نسخه اروپا برای اوکراین
گروه بین‌الملل: نشست سران اروپا روز یکشنبه در شهر لندن به میزبانی نخست‌وزیر انگلیس برگزار شد. موضوع این نشست مباحث جنگ اوکراین و امنیت در قاره اروپا بود؛ مسائلی که با توجه به رویکرد جدید کاخ سفید در قبال اوکراین و مشاجره بی‌سابقه ولودیمیر زلنسکی و دونالد ترامپ، بر اهمیت آنها افزوده شده است. از سویی زلنسکی نیز برای کسب پشتیبانی بیشتر در جنگ با روسیه نیازمند گفتاردرمانی اروپایی‌ها برای آرام کردن جو کشور خود بود. این در حالی است که اروپایی‌ها نیز خود را در حمایت از کی‌یف تنها می‌بینند و پس از مشاجره بی‌سابقه بین ترامپ و زلنسکی اکنون بین آمریکا و حمایت از اوکراین بین دوراهی قرار گرفته‌اند. دوراهی سخت و غیرقابل باوری که تا چند ماه پیش کمتر کسی در اروپا تصور آن را می‌کرد. به همین دلیل نیز مسائل مطرح شده در نشست سران اروپا از اهمیت دوچندانی برخوردار است.
* در نشست لندن چه گذشت
نشست روز یکشنبه لندن در حالی برگزار شد که گروهی از طرفداران حمایت از اوکراین، بیرون محل نشست دست به تجمع در حمایت از اوکراین توسط اروپایی‌ها و محکومیت اقدام ترامپ زده بودند. در درون محل برگزاری نشست نیز رهبران اروپایی برای پیدا کردن راه‌حلی برای پایان بخشیدن به جنگ اوکراین مشغول مناظره و بحث بودند. پیش از این نیز رسانه‌های غربی از تلاش اروپایی‌ها برای برقراری آشتی بین زلنسکی و ترامپ صحبت به میان آورده بودند که به نظر می‌رسد در شرایط فعلی اقدامی غیرممکن است.
در این نشست نخست‌وزیر انگلیس گفت: امنیت اروپا در لحظه‌ای تاریخی قرار دارد. کی‌یر استارمر افزود: حصول یک صلح خوب برای اوکراین، برای امنیت همه کشورها در سرتاسر قاره اروپا حیاتی است. این نشست نیز پس از ۲ ساعت گفت‌و‌گو و مذاکره رهبران اروپا و کانادا درباره اوکراین و امنیت اروپا در لندن به پایان رسید. پس از پایان این نشست، زلنسکی در اقدام نمایشی دیگری به دیدار چارلز سوم، پادشاه انگلیس رفت و عکسی یادگاری در کنار او را منتشر کرد.
پس از نشست نیز صحبت از تلاش برای ارائه طرحی برای توقف درگیری‌ها از سوی اروپایی‌ها مطرح شد. نخست‌وزیر انگلیس در کنفرانس خبری پس از نشست به خبرنگاران گفت میزبان رهبران اروپایی در لندن بوده تا برای امنیت بریتانیا، اوکراین و کل اروپا همکاری کنند. استارمر گفت: بریتانیا، فرانسه و برخی دیگر از کشورها توافق کردند با اوکراین برای تهیه «طرحی جهت متوقف کردن جنگ» همکاری کنند. وی افزود: این طرح سپس با ایالات متحده مورد بحث قرار خواهد گرفت «و این برنامه به صورت مشترک پیش برده خواهد شد».
نخست‌وزیر انگلیس همچنین اعلام کرد دولت این کشور به اوکراین اجازه خواهد داد تا 1.6 میلیارد پوند دیگر از منابع مالی صادراتی بریتانیا را برای خرید بیش از 5000 موشک پدافند هوایی استفاده کند. وی گفت: این موشک‌ها در بلفاست تولید خواهد شد و این اقدام به ایجاد شغل در بخش دفاعی بریتانیا کمک خواهد کرد. استارمر تأکید کرد هدف از این حمایت، قرار دادن اوکراین در قوی‌ترین موقعیت ممکن است تا بتواند از موضع قدرت مذاکره کند؛ اقدامی که با توجه به تدافعی و پدافندی بودن موشک‌ها به نظر بیشتر در راستای ایجاد مقدمات آتش‌بس است تا قدرت بخشیدن به اوکراین در شرایط فعلی جنگ با روسیه.
* مواضع رهبران اروپا
پس از نشست، مواضع رهبران اروپا درباره جنگ اوکراین و امنیت اروپا مطرح شد. نخست‌وزیر انگلیس پس از نشست اعلام کرد: هبران حاضر در نشست بر سر ۴ گام مهم برای تضمین صلح در اوکراین توافق کردند. این گام‌ها به ترتیب شامل: 1- ادامه ارسال کمک‌های نظامی به اوکراین تا زمانی که جنگ ادامه دارد و افزایش فشار اقتصادی بر روسیه، 2- هرگونه صلح پایدار باید حاکمیت و امنیت اوکراین را تضمین کند و اوکراین باید در هر مذاکره صلحی حضور داشته باشد، 3- در صورت دستیابی به توافق صلح، هدف رهبران اروپایی جلوگیری از هر گونه تهاجم مجدد روسیه به اوکراین خواهد بود و 4- ائتلافی از داوطلبان برای دفاع از اوکراین و تضمین صلح در این کشور است.
رئیس‌جمهور فنلاند نیز از تلاش‌های نخست‌وزیر بریتانیا برای تهیه یک طرح جدید آتش‌بس اروپایی برای اوکراین حمایت کرد. الکساندر اشتوب پافشاری کرد که اتحاد بین اروپا و آمریکا همچنان «زنده و پابرجاست» اما در عین حال گفت مشاجره بین روسای جمهور آمریکا و اوکراین یک زنگ بیدارباش بوده است. سخنان رئیس‌جمهور فنلاند نیز در راستای احیای روابط آمریکا و اوکراین بیان شد. روابطی که نابودی آن برای اروپایی‌ها غیرقابل قبول است. نخست‌وزیر ایتالیا در این راستا تاکید کرد اجتناب از خطر بروز دودستگی در غرب مهم است.
جورجا ملونی همچنین گفت: «تنها چیزی که به هیچ‌وجه نباید اتفاق بیفتد، صلحی است که دوام نداشته باشد». وی افزود: «باید هنگام بررسی پیشنهادهای مختلف بسیار محتاط باشیم، بویژه در پاسخ به این پرسش کلیدی که آیا این صلح می‌تواند نقض شود، زیرا متأسفانه ما در گذشته شاهد چنین مواردی بوده‌ایم».
نخست‌وزیر لهستان نیز در پستی در شبکه اجتماعی ایکس با انتشار تصویری از نشست یکشنبه نوشت: «اروپا بیدا شده است». دونالد توسک همچنین تاکید کرد رهبران حاضر در نشست همگی یکصدا درباره کمک به اوکراین، لزوم همکاری نزدیک‌تر و تقویت مرزهای شرقی صحبت کردند. مواضع نخست‌وزیر لهستان در حمایت از اوکراین بسیار محکم‌تر از سایر رهبران اروپا است و بیشترین درگیری در جنگ اوکراین نیز توسط لهستانی‌ها در بخش نظامی انجام شده است.
صدراعظم در حال کناره‌گیری آلمان هم در پیامی در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «اتحاد فراآتلانتیکی در ناتو همچنان کلید امنیت برای ایالات متحده، کانادا و اروپا محسوب می‌شود». اولاف شولتس تأکید کرد: این ائتلاف در سال‌های اخیر با اعضای جدید و افزایش هزینه‌های دفاعی تقویت شده و این مسیر را در آینده نیز ادامه خواهیم داد. دیک اسخوف، نخست‌وزیر هلند هم در پیامش در شبکه ایکس تاکید کرد اروپا باید نقش بیشتری در تضمین امنیت این قاره ایفا کند و افزود روابط خوب فراآتلانتیکی نیز ضروری است.
زلنسکی نیز پس از نشست در پستی تلگرامی درباره نشست سران اروپا گفت: «ما حمایت قوی از اوکراین، مردم‌مان، سربازان، غیرنظامیان و استقلال‌مان را احساس می‌کنیم». وی افزود: «ما در اروپا با یکدیگر همکاری می‌کنیم تا پایه‌ای محکم برای همکاری با آمریکا به خاطر صلح واقعی و امنیت تضمین‌شده ایجاد کنیم».
وی پس از ترک لندن و بازگشت به کشورش در حضور خبرنگاران گفت: «مهم‌ترین ضامن برای تامین امنیت اوکراین، برخورداری این کشور از یک ارتش قوی است». به نظر می‌رسد تلاش اروپایی‌ها برای احیای روابط بین آمریکا و اوکراین پس از درگیری لفظی رئیس‌جمهور ۲ کشور آغاز شده است اما در این میان اروپایی‌ها نیز زنگ هشداری را حس کرده‌اند و تلاش دارند مباحث امنیتی خود را بیش از پیش مورد توجه قرار دهند؛ مباحثی که پس از چرخش سیاست خارجی واشنگتن بیش از پیش اهمیت یافته است.
***
زلنسکی: جایگزینی من کار آسانی نیست
ولودیمیر زلنسکی ضمن اینکه به رسانه‌های انگلیسی گفت جایگزین کردن شخص دیگری به جای او به عنوان رئیس‌جمهور اوکراین کار ساده‌ای نیست، بار دیگر پیشنهادش را برای کناره‌گیری در ازای عضویت در ناتو تکرار کرد. جمهوری‌خواهان آمریکایی پیشنهاد کرده بودند در پی مشاجره لفظی زلنسکی با دونالد ترامپ در کاخ سفید، زلنسکی از سمتش استعفا کند. زلنسکی در واکنش به این پیشنهادات گفت: «اگر کسی جای من را بگیرد، با توجه به وضعیت کنونی و حمایت‌هایی که وجود دارد، جایگزینی کار ساده‌ای نخواهد بود.
برگزاری انتخابات کافی نیست. باید نگذارید من کاندیدا شوم. این کمی دشوار است. مثل این است که شما باید با من مذاکره کنید». پس از مشاجره هفته گذشته ترامپ و زلنسکی در کاخ سفید، بسیاری از جمهوری‌خواهان در واکنش به تنش پیش آمده، پیشنهاد کناره‌گیری زلنسکی را برای احیای روابط بین ۲ کشور مطرح کردند؛ اقدامی که نشان‌دهنده وجود اختلاف نظر بسیار جدی بین رهبران ۲ کشور است. مایک والتز، مشاور امنیت ملی آمریکا به سی‌ان‌ان گفت: «ما به رئیس‌جمهوری [برای اوکراین] نیاز داریم که بتواند با ما کار کند، در نهایت به توافق با روسیه برسد و به این جنگ خاتمه دهد».
مایک جانسون، رئیس مجلس نمایندگان آمریکا نیز درباره اینکه آیا زلنسکی برای ریاست‌جمهوری اوکراین مناسب است، گفت: «یا باید به خودش بیاید و به میز مذاکره برگردد یا اینکه کسی دیگری باید اوکراین را اداره کند». پیش از دیدار روز جمعه نیز عدم برگزاری انتخابات از سوی زلنسکی و تمدید شرایط اضطراری از سوی او در اوکراین مورد انتقاد رئیس‌جمهور آمریکا قرار گرفته بود و ترامپ زلنسکی را دیکتاتوری فاقد مشروعیت خوانده بود. با توجه به مواضع جمهوری‌خواهان، به نظر کنار زدن زلنسکی برای توافق صلح با روسیه در دستور کار قرار گرفته است.
***
پیشنهاد آتش‌بس یک‌ماهه اروپایی‌ها
رئیس‌جمهور فرانسه گفت کشورش به همراه بریتانیا یک آتش‌بس جزئی یک‌ماهه بین روسیه و اوکراین را پیشنهاد می‌کنند که درگیری‌های زمینی را پوشش نمی‌دهد. «امانوئل مکرون» هنگام پرواز به لندن برای دیدار با رهبران اروپایی که توسط «کی‌یر استارمر» نخست‌وزیر بریتانیا برای پیشبرد تلاش‌ها برای تدوین طرح صلح اوکراین تشکیل شده بود، با نشریه فیگارو صحبت کرد. این نشست در لندن ۲ روز پس از آن برگزار شد که دیدار «ولودیمیر زلنسکی» رئیس‌جمهور اوکراین با «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور آمریکا در کاخ سفید با جنجال و هیاهو پایان یافت. در پی این نشست پرماجرا، رهبران جهان حمایت قوی خود از رهبر اوکراین را ارائه کرده و قول داده‌اند برای کمک به این کشور اقدامات بیشتری انجام دهند. با این حال مکرون گفت آتش‌بس مدنظر او و لندن، حملات هوایی، دریایی و زیرساخت‌های انرژی را پوشش می‌دهد. مکرون به فیگارو گفت: «در صورت آتش‌بس، تأیید اینکه (نبرد) در طول جبهه رعایت می‌شود، بسیار دشوار خواهد بود». او افزود خط مقدم برابر با فاصله بین پاریس و بوداپست است. امانوئل مکرون گفت بر اساس پیشنهاد فرانسه و بریتانیا، نیروهای زمینی اروپایی تنها در مرحله دوم در اوکراین مستقر خواهند شد. او افزود: «در هفته‌های آینده هیچ نیروی اروپایی در خاک اوکراین حضور نخواهند داشت. سوال این است: چگونه از این زمان برای دستیابی به آتش‌بس استفاده می‌کنیم، با مذاکراتی که چندین هفته طول می‌کشد و پس از امضای صلح، استقرار (نیروها) را خواهیم داشت». زلنسکی در پاسخ به این سوال که آیا از این طرح مطلع است یا خیر، به خبرنگاران در لندن گفت: «من از همه چیز آگاهم». مکرون می‌گوید کشورش و سایر کشورهای اروپایی باید بیشتر برای امور نظامی هزینه کنند. او به فیگارو گفت این ممکن است به معنای ۳ تا ۳.۵ درصد تولید ناخالص داخلی باشد. به اعتقاد او، کمیسیون اروپا همچنین باید در تامین هزینه‌های نظامی نوآورانه‌تر عمل کند.