مناسک حج چگونه سبب پاکسازی روح می‌شود؟
حج از مهم‌ترین ارکان اسلام به شمار می‌رود و عبادتی است که وجه تمایز آن با سایر عبادات در دشواری مناسک و آداب آن است تا مؤمنان بیشتر در معرض آزمون الهی قرار بگیرند و از این طریق بیشترین ثمرات نصیبشان شود. از شرایط استطاعت آن گرفته تا ترک علایق دنیوی و تحمل سختی‌های سفر، به این معناست که هر مرحله از حج، فرصتی برای پالایش روح و تزکیه نفس است. زائر خانه خدا با پشت سر گذاشتن این مراحل دشوار، آمادگی بیشتری برای پذیرش فیوضات الهی و درک عمیق‌تری از معنویت پیدا می‌کند، چنانکه امیرالمؤمنین علیه‌السلام در توصیف این مناسک می‌فرماید:
«قَدْ نَبَذُوا السَّرَابِیلَ وَرَاءَ ظُهُورِهِمْ وَ شَوَّهُوا بِإِعْفَاءِ الشُّعُورِ مَحَاسِنَ خَلْقِهِمُ ابْتِلَاءً عَظِیماً وَ امْتِحَاناً شَدِیداً وَ اخْتِبَاراً مُبِیناً وَ تَمْحِیصاً بَلِیغاً جَعَلَهُ اللَّهُ سَبَباً لِرَحْمَتِهِ وَ وُصْلَةً إِلَى جَنَّتِهِ؛ یعنی (خداوند امر کرده به حجاج) لباس‌هاى خود را که نشانه‌ی شخصیّت هر فرد است در آورند و با اصلاح نکردن موهاى سر، چهره خود را تغییر دهند که آزمونى بزرگ و امتحانى سخت و آزمایشى آشکار براى پاکسازى و خالص شدن است و خداوند آن را سبب رحمت و رسیدن به بهشت قرار داد.»
این عبارت‌ها گویای آنست که حج، نه تنها یک سفر جسمانی، بلکه یک سفر روحانی عمیق است که انسان را به سوی کمال و قرب الهی رهنمون می‌کند و اثرات ماندگاری بر زندگی او می‌گذارد.
عبارت «تَمْحِیصاً بَلِیغاً» در این حدیث، به معنای پاکسازی و پالایشی عمیق و کامل است. تمحیص از مادۀ «محَصَ» به معنای خالص کردن و تنقیح شیء است و «مَحَصّه، مَحصاً» یعنی خالص کردن از هر عیب. راغب اصفهانی با استناد به آیاتی از قرآن، معنای دیگری برای تمحیص به کار برده که همان تزکیه است. وی در این باره به آیات 141 و 154 سوره آل‌عمران استناد می‌کند: «وَ لِیُمَحِّصَ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا- (آل‌عمران141) وَ لِیُمَحِّصَ ما فِی قُلُوبِکُمْ- (آل‌عمران154). پس تَمْحِیص در اینجا مانند تزکیه یا تطهیر است و از اینگونه الفاظ در دعا دیده می‌شود: «اللَّهُمَ مَحِّصْ عَنَّا ذُنُوبَنَا».
بنابراین عبارت «تَمْحِیصاً بَلِیغاً» نشان می‌دهد که حج صرفاً یک عمل ظاهری نیست، بلکه فرایندی است که تمام وجود انسان را در بر می‌گیرد و او را از هرگونه ناخالصی و زنگار گناه پاک می‌کند. این پاکسازی به قدری عمیق است که می‌تواند انسان را به مرتبه بالاتری از تقوا و نزدیکی به خدا برساند. در واقع، حج فرصتی برای زدودن غبار گناه از قلب و جان و تجدید پیمان با خداوند است.
انتهای‌پیام/