بازار سیاه فروش اپیوم

چرخه معیوب توزیع شربت تریاک با نام دارویی «اپیوم» این روزها به گونه‌ای است که این نوع شربت براحتی در عطاری‌ها و بازار آزاد در دسترس است؛ شربتی که برای درمان معتادان در مراکز ترک اعتیاد تجویز می‌شود اما سر از بازار آزاد درآورده و خیلی‌ها پس از تهیه و جوشاندن، آن را به شیره تریاک تبدیل می‌کنند و به قیمت گزاف می‌فروشند. طبق گزارش‌های موجود، این شربت با قیمت کمی به معتادان در حال ترک اعتیاد ارائه می‌شود ولی در بازار آزاد قیمت چند برابری دارد. 
در چنین شرایطی اغلب معتادان به جای مصرف آن برای ترک اعتیاد، چون سود خوبی از فروش آن نصیب‌شان می‌شود، این نوع شربت را می‌فروشند یا خودشان با تبدیل آن به شیره تریاک، بخشی از آن را مصرف می‌کنند و مابقی را به فروش می‌رسانند. از آنجا که قیمت هر گرم شیره تریاک بیش از 100 هزار تومان است، بنابراین جوشاندن شربت تریاک و تبدیل آن به شیره باعث شده بازار سیاه فروش شیره تریاک از این طریق رونق بگیرد.  
در این باره سرپرست گروه تجویز و مصرف منطقی و اطلاع‌رسانی فرآورده‌های سلامت سازمان غذا و دارو هشدار داد شربت اپیوم فقط برای درمان بیماران خاص و تحت نظارت مراکز مجاز درمان اعتیاد تجویز می‌شود و فروش آن در عطاری‌ها تهدیدی جدی برای سلامت عمومی است. راضیه کشاورزملکی با اشاره به حساسیت بالا نسبت به فرآورده‌های تحت کنترل گفت: شربت تریاک با نام دارویی اپیوم صرفاً برای بیماران خاص و در مراکز مجاز درمان اعتیاد تجویز می‌شود و مشاهده آن در عطاری‌ها نه‌تنها غیرقانونی، بلکه بسیار نگران‌کننده است.
 وی افزود: شربت اپیوم یکی از داروهای طبقه‌بندی ‌شده در گروه مواد تحت کنترل است و هدف از تولید آن، کمک به ترک اعتیاد تحت نظر پزشک متخصص در مراکز معتبر درمانی است. هرگونه عرضه این دارو در خارج از زنجیره قانونی تهدیدی مستقیم برای سلامت جامعه محسوب می‌شود.  به گفته سرپرست گروه تجویز و مصرف منطقی و اطلاع‌رسانی فرآورده‌های سلامت سازمان غذا و دارو، گزارش‌هایی مبنی بر فروش غیرمجاز این دارو در برخی عطاری‌ها و تبدیل آن به شیره با هدف سودجویی دریافت شده که برخلاف اهداف درمانی دارو و قوانین دارویی کشور است. 
وی با تأکید بر اینکه تولید این فرآورده تنها در کارخانه‌های مجاز تحت نظارت دقیق سازمان غذا و دارو انجام می‌شود، افزود: تمام زنجیره توزیع، از کارخانه تا مصرف، در سامانه‌های نظارتی ثبت و پایش می‌شود و تخلف در این زمینه پیگرد قانونی دارد. 
کشاورزملکی تأکید کرد: بیماران دارای پرونده درمانی ترک اعتیاد یا دردهای مزمن کنترل‌نشده، تنها با نسخه پزشک و در داروخانه‌های منتخب امکان دریافت این دارو را دارند. استفاده خودسرانه یا تهیه آن از عطاری‌ها، سلامت فردی و عمومی را بشدت تهدید می‌کند. 
وی در پایان از مردم خواست در صورت مشاهده فروش شربت اپیوم در عطاری‌ها یا مراکز غیرمجاز، مراتب را از طریق  مسیرهای موجود گزارش دهند تا با متخلفان برخورد شود.
* فروش علنی دارو در بازار آزاد
خیلی از ساکنان تهران یا افرادی که گذرشان به مرکز شهر می‌افتد با خروج از در متروی میدان امام خمینی با افرادی مواجه می‌شوند که علنی پیشنهاد فروش دارو را به رهگذران می‌دهند. آنها هر داروی کمیابی را در کمترین زمان با قیمت گزاف به دست خریداران می‌رسانند، داروهایی که اغلب قاچاق یا تاریخ‌گذشته هستند و می‌تواند سلامت مصرف‌کننده را به خطر بیندازد. اکنون نیز شربت تریاک علاوه بر عطاری‌ها به سری اقلام فروش کسانی که به صورت زیرزمینی در بازار دارو فعال هستند اضافه شده است. دکتر امان‌الله قرایی‌مقدم، آسیب‌شناس اجتماعی در گفت‌وگو با «وطن امروز» وجود داروفرشان سیار در خیابان‌های ناصرخسرو و باب‌همایون را بیانگر ضعف نظارت و کنترل وزارت بهداشت، پلیس و سایر نهادهای مرتبط می‌داند.
وی با بیان اینکه وقتی نظارت جدی بر چرخه توزیع و تولید دارو وجود ندارد سوداگران نیز از این موقعیت استفاده کرده و با فروش داروهایی که سلامت آنها مورد تایید نیست با جان مردم بازی می‌کنند. به طور مثال شربت اپیوم که برای درمان معتادان در کلینیک‌های دارای مجوز ترک اعتیاد کاربرد دارد و با مصرف آن طی مدتی باعث می‌شود معتاد از مصرف مواد منصرف و به اصطلاح پاک شود ولی اکنون در بازار آزاد به وفور یافت می‌شود. این شربت نه برای ترک اعتیاد بلکه برای تبدیل آن به شیره تریاک و کسب سود سوداگران از آن به راحتی قابل دسترس است.  قرایی‌مقدم در ادامه افزود: متاسفانه معتادان برای آرامش و به اصطلاح خودسازی، دست به هر کاری می‌زنند، آنها به خرید شیره تریاک که این روزها از طریق جوشاندن آن توسط برخی سوداگران انجام می‌شود رو آورده‌اند؛ شیره‌ای که معلوم نیست چه موادی توسط سوداگران مرگ به آن افزوده شده است تا سود بیشتری از این فرآیند به دست آورند، در نتیجه احتمال مسمومیت و حتی مرگ هم برای مصرف‌کنندگان شیره تریاک ناشی از جوشاندن اپیوم وجود دارد. وی اظهار داشت: مسؤولان چه در ستاد مبارزه با مواد مخدر و چه وزارت بهداشت و دیگر ارگان‌ها و سازمان‌های دست‌اندرکار باید سطح کنترل و نظارت خود را بر توزیع داروهای خارج از سیستم رسمی فروش از جمله شربت تریاک بیشتر کنند، چرا که فایده‌طلبی و مصلحت‌گرایی برخی‌ها. برای کسب سود انسانیت را زیر پا گذاشته است. آنها هیچ توجهی به سلامت و جان انسان‌ها نمی‌کنند و فقط به فکر سودآوری خود هستند؛ سوداگران مرگ باید شناسایی و به سزای اعمال‌شان برسند. 
* خطر مصرف اپیوم جوشانده‌شده
طبق گزارش‌های موجود جوشاندن شربت اپیوم دارای عوارض زیادی است و مصرف‌کننده را با خطر جدی مواجه می‌کند، زیرا اپیوم مخلوطی از تریاک و الکل است که حاوی آلکالوئیدهای مختلفی از جمله مرفین، کدئین و تباین است. مصرف این شربت  اثرات ضددرد و آرام‌بخش دارد اما جوشاندن این شربت عوارض شدیدتری برای مصرف‌کننده به همراه دارد. برخی‌ها در حالی برای کسب سود از طریق جوشاندن شربت تریاک و تبدیل آن به شیره به این کار رو آورده‌اند که به گفته کارشناسان بهداشت جوشاندن شربت اپیوم می‌تواند منجر به تغلیظ آلکالوئیدهای موجود در آن، بویژه مرفین شود. این امر خطر مسمومیت، بویژه در افراد ناآشنا با دوز مناسب را به طور قابل توجهی افزایش می‌دهد، چرا که الکل موجود در شربت اپیوم سمی است و می‌تواند به سلول‌های کبدی و کلیوی آسیب بسیار جدی برساند.