دیپلماسی علیه قلدری ترامپ
گروه سیاسی: نشست سه‌جانبه ایران، چین و روسیه دیروز به ریاست معاون وزیر امور خارجه جمهوری خلق چین و با مشارکت معاون وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و معاون وزیر خارجه فدراسیون روسیه برگزار شد. انجام این نشست به فاصله ۳ روز پس از برگزاری رزمایش مشترک ایران، چین و روسیه، نشان از تلاش این کشورها علیه یکجانه‌گرایی آمریکا و غرب دارد که پس از روی کارآمدن دونالد ترامپ، شکل عریان‌تری به خود گرفته است.
دیروز پس از برگزاری نشست سه‌جانبه ایران، چین و روسیه، 3 کشور بیانیه‌ای صادر کردند. هر چند در بیانیه منتشر شده، به صراحت عنوان شده «چین، ایران و روسیه، آخرین وضعیت موضوع هسته‌ای و رفع تحریم‌ها را به طور مفصل مورد بحث و بررسی قرار دادند و ۳ کشور بر ضرورت لغو تمام تحریم‌های غیرقانونی یکجانبه تأکید کردند» اما رئیس‌جمهور آمریکا در واکنش به این نشست سه‌جانبه گفته بود: «شاید ایران، روسیه و چین درباره مسائل غیرهسته‌ای در پکن رایزنی کنند!»
در بندهای دیگر بیانیه پایانی نشست سه‌جانبه نیز عموما به مساله هسته‌ای ایران اشاره شده است. خلاصه بیانیه ایران، چین و روسیه شامل چنین مواردی می‌شود: ۳ کشور مجددا تاکید کردند تعاملات دیپلماتیک، سیاسی و گفت‌وگوی مبتنی بر اصل احترام متقابل، تنها گزینه عملی و معتبر در این باره است ۳ کشور تاکید کردند طرف‌های ذی‌ربط باید متعهد به توجه به دلایل ریشه‌ای وضعیت کنونی بوده و اعمال تحریم، فشار و تهدید توسل به زور را ترک کنند. ۳ کشور بر اهمیت قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد، شامل زمانبندیهای مندرج در آن تاکید کردند. ۳ کشور بر اهمیت احترام به معاهده منع اشاعه تسلیحات هسته‌ای به عنوان سنگ بنای رژیم بین‌المللی منع اشاعه تاکید کردند. چین و روسیه از اعلام مجدد ایران که برنامه هسته‌ای‌اش منحصرا برای اهداف صلح‌آمیز است و نه برای تولید سلاح هسته‌ای، استقبال کردند».
* واکنش عجولانه ترامپ
به نظر می‌رسد نشست ایران با چین و روسیه که هر دو صاحب کرسی در شورای امنیت سازمان ملل و همین‌طور از طرف‌های درگیر در موضوع هسته‌ای ایران هستند، برای رئیس‌جمهور آمریکا گران تمام شده است. پس از برگزاری نشست ریاض بین آمریکا و روسیه، برخی اینطور استدلال می‌کردند که آمریکا قصد دور کردن روسیه از ایران را دارد. همین‌طور چنین مباحثی درباره چین و نوع رابطه‌اش با ایران مطرح می‌شد اما حالا ۲ رویداد برگزاری رزمایش مشترک ایران، چین و روسیه و نشست مشترکی که ۳ کشور با هم داشتند، دونالد ترامپ را واداشته تا همان‌طور که به رزمایش ۳ کشور واکنش هیستریک نشان داد، درباره نشست مقامات سیاسی این کشورها نیز واکنشی عجولانه نشان دهد.
ترامپ شامگاه پنجشنبه در پاسخ به سوال خبرنگاری در این رابطه گفت: «شاید آنها قصد دارند درباره برنامه‌های غیرهسته‌ای صحبت کنند. شاید آنها درباره کاهش تنش درباره سلاح‌های هسته‌ای صحبت کنند».
رئیس‌جمهور آمریکا که میزبان «مارک روته» دبیرکل ناتو در اتاق بیضی بود، همچنین گفت او و «ولادیمیر پوتین» رئیس‌جمهور روسیه زمانی گفت‌وگوهای جدی درباره تسلیحات هسته‌ای داشتند و اگر او بار دیگر رئیس‌جمهور می‌شد و «تقلب» اتفاق نمی‌افتاد، موضوع خلع سلاح هسته‌ای روسیه روی میز بود».
ترامپ که گویا هم و غم خود را درباره مسائل هسته‌ای در سراسر جهان گذاشته است، همچنین برای گفت‌وگوی هسته‌ای با کره‌شمالی ابزار تمایل کرد و گفت: «من رابطه‌ای عالی با کیم جونگ اون دارم و باید ببینیم چه اتفاقی می‌افتد».
* واکنش روسیه و چین به نشست سه‌جانبه
اما نشست سه‌جانبه ایران، روسیه و چین، در میان دولتمردان روسیه و چین واکنش‌هایی در پی داشت. سخنگوی ریاست‌جمهوری روسیه با اشاره به نشست سه‌جانبه ایران، روسیه و چین بیان کرد مسکو معتقد است ایران از حق توسعه برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز برخوردار است.
دیمیتری پسکوف بیان داشت: تمام گزارش‌های لازم مربوط به نتایج نشست سه‌جانبه روسیه، ایران و چین درباره موضوع هسته‌ای ایران به پوتین ارائه خواهد شد.
وی ادامه داد: همه تحریم‌ها علیه ایران در رابطه با پرونده هسته‌ای غیرقانونی است. این مساله باید از راه‌های دیپلماتیک حل شود. سخنگوی کرملین تصریح کرد: مسکو معتقد است ایران از حق توسعه برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز برخوردار است.
وزیر خارجه چین نیز در دیدار با معاونان وزرای خارجه ایران و روسیه، نظرات پنجگانه چین درباره موضوع هسته‌ای ایران را مطرح و بیان کرد توافق با ایران باید بر اساس برجام به دست آید.
وانگ یی روز جمعه در پکن در دیدار با کاظم غریب‌آبادی، معاون وزیر امور خارجه ایران و سرگئی ریابکوف، معاون وزیر خارجه روسیه گفت: اول باید بر روش‌های دیپلماتیک و مسالمت‌آمیز در حل اختلافات پایبند بود و با توسل به زور و تحریم‌های غیرقانونی برای حل موضوع مخالفت کرد. دوم باید بر حفظ توازن بین حقوق و مسؤولیت‌ها و بین عدم اشاعه هسته‌ای و استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای پایبند بود. سوم، توافق جدید باید بر اساس برجام به دست آید، چهارم باید بر ارتقای همکاری از طریق گفت‌وگو اصرار ورزید و با اجبار شورای امنیت سازمان ملل به مداخله مخالفت کرد. پنجم باید به اصول گام به گام بودن و برابر بودن پایبند بود تا اجماع نظر از طریق مشورت حاصل شود.
ما جائوشو، معاون وزیر خارجه جمهوری خلق چین نیز پس از نشست سه‌جانبه ایران، روسیه و چین در پکن، در نشست خبری مشترک درباره نتایج این نشست گفت: ما تبادل نظر عمیقی درباره موضوع هسته‌ای و لغو تحریم‌ها انجام دادیم. وی افزود: ما بر ضرورت پایان دادن به همه تحریم‌های یکجانبه غیرقانونی تاکید کردیم.
این دیپلمات ارشد چینی افزود: ما از سیاست ایران در همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی حمایت می‌کنیم.
معاون وزیر خارجه چین بیان کرد: باید از اقدامات تنش‌زا در اوضاع غرب آسیا پرهیز کرد و شرایط برای دستیابی به راهکار دیپلماتیک مهیا شود. وی همچنین بیان کرد: چین و روسیه از موضع ایران مبنی بر اینکه به دنبال استفاده از فناوری هسته‌ای برای اهداف صلح‌آمیز است و به دنبال ساختن سلاح هسته‌ای نیست، استقبال می‌کنند.
* مقابله با یکجانبه‌گرایی
معاون امور حقوقی و بین‌المللی وزارت امور خارجه پس از نشست سه‌جانبه با طرف‌های روس و چینی، به تشریح نتایج این نشست پرداخت و مواردی را که در بیانیه پایانی مطرح شده بود، عنوان کرد.
برخی از مواردی که کاظم غریب‌آبادی به آن پرداخت، به این قرار است: ضرورت خاتمه دادن به تحریم‌های غیرقانونی یکجانبه، تاکید بر راهکارهای دیپلماتیک و گفت‌وگو برای حل مسائل، ضرورت کنار گذاشتن سیاست اعمال تحریم‌ها، فشار و تهدید توسل به زور، ضرورت توجه به دلایل ریشه‌ای وضعیت کنونی بویژه خروج یکجانبه آمریکا از برجام و عدم اجرای تعهدات ۳ کشور اروپایی، تاکید بر اهمیت قطعنامه ۲۲۳۱ و زمانبندیهای آن بویژه پایان دادن به پرونده هسته‌ای ایران در شورای امنیت در اکتبر ۲۰۲۵، تصمیم به تداوم مشورت‌ها، همکاری‌ها و هماهنگی‌های ۳ کشور درباره این موضوع و موضوعات مورد علاقه مشترک دیگر، تصمیم به تقویت همکاری‌ها و هماهنگی‌ها در سازمان‌های بین‌المللی و ترتیبات چندجانبه مانند شانگهای و بریکس، تاکید بر اینکه هرگونه مذاکرات و گفت‌وگوها صرفا ناظر بر موضوع هسته‌ای و رفع تحریم‌ها خواهد بود.
سفیر کشورمان در پکن نیز در شبکه ایکس نوشت: «خرسندم اعلام کنم بر اساس همکاری‌های راهبردی ۳ کشور جمهوری اسلامی ایران، چین و روسیه، اجلاس سه‌جانبه معاونان وزرای خارجه در پکن با موفقیت کامل برگزار شد».
محسن بختیار افزود: «معاون امور حقوقی و بین‌الملل وزارت امور خارجه با رایزنی‌ها و تبادل نظرهای بسیار مثبت و سازنده با دیگر طرف‌ها، به تفاهمات بسیار مهم و ارزشمندی درباره توسعه همکاری‌های سه‌جانبه در موضوعات مهم بین‌المللی از جمله ضرورت همراهی ۳ کشور برای مقابله با تحریم‌های یکجانبه و قلدرمآبانه آمریکا نایل آمد». سفیر کشورمان ادامه داد: «ابتکار بسیار ارزشمند برگزاری چنین ساختارهای سه‌جانبه‌ای، مسیر روشنی برای مقابله با یکجانبه‌گرایی باخت-باخت آمریکا فراهم خواهد کرد».
ترامپ از زمانی که برای بار دوم بر مسند ریاست جمهوری آمریکا تکیه زده، به سرعت پای مسائل هسته‌ای ایران را به میان کشیده و با امضای یادداشت اجرایی که به نوعی بازگشت به سیاست فشار حداکثری است، سعی دارد با تهدید و ارعاب، کشورمان را وادار به پذیرش خواسته‌های خود بکند. در این مسیر نیز گویا آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای و ۳ کشور اروپایی انگلستان، آلمان و فرانسه با او همصدا هستند. در چنین شرایطی آمریکا تحریم‌هایی را علیه وزیر نفت و چند نفتکش و شرکت تجاری ایرانی اعمال کرد. غرب به دنبال کارشکنی در پرونده هسته‌ای ایران است و این رویکرد یکجانبه‌گرایانه نیازمند همراهی و هماهنگی کشورهایی است که سیاست‌های مستقل‌تری را دنبال می‌کنند.
* ایران تحریم‌های جدید آمریکا را بشدت محکوم کرد
سخنگوی وزارت امور خارجه ایران ضمن محکومیت شدید تحریم‌های نفتی جدید آمریکا علیه ایران تاکید کرد: ایران دولت آمریکا را مسبب و مسؤول تبعات و آثار مترتب بر اینگونه اقدامات یکجانبه و نامشروع می‌داند.
اسماعیل بقایی اقدام آمریکا در تحریم تعدادی از اشخاص حقیقی از جمله وزیر نفت جمهوری اسلامی ایران و چند نفتکش و شرکت تجاری را بشدت محکوم کرد.
وی با اشاره به ادعای تکراری مقامات آمریکا مبنی بر آمادگی برای مذاکره، اقدام آمریکا در اعمال تحریم علیه ایران را گواه روشن دیگری بر ناراستی این ادعاها و نشانه دیگری از دشمنی آنها با توسعه و پیشرفت و رفاه مردم ایران دانست.
سخنگوی وزارت امور خارجه اعتیاد آمریکا به سیاست تحریم و فشار علیه کشورهای مستقل را ناقض حاکمیت قانون در سطح بین‌الملل و تهدیدی علیه صلح و امنیت بین‌المللی توصیف و تاکید کرد: اقدامات شرورانه آمریکا برای اخلال در تبادلات اقتصادی و تجاری ایران با سایر کشورها نقض آشکار اصول و قواعد بنیادین حقوق بین‌الملل و تجارت آزاد است و جمهوری اسلامی ایران دولت آمریکا را مسبب و مسؤول تبعات و آثار مترتب بر اینگونه اقدامات یکجانبه و نامشروع می‌داند. بقایی با تمجید از تلاش‌های خستگی‌ناپذیر فرزندان خدوم ملت ایران در وزارت نفت و شرکت‌های تابعه در تولید و توزیع و تجارت محصولات نفتی، اقدام خزانه‌داری آمریکا در تحریم وزیر نفت را سخیف و مغایر با همه معیارها و موازین حقوق بین‌الملل دانست و تصریح کرد: چنین اقدامات ناشایستی نمی‌تواند کوچک‌ترین تاثیری در عزم ملی ایرانیان برای دفاع از استقلال و عزت ایران و تلاش در مسیر توسعه و آبادانی کشورمان داشته باشد.