برنامه‌های بلند پروازانه «تیکا» برای کودکان کشورهای جنوب
فعالیت‌های اخیر آژانس همکاری و هماهنگی ترکیه (TİKA) در آوریل 2025، از جمله بازسازی بخش کودکان کتابخانه ملی کنیا، برگزاری جشنواره کودکان جهان ترک، پانزدهمین جشنواره نان صلح و گرامیداشت روز حاکمیت ملی و کودک، نشان‌دهنده تمرکز ویژه ترکیه بر کودکان به‌عنوان محور دیپلماسی بین‌المللی است.
این پروژه‌ها که در ظاهر خیرخواهانه هستند، اهداف استراتژیک چندلایه‌ای را دنبال می‌کنند که فراتر از کمک‌رسانی صرف هستند.
یکی از اهداف کلیدی ترکیه، تقویت دیپلماسی نرم از طریق ایجاد پیوندهای عاطفی و فرهنگی با کودکان کشورهای مختلف است.
آژانس همکاری و هماهنگی ترکیه (TİKA) با اجرای پروژه‌هایی مانند بازسازی بخش کودکان کتابخانه ملی کنیا، برگزاری جشنواره کودکان جهان ترک، میزبانی کودکان از آلبانی، بوسنی، فلسطین و قرقیزستان در جشنواره "نان صلح"، و بزرگداشت روز حاکمیت ملی و کودک در 23 آوریل 2025، سرمایه‌گذاری قابل‌توجهی روی کودکان کشورهای مختلف انجام داده است.
این اقدامات، فراتر از اهداف خیرخواهانه، نشان‌دهنده استراتژی‌های چندلایه ترکیه برای تقویت نفوذ جهانی خود است.
کودکان، به‌عنوان آینده‌سازان جوامع خود، با تجربه مثبت از ترکیه (مانند آموزش باکیفیت یا مهمان‌نوازی فرهنگی)، احتمالاً دیدگاه مثبتی نسبت به این کشور در سنین بزرگسالی خواهند داشت.
این رویکرد به‌ویژه در کشورهایی مانند فلسطین، که از نظر سیاسی از اهمیت بالایی برخوردار هستند، می‌تواند به تقویت جایگاه ترکیه به‌عنوان یک حامی بشردوستانه کمک کند، بدون اینکه مستقیماً به تنش‌های سیاسی دامن بزند.
هدف دیگر این سیاست کودک محور در دیپلماسی عمومی آنکارا، تقویت هویت فرهنگی و اتحاد منطقه‌ای است.
جشنواره کودکان جهان ترک نمونه‌ای آشکار از تلاش ترکیه برای احیای پیوندهای فرهنگی با کشورهای ترک‌زبان است. با گردهم‌آوردن کودکان از این کشورها، ترکیه نه‌تنها هویت مشترک ترکی را ترویج می‌کند، بلکه خود را به‌عنوان مرکز فرهنگی و سیاسی این منطقه معرفی می‌کند.
این اقدام می‌تواند در بلندمدت به همکاری‌های اقتصادی و سیاسی با کشورهای ترک‌زبان منجر شود، به‌ویژه در رقابت با قدرت‌های دیگر مانند روسیه یا چین در آسیای مرکزی.
علاوه بر این، TİKA با گرامیداشت روز حاکمیت ملی و کودک و برجسته‌کردن میراث آتاتورک، به دنبال جهانی‌سازی ارزش‌های ملی خود است.
این روز، که به کودکان جهان تقدیم شده، به ترکیه فرصتی می‌دهد تا خود را به‌عنوان پیشگام حقوق کودکان معرفی کند. ترکیه با دعوت از کودکان کشورهای دیگر و نمایش مهمان‌نوازی، تصویری از یک کشور مدرن و انسان‌دوست ارائه می‌دهد که می‌تواند در مذاکرات بین‌المللی یا جذب سرمایه‌گذاری خارجی مؤثر باشد. این رویکرد همچنین به کاهش انتقادات بین‌المللی از سیاست‌های داخلی ترکیه کمک می‌کند.
از منظر ژئوپلیتیک، سرمایه‌گذاری روی کودکان می‌تواند به‌عنوان ابزاری برای نفوذ بلندمدت عمل کند. در مناطقی مانند بالکان (آلبانی و بوسنی) یا آفریقا (کنیا)، جایی که ترکیه با قدرت‌های غربی و شرقی رقابت می‌کند، این پروژه‌ها به ایجاد پایگاه‌های اجتماعی وفادار به ترکیه کمک می‌کنند.
آموزش و فرهنگ، ابزارهای کم‌هزینه اما مؤثری برای نفوذ هستند که نسبت به مداخلات نظامی یا اقتصادی، مقاومت کمتری ایجاد می‌کنند. با این حال، این استراتژی خطراتی نیز دارد؛ برخی کشورها ممکن است این اقدامات را به‌عنوان تلاش برای نفوذ فرهنگی یا سیاسی بیش از حد تلقی کنند که می‌تواند به واکنش‌های منفی منجر شود.
چالش دیگر، پایداری این پروژه‌هاست. بازسازی زیرساخت‌ها یا برگزاری رویدادهای فرهنگی نیازمند منابع مالی و انسانی مداوم است. اگر TİKA نتواند این پروژه‌ها را به‌صورت بلندمدت پشتیبانی کند، تأثیر مثبت اولیه ممکن است کمرنگ شود.
علاوه بر این، تمرکز بر کودکان کشورهای خاص (مانند فلسطین یا کشورهای ترک‌زبان) ممکن است به اتهامات گزینشی بودن منجر شود، به‌ویژه اگر مناطق دیگر نادیده گرفته شوند.
در نهایت، پروژه‌های TİKA برای کودکان ترکیبی از دیپلماسی نرم، تقویت هویت فرهنگی و نفوذ ژئوپلیتیک را دنبال می‌کنند. این اقدامات، با بهره‌گیری از کودکان به‌عنوان پل‌های ارتباطی، به ترکیه امکان می‌دهد تا نفوذ خود را به‌صورت غیرمستقیم و بلندمدت گسترش دهد. با این حال، موفقیت این استراتژی به توانایی ترکیه در حفظ تعادل بین اهداف بشردوستانه و جاه‌طلبی‌های سیاسی بستگی دارد.
انتهای پیام/