بلبشوی سیاسی در بیروت

گروه بین‌الملل: «وارد تونل شده‌ایم و نمی‌دانم چگونه از آن خارج خواهیم شد». این جمله «نبیه بری» رئیس مجلس لبنان را می‌توان توصیف اوضاع لبنان در ماه‌های اخیر دانست. 

این در حالی است که چندی پیش بوی بهبود از اوضاع لبنان به مشام می‌رسید اما انفجار 14 مرداد بیروت آنقدر اوضاع لبنان را پیچیده کرد که نمی‌توان چشم‌انداز روشنی برای آن لااقل تا مدت‌ها پیش‌بینی کرد. 

در این میان اما ۲ کشور آمریکا و فرانسه به طور خاص تلاش کردند در بلبشوی سیاسی و اقتصادی لبنان از آب گل‌آلود ماهی بگیرند. آمریکایی‌ها با سیاست تحریم تلاش زیادی کردند نخست‌وزیران پیشنهادی و رئیس‌جمهوری لبنان را به تحریم حزب‌الله از مشارکت در دولت آتی لبنان متقاعد کنند. 

فرانسوی‌ها اما با اصرار بیشتری تلاش کردند نقش سنتی خود در لبنان را بازسازی کنند. امانوئل مکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه نخستین رئیس دولتی بود که بعد از انفجار بندر بیروت راهی لبنان شد و تلاش کرد با استفاده از جو روانی ایجاد شده در فضای لبنان تاثیرگذار باشد. مکرون یک بار پس از آن هم راهی بیروت شد و این بار جدی‌تر از قبل طرح خود را پیگیری کرد. وی قرار است چند هفته دیگر دوباره راهی بیروت شود. تغییرات دولت در آمریکا و بلاتکلیفی دستگاه سیاست خارجی این کشور در دوره انتقال قدرت هم سبب شده آمریکایی‌ها لااقل در لبنان کمی منفعل‌تر باشند. فرانسوی‌ها اما امیدوارند با تقویت نیروهای متمایل به خود بتوانند جا پای دوباره‌ای در این منطقه پیدا کنند. 

 

* چرا سیاست‌های فرانسه در لبنان شکست خورده است؟

در همین ارتباط دکتر حسین آجورلو، کارشناس مسائل لبنان در گفت‌و‌گو با «وطن امروز» درباره نقش فرانسه در معادلات لبنان و تاثیر آن بر فرآیند تشکیل کابینه گفت: مساله‌ای که باید در رابطه با نقش فرانسه در لبنان مدنظر قرار داد این است که این کشور هر چند سابقه استعماری در لبنان داشته و مسائلی در سطح رسانه‌ها درباره نفوذ و قدرت نرم فرانسه در لبنان مطرح می‌شود اما واقعیت حال حاضر لبنان این است که فرانسه جایگاه قدرتمندی در معادلات سیاسی- امنیتی این کشور ندارد. به عبارت دیگر فرانسه خواهان بازیگری در نقشی فراتر از توان خود است و همین مساله هم سبب شده از یک بازیگر موثر و تعیین‌کننده به یک عامل بر هم زننده ثبات تبدیل شود. وی در رابطه با چرایی این نقش‌آفرینی از سوی فرانسه گفت: به هر حال امانوئل مکرون همدوره دونالد ترامپ است و رئیس‌جمهوری فرانسه اگرچه در بیان، متفاوت از ترامپ عمل می‌کند اما اقدامات و راهبرد او هم در سیاست داخلی و هم در سیاست خارجی بویژه در چند ماه منتهی به انتخابات فرانسه بشدت عوام‌فریبانه و متوهمانه شده است. به عنوان مثال در سیاست داخلی اقداماتی را در دستور کار قرار داده که منجر به هرج و مرج در جامعه فرانسه شده و در سطح بین‌الملل هم علاوه بر لبنان، شاهد این هستیم در بحران قره‌باغ صرفا به اظهارنظرهای حمایت‌گرانه پرداخت اما از حمایت لجستیکی یا نظامی از ارمنستان ناتوان ماند. به طور خلاصه این ناشی از برداشت متوهمانه از وضعیت جاری از سوی رئیس‌جمهور فرانسه درباره قدرت خود و کشورش به عنوان یک بازیگر بین‌المللی است. آجورلو درباره اینکه سرنوشت دولت لبنان و تشکیل کابینه به کجا خواهد کشید هم گفت: تا زمانی که سعد حریری بر تشکیل کابینه تکنوکرات تاکید داشته باشد، چشم‌اندازی برای تشکیل کابینه نیست؛ نکته‌ای که میشل عون، رئیس‌جمهوری لبنان هم بر آن تاکید دارد، چرا که حریری قصد دارد در قالب دولت تکنوکرات حامیان خود را وارد کابینه کند و این مساله سبب خواهد شد توازن سیاسی در پارلمان به هم بخورد. از سوی دیگر سهم‌خواهی درون جریان 14 مارس که با اختلافات بین المستقبل و شخصیت‌هایی نظیر ولید جنبلاط آشکار شده، یکی دیگر از عوامل به بن‌بست کشیده شدن فرآیند تشکیل کابینه است. 

 

* اعتراض میشل عون به تکروی‌های حریری

بسیاری از تحلیلگران سعد حریری را یکی از مهم‌ترین سکان‌های تداوم وضع بی‌دولتی در بیروت می‌دانند. وی روابط نزدیکی با آمریکا، عربستان و فرانسه دارد و همین هم شاید تصمیم‌های وی را تحت‌الشعاع قرار داده است. 

اینگونه به نظر می‌رسد سعد حریری مانند دوره گذشته به‌ دنبال تشکیل کابینه‌ای مطابق خواست محور آمریکایی- فرانسوی- سعودی یعنی بدون حضور حزب‌الله است و بحث دولت تکنوکرات بدون حضور احزاب سیاسی نیز در همین راستا مطرح شد. این بار نیز حریری قصد دارد به‌ هر روشی که شده ساختار مورد نظر خود را بر دولت جدید لبنان تحمیل کند و به همین دلیل به ‌نظر نمی‌رسد پرونده تشکیل دولت در این کشور تا مدت‌ها به نتیجه برسد. همین داستان هم سبب اعتراض میشل عون، رئیس‌جمهوری لبنان شده است. در همین ارتباط دیروز دفتر رسانه‌ای ریاست‌جمهوری لبنان اعلام کرد میشل عون به تکروی سعد حریری در روند تشکیل دولت و انتخاب وزرا بدون مشورت با رئیس‌جمهور اعتراض دارد. بنا بر اعلام دفتر رسانه‌ای ریاست‌جمهوری لبنان، رئیس‌جمهور اساسا با روش توزیع پست‌های وزارتی میان مؤلفه‌های مختلف مخالف بوده و هنوز گزینه‌های پیشنهادی نخست‌وزیر مکلف برای تصدی این پست‌ها مورد بحث و بررسی قرار نگرفته است. در بیانیه دفتر رسانه‌ای ریاست‌جمهوری لبنان آمده است میشل عون پس از اینکه متوجه شد استانداردهای لازم در توزیع پست‌های وزارتی رعایت نشده است و معیارها یکسان نیست، از سعد حریری خواست درباره آنها تجدید نظر کند. بر اساس این بیانیه، میشل عون همچنان به این موضوع که حریری وزرا بویژه وزرای مسیحی را به‌ شکل انفرادی و بدون توافق با رئیس‌جمهور انتخاب می‌کند، معترض است و در این زمینه به قانون اساسی که طبق آن تشکیل دولت باید با توافق رئیس‌جمهور و نخست‌وزیر باشد، استناد می‌کند. در ادامه این بیانیه آمده است رئیس‌جمهور لیست خاصی را درباره اسامی نامزدهای مورد نظر خود برای تصدی پست‌های وزارتی ارائه نداد، بلکه حین گفت‌وگو با حریری مجموعه‌ای از گزینه‌ها را مطرح کرد که هنوز به مرحله تصویب نرسیده است. دفتر رسانه‌ای ریاست‌جمهوری لبنان اعلام کرد سعد حریری هر بار که برای دیدار با میشل عون به کاخ بعبدا (ریاست‌جمهوری) می‌رفت، پیشنهادی متفاوت از دیدارهای قبلی ارائه می‌داد و ساختاری را که در آخرین نشست خود با رئیس‌جمهور مطرح کرد، با همه ساختارهای قبلی متفاوت بود. طبق این بیانیه، خواسته رئیس‌جمهور در درجه اول تشکیل یک دولت هماهنگ است که بتواند با چالش‌های دشوار کشور در مرحله کنونی مقابله کند که این امر نیاز به تعامل صریح و واقع‌بینی بدون لجاجت و تحریف واقعیت‌‌ها دارد. 

 

* نبیه بری: روند تشکیل دولت جدید لبنان به بن‌بست رسیده است

در همین حال نبیه بری، رئیس پارلمان لبنان درباره آخرین تحولات مربوط به تشکیل دولت جدید در لبنان به روزنامه الجمهوریه گفت: وضعیت به هیچ‌وجه خوشایند نیست؛ ما وارد تونل شده‌ایم و نمی‌دانم چگونه از آن خارج خواهیم شد. بری در ادامه تصریح کرد: روند تشکیل دولت به بن‌بست رسیده و جواب اینکه چرا این وضعیت به وجود آمده نزد میشل عون و سعد حریری نخست‌وزیر است. وی تأکید کرد: وضعیتی که در آن قرار داریم، تسریع در تشکیل دولت جدید را ضروری‌تر می‌کند. 

***