مذاکره ادامه دارد
گروه سیاسی: دور چهارم مذاکرات هسته‌ای میان ایران و آمریکا دیروز در مسقط برگزار شد. این بار اما برخلاف 3 دور گذشته، پیش‌بینی‌‌ها از مذاکرات چندان امیدوارکننده نبود. آمریکایی‌ها در روزهای منتهی به مذاکرات یکشنبه، با تغییر موضع نسبت به غنی‌سازی در ایران و طرح ادعای برچیده شدن کل برنامه غنی‌سازی، اصطلاحا زیر میز زدند. هم ترامپ و هم ویتکاف در اظهارنظرهایی تاکید کردند همه فعالیت‌های غنی‌سازی ایران باید برچیده شود.
به گزارش «وطن امروز»، ویتکاف البته پا را فراتر از این هم نهاد. او روز جمعه در اظهارنظری عجیب گفت ادامه یافتن مذاکرات هسته‌ای با ایران، به جواب ایران درباره خواسته آمریکا برای برچیده شدن کل برنامه غنی‌سازی وابسته است. ویتکاف همچنین تاکید کرد روز یکشنبه آنها فقط یک جواب از عراقچی می‌خواهند.
این اظهارات ویتکاف نشانگر این بود که تیم آمریکایی در مذاکرات هسته‌ای با ایران، به دنبال اعمال یک فشار شدید بر تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران است. بر همین اساس، بسیاری با توجه به موضع قطعی ایران مبنی بر غیرقابل تغییر بودن اصل غنی‌سازی در ایران، درباره واکنش ویتکاف به این موضع قطعی ایران گمانه‌زنی می‌کردند. برخی نیز معتقد بودند در صورتی که ویتکاف روی گرفتن یک پاسخ نه یا بله از عراقچی اصرار کند، با یک نه بزرگ از سوی عراقچی مواجه خواهد شد. در این حالت طرف آمریکایی طبق اظهارات ویتکاف، باید موضعی منفی درباره این دور از مذاکرات گرفته یا حتی از شکست مذاکرات با ایران بگوید. به هر حال مذاکرات یکشنبه در مسقط در حالی برگزار شد که همه منتظر بودند ببینند آیا ویتکاف در مذاکره با عراقچی، آنچه را وعده داده بود اجرا خواهد کرد؟ آیا او مطالبه آمریکا یعنی برچیده شدن همه فعالیت‌های غنی‌سازی ایران را مطرح می‌کند و از عراقچی خواهد خواست در پاسخ به این مطالبه آمریکا تنها یک جواب «بله یا خیر» بدهد؟
مذاکرات دیروز در مسقط برگزار شد. 3 ساعت طول کشید و پس از برگزاری آن، استیو ویتکاف به سرعت مسقط را ترک کرد. نخستین واکنش به مذاکرات توسط سخنگوی وزارت خارجه ایران مطرح شد.
اسماعیل بقایی در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «چهارمین دور مذاکرات غیرمستقیم ایران - آمریکا دقایقی قبل پایان یافت. مذاکرات دشوار اما مفید برای درک بهتر از مواضع یکدیگر و یافتن راه‌هایی معقول و واقع‌بینانه برای حل مسائل مورد نظر. زمان و مکان دور بعدی گفت‌وگوها توسط هماهنگ‌کننده عمانی اعلام خواهد شد». این واکنش بقایی به مذاکرات، شفاف بود. او این مذاکرات را از این حیث مفید دانست که طرفین درک بهتری از مواضع یکدیگر داشتند. این بخش از پست بقایی، این ذهنیت را ایجاد کرد که ایران پاسخ واضح و شفافی به مواضع طرف آمریکایی درباره برچیده شدن فعالیت‌های غنی‌سازی در ایران داده و طرف آمریکایی این موضع ایران را به صورت شفاف فهمیده است. اینکه طرف عمانی، زمان و مکان بعدی مذاکرات را مشخص می‌کند نیز به این معناست که ویتکاف به واشنگتن رفته است تا ترامپ را از مواضع طرف ایرانی مطلع کند. بر همین اساس، ادامه یافتن مذاکرات تابع واکنش ترامپ به مواضع ایران است.
سایر روایت‌ها بویژه روایت‌هایی که رسانه‌های نزدیک به طرف آمریکایی از مذاکرات منتشر کردند نیز نشان می‌دهد مذاکرات، آنگونه که ویتکاف قبل از آن وعده داده بود، فضای صفر و صدی نداشته است. آکسیوس در این باره به نقل از یک مقام آمریکایی نوشت: «توافق حاصل شد که مذاکرات با ایران برای ادامه بررسی جنبه‌های فنی پیش برود. ما از نتیجه امروز دلگرم شده‌ایم و مشتاقانه منتظر نشست بعدی‌مان هستیم که در آینده نزدیک برگزار خواهد شد». جالب اینکه این روایت آکسیوس، در خبرگزاری رویترز نیز منتشر شد. بر اساس روایت آکسیوس و رویترز، مشخص است آمریکایی‌ها نمی‌خواهند آنگونه که پیش‌تر وعده داده بودند و ایران را تهدید کرده بودند، یک پالس منفی از مذاکرات ارسال کنند و این دقیقا بر خلاف آن چیزی است که ترامپ و بویژه ویتکاف در روزهای اخیر سعی کرده بودند القا کنند.
* یک بار دیگر ماجرا را مرور کنیم.
تیم مذاکره‌کننده آمریکا در ۳ دور مذاکرات گذشته، درباره چارچوب مذاکره، همچنین مبنای آن با طرف ایرانی به توافق رسیده بود. بویژه موضوع غنی‌سازی در سطح 3.67 درصد مورد تایید آنها قرار گرفته بود. به مرور اما طرف آمریکایی موضع خود درباره غنی‌سازی را تغییر داد و تاکید کرد کل برنامه غنی‌سازی ایران باید تعطیل شود. آمریکایی‌ها قبل از آغاز دور چهارم مذاکرات در مسقط، تصریح کرده بودند در این دور، فقط می‌خواهند از عراقچی یک جواب بله یا خیر بشنوند و سپس تاکید کردند آینده مذاکرات به پاسخ عراقچی بستگی دارد. بر همین اساس کارشناسانی که می‌دانستند پاسخ ایران به این زیاده‌خواهی و بدعهدی طرف آمریکایی، یک نه بزرگ است، پیش‌بینی می‌کردند پس از ابلاغ این موضع ایران، احتمالا ویتکاف یا سایر مقامات آمریکایی، پالس شکست مذاکرات را بدهند و فشار بر ایران و گزینه حمله نظامی را برجسته‌تر از قبل کنند. همزمان برخی منابع در ایران اعلام کردند به عراقچی گفته شده در صورتی که طرف آمریکایی روی شنیدن پاسخ بله یا خیر اصرار ورزید، او یک نه محکم بگوید. با این حال اما طرف آمریکایی آنگونه که ویتکاف وعده داده بود، نیز برخی پیش‌بینی می‌کردند، رفتار نکرد. روایت عراقچی از دور چهارم مذاکرات، این واقعیت را بیشتر نشان می‌دهد؛ روایتی که نشان می‌دهد ویتکاف در مذاکرات، یک ویتکاف متفاوت از زمان گفت‌وگو با رسانه‌هاست.
عباس عراقچی دیروز پس از پایان دور چهارم مذاکرات با بیان اینکه این دور از مذاکرات نسبت به 3 دور گذشته جدی‌تر و صریح‌تر بود، اظهار داشت: می‌شود الان گفت درباره موضوعات اختلافی، بیشتر بحث شده و مواضع به‌هم نزدیک‌تر شده و می‌شود. عراقچی با رو به جلو ارزیابی کردن این دور از مذاکرات، گفت دور بعدی مذاکرات تقریبا یک هفته دیگر برگزار می‌شود. وی افزود: ما مقداری زیادی از فضای کلی فاصله گرفتیم و وارد موارد جزئی‌تری شدیم. طبیعی است در این شرایط مذاکرات دشوارتر می‌شود ولی می‌خواهم بگویم با وجود دشواری و صراحتی که در مذاکرات بود، بحث‌های مفیدی انجام شد.
عراقچی در ادامه بیان کرد: می‌توانم الان بگویم ۲ طرف درک بهتری از مواضع هم دارند و در مورد مقدار زیادی از موضوعات اصلی مورد اختلاف الان بحث شده و ابعادش بیشتر باز شده است و درک بهتری وجود دارد. می‌توانم بگویم الان مواضع یک مقداری نزدیک‌تر شده است و در نهایت به نظرم می‌شود گفت‌وگوها را رو به جلو ارزیابی کرد. وی افزود: ما تصمیم گرفتیم این مذاکرات ادامه پیدا کند و هر ۲ طرف مصمم هستند. برای جلسه بعدی توافق شد اما روز و محل برگزاری با توجه به برنامه‌هایی که ۲ طرف دارند و تنظیمش سخت است، این موضوع را به عهده وزیر خارجه عمان گذاشتیم ولی فکر می‌کنم با فاصله یک هفته، یکی دو روز کم یا زیاد، برگزار خواهد شد. وزیر امور خارجه درباره موضوعات اصلی مذاکرات گفت: غنی‌سازی در ایران و رفع تحریم‌ها 2 موضوع اصلی مذاکره هستند. از نظر ما غنی‌سازی یک موضوعی است که حتما باید ادامه پیدا کند و هیچ جای مصالحه درباره آن وجود ندارد. ممکن است برای ابعاد غنی‌سازی، اندازه‌اش، سطح و میزانش به جهت اعتماد‌سازی مثلا در یک دوره‌ای محدودیت‌هایی قائل شویم ولی اصل غنی‌سازی اصلا قابل مذاکره نیست. عراقچی افزود: همین‌طور بحث تحریم‌ها؛ منظور ما و مقصود ما از مذاکره طبیعی است که رفع تحریم‌هاست. رفع تحریم‌ها در هر شرایطی یکی از پایه‌های مذاکره ما است. این مورد توافق 2 طرف قرار دارد.
اظهارات عراقچی درباره محتوای دور چهارم مذاکرات البته یک نکته قابل تأمل دارد. طی ۴ دوری که مذاکرات هسته‌ای برگزار شده، صرفا یک روایت ثابت با کلمات ثابت درباره محتوای مذاکرات مطرح شده است. هنوز مشخص نیست در ۴ دور مذاکره که بیش از یک ماه به طول انجامیده، چه کلیات یا جزئیاتی مورد توافق طرفین قرار گرفته است و اساسا آیا مذاکرات در مسیر یک توافق قرار دارد یا خیر؟ نکته دیگر، تحلیل رفتار طرف آمریکایی است که نشان می‌دهد شائبه‌ها و تردیدهایی جدی درباره اراده و تمایل دولت ترامپ برای انجام توافق با ایران وجود دارد. با گذشت بیش از یک ماه از آغاز مذاکرات، آمریکایی‌ها درباره یکی از موضوعات بدیهی و اصول ایران در مذاکره، تغییر موضع داده‌اند و خواستار توقف همه فعالیت‌های غنی‌سازی ایران شده‌اند. این یکی از نشانه‌هایی است که اراده جدی آمریکا را برای توافق با ایران زیر سوال می‌برد. به هر حال مذاکرات در شرایطی است که نه نشانه‌ای از پیشرفت آن وجود دارد و نه اراده‌ای از سوی طرف آمریکایی برای توافق دیده می‌شود ولی شاید تمایلی هم ندارند این مذاکرات فعلا به شکست منتهی شود.