نفت قربانی اوپک

گروه اقتصادی: بازار نفت طی هفته‌های اخیر تحت تأثیر عوامل متعددی قرار گرفته و روند نزولی قیمت‌ها را تجربه کرده است. توقف مذاکرات تجاری بین چین و آمریکا، عدم توافق تعرفه‌ای میان اروپا و آمریکا و نگرانی‌های فزاینده از رکود اقتصاد جهانی موجب احتیاط بیشتر بازارهای مالی شده و سرمایه‌گذاران را به سمت دارایی‌های امن‌تر سوق داده است. این شرایط باعث کاهش تقاضای جهانی نفت شده که فشار بیشتری بر قیمت‌ها وارد کرده است.
در همین حال اوپک پلاس تلاش کرده از کاهش شدید قیمت‌ها جلوگیری کند. این گروه از طریق تنظیم سطح تولید، همکاری با کشورهای غیرعضو نظیر روسیه و برگزاری جلسات منظم، به دنبال مدیریت عرضه و تثبیت بازار نفت است. با این حال، برخی کشورها مانند قزاقستان اعلام کرده‌اند قصد کاهش تولید ندارند، که همین مسأله می‌تواند سیاست‌های اوپک پلاس را در دستیابی به اهداف خود پیچیده‌تر کند.
افزایش تولید اوپک پلاس در ماه ژوئیه - بیش از ۴۱۱ هزار بشکه در روز - موجب فشار نزولی بر قیمت نفت شده است. این افزایش عرضه در شرایطی انجام شده که مازاد تولید جهانی نفت به 2.2 میلیون بشکه در روز رسیده و تحلیلگران بانک جی‌پی‌مورگان معتقدند برای بازگرداندن تعادل به بازار، تنظیم قیمت ضروری خواهد بود. در همین زمان، تهدیدات تعرفه‌ای آمریکا علیه چین نیز بر بازار تأثیر گذاشته و ممکن است موجب کاهش بیشتر تقاضای جهانی نفت شود.
افزایش تولید برخی کشورهای عضو اوپک پلاس، از جمله عربستان سعودی و روسیه، تا حدی با هدف بازپس‌گیری سهم بازار و اعمال فشار بر تولیدکنندگانی انجام شده که بیش از سهمیه تعیین‌شده تولید کرده‌اند. این اقدام در کنار کاهش تعداد چاه‌های فعال نفت و گاز در آمریکا، که به پایین‌ترین سطح خود از نوامبر ۲۰۲۱ رسیده، موجب افزایش نوسانات قیمت نفت شده است.
در نشست آینده اوپک پلاس ممکن است درباره افزایش تولیدی بالاتر از ۴۱۱ هزار بشکه در روز بحث شود، در حالی که برخی منابع معتقدند این افزایش در سطح فعلی حفظ خواهد شد. بیانیه اخیر قزاقستان مبنی بر عدم کاهش تولید، بحث‌هایی را در اوپک پلاس برانگیخته و احتمال دارد موجب شود برخی اعضا به سمت افزایش بیشتر تولید حرکت کنند.
* تاثیر افت قیمت نفت
افت قیمت نفت اثرات گسترده‌ای بر اقتصاد جهانی دارد. در کشورهای صادرکننده نفت مانند ایران، عربستان سعودی و روسیه، کاهش درآمدهای ارزی ممکن است منجر به کاهش بودجه‌های دولتی، افت سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها و افزایش کسری بودجه شود. این کشورها برای جبران کاهش درآمد، ممکن است سیاست‌های ریاضتی اجرا کنند یا به سمت تنوع‌بخشی اقتصادی حرکت کنند.
در مقابل، کشورهای واردکننده نفت مانند چین، هند و کشورهای اروپایی، از کاهش هزینه‌های انرژی بهره‌مند خواهند شد که می‌تواند به کاهش تورم و تقویت رشد اقتصادی در این کشورها کمک کند. همچنین افت قیمت نفت می‌تواند موجب کاهش نرخ تورم شود که ممکن است بانک‌های مرکزی را به کاهش نرخ بهره ترغیب کند.
چشم‌انداز آینده بازار نفت همچنان نامشخص است. تحلیلگران پیش‌بینی می‌کنند قیمت نفت در کوتاه‌مدت در محدوده فعلی باقی بماند و تا پایان سال بین 60 تا ۶۵ دلار در هر بشکه معامله شود. با این حال، تغییرات در سیاست‌های اوپک پلاس، تحولات ژئوپلیتیک و نوسانات اقتصادی جهانی می‌توانند بر روند بازار تأثیر بگذارند.
در نهایت، بازار نفت همچنان با عدم قطعیت‌های بسیاری مواجه است و اقدامات اوپک پلاس و تحولات اقتصادی بین‌المللی نقش کلیدی در تعیین مسیر آینده قیمت نفت خواهند داشت. بررسی تحولات بازار و ارزیابی مستمر داده‌های اقتصادی برای مدیریت ریسک‌ها و پیش‌بینی روندهای آتی ضروری است.
با توجه به تحولات اخیر در بازار نفت، می‌توان انتظار داشت نوسانات قیمت همچنان ادامه داشته باشد. افزایش تولید اوپک پلاس و اختلاف نظر میان اعضای این گروه درباره کاهش یا افزایش عرضه، عاملی مهم در تعیین مسیر آینده قیمت نفت خواهد بود.
از سوی دیگر، سیاست‌های اقتصادی جهانی نیز نقش کلیدی در روند بازار دارند. تعرفه‌های تجاری آمریکا علیه چین و تنش‌های ژئوپلیتیک می‌توانند موجب کاهش تقاضا شوند، در حالی که افزایش تولید در برخی کشورها، از جمله ایالات متحده، فشار نزولی بیشتری بر قیمت وارد خواهد کرد.
به ‌علاوه، روند سرمایه‌گذاری در حوزه انرژی‌های جایگزین و کاهش وابستگی برخی کشورها به نفت خام نیز از جمله عواملی است که در بلندمدت بر بازار تأثیر خواهد گذاشت. توسعه فناوری‌های نوین و رشد منابع انرژی تجدیدپذیر، می‌تواند تقاضای جهانی نفت را تحت فشار قرار دهد و موجب تغییرات ساختاری در بازار شود.
در نهایت، سیاست‌های پولی و مالی بانک‌های مرکزی نیز در تعیین مسیر اقتصاد جهانی و تأثیرگذاری بر قیمت نفت نقش دارند. اگر بانک‌های مرکزی نرخ بهره را کاهش دهند، این امر می‌تواند تقاضا برای نفت را تقویت کند اما در صورت ادامه سیاست‌های انقباضی، رکود اقتصادی تشدید شده و فشار بیشتری بر بازار وارد خواهد شد.
با توجه به این شرایط، بررسی دقیق داده‌های اقتصادی، رفتار بازارهای مالی و تصمیمات کشورهای تولیدکننده نفت ضروری است. اوپک پلاس در آینده باید میان حفظ تعادل بازار و حفظ سهم خود در تجارت جهانی نفت، راهبردی متعادل اتخاذ کند تا بتواند ثبات را به بازار بازگرداند.
* ادامه روند گذشته قیمت نفت
از طرفی باید به روند گذشته نیز توجه کرد. بازار نفت در سال ۲۰۲۴، تحت تأثیر بدبینی فعالان بازار نسبت به تقاضای چین و کم‌اهمیت شمردن ریسک‌های مربوط به اختلال در عرضه قرار گرفت. در نتیجه، قیمت نفت در طول سال نسبتا ثابت باقی ماند. این ثبات ممکن است در سال ۲۰۲۵ ادامه پیدا کند، مشروط بر تحقق چند عامل کلیدی.
نفت برنت و وست تگزاس اینترمدیت سال ۲۰۲۴ را با اندکی کاهش قیمت یا در سطوح مشابه سال آغازین به پایان رساندند. وست تگزاس اینترمدیت سال را با قیمت اندکی بیش از ۷۰ دلار در هر بشکه آغاز کرد و در محدوده مشابه به پایان برد. نفت برنت نیز سال را با قیمت ۷۷ دلار در هر بشکه آغاز کرد و با کاهش جزئی، در حدود ۷۴ دلار تثبیت شد.
بزرگ‌ترین عامل ثبات غیرطبیعی قیمت نفت، توجه بازار به چین بوده است. بسیاری از گزارش‌های مربوط به قیمت نفت در سال گذشته به داده‌های اقتصادی چین و آمار واردات این کشور اشاره داشتند. این روند در سال ۲۰۲۵ نیز ادامه خواهد یافت، بویژه در بحبوحه پیش‌بینی‌هایی که از رسیدن رشد تقاضای چین به اوج خود خبر می‌دهند.
شرکت‌های بزرگ نفتی چین این پیش‌بینی را تأیید کرده‌اند. شرکت CNPC دسامبر گذشته اعلام کرد رشد تقاضا در سال ۲۰۲۵ به اوج خود خواهد رسید، ۵ سال زودتر از برآوردهای قبلی. دلایل اصلی این پیش‌بینی استفاده گسترده‌تر از خودروهای برقی و افزایش تعداد کامیون‌های مجهز به سوخت LNG عنوان شده است.
در ادامه، شرکت سینوپک پیش‌بینی کرد رشد تقاضای چین تا ۳ سال دیگر - سال ۲۰۲۷- به اوج خواهد رسید. این غول نفتی اعلام کرد تقاضا در فاصله سال‌های ۲۰۲۶ تا ۲۰۳۰ به سطح ۱۶ میلیون بشکه در روز خواهد رسید که معادل مصرف سالانه ۸۰۰ میلیون تن نفت است. رشد تقاضای چین برای نفت در سال ۲۰۲۴ به ۷۵۰ میلیون تن رسیده بود.
تمرکز بازار بر چین و افزایش بدبینی نسبت به تقاضای این کشور، باعث شد رشد قیمت‌ها در سال ۲۰۲۴ محدود شود. انتظار می‌رود این روند در سال ۲۰۲۵ و پس از آن نیز ادامه یابد، مگر اینکه سیاست‌های محرک اقتصادی پکن بتوانند تقاضای بیشتری برای این کالا ایجاد کنند.
در طرف عرضه، با وجود رشد تولید در کشورهایی مانند آمریکا، گویان، کانادا و برزیل، همچنان توجهات به اوپک پلاس معطوف است. ماه‌هاست که معامله‌گران نفت با پیش‌بینی‌های متعدد درباره ظرفیت مازاد تولید اوپک پلاس و احتمال احیای آن مواجه بوده‌اند. اما واقعیت این است که اوپک و شرکای آن در اوپک پلاس از ابتدای اجرای محدودیت‌های تولید، اعلام کرده‌اند که تولید فریز شده تنها در صورتی احیا خواهد شد که قیمت‌ها به سطح مناسبی برسند. به همین دلیل، بسیاری از افت‌های قیمتی در سال ۲۰۲۴ نه ناشی از عوامل بنیادین بازار، بلکه تحت تأثیر انتظارات غیرواقع‌گرایانه رخ داده است.
با در نظر گرفتن شرایط فعلی، به نظر می‌رسد عوامل بنیادین بازار تا حد زیادی در تعادل هستند. بسیاری از تحلیلگران پیش‌بینی می‌کنند سال آینده با عرضه بیش از حد روبه‌رو خواهیم بود اما این انتظار بر فرض رشد سریع فروش خودروهای برقی است، که تاکنون کمتر از حد مطلوب بوده است.
از سوی دیگر، تحریم‌های دولت ترامپ علیه تولیدکنندگان نفت ممکن است قیمت‌ها را تقویت کند، اما ظرفیت مازاد تولید که حدود ۵ میلیون بشکه در روز برآورد می‌شود، می‌تواند تأثیر چنین شوک‌هایی را تا حد زیادی تعدیل کند.
بانک بارکلیز اخیرا پیش‌بینی خود را درباره قیمت نفت در سال ۲۰۲۵ اصلاح کرده و با اشاره به تصمیم اوپک پلاس برای افزایش تولید در ماه ژوئن، برآورد خود را ۴ دلار کاهش داده و قیمت نفت خام برنت را ۶۶ دلار در هر بشکه اعلام کرده است. در یادداشتی که توسط این بانک منتشر شده، اشاره شده که تغییر تصمیم اوپک پلاس عامل مهمی برای کاهش قیمت اخیر نفت بوده است.
در نشست قبلی اوپک پلاس، ۸ عضو این گروه توافق کردند تولید خود را برای دومین ماه متوالی، ۴۱۱ هزار بشکه در روز افزایش دهند. برخی منابع نیز اعلام کرده‌اند عربستان سعودی در تلاش است حذف برنامه کاهش تولید را سرعت بخشد تا عراق و قزاقستان را به ‌دلیل پایبندی ضعیف به سهمیه‌های تولید مجازات کند.
برآوردهای بانک بارکلیز نشان می‌دهد اوپک پلاس کاهش داوطلبانه تولید خود را تا اکتبر ۲۰۲۵ به پایان خواهد رساند، در حالی که رشد تولید نفت آمریکا با کاهش جزئی مواجه خواهد شد. این بانک پیش‌بینی کرد رشد تولید نفت آمریکا تا پایان سال ۲۰۲۵ حدود ۱۰۰ هزار بشکه در روز کاهش یابد و در سال ۲۰۲۶ این کاهش به ۱۵۰ هزار بشکه در روز برسد.
در نهایت، تحلیل‌های بانک بارکلیز نشان می‌دهد اوپک پلاس مسیر پرشتاب خود برای حذف تدریجی محدودیت‌های تولید را ادامه خواهد داد. این بانک برآورد کرده که تولید نفت خام اوپک در سال‌های ۲۰۲۵ و ۲۰۲۶ به ترتیب ۳۹۰ هزار و ۲۳۰ هزار بشکه در روز افزایش خواهد یافت.
با توجه به این روندها، بازار نفت همچنان با عدم قطعیت‌های قابل توجهی روبه‌رو است. تغییرات در سیاست‌های اوپک پلاس، تحولات ژئوپلیتیکی و نوسانات اقتصادی جهانی می‌توانند نقش تعیین‌کننده‌ای در مسیر آینده قیمت نفت داشته باشند. بررسی دقیق‌تر داده‌های اقتصادی و تصمیمات کشور‌های تولیدکننده نفت، برای تحلیل بهتر بازار و مدیریت ریسک‌های آن ضروری خواهد بود.