واردات چرب گوشت

گروه اقتصادی: سازمان برنامه و بودجه اخیراً تصمیم گرفته است ارز ترجیحی گوشت قرمز را حذف کند و این محصول را از فهرست کالاهای اساسی یارانه‌ای خارج سازد. این اقدام با اعتراض معاون بازرگانی وزارت جهاد کشاورزی مواجه شده، چراکه جهاد معتقد است قیمت گوشت به‌تازگی به ثبات رسیده بود، در حالی که واقعیت این است قیمت گوشت قرمز در ایران دونرخی و حتی چندنرخی است. از یک سو قیمت گوشتی که به اسم تنظیم بازاری می‌دادند کیفیت نداشت و از سوی دیگر روی قیمت گوشتی که در بازار عرضه می‌شد تاثیری نداشت به همین دلیل عملا یک میلیارد دلاری که دولت برای واردات گوشت تخصیص می‌دهد تاثیری در تامین نیاز مردم بویژه دهک‌های پایین جامعه نداشته است. بنابراین در حال حاضر دولت باید به دنبال راهکارهای دیگری برای مدیریت بازار گوشت باشد. به طوری که افزایش تولید داخلی گوشت می‌تواند منجر به تعدیل قیمت‌ها شود و از خروج ارز از کشور نیز جلوگیری کند.
بر اساس سیاست‌های جاری، تخصیص ارز برای واردات برخی کالاهای اساسی از جمله گوشت قرمز بر عهده سازمان برنامه و بودجه است. در حالی که برخی مسؤولان وزارت جهاد می‌گویند باید تعیین ارز اقلام کالاهای اساسی از جمله تخم‌مرغ نطفه‌دار و گوشت گرم به وزارت جهاد کشاورزی سپرده شود، گوشت قرمز به دلیل نقش حیاتی‌ای که در امنیت غذایی دارد به همین دلیل برای بازار مصرف و معیشت مردم اهمیت بالایی دارد به همین دلیل دولت نمی‌تواند همچنان به دنبال بالا و پایین کردن نرخ ارز واردات گوشت باشد، بلکه باید به دنبال تامین داخلی گوشت باشد.
هنوز برنامه جامعی برای تولید گوشت قرمز گوسفندی هم‌تراز با قیمت‌های جهانی در کشور وجود ندارد. بررسی قیمت‌های داخلی و خارجی نشان می‌دهد تفاوت معناداری میان قیمت گوشت قرمز تولید داخل و نمونه‌های وارداتی وجود دارد. قیمت هر کیلوگرم گوشت گرم گوسفندی به‌صورت لاشه در کشور به ۹ یورو رسیده است، در حالی که گوشت سرد وارداتی، بسته به کشور مبدأ بین ۵ تا ۸,۵ یورو قیمت‌گذاری می‌شود و قیمت گوشت گوسفندی گرم وارداتی نیز در محدوده ۷ تا ۸,۵ یورو قرار دارد. این درحالی است که واردات گوشت شامل حدود 20 درصد هزینه حمل و حدود 20 درصد هزینه‌های مربوط به انبارداری و گمرکی و ... می‌شود. بنابراین می‌توان ادعا کرد قیمت گوشت قرمز تولید داخل حدود 40 درصد گران‌تر از بازار جهانی است. به همین دلیل بازار گوشت قرمز به واردات وابسته شده است.
دولت باید مشخص کند چرا قیمت گوشت تولید داخل بسیار گران‌تر از نمونه خارجی است. آیا این مساله به موضوع تامین نهاده‌های دامی و وارداتی بودن گنجاله و ذرت دامی مربوط می‌شود یا عوامل دیگری در این مساله دخیل هستند. دولت می‌تواند برنامه‌ریزی جامعی برای حمایت از سرمایه‌گذاران برای تولید خوراک دام کند. این موضوع به طور قطع منجر می‌شود قیمت گوشت در کشور متعادل شود.
در شرایط کنونی یکی از نگرانی‌ها این است که با حذف ارز ترجیحی واردات، احتمال افزایش بیشتر قیمت گوشت قرمز در بازار وجود دارد. این در حالی است که هم‌اکنون که ارز تخصیص می‌یابد این محصول در ایران با قیمت‌هایی به‌مراتب بالاتر از قیمت جهانی عرضه می‌شود. با توجه به نگرانی‌هایی که از سوی وزارت جهاد کشاورزی درباره تأمین امنیت غذایی و تأثیر حذف ارز ترجیحی بر قیمت‌ها مطرح شده است، شاید منطقی‌تر بود که سیاست حمایت ترکیبی برای این محصول در نظر گرفته شود. این رویکرد می‌توانست ترکیبی از توافقی و حمایت از سرمایه‌گذاران نهاده‌های دامی را شامل شود تا تولیدکننده داخلی نیز برای افزایش بهره‌وری و کاهش قیمت تمام‌شده تلاش کند.
قیمت هر کیلوگرم گوشت گرم تنظیم بازار به‌صورت مخلوط تاکنون ۳80 هزار تومان بوده است. مسؤولان برآورد کرده‌اند در صورت واردات با ارز توافقی و ترجیحی، قیمت گوشت تنظیم بازار به بیش از ۵۰۰ هزار تومان افزایش یابد. البته سناریوی قیمت گوشت قرمز با ارز آزاد هنوز مشخص نیست و باید منتظر ماند و دید دولت چه برنامه‌ای برای تنظیم بازار این محصول پس از حذف ارز ترجیحی دارد. با توجه به این تحولات، لازم است دولت راهکارهای مناسبی برای جلوگیری از افزایش شدید قیمت گوشت قرمز در نظر بگیرد. این موضوع نه‌تنها بر هزینه‌های معیشتی مردم تأثیر می‌گذارد، بلکه در بلندمدت می‌تواند فشار مضاعفی بر مصرف‌کنندگان   وارد کند. دولت پیش‌تر اعلام کرده بود در 6 ماه گذشته واردات گوشت قرمز گرم افزایش یافته است که موجب تعادل نسبی بازار شده بود، اما برخی می‌گویند اکنون با تغییر سیاست‌های ارزی، احتمال کاهش عرضه و افزایش قیمت این محصول وجود دارد. ذخیره گوشت کشور حداقل تا 6 ماه آینده می‌تواند بازار را متعادل نگه دارد به همین دلیل دولت باید سیاست‌هایی را در راستای نظارت بر بازار به صورت جدی دنبال کند.
قیمت گوشت قرمز در بازار داخلی بسته به نوع آن متفاوت است. در حال حاضر نرخ هر کیلو گوشت قرمز در قصابی‌ها بین ۵۵۰ هزار تا یک میلیون تومان متغیر است. این قیمت‌ها در حالی ثبت شده که دولت طی نیم‌سال گذشته میزان واردات را افزایش داده و بازار را کنترل کرده است اما با تغییر مبنای ارزی از ترجیحی به توافقی، که 60 درصد افزایش می‌یابد، قیمت گوشت نیز تغییر می‌کند. از طرف دیگر هزینه واردات تحت تاثیر نرخ محاسبه گمرکی نیز افزایش یافته است که این مساله می‌تواند به کاهش تمایل واردکنندگان بیانجامد و عرضه گوشت نیز تحت تاثیر قرار بگیرد.
این تفاوت قیمت در گوشت تولید داخل و وارداتی نشان‌دهنده فاصله زیاد نرخ داخلی با معیارهای بین‌المللی است، به همین دلیل سالانه بیش از یک میلیون تن گوشت قرمز وارد کشور می‌شد اما با تغییر نرخ ارز وارداتی، احتمال افت شدید واردات گوشت وجود دارد. این تغییرات می‌تواند موجب ناترازی بازار و کاهش توان خرید مصرف‌کنندگان در دهک‌های پایین جامعه شود، که در نهایت امنیت غذایی را تحت تأثیر قرار خواهد داد، مگر اینکه دولت وعده خود برای توزیع سبد کالا برای دهک‌های پایین جامعه را اجرایی کند.
برای جلوگیری از نوسانات شدید در بازار، اجرای سیاست‌های حمایتی از دامداران نیز ضروری است. برخی راهکارهای پیشنهادی شامل در نظر گرفتن مکانیزم افزایش سرمایه‌گذاری در دامپروری، نظارت دقیق بر بازار و جلوگیری از افزایش غیرمنطقی نرخ مصرف است. شاید اگر دولت مانع قاچاق دام زنده از ایران به کشورهای عربی شود، از این طریق بتواند میزان عرضه دام تولید داخل به بازار را نیز افزایش دهد. یکی دیگر از مسائلی که در صنعت دامپروری کشور با چالش مواجه است نبود دام مولد است. 
طی سال‌های گذشته گفته شد بخشی از این دام‌های مولد به کشتارگاه‌ها فرستاده شدند که همین مساله خسارت هنگفتی را به کشور وارد کرد. به همین دلیل دولت در مقطع کنونی برای اینکه بتواند بار دیگر صنعت دامپروری کشور را تقویت کند، باید واردات دام مولد را در دستور کار قرار بدهد.
همچنین وزارت جهاد کشاورزی باید با اصلاح نژاد دام کمک کند تا میزان تولید گوشت در کشور بهبود یابد که همین مساله منجر می‌شود نیاز کشور به واردات نیز کاهش یابد، در نتیجه میزان   واردات با ارز توافقی اثر چندانی بر کلیت بازار گوشت کشور نخواهد داشت.