46 سال توهم براندازی

احمد فاضل‌زاده: در طول 46 سال گذشته، جمهوری اسلامی ایران تحت فشارهای متعدد داخلی و خارجی قرار گرفته است. با این حال، آنچه به وضوح در این مدت ثابت شده، این است که هیچ‌گاه تلاش برای براندازی جمهوری اسلامی به سرانجام نرسیده است. این واقعیت را می‌توان در تداوم استقامت جمهوری اسلامی، به‌رغم تحریم‌ها، تهدیدات نظامی و فشارهای اجتماعی داخلی مشاهده کرد. استراتژی‌های مختلف برای براندازی جمهوری اسلامی همواره یا شکست خورده یا نتیجه معکوس داده‌اند. گزارش جدیدی که 4 فوریه 2025 از سوی مرکز مطالعات امنیت داخلی اسرائیل (INSS) به قلم «راز زیمت» در  منتشر شده، نشان می‌دهد «پروژه براندازی» نه تنها دشوار، بلکه غیرممکن است. تحلیل‌های گسترده در این گزارش به امکان‌پذیری، پیامدها و تضادهای ناشی از یک حمله نظامی و تحریم‌های اقتصادی پرداخته و به این نتیجه می‌رسد که استراتژی‌های براندازی از سوی دشمنان ایران نه تنها ناکارآمد بوده‌، بلکه حتی منجر به تقویت نظام جمهوری اسلامی شده‌ است. در این یادداشت، با بازخوانی این گزارش و استناد به آن، به دلایل و شواهدی پرداخته شده که نشان می‌دهد هیچ‌گاه تقابل با جمهوری اسلامی ایران نه تنها موفق نبوده، بلکه در بیشتر مواقع باعث تقویت موقعیت آن شده است.
ا* ستحکام و انسجام داخلی جمهوری اسلامی
یکی از دلایل اصلی استمرار جمهوری اسلامی ایران در برابر فشارهای داخلی و خارجی، استحکام و انسجام داخلی این نظام است. برخلاف بسیاری از نظام‌های دیگر که در برابر بحران‌های سیاسی یا اجتماعی دچار تزلزل می‌شوند، جمهوری اسلامی ایران از قدرت امنیتی و نظامی گسترده‌ای برخوردار است که به آن امکان می‌دهد هرگونه تهدید را با کارایی بالایی مدیریت کند. سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به عنوان یکی از ارکان اساسی امنیت و قدرت جمهوری اسلامی، نه تنها در مقابله با تهدیدات خارجی ایفای نقش کرده است، بلکه در مدیریت بحران‌های داخلی نیز به واسطه مردمی بودنش توانسته از آسیب‌پذیری نظام جلوگیری کند. به عبارت دیگر، سپاه پاسداران به یک نیروی مردمی پایدار و قابل اعتماد برای حفظ حاکمیت تبدیل شده است. از سوی دیگر، نهادهای امنیتی و نظامی جمهوری اسلامی همچنان از وفاداری و حمایت بالایی در داخل کشور برخوردارند که این موضوع یکی از دلایل اصلی دوام و بقای جمهوری اسلامی است.
بر خلاف بسیاری از حکومت‌ها که با نخستین ضربه دچار تزلزل می‌شوند، جمهوری اسلامی انسجام داخلی و حمایت نیروهای امنیتی و نظامی را حفظ کرده است. سپاه پاسداران انقلاب اسلامی یک نیروی مقتدر و کاملا سازمان‌یافته است که در طول سال‌های گذشته، نه‌تنها تهدیدات را مهار کرده، بلکه موقعیت ایران را در سطح منطقه‌ای تقویت کرده است.
نظام از توانایی گسترده‌ای برای مدیریت ادراک اجتماعی برخوردار است و این نشان‌دهنده ثبات ساختاری نظام و کنترل موثر آن بر چالش‌های داخلی است. در حالی که بسیاری از کشورهای منطقه، در پی کوچک‌ترین بحران سیاسی دچار بی‌ثباتی شدید شده‌اند، ایران همواره توانسته تهدیدات داخلی را مدیریت و مشروعیت خود را حفظ کند. نظام جمهوری اسلامی همچنان از حمایت فعال بخش‌هایی از جامعه برخوردار است. این نشان می‌دهد برخلاف تبلیغات رسانه‌های غربی، نارضایتی عمومی علیه جمهوری اسلامی ایران در سطحی که موجب فروپاشی شود، نیست. از سوی دیگر مخالفان جمهوری اسلامی، چه در داخل کشور و چه در خارج از آن، نتوانسته‌اند به یک جنبش گسترده و منسجم تبدیل شوند. تجمعات داخلی هر چند به صورت پراکنده و در مقاطع مختلف شکل گرفته، هیچ‌گاه به سطحی نرسیده‌ که بتواند تهدیدی جدی برای بقای نظام به شمار آید. در بسیاری موارد، این جنبش‌ها به دلیل نداشتن رهبری واحد و هدف مشخص، نتوانسته‌اند انسجام لازم را به دست آورند و در نتیجه نتوانسته‌اند حرکت‌های اعتراضی گسترده‌ای را به وجود بیاورند. 
* ناکامی استراتژی‌های خارجی برای براندازی
در طول این 46 سال، آمریکا و اسرائیل بارها تلاش کرده‌اند با استفاده از ابزارهای مختلف، از تحریم‌های اقتصادی گرفته تا تهدیدات نظامی، نظام جمهوری اسلامی را تغییر دهند. با این حال، هیچ‌یک از این استراتژی‌ها به موفقیت نرسیده است. تحریم‌های اقتصادی که در دهه‌های اخیر بشدت علیه ایران اعمال شده‌اند، نه تنها نتوانسته‌اند جمهوری اسلامی را تضعیف کنند، بلکه در بسیاری موارد باعث تقویت موقعیت ژئوپلیتیک آن شده‌اند. فشار حداکثری دولت ترامپ که به هدف تضعیف جمهوری اسلامی اجرا شد، به گفته تحلیلگران غربی، نتیجه‌ای معکوس داشته و موجب انسجام بیشتر در داخل کشور شد. ایرانیان بویژه در زمان‌هایی که با فشارهای خارجی مواجه می‌شدند، بیشتر به سمت همبستگی داخلی سوق می‌یابند و حمایت خود را از نظام افزایش می‌دهند. به این ترتیب این فرآیند نه تنها جمهوری اسلامی را تضعیف نکرده، بلکه توانایی آن را برای مقابله با چالش‌های داخلی و خارجی بیشتر کرده است.
حمله نظامی اسرائیل به تأسیسات نظامی ایران در اکتبر ۲۰۲۴ قرار بود توان دفاعی جمهوری اسلامی را کاهش دهد اما نه‌تنها جمهوری اسلامی را تضعیف نکرد، بلکه باعث شد بحث براندازی به یک توهم غیرواقع‌بینانه برای مقامات اسرائیل و سیاستمداران غربی تبدیل شود. سیاست فشار حداکثری که در دوره اول ریاست‌جمهوری ترامپ بشدت دنبال شد، به گفته خود تحلیلگران غربی، نتیجه‌ای جز افزایش انسجام داخلی جمهوری اسلامی و فشار بیشتر بر مردم نداشته است. این در حالی است که ترامپ خود تأکید کرده هدف سیاست فشار حداکثری، تضعیف جمهوری اسلامی است و نه سرنگونی آن، که این نیز به ‌طور غیرمستقیم، به استحکام جمهوری اسلامی اشاره دارد. متن گزارش، با اشاره به کتاب «باختن بازی طولانی» نوشته فیلیپ گوردون تصریح دارد هیچ‌یک از تلاش‌های آمریکا برای براندازی در خاورمیانه به نتیجه مطلوب نرسیده است. نمونه‌های لیبی، عراق، و افغانستان نشان داده‌اند هرگونه مداخله خارجی برای سرنگونی حکومت‌ها، پیامدهای معکوس داشته و باعث بی‌ثباتی شده است. این موضوع درباره ایران نیز صدق می‌کند، زیرا جمهوری اسلامی ایران نه‌تنها از تهدیدات خارجی مصون مانده، بلکه به یک قدرت منطقه‌ای تبدیل شده است. بسیاری از تحلیلگران معتقدند تحریم‌ها، فشارهای اقتصادی و تهدیدات نظامی از سوی کشورهای غربی، در حقیقت به تقویت موقعیت جمهوری اسلامی در سطح داخلی و منطقه‌ای منجر شده است. به عنوان مثال، فشارهای خارجی موجب شده ایران بیش از پیش بر استقلال اقتصادی و نظامی خود تکیه کند. هرچند این فشارها ممکن است شرایط اقتصادی ایران را دشوار کرده باشد اما در عرصه سیاسی و نظامی، جمهوری اسلامی توانسته قدرت خود را حفظ کرده و حتی موقعیت خود را در منطقه بهبود بخشد.
* جمهوری اسلامی ایران همچنان پابرجاست
راز زیمت در پایان مقاله خود تصریح می‌کند حتی اسرائیل نباید امید واهی به تغییر حکومت در ایران ببندد، زیرا تمام راهکارهای موجود، یا اجرا شده و شکست خورده‌اند یا پرهزینه و نامطمئن هستند. جمهوری اسلامی از بحران‌های گذشته به‌ عنوان فرصتی برای افزایش اقتدار خود استفاده کرده است. استراتژی‌های غربی، برخلاف آنچه تصور می‌شود، نتایج معکوس داشته‌اند. جمهوری اسلامی با تکیه بر انسجام داخلی، نیروهای امنیتی و نظامی قوی و استراتژی‌های منسجم خود در برابر تهدیدات داخلی و خارجی ایستاده است. با نگاهی به دهه‌های گذشته، به وضوح می‌توان گفت جمهوری اسلامی ایران همچنان پابرجاست و هیچ‌یک از استراتژی‌های دشمنان برای براندازی آن موفق نبوده ‌است. در حقیقت، جمهوری اسلامی با عبور از بحران‌ها و چالش‌های متعدد، به عنوان یک قدرت منطقه‌ای همچنان به حیات خود ادامه می‌دهد و در آینده نیز قادر به حفظ اقتدار خود خواهد بود.