امام محمد باقر(ع) اعجاز علمی نسل کوثر

حجت‌الاسلام والمسلمین محمد سالار*: مرور زندگی ائمه معصومین و پیشوایان اسلامی مشخص می‌کند این بزرگان هدف و جهت واحدی را دنبال می‌کردند، حرکت این بزرگواران به سوی هدایت، تعالی و تکامل مردم و رهایی از ظلم و بی‌عدالتی و استقرار قوانین الهی و تحقق احکام دین مبین اسلام بوده است. هر یک از پیشوایان ما برای هدایت مردم و زنده نگاه داشتن اسلام با توجه به شرایط خاص سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و دینی زمان خود، یک حرکت هدفمند و رو به جلو با روشی خاص مانند دعا، تربیت دانشمندان، نرمش قهرمانانه و قیام و مبارزه با دستگاه ظلم و فساد داشتند.

حضرت امام محمد باقر(ع) به باقرالعلوم لقب یافتند و از آن حضرت به عنوان شکافنده علوم آل‌محمد(ص) نام برده می‌شود. در زمان امام باقر(ع) فرقه‌های مختلف و مکتب‌های گوناگون، شبهات و سوالات بسیاری را در ذهن‌ها ایجاد کرده بودند که جواب و تحقیق درباره آنها را حضرت دنبال می‌کردند. مناظرات بسیاری که از امام باقر(ع) به دست ما رسیده یک گواه روشن بر این حقیقت است. امام باقر(ع) در صحنه علمی ظهور و بروز یافتند و علوم دینی و الهی را فراراه حق‌جویان و مشتاقان فرهنگ و معارف الهی قرار دادند. حضرت در زمان خویش با تبیین درست و اصیل دیدگاه دین، جلوه زیبایی از دانش، آگاهی و معرفت را ترسیم کردند. 

امام باقر(ع) بار دیگر اعجاز علمی نسل کوثر را متجلی ساختند و ثمرات علم و آگاهی را از بوستان قرآن و سنت نبوی به دل‌های حق‌جویان هدیه کردند و در واقع عصر امام باقرالعلوم(ع) و امام صادق(ع)، عصر شکوفایی علم و دانش و فرهنگ و معارف اهل‌بیت(ع) قلمداد می‌شود. 

در زمان امام باقر(ع) به واسطه درگیری‌ای که میان بنی‌امیه و بنی‌عباس به وجود آمد، فرصتی طلایی حاصل شد تا ایشان بتوانند بیشتر بر آگاهی و مقابله با انحرافات و عقاید باطل تمرکز کنند و همچنین زمینه و فرصت مناسبی پیش آمد که به تربیت شاگردان خاص و کادرسازی بپردازند. 

بیشترین روایات و احادیثی که امروز به دست ما رسیده و در حوزه‌های علمیه و محافل علمی- پژوهشی بحث می‌شود و مورد استناد قرار می‌گیرد، مربوط به امام باقر(ع) و امام صادق(ع) است، لذا امروز مکتب انسان‌ساز امام باقر(ع) در اقصی نقاط جهان از شرق آسیا و اقیانوسیه تا شرق و غرب آفریقا و کشورهای عربی و آمریکای لاتین گسترش یافته و شاهدیم تربیت‌یافتگان مکتب اهل‌بیت(ع) و طلاب و مبلغانی که در حوزه‌های امام باقر(ع) تربیت شده‌اند. شاگردان بسیاری را تحویل جامعه داده‌اند که اینان نیز در عرصه ترویج و نشر فرهنگ اهل‌بیت(ع) فعالیت داشته و دارند و به واسطه همین فعالیت‌ها، تعداد بسیاری از مراکز دینی و حوزوی و پژوهشی در کشورهای مختلف از سوی شاگردان مکتب امام باقر(ع) دایر شده و از این طریق علوم و معارف اهل‌بیت(ع) به گوش مشتاقان و علاقه‌مندان دین مبین اسلام رسانده می‌شود. 

امام باقر(ع) برای ساختن انسان‌ها، گسترش مبانی اسلام و تربیت افراد، فرمایشات بسیاری در عرصه‌های مختلف دارند. حضرت به شیعیان و پیروان‌شان توصیه و سفارش می‌کنند: «مَا شِیعَتُنَا إِلَّا مَنِ اتَّقَى‌الله وَ أَطَاعَهُ (تُحَفُ العُقول/ صفحه 295)؛ شیعیان و پیروان ما تنها کسانی هستند که تقوا‌پیشه و مطیع خداوند متعال باشند و هرگز از فرامین الهی سرپیچی نکنند». همچنین حضرت در مقام دعا و درخواست از خداوند هم خیر و صلاح برادران و خواهران ایمانی را‌ طلب می‌کنند و می‌فرمایند: «رَبِّ أَصلِح لِی جَماعَهَ إخوَتی و أخواتى و مُحِبِّیَّ، فَإنَّ صَلاحَهُم صَلاحِی؛ خدایا! همه برادران، خواهران و دوستدارانم را اصلاح کن که اصلاح و صلاح آنان، صلاح و مصلحت من است».

ما امروز بیش از هر زمان دیگر نیازمند الگوپذیری از زندگی آن حضرت و پیروی از سیره آن امام همام در زمینه‌های مختلف زهد، پارسایی، تقوا، دینداری، صبر و استقامت و تبلیغ دین مبین اسلام و معارف اهل‌بیت(ع) هستیم. همان‌طور که حضرت فرمودند: «کسی که واعظی در درون خودش نداشته باشد، موعظه‌های مردم سودی به او نمی‌رساند». انسان طبق فرمایش حضرت امام محمد باقر(ع) باید ابتدا به خودسازی و تهذیب نفس بپردازد تا این امر مقدمه‌ای برای دگرسازی و تربیت و هدایت دیگران باشد.

* مدیر مؤسسه بین‌المللی علوم و معارف اهل‌بیت