و سیاسی نه تهدید، بلکه فرصتی برای رشد و تحول به حساب می‌آیند. در این معنا، بحران‌ها به منزله نوعی تنش و تضاد میان نیروهای قدیم و جدید هستند که در نتیجه‌ آن، یک ترکیب جدید شکل می‌گیرد. انقلاب اسلامی به طور مستقیم این تضادها را در جامعه به نمایش گذاشت و با ایجاد فضایی که در آن آزادی‌های فردی و جمعی مطرح بود، نشان داد این بحران‌ها در واقع بخشی از فرآیند شکوفایی جامعه ایرانی‌اند. این بحران‌ها نه تنها به چالش‌های سیاسی دامن می‌زدند، بلکه به ‌طور غیرمستقیم نقش مهمی در شکل‌دهی به هویت سوژه‌های دانشگاهی ایفا می‌کردند. جوانان و دانشجویان ایرانی که به نوعی در این بحران‌ها گرفتار شده بودند، در جست‌وجوی راه‌حل و معنا بودند. این جست‌وجو، به آنها این فرصت را می‌داد که درک بهتری از خود و از جهانی که در آن زندگی می‌کنند، پیدا کنند.

به همین ترتیب، در مسیر انقلاب اسلامی، علم و دانشگاه تبدیل به عرصه‌ای شدند که آزادی را به معنای حقیقی آن، یعنی آزادی از قید و بندهای کهنه و غیرضروری، تجربه می‌کردند. این آزادی نه تنها به معنای رهایی از استبداد سیاسی بود، بلکه به معنای رهایی از ساختارهای فکری و علمی که تحت تأثیر استعمار و سلطه خارجی بودند نیز محسوب می‌شد. دانشگاه‌ها در این دوران نه تنها به تولید علم می‌پرداختند، بلکه به نوعی به تربیت سوژه‌هایی در حوزه‌های مختلف فرهنگی و اجتماعی پرداختند که آزادانه می‌اندیشند و در برابر معضلات اجتماعی و سیاسی موضع می‌گیرند. در این میان، بحران‌های سیاسی بویژه در سال‌های بعد از انقلاب، خود به نوعی بخشی از فرآیند آزادسازی بودند. آزادی‌ای که انقلاب اسلامی در ایران آغاز کرده بود، هیچ‌گاه از مسیر ساده‌ای نگذشت، بلکه همواره با چالش‌های سیاسی و اجتماعی همراه بود اما این چالش‌ها خود به نوعی گواهی بر صحت و ضرورت حرکت انفلاب اسلامی به سمت آزادی و خودآگاهی بودند. جامعه‌ای که در آن تضادها و بحران‌ها به چشم می‌خورند، جامعه‌ای است که در حال مبارزه برای دستیابی به آزادی است و این مبارزه، گاه از دل همین بحران‌ها بیرون می‌آید.

* انقلاب اسلامی و شکاف‌های اجتماعی؛ بحران به عنوان نشانه‌ای از تکامل

گسترش علم و دانشگاه در جمهوری اسلامی ایران که پیش‌تر به آن اشاره شد، به عنوان یکی از ثمرات انقلاب اسلامی، به خودی خود تأثیرات عمیقی در تغییر شکل جامعه ایرانی داشت اما در این مسیر، یکی از مسائلی که به طور مداوم در دل تحولات پس از انقلاب خود را نمایان کرد، بحران‌های سیاسی و اجتماعی بود. این بحران‌ها که در نگاه اول شاید به نظر برسد در تضاد با فرآیند آزادسازی و تکامل جامعه‌اند، در واقع خود بخشی از این تکامل دیالکتیکی محسوب می‌شوند.

هرچند به طور آشکار می‌توان به این بحران‌ها به عنوان چالش‌های پیش روی انقلاب و حرکت جامعه نگریست اما در سطحی عمیق‌تر، این بحران‌ها خود زمینه‌ساز بروز آگاهی‌های جدید و شکل‌گیری هویت‌های اجتماعی و سیاسی تازه‌ای هستند که می‌توانند در نهایت به تحولی اساسی در ساختارهای اجتماعی منتهی شوند. این بحران‌ها نه تنها در سطح سیاسی، بلکه در عرصه‌های فرهنگی، اجتماعی و حتی علمی نیز به ظهور رسیدند و در این میان دانشگاه‌ها، به ویژه از دهه ۱۹۸۰ به بعد، نقش مهمی در ایجاد بسترهای لازم برای درک این بحران‌ها ایفا کردند. در این فضای پرتنش، دانشگاه‌ها به محلی تبدیل شدند که در آنجا افراد و گروه‌های مختلف در مواجهه با بحران‌ها و چالش‌های مختلف اجتماعی و سیاسی، به تحلیل و بازبینی هویت‌ خود و جامعه‌شان پرداختند و از دل این فرآیند، سوژه‌هایی جدید به وجود آمدند. این سوژه‌ها که همواره در تقابل با وضعیت موجود به دنبال تعریف دوباره‌ خود و جامعه بودند، در همین بحران‌ها به نوعی به درک تازه‌ای از آزادی و نقش خود در نظام اجتماعی رسیدند. از این منظر، بحران‌های موجود در جامعه ایران نه تنها به معنای تهدید و آشوب نبودند، بلکه نشانگر تلاشی مستمر برای یافتن تعادل و تجدید ساختار در فضای اجتماعی و سیاسی بودند. در همین فضا بود که دانشگاه‌ها به عنوان یکی از محورهای اصلی تولید فکر و آگاهی در جامعه، نه تنها علم را گسترش می‌دادند، بلکه به کانون‌هایی تبدیل شدند که در آن افراد به جست‌وجو و نقد وضعیت خود می‌پرداختند و به گونه‌ای خود را از قید و بندهای سنتی و استبدادی رها می‌کردند.

* نقش دانشگاه‌ها در آزادسازی فکری و اجتماعی

در ایران پس از انقلاب اسلامی، دانشگاه‌ها نقشی محوری در آزادسازی فکری و اجتماعی ایفا کردند. این امر، برخلاف آنچه که ممکن است از یک نگاه سطحی به نظر برسد، به معنای ایجاد فضایی برای آزاداندیشی و تقابل با سیستم‌های فکری قدیمی و استبدادی بود که پیش از انقلاب حاکمیت داشتند. دانشگاه‌ها در جمهوری اسلامی به کانون‌هایی برای نقد و تولید علم تبدیل شدند که در آن دانشجویان و اساتید به تحلیل مسائل اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی می‌پرداختند و در تلاش بودند درک بهتری از جامعه خود پیدا کنند. این امر در واقع گواهی بر حرکتی دیالکتیکی است که در آن 2 نیروی متضاد، یعنی گذشته و آینده، در تقابل با یکدیگر قرار دارند. در این تضاد و تنش، نه تنها علم و آگاهی توسعه می‌یابد، بلکه افراد و گروه‌های مختلف به نوعی درک عمیق‌تری از خود و از جایی که در آن زندگی می‌کنند، پیدا می‌کنند. در این میان، دانشگاه‌ها به محلی تبدیل شدند که تضادها و بحران‌ها به عرصه‌هایی برای تولید اندیشه و تحلیل مسائل اجتماعی بدل می‌شدند. در این فرآیند، علم دیگر تنها در قالب یک ابزار فنی و تخصصی دیده نمی‌شد، بلکه به عرصه‌ای برای فهم عمق مسائل اجتماعی، فرهنگی و فلسفی تبدیل شد. علم در دانشگاه‌های ایران پس از انقلاب، به ابزاری برای نگریستن به خود و جامعه، برای ایجاد آگاهی جمعی و برای فهم رابطه انسان با جهان پیرامون تبدیل شد. این وضعیت خود می‌تواند نمود بارزی از حرکتی دیالکتیکی باشد که در آن علم به عنوان یک پدیده انسانی و اجتماعی از سادگی و کلیشه‌های گذشته عبور کرده و به فرآیند پیچیده‌ای از تولید اندیشه و خودآگاهی تبدیل می‌شود.

در طول تاریخ، جوامع مختلف همواره در مواجهه با بحران‌های سیاسی و اجتماعی، به نحوی به سوی بازتعریف و بازسازی خود پیش رفته‌اند. ایران پس از انقلاب اسلامی نیز از این قاعده مستثنا نبود. بحران‌ها که در نگاه اول ممکن است نشانه‌ای از بی‌ثباتی و آشفتگی به نظر برسند، در واقع جزئی از فرآیند تحولی بودند که در نهایت به شکل‌دهی به یک نظم اجتماعی جدید و جامعه‌ای آزادتر و آگاه‌تر از گذشته کمک کردند. در واقع، این بحران‌ها از آن جهت که به شکاف‌های اجتماعی و تضادهای داخلی جامعه اشاره دارند، می‌توانند به عنوان نشانه‌هایی از تکامل و حرکت به سوی مرحله‌ای بالاتر از آگاهی اجتماعی و سیاسی دیده شوند.

در این فرآیند، دانشگاه‌ها به عنوان کانون‌های اصلی تولید و بازتولید اندیشه، وظیفه سنگینی را بر دوش داشتند. آنها نه تنها علم را گسترش می‌دادند، بلکه نقش مهمی در تربیت سوژه‌های آزاد، مستقل و منتقد ایفا می‌کردند. در همین فضا بود که مفاهیم آزادی و آگاهی در دانشگاه‌ها به نحوی جدید و پویا تفسیر می‌شد و دانشجویان و اساتید به دنبال تحلیل عمیق‌تر و متفاوت‌تری از بحران‌ها و تضادهای موجود در جامعه بودند. از این جهت، می‌توان گفت دانشگاه‌ها در ایران پس از انقلاب اسلامی، نه تنها محل تولید علم و دانش، بلکه فضای تقابل با بحران‌ها، چالش‌ها و در عین حال، رشد و تحول به سوی آزادسازی اجتماعی و سیاسی بودند.

در نهایت، باید اشاره کرد بحران‌های اجتماعی و سیاسی ایران، هرچند که در ابتدا به نظر می‌رسید تهدیدی برای نظم جامعه هستند اما در واقع بخشی از فرآیند تحولی بودند که در آن جامعه ایران در حال شکستن مرزهای گذشته و حرکت به سوی ساختارهای جدید و آگاهانه‌تر بود. این بحران‌ها به عنوان فرصتی برای نقد، بازسازی و بازآفرینی جامعه عمل می‌کردند و به نوعی، دانشگاه‌ها کانون‌هایی برای ایجاد سوژه‌های فکری و آگاهانه‌ای شدند که می‌توانستند به تحلیل و درک عمیق‌تری از مشکلات اجتماعی بپردازند و در نهایت به راه‌حل‌هایی برای آن بحران‌ها دست یابند. در این میان، تولید سوژه‌های دانشگاهی به معنای ایجاد افرادی بود که نه تنها در جست‌وجوی علم و دانش بودند، بلکه در پی درک و تحقق آزادی‌های فردی و اجتماعی نیز بودند. این سوژه‌ها در دل دانشگاه‌ها به نوعی به مواجهه با بحران‌های اجتماعی پرداخته و خود را در این فرآیند شکل‌دهی به جامعه‌ای آزادتر و آگاه‌تر بازمی‌یافتند. 

به این ترتیب، دانشگاه‌ها در ایران پس از انقلاب اسلامی به عنوان یکی از فضاهای اصلی تولید اندیشه و آگاهی، نقشی اساسی در شکل‌دهی به جامعه‌ای آزادتر و پویا ایفا کردند و در همین مسیر، بحران‌ها و چالش‌های پیش رو نیز به نقاط عطفی در این حرکت تبدیل شدند.

مصطفی نصری: چند روزی است هوش مصنوعی چینی DeepSeek مورد توجه جهانی قرار گرفته و در همین مدت کوتاه، کشورهای مختلف، از جمله آمریکا، محدودیت‌هایی را علیه آن اعمال کرده‌اند. این اقدام تأییدکننده آن هشدار است که اگر در توسعه هوش مصنوعی عقب بمانیم، کشورهای غربی همانند انرژی اتمی، این فناوری را نیز محدود خواهند کرد و تنها به کشورهایی که خودشان می‌خواهند، اجازه دسترسی خواهند داد. رهبر انقلاب در نخستین دیدار اعضای هیات دولت چهاردهم چنین سو‌ءاستفاده‌ای را اینگونه گوشزد کرده بودند: «اگر کشور ما نتواند به لایه‌های زیرساختی هوش مصنوعی دست یابد، ممکن است در آینده، سازمانی مشابه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای نظارت بر هوش مصنوعی تشکیل شود که مانع از پیشرفت کشورهای مستقل شود». این هشدار، اکنون با توجه به محدودیت‌هایی که علیه DeepSeek اعمال شده، بیش از پیش اهمیت یافته است. اقدام هماهنگ کشورهای غربی در اعمال محدودیت علیه هوش مصنوعی چینی، تشکیل یک سازمان غیر رسمی غربی برای مهار رشد کشورهای جهان در حوزه هوش مصنوعی را علنی می‌کند؛ سازمانی که با گسترش حضور فناوری‌های غیرغربی احتمالا بزودی رسمیت می‌یابد. این مساله در کنار تهدیدات دونالد ترامپ علیه کشورهای عضو بریکس درباره ایجاد ارز جایگزین دلار، نشان‌دهنده تلاش‌ قدرت‌های غربی برای حفظ برتری خود در حوزه‌های اقتصادی و فناوری است. از آنجا‌ که رقابت در حوزه‌های فناوری و اقتصاد جهانی بشدت افزایش یافته است، کشورهای غربی تلاش می‌کنند با محدودسازی فناوری‌های پیشرفته مانند هوش مصنوعی، از پیشرفت سایر کشورها جلوگیری کنند. در همین راستا، اقدامات آنها برای جلوگیری از ایجاد ارز بریکس نیز نشان‌دهنده نگرانی از کاهش نفوذ دلار در تجارت جهانی است. این دو موضوع بخوبی نشان می‌دهد اگر کشورها نتوانند در حوزه‌های کلیدی فناوری و اقتصاد پیشرفت کنند، در آینده با محدودیت‌ها و فشارهای بین‌المللی بیشتری مواجه خواهند شد. از این رو، سرمایه‌گذاری در توسعه هوش مصنوعی و استقلال اقتصادی بیش از پیش اهمیت یافته است.

* هوش مصنوعی خوب است اما فقط از نوع آمریکایی‌اش!

پس از ورود DeepSeek به بازار، چندین کشور آن را ممنوع کرده یا محدودیت‌هایی برای استفاده از آن وضع کرده‌اند. رگولاتور ملی ایتالیا DeepSeek را به دلیل نگرانی‌های مربوط به حفاظت از اطلاعات کاربران ممنوع کرده است. این هوش مصنوعی با توجیه خطرات امنیتی برای سازمان‌های دولتی تایوان در این جزیره نیز غیرمجاز اعلام شده است. وزارتخانه‌های مختلف آمریکا از جمله پنتاگون، نیروی دریایی و ستاد کنگره، استفاده از این چت‌بات را برای کارمندان خود ممنوع کرده‌اند. بزرگ‌ترین شرکت امنیت سایبری استرالیا نیز از سازمان‌های مهم این کشور خواسته است استفاده از محصولات DeepSeek را متوقف کنند. علاوه بر این، برخی کشورها اگرچه هنوز تصمیمی مبنی بر ممنوعیت آن اتخاذ نکرده‌اند اما همچنان در حال بررسی آن هستند. مقامات بریتانیا در حال بررسی خطرات امنیتی احتمالی این چت‌بات هستند. ایرلند نیز از DeepSeek درخواست کرده درباره نحوه جمع‌آوری داده‌های کاربران شفاف‌سازی کند.

* اعمال فشار برای حفظ امپراتوری دلار

علاوه بر موضوع هوش مصنوعی، آمریکا نگرانی‌هایی جدی درباره برنامه کشورهای عضو بریکس برای ایجاد یک ارز جایگزین دلار دارد. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور جدید آمریکا مستقیماً کشورهای بریکس را تهدید کرده و گفته است: «نه اقدام به ایجاد ارز بریکس کنید و نه از هیچ ارز دیگری برای جایگزین شدن به جای دلار حمایت کنید. هر کشوری چنین کند، با تعرفه ۱۰۰ درصدی مواجه شده و باید منتظر خداحافظی با تجارت در اقتصاد شگفت‌انگیز آمریکا باشد».

این تهدید نشان می‌دهد آمریکا بشدت نگران کاهش نفوذ اقتصادی خود در جهان است. دلار آمریکا سال‌ها به عنوان ارز ذخیره جهانی استفاده شده و جایگزینی آن می‌تواند ضربه بزرگی به اقتصاد این کشور وارد کند. بریکس که شامل قدرت‌های نوظهور اقتصادی مانند چین، روسیه، هند، برزیل و آفریقای جنوبی است، در تلاش است یک نظام مالی مستقل از سلطه دلار ایجاد کند. این اقدام، در صورت موفقیت، می‌تواند قدرت آمریکا در اقتصاد جهانی را تضعیف کند.

ترامپ نفس تیک‌تاک را به ثانیه کشاند

پس از آنکه تیک‌تاک به طور موقت از دسترس کاربران آمریکایی خارج شد، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور منتخب آمریکا در بیانیه‌ای اعلام کرد به این شرکت مهلت می‌دهد ۵۰ درصد از مالکیت خود را به ایالات متحده واگذار کند و به این ترتیب، به فعالیت خود در آمریکا ادامه دهد.

ترامپ تأکید کرد این اقدام برای حفظ امنیت ملی و منافع اقتصادی آمریکا ضروری است. به دنبال این اعلام، فعالیت‌های تیک‌تاک در آمریکا از سر گرفته شد.

رضا رحمتی: جنگ اسرائیل و غزه تمام و توافق تبادل اسرا امضا شد اما بر اساس منطق قدرت موجود در ادبیات رئالیستی روابط بین‌الملل، جنگ بین اسرائیل و غزه و به طور کلی روابط اسرائیل و غزه را باید چگونه تحلیل کرد که درس‌هایی برای ادبیات قدرت که استخوان‌بندی روابط بین‌الملل محسوب می‌شود، داشته باشد؟ در این یادداشت تلاش می‌کنم بر اساس الگوی روابط مبتنی بر قدرت، درک از قدرت، موازنه قدرت، اسطوره قدرت و مناسبات میان 2 طرف، به ارزیابی وضعیت 2 طرف بپردازم. 

1- سازماندهی قدرت

شاید مهم‌ترین عامل در شکل‌دهی به رهیافت موازنه قدرت را بتوان عنصر «ثبات» و «قدرت» در نظر گرفت. ثبات محور کانونی قدرت‌جویی است. بعد از 7 اکتبر 2023، اسرائیل برداشت می‌کرد سازماندهی قدرت در مناطق اشغالی بر اساس خواست اسرائیل خواهد بود، به همین دلیل بعد از بمباران هوایی که منجر به کوچ گسترده فلسطینی‌ها از شمال به سمت رفح شد، غزه را به چند منطقه تقسیم کرده و با 4 لشکر وارد غزه شد. تصور اسرائیل این بود این حجم از گسیل نیروها می‌تواند سازماندهی قدرت را در اطراف اسرائیل به کلی از بین ببرد. به‌رغم ویرانی بسیار زیاد و تغییر تاکتیک‌های نبرد از هوایی به زمینی و زرهی و تلاش اسرائیل برای استقرار نظامی دائمی در غزه، در نهایت اسرائیل حتی نتوانست اسرای خود را با عملیات نظامی پس بگیرد و ناچار به توافق با نیروهای مقاومت فلسطینی شد. این در حالی است که یکی از اهداف ارتش اسرائیل این بود که تاسیسات نظامی ثابتی در نوار غزه ایجاد کند تا بتواند حضور دائمی و همیشگی خود را در این منطقه تثبیت کند. روزنامه یدیعوت آحارانوت 20 آبان 1403 نوشت: «محور نتساریم با استقرار تاسیسات نظامی ثابت، بازداشتگاه‌ها و مراکز فرماندهی به کانون نظامی گسترده اسرائیل تبدیل خواهد شد». این موضوع در محافل امنیتی اسرائیل نیز مورد تاکید قرار گرفته بود که اسرائیل بدون حضور دائمی در غزه نمی‌تواند بر تهدیدات دائمی ناشی از غزه مسلط شود. پیش از شکست‌های اطلاعاتی، اسرائیل در تلاش بود غزه را به 3 محور تقسیم کند. افراط‌گرایان اسرائیلی مدعی بودند «ارتش اسرائیل یک محور جدیدی را ایجاد خواهد کرد که مناطق شمال غزه را از سایر این باریکه جدا کند» و بر همین اساس محور سومی در جنوب نوار غزه برای تسلط دائمی بر این باریکه فلسطینی ایجاد می‌کند. 

2- تولید اعتبار از قدرت

 «سازماندهی توازن قدرت منطقه‌ای نیازمند آن است که کشورها از ابزارهای متنوعی برای تولید قدرت خود استفاده کنند. 

تاکتیک‌های دفاعی و امنیتی را می‌توان در زمره ابزارهایی دانست که دولت‌ها برای رسیدن به اهداف خود از آن بهره می‌گیرند. موضوعاتی شبیه نمایش قدرت و تولید اعتبار برای تامین قدرت استنادی در زمره موضوعاتی محسوب می‌شود که توازن منطقه‌ای را حفظ می‌کند. رئالیسم در روابط بین‌الملل، شرط موازنه قدرت را «تولید اعتبار قدرت» از دست‌رفته یا تنزل‌یافته می‌داند. قدرت موضوعی رتوریک نیست. قدرت باید بتواند خود را بازتولید کند. بعد از 7 اکتبر، بیشتر از ضربه اطلاعاتی که به اسرائیل وارد شد، ضربه‌ای بود که به اعتبار تولید و بازتولید قدرت اسرائیل وارد شد. مستقل از موفقیت اسرائیل در حملات هوایی، اسرائیل هیچ‌گاه نتوانست در عملیات زمینی قدرتی را که به صورت لفاظانه از آن حرف می‌زد، به رخ نیروهای مقاومت فلسطینی بکشد.