روایت حسین سازور از به چالش‌کشیدن معاویه توسط امام حسن(ع)
برنامه حریم: جوانی‌اش به حضور در جبهه‌های دفاع مقدس سپری شد و مدتی هم از همراهان شهید رجایی بود؛ او از شاگردان حاج منصور ارضی است و برای بسیاری از مداحان جوان مقام استادی دارد.
درباره نسبت سیاست با مداحی همیشه دغدغه داشته و موضع‌گیری‌های عالمانه‌ای از خود نشان داده است. حتی در جریانِ این گفت‌وگو به این نکته اشاره دارد که من مداح حکومتی‌ام و نمی‌دانم این دوگانه‌ها از کجا آمده مداح حکومتی-غیرحکومتی.
حسین سازور علاوه بر مداحی، مسئولیت حسینیه بزرگی به‌نام "موج‌الحسین(ع)" را در حوالی میدان خراسان به‌عهده دارد؛ برخورد جالب توجه این مداح اهل‌بیت(ع) با جوانان و استفاده درست از این ظرفیت در فعالیت‌های هیئت و میدان دادن برای مداحی، در نوع خود جالب توجه است.
این مداح اهل‌بیت پس از اقدامات جهادی در مناطق سیل‌زده استان لرستان در حال برگشت از محور پلدختر به خرم‌آباد دچار سانحه رانندگی شد و مدتی در بیمارستان بود. او در خصوص روند بهبودی و سلامتش از عبارت جالبی استفاده کرد: "صدا و سلامتی را می‌خواهیم تا برای خودش هزینه کنیم".
از استاد ندیدن و غفلت برخی از مداحان نسل جدید نسبت به آموخته‌های اساتید می‌پرسیم شعر "بی‌پیر مرو در خرابات؛ هرچند سکندر زمانی!" را برایمان می‌خواند.
اما بخش عمده‌ای از گفت‌وگو با حاج حسین سازور به مظلومیت، غربت، کم‌کاری‌ها نسبت به شناساندن امام حسن مجتبی(ع) به جامعه توسط هیئت‌ها و مداحان و سیره حضرت، اختصاص پیدا کرد که مشروح آن در ادامه آمده است:
مظلومیت امام حسن (علیه‌السلام) در میان هیئات و مداحان
* حاج حسین آقا، خدمت شما رسیدیم تا در مورد امام حسن (علیه‌السلام)، هیئات و مظلومیت ایشان در میان مداحان صحبت کنیم. این سؤال برای ما مهم است که چرا امام حسن(ع) در میان مداحان و هیئات کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد. به خصوص اینکه در ایام مختلف، مثل 28 صفر، که روز وفات ایشان است یا در میلادشان، کمتر به این امام بزرگوار پرداخته می‌شود. چطور می‌توانیم این مظلومیت را در میان هیئات و در رسانه‌ها رفع کنیم؟
حسین سازور: بله، همانطور که اشاره کردید، این مظلومیت امام حسن (علیه‌السلام) در حقیقت یکی از موضوعات مهم است. حضرت حسن مجتبی (علیه‌السلام) کسی است که خداوند او را مدح کرده و پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌وآله) او را ستوده است. امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) هم در مورد ایشان سخن گفته و حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) هم او را تحسین کرده‌اند. وقتی از امام حسن صحبت می‌کنیم، حقیقتاً باید به این نکته توجه کنیم که او از همان ابتدا با غربت و تنها بودن روبه‌رو بود. همانطور که در شعرها و روایات برای امام حسین (علیه‌السلام) گفته می‌شود، اگر همین تعداد شعرها و روایات برای امام حسن هم بیان می‌شد، هیچ‌کدام از مظلومیت‌های ایشان کم نمی‌شد.
شما می‌فرمایید که در هیئات بیشتر از امام حسین (علیه‌السلام) صحبت می‌شود و کمتر به امام حسن (علیه‌السلام) پرداخته می‌شود. در حقیقت، این مسأله به آن صورت که ما فکر می‌کنیم نیست. در واقع، امام حسن (علیه‌السلام) همانطور که امام حسین (علیه‌السلام) در کربلا برای اسلام فداکاری کرد، امام حسن نیز با صلح خود اسلام را نجات داد. این نکته بسیار مهم است که باید مورد توجه قرار گیرد.
* آیا این‌طور نیست که تفاوت راه امام حسین و امام حسن به‌طور کلی در نحوه برخورد با مشکلات نمایان شده است؟ به این معنا که امام حسین در کربلا ایستاد و جنگید، ولی امام حسن صلح را انتخاب کرد؟
حسین سازور: بله، این تفاوت وجود دارد، اما باید درک کنیم که راه هر دو امام در حقیقت یکی است. البته ظاهر این دو اقدام متفاوت است، ولی در باطن، هر دو برای حفظ اسلام و دفاع از حقیقت حرکت کردند. اگر امام حسین (علیه‌السلام) در زمان امام حسن بود، احتمالاً همان کارهایی که امام حسن (علیه‌السلام) انجام داد، او هم انجام می‌داد. همینطور اگر امام حسن در کربلا بود، همان راهی را که امام حسین (علیه‌السلام) رفت، پیش می‌گرفت.
* در دوران جنگ جمل، امام حسن چه نقش ویژه‌ای ایفا کردند؟
حسین سازور: در جنگ جمل، امام حسن (علیه‌السلام) نشان دادند که شجاعت در وجودشان نهفته است. این داستان بسیار معروف است که وقتی از لشکر امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) فردی جدا شد و نقاب بر چهره داشت تا به فتنه‌گران بپیوندد، امام حسن (علیه‌السلام) در تعقیب او حرکت کردند. امام حسن (علیه‌السلام) به محمد بن حنفی فرمودند: "تو پسر علی هستی، این‌ها فرزندان فاطمه‌اند." این نشان می‌دهد که امام حسن (علیه‌السلام) در حقیقت همانند امام حسین (علیه‌السلام) دارای شجاعت و جهاد در راه اسلام بودند.
* رابطه امام حسن (علیه‌السلام) و حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) چگونه است و آیا این ارتباط بر شخصیت امام حسن تأثیرگذار بوده است؟
حسین سازور: رابطه امام حسن (علیه‌السلام) و حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) بسیار عمیق و ناگسستنی است. شما نمی‌توانید درباره امام حسن صحبت کنید بدون اینکه حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) را در نظر بگیرید. حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) شخصیتی با تقوا و عصمت بی‌نظیر بود. زمانی که یک سائل نابینا از حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) درخواست طعام کرد، حضرت زهرا از پشت در غذا را به او دادند، بدون اینکه چهره خود را به او نشان دهند. این دقت در رعایت حجاب و تقوای حضرت زهرا، قطعاً تأثیر زیادی بر تربیت امام حسن و امام حسین (علیه‌السلام) گذاشته است.
* چه برخوردی از یاران امام حسن (علیه‌السلام) در تاریخ ثبت شده است که مظلومیت ایشان را بیشتر نمایان می‌کند؟
حسین سازور: امام حسن (علیه‌السلام) در دوران خلافت خود با خیانت‌های زیادی از جانب یارانش روبه‌رو شد. حتی آن‌هایی که به عنوان یاران خاص حضرت شناخته می‌شدند، در موقعیت‌های حساس از او حمایت نکردند و حتی بعضی از آن‌ها به حضرت زخم زبان زدند. یکی از این افراد، جابر بن عبدالله انصاری بود که امام حسن (علیه‌السلام) با معجزه پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) او را مجاب کرد. این نمونه‌ای از قدرت و جایگاه امام حسن (علیه‌السلام) است که حتی با معجزه پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) توانست مخالفین خود را ساکت کند.
* چرا امام حسن (علیه‌السلام) همیشه در هاله‌ای از غیبت و معارف خفی باقی می‌مانند و قدر ایشان در تاریخ بیشتر آشکار نمی‌شود؟
حسین سازور: این موضوع بر اساس اراده خداوند است. در حقیقت، خداوند خواسته است که امام حسن (علیه‌السلام) در هاله‌ای از معارف پنهان بماند. قدرت و عظمت امام حسن (علیه‌السلام) همیشه زیر سایه جلوه‌های دیگری از اهل بیت (علیهم‌السلام) قرار گرفته است.
در حالی که خداوند اراده کرده بود که امام حسین (علیه‌السلام) بیشتر در کانون توجه قرار گیرد، اما این باعث نمی‌شود که عظمت امام حسن (علیه‌السلام) کم شود. در حقیقت، امام حسن (علیه‌السلام) هم مانند امام حسین (علیه‌السلام) از خانواده‌ای هستند که از حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) عصمت و شجاعت را دریافت کردند و این ویژگی‌ها در وجود ایشان به‌طور کامل وجود دارد.
ماجرای صلح امام حسن(ع) و نقش هیئات در ترویج معارف ایشان
* در صحبت‌هایتان اشاره کردید که در مورد صلح امام حسن (علیه‌السلام) در جامعه و به خصوص میان نسل جدید کم‌کاری شده است. متأسفانه برخی از دولت‌ها و جریان‌های سیاسی نیز حقیقت صلح امام حسن را تحریف کرده‌اند. شما چگونه این کم‌توجهی به امام حسن(ع) و صلح ایشان را توضیح می‌دهید؟ و به نظر شما چقدر این موضوع به گردن هیئت‌ها و مداحان است؟
حسین سازور: بله، همانطور که اشاره کردید، متأسفانه در بسیاری از مواقع صلح امام حسن (علیه‌السلام) به درستی معرفی نمی‌شود. حتی برخی از جریانات سیاسی و فرهنگی، این صلح را تحریف کرده‌اند و حقیقت آن را به درستی بیان نکرده‌اند. امام حسن (علیه‌السلام) تنها به‌عنوان یک شخصیت سیاسی دیده نمی‌شود، بلکه ایشان در عرصه اجتماعی نیز گام‌های بلندی برداشته‌اند که باید بیشتر به آن پرداخته شود. متأسفانه، بسیاری از مردم از بعد اجتماعی و اجتماعی امام حسن کمتر مطلع هستند.
در واقع، برخی از هیئت‌ها و مداحان در ترویج معارف ایشان کم‌کاری کرده‌اند. امروز، بیشتر هیئت‌ها به شور و هیجان پرداخته و کمتر به محتوای آموزنده و معرفتی توجه می‌کنند. در روضه‌هایی که خوانده می‌شود، معمولاً بعد از ذکر نام امام حسن (علیه‌السلام)، خیلی سریع به سمت امام حسین (علیه‌السلام) می‌روند. البته این تغییرات ناشی از کم‌توجهی به فرهنگ و معارف امام حسن (علیه‌السلام) است.
* به‌نظر شما چگونه می‌توان این معارف را به نسل جدید منتقل کرد تا شناخت بهتری از امام حسن(ع) پیدا کنند؟
حسین سازور: یکی از بهترین راه‌ها این است که هیئت‌ها به جای تکیه‌بر شور صرف، بیشتر به معرفت و آموزش معارف اهل بیت (علیهم‌السلام) بپردازند.
مثلاً حاج آقا منصور که خداوند ایشان را حفظ کند، از بعد از اربعین پنج شب پیاپی فقط روضه امام حسن می‌خواند. او می‌گوید هیچ‌کس حق ندارد در این مجلس، روضه امام حسین یا حضرت زهرا یا امیرالمؤمنین (علیهم‌السلام) بخواند. این یکی از خوش‌ذوقی‌های ایشان است که در عین شور، به محتوای معارف امام حسن توجه دارند.
وقتی که برای امام حسن (علیه‌السلام) می‌خواهیم ادب و احترام بگذاریم، باید بهترین شعرها، بهترین روضه‌ها، بهترین ناله‌ها و بهترین معرفت را از نظر بیان فضایل ایشان ارائه کنیم. متأسفانه، در تاریخ گاهی معترضانی بودند که امام حسن (علیه‌السلام) را نمی‌شناختند و حتی اعتراض می‌کردند که چرا امام حسن همسران زیادی داشته است.
این نوع اعتراضات ناشی از ناآگاهی و عدم شناخت شخصیت واقعی امام حسن (علیه‌السلام) است. باید به نسل جدید توضیح بدهیم که تمام افعال امام معصوم (علیه‌السلام) همانند افعال خداوند متعال است و هیچ‌یک از اعمال ایشان از روی هوا و هوس نبوده است.
بسیاری از مشکلات امروز به امام نشناسی‌مان برمی‌گردد
* شما در صحبت‌هایتان اشاره کردید که در جامعه امروز نیز به دلیل «امام‌نشناسی» مشکلاتی وجود دارد. آیا می‌توانید بیشتر توضیح دهید که این امام‌نشناسی چگونه در زندگی امروز ما تأثیر می‌گذارد؟
حسین سازور: واقعیت این است که در جامعه امروز ما نیز بسیاری از مشکلات ناشی از همین «امام‌نشناسی» است. اگر مردم به‌درستی امام جامعه را بشناسند، هیچ فتنه‌ای در جامعه شکل نمی‌گیرد. امروز، اگر تمام مردم و مسئولین جامعه به ولایت فقیه و مقام رهبری اعتقاد واقعی داشتند و امام جامعه را به‌خوبی می‌شناختند، بسیاری از مشکلات حل می‌شد.
متأسفانه امروز، وقتی مسئولین کشور می‌خواهند وزیری را انتخاب کنند، از او می‌پرسند که تخصص و سوادش چقدر است، اما هیچ‌کس نمی‌پرسد که ایمان او به ولی‌فقیه چیست، چه شناختی از امام جامعه دارد و اعتقادش به آن چیست. این غفلت‌ها باعث بروز مشکلات می‌شود.
در دوران امام حسن (علیه‌السلام) نیز یکی از بزرگ‌ترین کمبودها همین بود که مردم امام خود را به‌درستی نشناختند. حتی در زمان پیامبر (صلى‌الله‌علیه‌وآله) و امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) نیز این مشکل وجود داشت. در آن زمان، بسیاری از مردم حضرت علی (علیه‌السلام) را به‌درستی نشناختند و غربت ایشان را تجربه کردند. همانطور که امروز نیز اگر مردم و مسئولین ما نسبت به امام جامعه شناخت دقیق‌تری داشتند، بسیاری از مشکلات و فتنه‌ها در کشور پیش نمی‌آمد.
* با توجه به این نکات، به‌نظر شما میراث امام حسن (ع) برای جامعه امروز چه اهمیت و نقشی دارد؟
حسین سازور: میراث امام حسن (علیه‌السلام) برای جامعه امروز بسیار ارزشمند است. امام حسن (علیه‌السلام) با صلح خود الگویی برای جلوگیری از خونریزی و حفظ مصالح اسلام ارائه داد. در دنیای امروز، با وجود تمام چالش‌ها و مشکلات، درک این صلح و راهبردهای امام حسن (علیه‌السلام) می‌تواند برای جامعه ما الهام‌بخش باشد.
امام حسن (علیه‌السلام) نشان داد که گاهی برای حفظ اسلام و مصالح عمومی باید به گونه‌ای عمل کرد که دشمن نتواند از درون جامعه آسیب وارد کند.
اگر امروز مردم و مسئولین ما همچون امام حسن (علیه‌السلام) به مصالح اجتماعی و اسلامی توجه کنند و در کنار شور و هیجان، معرفت و شناخت از اهل بیت (علیهم‌السلام) را در زندگی خود پیاده کنند، بسیاری از مشکلات حل خواهد شد.
در نهایت، باید به این نکته توجه کنیم که امام حسن (علیه‌السلام) نه تنها در عرصه سیاسی، بلکه در عرصه اجتماعی نیز گام‌های بلندی برداشت که امروز بیش از پیش باید مورد توجه قرار گیرد.
نقش هیئت‌ها در ترویج معارف امام حسن(ع)
* شما به ولایت‌پذیری امام حسن (ع) اشاره کردید و گفتید که ایشان جایگاه پدرشان را از جایگاه ولی‌عهدی خود مجزا می‌کردند. در این باره بیشتر توضیح دهید و بفرمایید میراث امام حسن برای جامعه امروز چیست؟
حسین سازور: بله، امام حسن (ع) به‌طور خاص، ولایت‌پذیر بودند. ایشان در دوره امامت خود، هیچ‌گاه به‌عنوان یک شخصیت منفعل عمل نکردند و همواره نسبت به ولی‌فقیه زمان خود که پدرشان، امیرالمؤمنین (ع) بودند، احترام و پذیرش داشتند.
امام حسن (ع) جایگاه پدر را به‌عنوان یک مقام پدرانه می‌دانستند، اما جایگاه ولی‌عهدی و رهبری اسلامی را به‌طور مجزا از آن می‌شمردند. این ولایت‌پذیری در امام حسن (ع) و همچنین در امام حسین (ع) به‌وضوح مشاهده می‌شود.
در خصوص میراث امام حسن برای جامعه امروز، باید بگویم که تمام ابعاد دینی را می‌توان از ایشان آموخت. امام حسن (علیه‌السلام) در زمینه‌های شجاعت دینی، کرامت، سخاوت، علوم دینی و معرفت دینی، الگویی برجسته برای مسلمانان هستند.
به‌عنوان مثال، امام حسن (علیه‌السلام) را به‌عنوان "امام کرم" می‌شناسیم؛ چرا که خداوند متعال خواسته بود که کرم و سخاوت در ایشان تجلی پیدا کند. البته این بدان معنا نیست که سایر اهل بیت (علیهم‌السلام) در این ویژگی‌ها کم‌داشتند، بلکه خداوند برای هر یک از آنان ویژگی‌های خاصی را انتخاب کرده بود تا الگویی برای پیروانشان باشند.
* به‌نظر شما امام حسن (ع) در جنگ‌هایی که در رکاب پدرشان، امیرالمؤمنین (ع) شرکت کردند، چه نقشی ایفا کردند؟
حسین سازور: در دوران جنگ‌های امیرالمؤمنین (ع)، امام حسن (ع) نقش برجسته‌ای داشتند که کمتر به آن پرداخته می‌شود. ایشان در جنگ‌هایی که در رکاب پدرشان حضور داشتند، شجاعت و دلیری زیادی نشان دادند.
یکی از ویژگی‌های برجسته امام حسن (ع) در جنگ‌ها، توانایی و قدرت نظامی ایشان بود. حتی در اشعار و تاریخ‌ها نیز به این موضوع اشاره شده که امام حسن (ع) با قدرت تمام دشمنان را به چالش می‌کشیدند.
امام حسن (ع) نه تنها در عرصه جنگ‌های نظامی بلکه در سیاست و صلح‌خواهی نیز الگوی قابل توجهی بودند. در واقع، صلح امام حسن (ع) با معاویه، چالشی بزرگ برای دشمنان اسلام بود که نشان داد حتی در شرایط سخت، می‌توان برای حفظ دین و جامعه، تصمیمات خردمندانه‌ای اتخاذ کرد.
نقش منابر و سخنران‌ها در برافراشته کردن پرچم امام حسن(ع)
* شما به موضوع گنبد امام حسن (علیه‌السلام) اشاره کردید و گفتید که در برخی سخنرانی‌ها از ساختن گنبد برای ایشان سخن گفته شده است. به‌نظر شما چه اتفاقی باید بیفتد تا پرچم امام حسن (علیه‌السلام) در جامعه امروز برافراشته شود؟
حسین سازور: واقعیت این است که امروز ما باید همه اهل بیت (علیهم‌السلام) را در کنار هم مورد توجه قرار دهیم و از هر یک از آن‌ها الگویی برای زندگی‌مان بیاموزیم. متأسفانه، در برخی موارد به امام حسن (علیه‌السلام) کم‌توجهی می‌شود، به‌خصوص در مجالس و منابر.
ما وقتی به‌طور جدی و با تمام وجود برای امام حسین (علیه‌السلام) سخنرانی می‌کنیم، همانطور باید برای امام حسن (علیه‌السلام) هم به همان اندازه وقت بگذاریم. همینطور باید در مجالس مذهبی‌مان به‌طور جدی در مورد امام حسن صحبت کنیم و از شخصیت ایشان برای نسل جدید الگو بسازیم.
برای برافراشتن پرچم امام حسن (علیه‌السلام)، نیاز به همت بلند منبری‌ها و سخنران‌ها داریم. در بسیاری از مجالس، وقتی من به منبر می‌روم، باید مطالعه کرده و با دقت بیشتری معارف اهل بیت (علیهم‌السلام) را منتقل کنم.
متأسفانه، در برخی از مجالس، فقر محتوایی وجود دارد؛ به‌طوری که فرد وارد مجلس می‌شود، ولی از آنجا هیچ چیز جدیدی نمی‌آموزد. این مشکل در منابر مذهبی امروز ما وجود دارد که باید برطرف شود.
* چگونه می‌توان از این فقر محتوایی در منابر جلوگیری کرد و منبری‌ها و مداحان می‌توانند نقش بیشتری در ترویج معارف امام حسن (علیه‌السلام) ایفا کنند؟
حسین سازور: در منابر، سخنران‌ها باید ابتدا مطالعه و تحقیق کنند و پس از آن با شناخت کامل، معارف اهل بیت (علیهم‌السلام) را به مستمعین منتقل کنند. این کار تنها با تلاش و زحمت زیاد به دست می‌آید. همچنین، هنر بیان و سخنرانی بسیار مهم است؛ سخنران باید توانایی داشته باشد که مطالب را به‌صورت جذاب و تاثیرگذار ارائه دهد. من شخصاً زمانی که یک کلیپ تاثیرگذار را دیدم، تحت‌تأثیر قرار گرفتم و تصمیم گرفتم به یکی از دوستانم که نیاز به کمک مالی داشت، پولی را بفرستم. این‌گونه واکنش‌ها و تأثیرگذاری‌ها، نشان‌دهنده قدرت هنر سخنرانی است.
اگر ما به‌عنوان مداح و سخنران به‌درستی پیام اهل بیت (علیهم‌السلام) را منتقل کنیم و آن‌ها را به‌خوبی بشناسانیم، تأثیر عمیقی در دل‌ها خواهیم داشت. به‌ویژه وقتی که از امام حسن (علیه‌السلام) صحبت می‌کنیم، باید بدانیم که این پیام‌ها به‌راحتی در دل‌ها نمی‌نشیند؛ مگر اینکه حقیقت معارف به‌درستی و با دل و جان منتقل شود.
* به‌نظر شما چگونه می‌توان در جامعه امروز، محبت و معارف امام حسن (علیه‌السلام) را در دل‌ها جای داد؟
حسین سازور: محبت و معارف امام حسن (علیه‌السلام) در دل‌ها زمانی جا خواهد گرفت که ما ابتدا خودمان به‌درستی آن‌ها را بشناسیم و سپس با قلبی پاک و صادقانه آن‌ها را به دیگران منتقل کنیم. اهل‌بیت (علیهم‌السلام) همواره در دل‌ها باقی خواهند ماند اگر ما پیام‌هایشان را به‌خوبی درک کرده و به درستی بیان کنیم. مهم‌ترین نکته این است که وقتی از اهل بیت (علیهم‌السلام) صحبت می‌کنیم، باید حقیقت را به‌طور کامل منتقل کنیم، چرا که حق همیشه نافذ است و در دل‌ها خواهد نشست.
آسیب‌شناسی فضای مداحی و ضرورت توجه به معارف اهل‌بیت
* در صحبت‌های شما به دو نکته مهم اشاره شد که برای من جالب بود. اولین موضوع مربوط به سخنرانی‌ها و منابر است. بسیاری از ما، به ویژه جوانان، وقتی وارد مجالسی می‌شویم که شما هم حضور دارید، انتظار داریم که از سخنران بهره‌مند شویم، اما گاهی اوقات شاهد هستیم که سخنرانان یا دیر می‌آیند یا در زمان کوتاهی که دارند، فقط به مداحی می‌پردازند و فرصتی برای بیان معارف و نکات آموزنده وجود ندارد. چرا این اتفاق می‌افتد؟
حسین سازور: این نکته بسیار مهمی است. متأسفانه، در برخی مجالس، هدف اصلی که باید انتقال معارف اهل‌بیت و گسترش آن در جامعه باشد، به حاشیه می‌رود. ما باید از فرصت‌هایی که در مجالس مذهبی داریم استفاده کنیم تا هم به شور و هم به شعور مخاطبان افزوده شود.
در واقع، یک سخنران باید از فرصت‌هایی که در اختیار دارد، برای انتقال مفاهیم دینی، عبرت‌های عاشورا و درس‌های آن استفاده کند. نباید فقط به مداحی بسنده کرد. همانطور که در ایام محرم از آسیب‌شناسی وضعیت مداحی صحبت می‌شود، باید توجه کنیم که این موضوع فقط مختص به مداحی نیست و در سخنرانی‌ها هم اهمیت دارد. وقتی می‌خواهیم معارف امام حسین (علیه‌السلام) را بیان کنیم، باید محتوا و عمق آن را درک کرده و آن را به مردم منتقل کنیم.
هدف اصلی در مداحی باید ترویج معارف اهل‌بیت باشد، نه پرداختن به حواشی بی‌ارزش!
* در این شرایط، ما شاهد حواشی زیادی در میان مداحان و حتی بین مداحان جوان هستیم. شما بارها از دغدغه‌تان درباره مداحانی که استاد نمی‌بینند صحبت کرده‌اید. به‌ویژه در فضای مجازی، شاهد دعواها و حواشی‌ای هستیم که بعضی از مداحان به آن دامن می‌زنند. این مشکلات چطور می‌تواند بر روی فضای مداحی و اثرگذاری آن در جامعه تأثیر بگذارد؟
حسین سازور: اینکه مداحان برخی مواقع به حواشی و رقابت‌های بی‌فایده می‌پردازند، واقعاً جای تأسف دارد. فضای مجازی و رسانه‌ها نقش مهمی در این زمینه دارند. وقتی که مداحان به مسائلی همچون رقابت‌های مالی و حواشی بی‌معنی وارد می‌شوند، در واقع دست رسانه‌های معاند و بی‌بی‌سی را باز می‌کنند تا از این اختلافات استفاده کرده و نگاه مردم، به ویژه جوانان، را نسبت به این مقوله تغییر دهند.
هدف اصلی در مداحی باید ترویج معارف اهل‌بیت باشد، نه پرداختن به حواشی بی‌ارزش. در چنین شرایطی، این مسئله نه تنها بر روی جایگاه مداحان تأثیر منفی می‌گذارد، بلکه باعث تضعیف اثرگذاری هیئت‌ها و مجالس مذهبی می‌شود. به‌جای این که بر روی آموزه‌ها و معارف اهل‌بیت تمرکز کنیم، این مسائل به یک جریان نادرست تبدیل می‌شود که به‌تدریج تمام فضیلت‌های دینی را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد.
مداحان ما باید استاد ببینند
* در شرایط کنونی، چگونه می‌توان به این وضعیت رسیدگی کرد و آن را اصلاح کرد؟
حسین سازور:اولین قدم این است که باید به عمق معارف اهل‌بیت توجه بیشتری داشته باشیم و در برنامه‌ها و سخنرانی‌هایمان، این معارف را به درستی و با دقت بیشتری منتقل کنیم. همچنین، شعرای ما باید به‌طور جدی‌تر به معارف اهل‌بیت توجه کنند و از تاریخ و روایات معتبر برای سرودن اشعار استفاده کنند.
شعرا باید به‌طور دقیق از خصوصیات و معجزات اهل بیت (علیهم‌السلام) مطالعه کرده و در اشعار خود بگنجانند. این اشعار وقتی از دل و با عشق و ایمان گفته شود، قطعاً اثرگذاری بیشتری خواهد داشت. در ضمن، من همیشه تأکید کرده‌ام که باید از استعدادهای جدید و جوان‌تر در مداحی و منبر استفاده شود، اما باید آن‌ها تحت‌نظر و راهنمایی استادان با تجربه قرار بگیرند تا از اشتباهات رایج جلوگیری شود.
خودم را مدیون امام خمینی(ره) می‌دانم
* با توجه به دغدغه‌های شما درباره وضعیت کنونی فضای مداحی، در نهایت مدیون چه کسانی هستید که این مسیر را در مداحی طی کرده‌اید؟
حسین سازور:ما ابتدا باید از امام خمینی (ره) تشکر کنیم که پس از انقلاب، هیئت‌ها را رونق بخشیدند و فضای جدیدی برای مجالس مذهبی ایجاد کردند. من قبل از انقلاب هم هیئت داشتم، ولی به شکلی که امروز می‌بینیم، آن زمان نبود.
هیئت‌های امروزی رونق بیشتری پیدا کرده‌اند و خوشبختانه مردم بیشتری به این مجالس می‌آیند. اما این انقلاب و این تحولی که در هیئت‌ها رخ داده، مدیون امام خمینی (ره) و شهدای عزیزمان است. ما وظیفه داریم که در مجالس‌مان از امام حسین (علیه‌السلام) بگوییم، از شهدای عزیز بگوییم و نقش امام جامعه در زمان حاضر را بیان کنیم. این مسئولیت خطیر به دوش ماست.
در کنار این‌ها، باید بگویم که مدیون استادان بزرگ و عزیز خود، همچون حاج منصور ارضی و دیگر استادان با تجربه‌ای هستیم که در طول سال‌ها به ما راهنمایی داده‌اند. امروز معضل اصلی مداحی، کم‌توجهی به علم و تقواست. سه معضل اساسی که به آن اشاره کردم، بی‌سوادی، بی‌استادی و بی‌تقوایی است که باید جدی‌تر با آن‌ها برخورد شود.
یک نکته بسیار مهم را باید همیشه در نظر داشته باشیم: اگر جامعه بخواهد به سمت رشد و تعالی پیش برود، باید معارف اهل بیت (علیهم‌السلام) را جدی بگیرد. امام حسن (علیه‌السلام) یکی از بزرگ‌ترین الگوها برای ماست.
اگر مردم جامعه ما امام حسن (علیه‌السلام) را بشناسند و از سخاوت، کرامت و دلسوزی‌های ایشان پیروی کنند، بسیاری از مشکلات اجتماعی مانند بی‌رحمی، ناشکری و عدم استغفار حل خواهد شد. باید همگی تلاش کنیم که معارف اهل بیت (علیهم‌السلام) را در جامعه گسترش دهیم و در این مسیر از هیچ تلاشی فروگذار نکنیم.
چالش‌ها و نگرانی‌ها در دنیای مداحی امروز
* برخی افراد که قصد دارند به عرصه مداحی وارد شوند، امروزه به استودیو می‌روند و به ضبط آواز و مداحی پرداخته و از این طریق خود را بیشتر به نمایش می‌گذارند. این موضوع به نظر شما چقدر صحیح است؟ آیا این روند در دنیای مداحی مفید است یا آسیب‌زننده؟ در چنین شرایطی، نقش استاد در پرورش مداحان و هدایت آن‌ها چقدر مهم است؟ چگونه باید مداحان جوان تحت نظر استادان بزرگ قرار بگیرند تا از اشتباهات احتمالی جلوگیری کنند؟
حسین سازور:نقش استاد در تربیت و هدایت مداحان بسیار حیاتی است. همانطور که در هر حرفه‌ای، بدون آموزش صحیح و دست‌یابی به تجربه‌های اساتید بزرگ نمی‌توان به نتیجه مطلوب رسید، در مداحی نیز چنین است. ما شاهد هستیم که برخی مداحان جوان به دلیل عدم نظارت استادانه، به مسیرهای اشتباهی می‌روند و از هدف اصلی که همان انتقال معارف اهل بیت (علیهم‌السلام) است، منحرف می‌شوند.
مداحی باید از دل و با اخلاص انجام شود. کسانی که در این عرصه وارد می‌شوند باید تحت نظر اساتید با تجربه قرار بگیرند تا نه تنها در اجرای صحیح اشعار و مراثی بلکه در بیان معارف و احادیث صحیح اهل بیت (علیهم‌السلام) نیز به درستی آگاهی پیدا کنند. این نه تنها باعث رشد خود مداحان می‌شود، بلکه موجب ارتقاء سطح فرهنگی و دینی جامعه نیز خواهد شد.
* به عنوان یک پیشکسوت در این عرصه، شما چگونه با معضلات و چالش‌های این روزها برخورد کرده‌اید؟
حسین سازور:این یک مسئولیت جمعی است. من همیشه بر این باور بوده‌ام که مسئولیت‌های بزرگان و پیشکسوت‌ها محدود به خودشان نمی‌شود. زمانی که من و همکارانم به این جایگاه رسیدیم، باید برای دفاع از دستگاه امام حسین (علیه‌السلام) و مداحان متعهد که در این راه زحمت می‌کشند، سینه سپر کنیم.
به یاد دارم که در یک دوره، یک مجله که سردبیر آن یک روحانی بود، تصویرهایی از چند مداح مطرح را به نمایش گذاشت که شبیه به بازی‌هایی که بچه‌ها انجام می‌دهند، بود. تنها کسی که موضع گرفت و این توهین را به دستگاه امام حسین (علیه‌السلام) نپذیرفت، من بودم.
من همیشه می‌گویم که مداحی یعنی دفاع. وقتی از کسی یا چیزی مدح می‌کنیم، در حقیقت داریم از آن دفاع می‌کنیم. مداح باید مدافع باشد، به ویژه وقتی کسی قصد تعرض به دستگاه امام حسین (علیه‌السلام) را داشته باشد. این وظیفه هر مداح است که از امام حسین (علیه‌السلام)، نوکران امام حسین (علیه‌السلام) و هیئت‌ها دفاع کند. کسانی که در مجالس بزرگ امام حسین (علیه‌السلام) نقش دارند، باید در برابر هرگونه هجمه و توهین ایستادگی کنند و این مسئولیت را به‌درستی بر دوش بگیرند.
من با افتخار می‌گویم که مداح حکومتی هستم
* در ادامه این بحث، اگر مداحی بخواهد از امام حسن (علیه‌السلام) بگوید، چه نکته‌ای را باید مد نظر قرار دهد؟
حسین سازور: آقایان بزرگوار که صاحب جلسات پربرکت و مهم هستید، شما که از قبل از امام حسین (علیه‌السلام)، از قبل شهدا و از قبل امام خمینی (رحمت‌الله‌علیه) در رهنمودها و راهنمایی‌های آقا بهره بردید، امروز که با لباس‌های مرتب، به اصطلاح «کتی به تن دارند» و با جایگاهی معتبر در میان جمعیت ایستاده‌اید، چرا از آن جایگاه خود بهره نمی‌برید؟ چرا حرفی نمی‌زنید؟ چرا از کنار معضلات اجتماعی به سادگی عبور می‌کنید؟ چرا در جامعه ما با این دوگانگی‌های خطرناک مقابله نمی‌کنید؟
یکی از مشکلات امروز جامعه ذاکری ما این است که همچنان در حال ایجاد شکاف و دوگانگی در میان انقلاب و هیئت هستیم. وقتی من در هیئت از انقلاب سخن می‌گویم، برخی می‌گویند «این مداح حکومتی است.» بله، من با افتخار می‌گویم که مداح حکومتی هستم، زیرا این حکومت را، حکومت حجت بن الحسن (علیه‌السلام) می‌دانم. چرا باید از این موضوع خجالت بکشم؟
چرا باید از اینکه مداح نظام جمهوری اسلامی هستم خجالت بکشیم؟ امام (رحمت‌الله‌علیه) فرموده‌اند که این نظام، نظامی است که باید برای آن فدا شویم، حتی اگر تنها یک نفر امام عصر (علیه‌السلام) باشد. این نظام، نظام خداست. شما چرا این نظام را با چند نفر مسئول خیانتکار یا اختلاسگر مقایسه می‌کنید؟ در زمان امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) هم مسئولان فاسدی مانند شریح قاضی و عبیدالله بن زیاد وجود داشتند، اما آیا آن زمان نظام امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) مشکل داشت؟
این دوگانگی خطرناک است و دشمنان از همین شکاف استفاده می‌کنند. انقلاب یک امر جداگانه است و هیئت نیز جایگاه خود را دارد. ما باید از دستگاه امام حسین (علیه‌السلام) دفاع کنیم، باید از نوکران امام حسین (علیه‌السلام) و مستمعین عزاداری امام حسین (علیه‌السلام) و هیئت‌های امام حسین (علیه‌السلام) دفاع نماییم. دفاع ما باید درست، جانانه و شرافتمندانه باشد؛ دفاعی که باعث خوشنودی امام زمان (علیه‌السلام) شود.
* اگر برایتان امکان دارد در پایان گفت‌وگو یک شعری در وصف امام حسن(ع) به مخاطبان ما هدیه بفرمایید.
حسین سازور: امام حسن (علیه‌السلام) نمونه‌ای از صبر و ایثار است. شعرهایی که در مورد امام حسن (علیه‌السلام) گفته شده، باید عمق و زیبایی شخصیت ایشان را نشان دهد. من یکی از اشعار زیبای آقای لطیفیان را همیشه دوست دارم که در وصف امام حسن (علیه‌السلام) است:
"بیچاره دستی که گدای مجتبی نیست
یا آن سری که خاک پای مجتبی نیست
بر گریه زهرا قسم مدیون زهراست
چشمی که گریان مجتبی نیست
وقتی سکوتش این همه محشر به پا کرد
دیگر نیازی به صدای مجتبی نیست
در کربلا هرچند با دقت بگردی
چیزی به جز عشق و صفای مجتبی نیست
کربلات با آن همه داغ و مصیبت
هم پایه درد و بلای مجتبی نیست
طوری تمام هستیش وقف حسین شد
انگار قاسم هم برای مجتبی نیست."
انتهای پیام/