غنی‌سازی فقط در ایران
گروه سیاسی: شامگاه شنبه دهم خرداد وزیر امور خارجه کشورمان در حساب ایکس خود خبر داد بدرالبوسعیدی، وزیر خارجه عمان در سفری کوتاه، «عناصر پیشنهادی آمریکایی‌ها» را به همراه آورده است. پست عراقچی هیچ اشاره‌ای به محتوای پیام طرف آمریکایی نداشت اما تاکید کرده بود: «بر اساس اصول، منافع ملی و حقوق مردم ایران به آن پاسخ مقتضی داده خواهد شد».
پس از انتشار پست عراقچی، آمریکایی‌ها نیز به این موضوع واکنش نشان دادند. کارولین لویت، سخنگوی کاخ سفید در بیانیه‌ای گفت: «رئیس‌جمهور ترامپ به روشنی اعلام کرده ایران هرگز نباید به سلاح هسته‌ای دست یابد. نماینده ویژه، آقای ویتکاف، پیشنهادی دقیق و قابل قبول به رژیم ایران ارسال کرده و پذیرش آن به سود آنهاست. دولت آمریکا به دلیل احترام به روند جاری مذاکرات، از اظهارنظر درباره جزئیات این پیشنهاد در رسانه‌ها خودداری می‌کند».
دیروز – روز بعد تایید انتقال پیام آمریکایی‌ها - روزنامه نیویورک‌تایمز مدعی شد «به نقل از مقامات آگاه آمریکایی به محتوای این پیام دست یافته است». این روزنامه نوشت پیشنهاد آمریکا به صورت فهرستی از نکات کلیدی تنظیم شده و هنوز پیش‌نویس کامل یک توافق به شمار نمی‌رود.
طبق این گزارش، در این سند از ایران خواسته شده به طور کامل غنی‌سازی اورانیوم را متوقف کند و پیشنهاد تشکیل یک کنسرسیوم (شراکت) منطقه‌ای برای تولید انرژی هسته‌ای مطرح شده که ایران، عربستان سعودی، دیگر کشورهای عربی و ایالات متحده آمریکا را در بر می‌گیرد.
در همین رابطه وبگاه آکسیوس نیز ادعای روزنامه نیویورک‌تایمز را مورد تایید قرار داده و به نقل از منابع آمریکایی نوشت: «سند ارائه شده در واقع درخواست برای ایجاد یک کنسرسیوم است که اورانیوم را برای اهداف غیرنظامی تحت نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و نیز نظارت خود آمریکا غنی‌سازی کند». آکسیوس همچنین به نقل از منابع آمریکایی نوشت پیشنهاد جدید این کشور با هدف «شکست بن‌بست ایجادشده» در پی اصرار ایران برای غنی‌سازی داخلی ارائه شده و نخستین‌بار است که از آغاز مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا (فروردین) استیو ویتکاف، مذاکره‌کننده ارشد آمریکا پیشنهاد مکتوبی ارائه می‌دهد.
اما به نوشته آکسیوس، پرسش مهمی اینجا مطرح است: تأسیسات غنی‌سازی تحت این کنسرسیوم کجا باید قرار داشته باشد؟ بنا بر اعلام یک منبع آگاه، آمریکا خواسته این تأسیسات خارج از ایران باشد. همچنین آکسیوس مدعی شده پیشنهاد دیگر آمریکا این بوده که آمریکا حق ایران برای غنی‌سازی اورانیوم را به رسمیت بشناسد و در ازای آن، ایران نیز غنی‌سازی اورانیوم را به طور کامل به حالت تعلیق دربیاورد!
* تشکیل کنسرسیوم؛ ایده منقضی
هر چند هنوز اظهار نظر رسمی پیرامون پیشنهاد مکتوب آمریکایی‌ها از سوی مقامات کشورمان ارائه نشده است اما اگر گزارش رسانه‌های آمریکایی نیویورک‌تایمز و آکسیوس را در نظر بگیریم، «پیشنهاد ایجاد کنسرسیوم مشترک» برای تولید انرژی هسته‌ای طرحی است که در سال‌های گذشته نیز مطرح شده بود.
سال ۲۰۰۶ ایران پیشنهاد تشکیل یک کنسرسیوم بین‌المللی را برای غنی‌سازی اورانیوم در خاک خود مطرح کرد. این پیشنهاد بر اساس مدل‌های پیشنهادی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) برای فعالیت‌های چندملیتی سوخت هسته‌ای بود. اتحادیه اروپایی این پیشنهاد را امیدوارکننده ارزیابی کرد اما کشورهای گروه ۱+۵ به دلیل عدم تعلیق فعالیت‌های غنی‌سازی توسط ایران، آن را رد کردند. در طرح سال 2006، ایران تاکید کرده بود این کنسرسیوم باید در خاک کشورمان تشکیل شود. به این معنی که حق غنی‌سازی برای ایران آن هم در داخل قلمرواش به رسمیت شناخته شود، لذا ایران که آن زمان خود پیشنهاددهنده تشکیل یک کنسرسیوم بین‌المللی بود، با اصل تشکیل چنین کنسرسیومی مشکلی نداشت، مساله اصلی تاکید روی غنی‌سازی در داخل ایران بود.
در چند دور مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا و پیش از ارائه پیشنهاد مکتوب ویتکاف نیز طرح تشکیل کنسرسیوم مشترک مطرح شده بود؛ چنانکه سیدعباس عراقچی اول خرداد، پیش از عزیمت به مسقط برای انجام دور پنجم مذاکرات، در گفت‌وگویی که با رسانه ملی انجام داد، در پاسخ به سوالی در ارتباط با موضوع تشکیل کنسرسیوم هسته‌ای و مباحثی که در این ارتباط مطرح شده است، بیان کرد: «نفس تشکیل کنسرسیوم هسته‌ای به معنای ایجاد یک مرکز تولید سوخت هسته‌ای با مالکیت تعدادی از کشورها در یکی از کشورهای منطقه، فی‌‌نفسه بد نیست و موضع ما در این زمینه روشن است. ما هم آمادگی داریم مشارکت کنیم؛ اگر واقعا کشورهایی در منطقه علاقه‌مند باشند چنین کار مشترکی را با ایران انجام دهند، همان‌طور که گفتم ما آمادگی داریم در این موضوع شرکت کنیم».
عراقچی در پاسخ به سوال مجری که «حتی اگر خارج از خاک ایران باشد؟» تصریح کرد: «حتی اگر خارج از خاک ایران باشد ولی مساله این است که این ایده و انجام چنین موضوعی، جایگزین غنی‌سازی خودمان در داخل کشور نیست، چرا که انجام غنی‌سازی در داخل خاک ایران یک اصل است و اینکه بگویند تشکیل کنسرسیوم جایگزین غنی‌سازی در داخل خاک ایران شود، مقدور و قابل پذیرش برای ما نیست. اگر راه‌حل‌هایی پیدا شود که غنی‌سازی در داخل خاک ایران به هر شکل و ترتیبی ادامه یابد، حتما ایده‌هایی چون تشکیل کنسرسیوم نیز قابل بررسی است». نظیر طرحی که ایران سال 2006 ارائه داده بود، عراقچی تاکید کرد ایران با تشکیل کنسرسیوم مشکلی ندارد. این کنسرسیوم می‌تواند در خارج از خاک ایران نیز باشد ولی به هیچ‌وجه «نباید جایگزین غنی‌سازی در داخل خاک ایران شود».
اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه هم پنجم خرداد در گفت‌وگو با خبرنگاران تاکید کرده بود: «از هر روندی که مبتنی بر مشارکت کشورهای منطقه برای غنی‌سازی و تولید سوخت مورد نیاز برای طرح‌های هسته‌ای صلح‌آمیز باشد، حمایت می‌کنیم اما این ابتکار قاعدتاً به هیچ عنوان نمی‌تواند جایگزین بحث غنی‌سازی در داخل ایران باشد».
غنی‌سازی در داخل ایران و رفع تحریم‌ها از شروط اصلی و خطوط قرمزی است که ایران از آغاز مذاکرات کنونی مطرح کرده و روی آن تاکید دارد. بر این اساس تشکیل کنسرسیوم بین‌المللی مشترک نیز باید در چارچوب اصل پذیرش حق غنی‌سازی ایران مطرح شود. عراقچی نیز در پست خود در فضای مجازی پیرامون دریافت پیشنهاد آمریکایی‌ها به این نکته اشاره کرده و نوشته بود: «بر اساس اصول، منافع ملی و حقوق مردم ایران به آن پاسخ مقتضی داده خواهد شد».
***
غریب‌آبادی خطاب به آژانس: ایران فعالیت اظهارنشده ندارد
معاون حقوقی و بین‌الملل وزارت امور خارجه، در واکنش به گزارش مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره ایران، مطلبی را منتشر و تأکید کرد: ایران نه به دنبال سلاح هسته‌ای است و نه هیچ مواد و فعالیت اظهارنشده هسته‌ای دارد.
کاظم غریب‌آبادی در این یادداشت نوشت: مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گزارش جدید خود را درباره برخی مسائل پادمانی در رابطه با جمهوری اسلامی ایران منتشر کرد که مایلم در این رابطه، نکاتی را به شرح زیر به اطلاع برسانم.
وی در یادداشت خود به چند نکته اشاره کرده که در بخشی از آن آمده است: جمهوری اسلامی ایران هیچ فعالیت و مواد اظهارنشده‌ای نداشته و ندارد. آنچه مسلم است، در رابطه با این 2 مکان که ادعاها مربوط به بیش از 2 دهه قبل می‌باشد، توضیحات و اسناد مختلفی به آژانس ارائه شده است. در حالی که تمام فعالیت‌ها و مواد هسته‌ای ایران تحت نظارت و راستی‌آزمایی آژانس قرار دارند و هیچ انحرافی نیز در آنها مشاهده نشده است، بزرگ‌نمایی 2 موضوع ادعایی و ابراز نگرانی بیش از حد درباره آنها، صرفا بهانه‌ای برای ایجاد یک نگرانی تصنعی است، آن هم در شرایطی که در منطقه ما رژیم صهیونیستی خارج از تمام معاهدات خلع سلاح کشتار جمعی بوده و مسلح به این سلاح‌هاست و آژانس و کشورهای مدعی نیز جسارت هیچ اقدامی ندارند.
***
عراقچی: ایران به هر تحرک نامناسب اروپا واکنش مقتضی نشان می‌دهد
وزیر امور خارجه از مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خواست در جریان نشست هفته آتی شورای حکام، تبعات هرگونه اقدام سیاسی را به طرف‌های اروپایی گوشزد کند. رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه کشورمان تلفنی گفت‌وگو کرد. طرفین در این مکالمه ضمن مرور آخرین تحولات در زمینه مذاکرات هسته‌ای و رفع تحریم‌ها، درباره گزارش تازه منتشرشده آژانس راجع به ایران نیز گفت‌وگو کردند. وزیر امور خارجه کشورمان با اشاره به همکاری‌های مستمر ایران با آژانس، انجام تمام فعالیت‌های هسته‌ای ایران تحت نظارت آژانس و در چارچوب موافقتنامه پادمان، همچنین عدم انحراف فعالیت‌ها و مواد هسته‌ای، از مدیرکل آژانس خواست واقعیت‌ها را منعکس کند، به گونه‌ای که امکانی برای سوءاستفاده برخی طرف‌ها از این نهاد بین‌المللی جهت پیشبرد اغراض سیاسی خود علیه ملت ایران فراهم نشود.
عراقچی همچنین از گروسی خواست با تبیین همکاری‌های ایران با آژانس در جریان نشست هفته آتی شورای حکام، تبعات هرگونه اقدام سیاسی را گوشزد کند، چرا که ایران به هر تحرک نامناسبی از سوی طرف‌های اروپایی واکنش مقتضی نشان خواهد داد که مسؤولیت آثار و تبعات آن برعهده طرف‌هایی است که آژانس و ترتیبات آن را ابزار پیشبرد برنامه‌های سیاسی خود علیه ایران قرار دهند.