وقتی هوش مصنوعی سوت زد
آفساید ۳ سانتیمتری
چهارشنبه‌شب در نیمه‌نهایی لیگ قهرمانان، گل پیروزی هنریک میختاریان می‌توانست اینتر را تا آستانه فینال ببرد اما نه مدافعان بارسا مانع شدند، نه دروازه‌بان، نه حتی سوت داور. تنها ۳ سانتیمتر و یک الگوریتم باعث شد توپ، شادی و حتی سرنوشت، از چنگ تیم ایتالیایی سُر بخورد و برود.
گل دقیقه ۷۵، در حالی که ورزشگاه در آستانه انفجار بود، با دقتی جراحی‌گونه مردود اعلام شد. دلیلش ساده بود؛ میختاریان، تنها 3 سانتیمتر جلوتر از خط دفاع بارسا ایستاده بود. چیزی به باریکی یک بند کفش اما حالا همین فاصله، مرز بین فریاد و سکوت است.
اما چطور این دقت ممکن شد؟ پاسخ در یک کلمه نهفته است: هوش مصنوعی.
فناوری «آفساید نیمه‌خودکار» حالا دیگر داور چهارم نیست، بلکه داوری است که هم می‌بیند، هم می‌سنجد، هم قضاوت می‌کند. ترکیبی از ۱۲ دوربین با سرعت بالا، الگوریتم‌هایی که ۲۹ نقطه کلیدی بدن بازیکنان را دنبال می‌کنند و یک تراشه ریز در داخل توپ فوتبال. این سیستم از جام‌جهانی ۲۰۲۲ قطر وارد زمین شد و حالا دارد در لیگ قهرمانان اروپا، میلیمتر به میلیمتر سرنوشت تیم‌ها را تعیین می‌کند.
توپ دیگر تنها نمی‌غلتد؛ حرف می‌زند، ثبت می‌کند، می‌سنجد. هوش مصنوعی، داور جدید فوتبال شده، بی‌احساس، بی‌فشار اما دقیق. تصویری سه‌بعدی از آفساید به نمایش درمی‌آید، بی‌ابهام، بی‌شکایت. اما نام این فناوری هنوز «نیمه‌خودکار» است، چون تصمیم نهایی را همچنان انسان می‌گیرد. یا شاید هم فقط امضا می‌زند پای نظر ماشین. این انقلاب تکنولوژیک، هنوز در دسترس همه نیست. هزینه‌های بالا، زیرساخت پیچیده و وابستگی کامل به دستگاه‌هایی که اگر یک روز کار نکنند، کل بازی فلج می‌شود، دلیل این عدم دسترسی است.
در این میان، لیگ‌هایی مثل ایران هنوز در سودای اجرای کامل VAR هستند؛ چه رسد به سیستمی که در ۳ سانتیمتر مرز رویا و حسرت را تعیین می‌کند.
فوتبال دیگر فقط با پا بازی نمی‌شود؛ چشم‌های الکترونیک، ذهن‌های ماشینی و حافظه‌های بی‌خطا دارند سوت داوری را تصاحب می‌کنند. عصر جدیدی آغاز شده است؛ عصری که در آن شاید انسان، دیگر تنها بازیگر زمین نباشد.
***
رونالدو به داور ایرانی چه گفت؟
صحبت‌های فغانی با رونالدو قبل از بازی النصر مقابل کاوازاکی شایعاتی را به راه انداخت.
به گزارش فارس، پیش از آغاز دیدار تیم‌های النصر عربستان و کاوازاکی ژاپن در نیمه نهایی لیگ نخبگان، گفت‌وگویی بین کریستیانو رونالدو، ستاره پرتغالی النصر و علیرضا فغانی، داور ایرانی این دیدار برقرار شد.
در این بین برخی کانال‌ها و صفحات اینستاگرامی مدعی شدند رونالدو با دیدن فغانی در ابتدا او را به جا نیاورده و سپس متوجه شده فغانی داوری است که پیش از این چند بازی را که رونالدو در آن حضور داشته، قضاوت کرده است!
با پیگیری صورت‌گرفته مشخص شد اصلاً صحبت خاصی بین رونالدو و فغانی رد و بدل نشده و او به‌عنوان کاپیتان النصر با فغانی درباره انتخاب زمین حرف زده است.
النصر شامگاه سه‌شنبه در جده به مصاف کاوازاکی رفت و با قبول شکست ۳-۲ حذف شد و به فینال لیگ نخبگان آسیا نرسید.