ادبیات میهمان روحالله
گروه فرهنگ وهنر: در طول بیش از ۴ دهه، درباره امام خمینی(ره) کتابها، مقالات و مستندهای بسیاری تولید شده؛ از آثار کودکانه تا روایتهای تحقیقی برای اهل اندیشه. کمتر کسی در ایران وجود دارد که با نام امام و نقش بیبدیل او در تاریخ معاصر بیگانه باشد اما این بار، روایت زندگی بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، از زاویهای متفاوت و تازه بازگو شده است. کتاب روحالله اثر هادی حکیمیان، نویسنده شناختهشده حوزه ادبیات نوجوان، تلاشی است برای تبدیل یک مستند تاریخی به روایتی داستانی که هم جذاب باشد و هم مستند. این کتاب که توسط نشر شهرستان ادب منتشر شده، ۳ سال پیش بیسر و صدا وارد بازار شد اما اکنون بار دیگر با توجه و تأکید رهبر انقلاب، در کانون توجه رسانهها و فعالان فرهنگی قرار گرفته و قرار است ۱۱ خرداد، در رویدادی رسمی تقریظ معظمله بر این کتاب منتشر شود.
هادی حکیمیان که پیش از این با رمانهایی مانند «من مهدی آذری یزدی هستم» و دیگر آثار نوجوانپسند شناخته میشد، در روحالله سراغ شخصیتی رفته که نوشتن از او جسارت میطلبد تا در دام تکرار نیفتد؛ امام خمینی نه فقط به عنوان یک رهبر سیاسی و دینی، بلکه بهمثابه انسانی با ابعاد گوناگون، از کودکی و نوجوانی تا روزهای تبعید، انقلاب و رهبری. در این کتاب، نویسنده با بهرهگیری از تکنیکهای داستاننویسی، موفق شده روایتی مستند از زندگی امام را برای نوجوانان و جوانان به زبانی ساده و در عین حال عمیق و باورپذیر بازگو کند. انتخاب زبان داستانی برای پرداخت به چنین شخصیتی، هم جسورانه است و هم نوآورانه، چراکه روایتهای رسمی و تاریخی اغلب برای نوجوانان خشک و دور از ذهن هستند. در این اثر ما هم نقل قول میبینیم از افراد مختلف مثل مجتبی مینوی و حسن کامشاد و هم تصویرسازی و شخصیتپردازی از اتفاقاتی که میخواهد بیان کند صرف روایت نیست، بلکه ادبیات هم چاشنی این کار شده است.
کتاب روحالله نه فقط زندگینامهای برای شناخت امام، که فرصتی است برای آشنایی نسل جوان با روایتی انسانی، ملموس و بیواسطه از مردی که زندگیاش با سرنوشت یک ملت گره خورده است. با این نگاه، این کتاب میتواند پلی باشد میان تاریخ و نسل امروز؛ پلی که از مسیر داستان عبور میکند. کتاب در ۱۰ فصل تدوین شده و هر فصل، برههای حساس از زندگی امام خمینی را در قالب روایتی قابل فهم برای نوجوانان بازگو میکند:
فصل اول، «آقای شاه»، به سخنرانی تاریخی امام در مدرسه فیضیه و آغاز نهضت پرداخته است.
فصل دوم، «سفر فرنگ»، از دهه ۲۰ در قم آغاز میشود و روابط امام با آیتالله بروجردی، اصلاح حوزه و حتی شهادت پدر ایشان را در بر میگیرد.
فصل سوم، «مجلس ترحیم»، سالهای نخست تحصیل امام در قم و ارتباطش با شیخ عبدالکریم حائری را روایت میکند.
فصل چهارم، «آیین دوستیابی»، از زمان رحلت آیتالله بروجردی شروع میشود و نفوذ آمریکا و اعتراضات امام را برجسته میسازد.
فصل پنجم، «پیراهن مشکیها»، با خاطرهای از آیتالله خامنهای آغاز و به قیام ۱۵ خرداد اختصاص یافته است.
فصل ششم، «بذلهگویی با رب دوشامبر»، ماجرای مخالفت با سیاستهای دینستیزانه دولت اسدالله علم را بازگو میکند.
فصل هفتم، «شخص ثالث»، با ترور حسنعلی منصور و اعتراض امام به قانون کاپیتولاسیون و تبعید ایشان ادامه مییابد. فصل هشتم، «نُدبه»، دوران تبعید امام در ترکیه و عراق تا رسیدن به پیروزی انقلاب را به تصویر میکشد.
فصل نهم، «امت و امامت»، به چالشهای نخستین سالهای انقلاب و نقش محوری امام در عبور از بحرانهای دهه ۶۰ میپردازد.
فصل دهم، «ملکوت»، دوران جنگ، مدیریت بحرانهای اقتصادی و در نهایت وداع مردم با امام در تشییعی بیسابقه در بهشت زهرا را روایت میکند.
هر فصل از کتاب، همچون قطعهای از یک پازل است که در کنار هم، تصویری کامل از زندگی پرفراز و نشیب امام را شکل میدهند. زبان داستانی و نگاه انسانی نویسنده، باعث شده نوجوان امروز بتواند با شخصیتی مانند امام خمینی که گاه در روایتهای رسمی و خشک، از دسترس عاطفی دور میماند، ارتباطی ملموس و عمیق برقرار کند. نویسنده کتاب هم اهداف این اثر را اینگونه نوشته است: «در مجموع کتاب «روحالله» سعی دارد به چند پرسش مهم و تاریخی پاسخ دهد. اول اینکه اساسا چه لزومی داشت که در سال۱۳۵۷ در ایران انقلاب بشود. دوم اینکه چرا این انقلاب به ناگزیر میبایست جنبه دینی و مذهبی داشته باشد. دیگر آنکه چرا غربستیزی و در رأس آن آمریکاستیزی یکی از مؤلفههای جدی انقلاب اسلامی بود و اصلا چرا این بعد غربستیزی انقلاب تا به امروز باید حفظ میشد. و در آخر اینکه نقش رهبری امام خمینی در شکلگیری یک ایران آزاد، مستقل و قوی در دوران بعد از انقلاب چه بود».
در کتاب «روحالله» چندین نامه و سند تاریخی از امام خمینی برای نخستین بار معرفی شده است. به گونهای که این اسناد تاکنون حتی در صحیفه امام نیز نیامده است. در مجموع این اثر سعی دارد نسل جوان امروز را که بعضی از آنها حتی ۲۰ سال بعد از فوت امام متولد شدهاند با یک تصویر کلی از مجموعه سلوک شخصی، آرای فقهی و نیز مدیریت سیاسی و اجتماعی امام آشنا کرده و تا سر حد امکان ایشان را به واقعیت نزدیک کند. گفتنی است خواننده ضمن خواندن این اثر، تاریخ ۱۰۰ ساله ایران معاصر از انقلاب مشروطیت تا پایان جنگ تحمیلی را از دریچه دید امام به نظاره مینشیند.