غرق در غبار
گروه اجتماعی: ورود توده گرد و غبار و افزایش غلظت آلودگی هوا طی روز گذشته استان‌های کرمانشاه، خوزستان و لرستان را به تعطیلی کشاند به‌طوری که تمام ادارات، بانک‌ها، مدارس و دانشگاه‌های این استان‌ها دیروز سه‌شنبه ۲۶ فروردین‌ماه تعطیل شد. گرد و خاک پدیده‌ای است که هرساله میهمان ناخوانده ساکنان غرب، جنوب، جنوب غرب و چه بسا سایر استان‌های کشور می‌شود؛ معضلی که متاسفانه سالانه خیلی‌ها را به کام مرگ فرو می‌برد دریغ از اینکه فکری اساسی برای حل آن شود. مسؤولان نیز در چنین شرایطی فقط با تشکیل جلسه فوق‌العاده کارگروه اضطرار آلودگی هوا اقدام به تعطیلی ادارات، مدارس و... می‌کنند. دیروز در کرمانشاه هشدار آلودگی هوا در حالی صادر شد که طی روزهای اخیر، میزان ذرات معلق در هوای این استان از حد مجاز فراتر رفته بود. علاوه بر کرمانشاه، روز گذشته با توجه به ورود پدیده گسترده گرد و غبار، فعالیت‌های آموزشی و ادارات استان لرستان نیز تعطیل شد. همچنین توفان گرد و غبار شدید با منشأ خارجی دیروز استان خوزستان را فرا گرفت، آلودگی هوا در بسیاری از شهرهای این استان به مرز خطرناک رسید، به طوری که مدارس و ادارات تعطیل و پروازها لغو شدند و صدها نفر با علائم تنفسی و قلبی به مراکز درمانی مراجعه کردند. طبق گزارش رسانه‌های محلی صبح سه‌شنبه هنوز آفتاب کامل طلوع نکرده بود که رنگ آسمان خوزستان به خاکستریِ غلیظ تغییر کرد. دید افقی کاهش یافت، نفس کشیدن دشوار شد و شهرها در سکوتی پرغبار فرو رفتند. در خیابان‌ها، ماسک‌ها دوباره چهره‌ها را پوشاندند و تردد خودروها به حداقل رسید. فعالیت‌های روزانه متوقف شد و تنها صدای آمبولانس‌ها در گوشه و کنار شهر شنیده می‌شد. در برخی مناطق جنوبی مانند آبادان، سرعت وزش باد به ۷۶ کیلومتر بر ساعت رسید؛ این یعنی خاک نه فقط معلق، بلکه در حال تاختن بود. گرمای هوا، آلودگی را تشدید کرد؛ همزمان، هشدارهای پی‌درپی از سوی نهادهای مختلف به مردم اعلام شد تا در خانه بمانند، درها را ببندند و از هرگونه فعالیت فیزیکی در فضای باز بپرهیزند. منشأ این گرد و عبار عراق و عربستان اعلام شد.
بر اساس اعلام اداره کل حفاظت محیط زیست خوزستان، روز گذشته غلظت ذرات معلق (10PM) در اهواز و حمیدیه به ۱۰ هزار میکروگرم بر مترمکعب رسید که ۶۷ برابر حد مجاز محسوب می‌شود. در آبادان میزان آلودگی ۹ هزار و ۳۹۸، در امیدیه ۶ هزار و ۵۲۶، در اندیمشک ۴ هزار و ۳۳۴ و در بهبهان ۶ هزار و ۸۷۷ میکروگرم بر مترمکعب گزارش شد. شاخص کیفیت هوا در بهبهان، شوشتر، شوش، سوسنگرد، حمیدیه، رامهرمز، هندیجان، خرمشهر و شهرهای دیگر به عدد ۵۰۰ رسیده که نشان‌دهنده وضعیت «خطرناک» است. در برخی شهرها مانند دزفول، شاخص به ۳۲۴ رسید و در آغاجاری ۴۲۲ گزارش شد که همچنان در شرایط ناسالم برای همه گروه‌ها قرار دارد. در چنین شرایطی اداره‌کل فرودگاه خوزستان اعلام کرد، مسافران برای اطلاع از وضعیت پروازها باید اطلاعات را از طریق سایت رسمی فرودگاه دنبال کنند. در همین حال، موج بیماران تنفسی و قلبی به مراکز درمانی استان رسید. طبق اعلام معاونت درمان دانشگاه علوم پزشکی آبادان، روز گذشته ۲۳۳ نفر به دلیل مشکلات ناشی از گرد و خاک به بیمارستان‌ها مراجعه کردند که از این تعداد، ۴۹ نفر بستری شدند. در حوزه تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی اهواز نیز ۸۰۰ نفر به دلیل عوارض ناشی از گرد و غبار به مراکز درمانی مراجعه کردند که ۲۰ نفر از آنها نیاز به بستری داشتند. در میان این افراد، کودکان، سالمندان و بیماران مزمن بیشتر در معرض آسیب قرار گرفتند. ورود پدیده گرد و غبار به کشور در پی کم‌توجهی مسؤولان برای حل این معضل گویا پایان ندارد؛ گرد و خاکی که مثل همیشه، بی‌خبر و بی‌رحم می‌آید، زنگ مدارس خاموش و پروازها لغو می‌شوند و مردم با ماسک و نگرانی، به زندگی درون خانه پناه می‌برند اما آیا این پایان ماجراست؟ تکرار چنین بحران‌هایی نشان می‌دهد مساله فراتر از یک پدیده جوی است. منشأ خارجی گرد و خاک، بی‌توجهی به کانون‌های ریزگردها در مرزها و نبود راهکارهای بلندمدت، استان‌های جنوب بویژه خوزستان، مناطق غرب و جنوب غربی را در چرخه‌ای از آلودگی و فرسایش زیستی قرار داده است. نفس کشیدن برای ساکنان این مناطق در پی ورود هرساله گرد و غبار سخت و سنگین شده است. هوایی که باید مایه حیات باشد، این روزها مایه تهدید سلامت است. در چنین شرایطی راهکارها باید از هشدار فراتر بروند، تا مردم مناطق جنوب و غرب کشور همچنین استان‌های همجوار از این محاصره بی‌صدا و مداوم رها شوند.
* تحقیق و تفحص مجلس از عملکرد ستاد مقابله با گرد و غبار
در پی کم‌توجهی به حل معضل ورود گرد و غبار به کشور، نمایندگان مجلس شورای اسلامی دیروز با تقاضای تحقیق و تفحص از عملکرد سازمان حفاظت محیط زیست در مقابله با پدیده گرد و غبار موافقت کردند. در نشست علنی مجلس شورای اسلامی گزارش کمیسیون کشاورزی، آب، منابع طبیعی و محیط زیست درباره تصویب تقاضای تحقیق و تفحص از عملکرد سازمان حفاظت محیط زیست برای مقابله با پدیده گرد و غبار از سال ۱۳۹۵ تاکنون از سوی سمیه رفیعی، سخنگوی کمیسیون کشاورزی در صحن علنی مجلس قرائت شد و نمایندگان با ۲۰۴ رای موافق با تقاضای تحقیق و تفحص از این سازمان موافقت کردند. ورود مجلس به این موضوع به این دلیل است که چرا دستگاه‌های اجرایی و سازمان‌های دارای تکلیف قانونی در زمینه مبارزه با پدیده گرد و غبار به وظایف خود عمل نکرده‌اند؟
همچنین عملکرد سازمان برنامه و بودجه کشور در تخصیص و توزیع اعتبارات مرتبط با مدیریت، پیشگیری و کنترل گرد و غبار با توجه به مصوبات هیات وزیران و وظایف ستاد ملی مقابله با گرد و غبار چگونه است؟ علاوه بر این چرا سازمان حفاظت محیط زیست در شناسایی و احصای اطلس کانون‌های گرد و غبار داخلی و مناطق مستعد تبدیل به کانون گرد و غبار، برنامه‌ریزی مطلوبی انجام نداده است و این سازمان، در ارائه برنامه جامع مقابله با ریزگردها، برنامه‌ریزی مناسبی نداشته است؟ چرا سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری مستند به بند «د» ماده ۳۸ قانون برنامه ۵ ساله ششم توسعه کشور در بیابان‌زدایی و کنترل کانون‌های بحرانی عملکرد مطلوبی نداشته است؟
در این باره سمیه رفیعی، رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس در گفت‌وگو با «وطن امروز» اظهار داشت: یک دهه است که راجع به چگونگی اقدامات برای رفع آلودگی هوا در پی ورود گرد و غبار به کشور بودجه‌هایی مصوب می‌شود و دستگاه‌ها باید به تکالیف خود در این زمینه عمل کنند اما متاسفانه بررسی‌ها نشان می‌دهد برای کنترل معضل آلودگی هوا ناشی از گرد و غبار 30 درصد از احکام در این زمینه اجرایی شده است.
وی با بیان اینکه در برنامه هفتم توسعه مواردی به منظور مدیریت گرد و غبار در قانون هوای پاک به صورت چند ماده مورد توجه قرار گرفته است افزود: متاسفانه نظارت و بررسی‌ها بیانگر این است که طی برنامه ششم دستگاه‌ها به طور دقیق به وظایف خود در این زمینه عمل نکرده‌اند و بودجه‌ای که برای حل این پدیده مصوب شده بعضا به انحراف رفته است.
رفیعی اضافه کرد: همایش‌هایی برای حل معضل پدیده گرد و غبار در کشور برگزار می‌شود اما خروجی چندانی ندارد، از طرفی مباحث دیپلماسی و همکاری‌های بین‌المللی با کشورهای همجوار هیچ کدام به نحو احسن انجام نشده به همین دلیل مجلس خواستار انجام تحقیق و تفحص از عملکرد ستاد مقابله با گرد و غبار شد که نمایندگان به آن رای دادند.