طرح مکانیسم ماشه؛ خطای راهبردی اروپا
گروه سیاسی: وزیر امور خارجه ایران در یادداشتی انتقادی، به سیاست‌های راهبردی کشورهای اروپایی پرداخت و هر چند تاکید کرد ایران آماده است فصل جدیدی را در روابط با اروپا در پیش داشته باشد اما انتقادهای صریحی نیز نسبت به رویکردهای غیر سازنده اروپا در مسائلی نظیر «مکانیسم ماشه» درباره پرونده هسته‌ای ایران داشت.
سیدعباس عراقچی در یادداشت خود که در مجله لوپوئن فرانسه منتشر شد، نوشت: 2 کشور انگلیس و فرانسه که حدود یک قرن پیش مرزهای نوین آسیای غربی را ترسیم می‌کردند، اکنون در وضعیتی گرفتار شده‌اند که از تحولات دیپلماتیک منطقه کنار گذاشته شده‌اند.
وی افزود: هنگامی که سال ۲۰۱۸ دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا به صورت یکجانبه از برجام بیرون آمد، اروپا باید تصمیمی قاطعانه می‌گرفت. در همان زمان، برونو لومر، وزیر وقت دارایی فرانسه در واکنش به خروج یکجانبه ترامپ از برجام اعلام کرد اروپا «رعیت» واشنگتن نخواهد بود اما در عمل 3 کشور اروپایی یعنی انگلیس، فرانسه و آلمان نتوانستند این را ثابت کنند.
عراقچی در ادامه نوشت: امروز نتیجه همان الگوی بی‌تصمیمی راهبردی به درون خانه اروپایی‌ها هم رسیده است؛ جایی که واشنگتن برای توقف جنگ اوکراین با بی‌اعتنایی به پایتخت‌های اروپایی، به صورت مستقیم با مسکو وارد گفت‌وگو شده است. همین بی‌تصمیمی راهبردی، در سیاست اخیر 3 کشور اروپایی در قبال سازوکار موسوم به «ماشه» در برجام بیش از هرجای دیگر نمایان شده است. این سازوکار که به عنوان آخرین ابزار حل اختلاف در این توافق طراحی شده، اکنون توسط اروپایی‌ها به عنوان یک اهرم فشار سیاسی استفاده می‌شود. وی افزود: ایران موضع خود در برابر احتمال استفاده اروپایی‌ها از مکانیسم ماشه را به صورت شفاف اعلام کرده است. ما به صورت رسمی به تمام امضا‌کنندگان برجام هشدار داده‌ایم سوءاستفاده از سازوکار ماشه عواقبی همراه خواهد داشت؛ از جمله اینکه نه‌تنها به نقش اروپا در این توافق پایان می‌دهد، بلکه این اقدام به صورت بالقوه به افزایش تنش‌هایی غیرقابل ترمیم نیز منجر خواهد شد.
وزیر امور خارجه تصریح کرد: 3 کشور اروپایی باید از خود بپرسند چرا به چنین بن‌بستی گرفتار شده‌اند. در دوران دولت قبلی آمریکا 3 کشور اروپایی به عنوان واسطه کلیدی گفت‌وگوهای غیرمستقیم بین تهران و واشنگتن در این گفت‌وگوها نقش داشتند اما زمانی که اراده سیاسی در واشنگتن برای رسیدن به یک توافق از بین رفت، اروپایی‌ها نیز بتدریج تلاش‌های خود در این زمینه را قطع کردند. آنها به جای تطبیق خود با شرایط جدید، موضع تقابلی گرفتند و از بهانه‌هایی مانند حقوق بشر و روابط مشروع ایران با روسیه استفاده کرده و از تحرکات دیپلماتیک برای احیای توافق هسته‌ای دست کشیدند.
به گفته وی، این رویکرد نه‌تنها به روابط دولت‌ها صدمه زده، بلکه پیامدهایی نیز در حوزه همکاری‌های بشردوستانه به همراه داشته است. برای نمونه، ممنوعیت پرواز خطوط هوایی ایران در سال گذشته توسط اتحادیه اروپایی - با استناد به ادعای صادرات موشک به روسیه که متعاقبا توسط مقامات ارشد اوکراین رد شد- بشدت دسترسی ایران به داروهای حیاتی از جمله داروهای لازم برای درمان سرطان را محدود کرده است.
عراقچی افزود: لذا مشاهده می‌کنیم رفتار کنونی اروپایی‌ها با سال‌های پیش تضاد فاحشی دارد. سال ۲۰۰۳،پس از زلزله ویران‌کننده بم، فرانسه به سرعت یک بیمارستان صحرایی در آنجا برپا کرد اما هنگامی که بندر شهید رجایی در همین ماه در بندرعباس آتش گرفت، تنها روسیه بود که فورا کمک‌های خود را به ایران ارسال کرد. حتی پیام تسلیت اتحادیه اروپایی نیز یک هفته پس از خاموشی بحران واصل شد!
وی ادامه داد: این روابط شکننده، درست در زمانی است که جهان شاهد فجایع غزه و اوکراین است؛ 2 فاجعه‌ای که به روشنی استانداردهای دوگانه غرب در قابل این 2 رودیداد تاسف‌بار را برملا می‌کند. ایرانی‌ها مانند دیگران این نحوه برخورد گزینشی را می‌بینند و از خود می‌پرسند: این چه تناقضی است؟
وزیر امور خارجه در ادامه این یادداشت خاطرنشان کرد: با این وجود و به رغم تنش‌ها، تاریخ روابط ایران و اروپا پشتوانه‌ای غنی دارد.
عراقچی در پایان این یادداشت یادآور شد: زمان در حال اتمام است. نحوه واکنش ما در این مقطع حساس، آینده روابط ایران و اروپا را - بسیار فراتر از آنچه خیلی‌ها انتظار دارند- تعیین می‌کند. ایران آماده ورود به فصل جدیدی در روابط است. امیدواریم شرکای اروپایی ما هم چنین آمادگی‌ای را داشته باشند.