مذاکره به شرط توقف تجاوز و مجازات متجاوز
گروه بین‌الملل: مذاکرات وزرای خارجه ایران و ۳ کشور اروپایی انگلیس، فرانسه و آلمان، بعد از ظهر جمعه در ژنو برگزار شد.
به گزارش «وطن امروز» این مذاکرات در حالی پایان یافت که طرفین بر تداوم این گفت‌وگوها تاکید کردند و حتی گفته شد این گفت‌وگوها هفته پیش رو نیز ادامه خواهد داشت. با این حال، این مذاکرات در حالی به پایان رسید که ایران مواضع خود را در قبال جنگ و همینطور گفت‌وگوهای مربوط به برنامه هسته‌ای صراحتا اعلام کرد.
به صورت مشخص، چند نکته مهم در این مذاکرات مطرح شد:
۱/ وزرای خارجه ۳ کشور اروپایی در این مذاکرات از سیدعباس عراقچی خواستند دور بعد مذاکرات با حضور نمایندگان آمریکا برگزار شود که این درخواست اروپایی‌ها با مخالفت صریح عراقچی مواجه شد. وزیر خارجه رفتار آمریکایی‌ها بخصوص ترامپ در قبال مذاکرات پیشین به میزبانی عمان را فریبکارانه توصیف کرد و گفت ترامپ از این مذاکرات به عنوان پوششی برای حمله رژیم صهیونیستی به ایران استفاده کرد. عراقچی افزود ترامپ با این اقدام به دیپلماسی خیانت کرد و ایران نمی‌تواند دیگر به رئیس‌جمهور آمریکا اعتماد کند.
۲/ در این مذاکرات، عراقچی درباره تداوم مذاکرات پیرامون برنامه هسته‌ای ایران، ۲ شرط مشخص مطرح کرد. نخست توقف حملات رژیم صهیونیستی و دوم، مجازات رژیم صهیونیستی به عنوان طرف متجاوزی که با حمله نظامی به ایران، هم مرتکب زیر پا گذاشتن همه قوانین بین‌المللی و جنایت در حق مردم ایران شد و هم با این اقدام عملا آسیب جدی به مذاکرات زد. در مقابل طرف اروپایی اعلام کرد توقف حملات رژیم صهیونیستی به عنوان یکی از شروط ادامه مذاکرات را نمی‌پذیرد.
۳/ وزیر خارجه در این مذاکرات ضمن تاکید بر پایبندی ایران به دیپلماسی و مذاکره، به طرف مقابل گوشزد کرد تهران در حال مذاکره با طرف آمریکایی بود و این ترامپ و نتانیاهو بودند که برخلاف عرف بین‌الملل، مذاکرات را به عنوان پوشش حمله رژیم صهیونیستی قرار دادند. عراقچی سپس تاکید کرد ایران ضمن تعهد به دیپلماسی، اما از مجازات متجاوز، به عنوان یک شرط اساسی کوتاه نخواهد آمد و کشورهای اروپایی برای ادامه مذاکرات باید این حق قانونی ایران را به رسمیت بشناسند.
۴/ در این مذاکرات، وزرای خارجه انگلیس، فرانسه و آلمان خواستار پذیرش مطالبه آمریکا از ایران یعنی غنی‌سازی صفر شدند که این موضع اروپایی‌ها با مخالفت صریح عراقچی مواجه شد. وزیر خارجه در این‌باره تاکید کرد انجام غنی‌سازی در ایران، یکی از حقوق مصرح ان‌پی‌تی است و ایران نمی‌تواند تعهدات و تکالیف ان‌پی‌تی را بدون استفاده از مواهب آن، بخصوص حق غنی‌سازی بپذیرد.
۵/ در این مذاکرات همچنین طرف اروپایی موضوع برنامه دفاع موشکی ایران را پیش کشید که عراقچی صراحتا اعلام کرد ایران هرگز درباره توانمندی‌های دفاعی خود مذاکره نخواهد کرد؛ بویژه اکنون که رژیم متجاوز صهیونیستی جنگ را به ایران تحویل کرده، اساسا مذاکره درباره قدرت دفاعی ایران بلاوجه است.
* واقعیت: بی‌نتیجه
اگرچه پس از پایان این دور از مذاکرات برخی منابع خبری از ادامه این مذاکرات گفتند اما در مجموع، این مذاکرات بدون هیچ دستاوردی برای تروئیکا به پایان رسید. بررسی مواضع وزرای خارجه ۳ کشور اروپایی نشان می‌دهد آنها در واقع به نیابت از آمریکا در این مذاکرات حضور یافتند و آنچه مطرح کردند نیز، مطالبات و خواسته‌های طرف آمریکایی از ایران بود. در مجموع این دور مذاکرات نشان داد طرف آمریکایی شروع جنگ تحمیلی علیه ایران را به عنوان اهرم و ابزار فشار بر تهران برای مطالبه غنی‌سازی صفر تلقی می‌کند. جدای از موضوع تعطیلی غنی‌سازی، آنها اکنون درباره برنامه موشکی ایران نیز به یاوه‌گویی افتاده و خواهان تعطیلی برنامه موشکی ایران نیز شده‌اند! بنابراین دست‌کم تا اینجا که دور اول مذاکرات وزرای خارجه ایران و تروئیکای اروپا انجام شده؛ مشخص شده است آمریکا و شرکای اروپایی او، به دنبال افزایش فشار بر ایران هستند تا به زعم ترامپ، تهران را وادار به تسلیم کنند. این در حالی است که معادلات میدانی جنگ، کاملا به زیان متجاوزان صهیونیست تغییر یافته. در واقع در شرایطی که میدان جنگ به ضرر رژیم صهیونیستی است؛ غربی‌ها به دنبال این هستند تا آنچه در جنگ نتوانستند به دست بیاورند، پشت میز مذاکره محقق کنند. هدفی که با ایستادگی ایران و بیان صریح مواضع کشورمان، ناکام ماند. بر همین اساس پس از اتمام این مذاکرات، وال استریت ژورنال در گزارشی نوشت: ایران و کشورهای اروپایی در مذاکرات جمعه در ژنو هیچ پیشرفتی که بتواند به پایان خصومت‌ها منجر شود، نداشتند.
* بیانیه عراقچی
پس از پایان مذاکرات وزرای خارجه ایران و ۳ کشور اروپایی، سیدعباس عراقچی بیانیه‌ای به این شرح منتشر کرد:
«در صورت توقف تجاوز و پاسخگو کردن متجاوز، ایران آماده مدنظر قرار دادن دیپلماسی است. در این نشست نگرانی جدی جمهوری اسلامی ایران از عدم اقدام ۳ کشور در محکومیت اقدام تجاوزکارانه رژیم صهیونیستی ابراز و تاکید شد جمهوری اسلامی ایران به حق دفاع مشروع خود علیه این رژیم با هدف توقف تجاوز و عدم تکرار آن به طور جدی و قاطعانه ادامه خواهد داد. همچنین تاکید شد برنامه هسته‌ای ایران صلح‌آمیز بوده و تحت نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قرار دارد. از این رو، حمله به تاسیسات هسته‌ای صلح‌آمیز ایران یک جنایت بزرگ تلقی شده و نقض شدید قواعد آمره و حقوق بین‌الملل محسوب می‌شود. در این چارچوب، از عدم محکومیت این حملات توسط ۳ کشور و اتحادیه اروپایی به طور جدی ابراز نگرانی و انتقاد شد. در صورت توقف تجاوز و پاسخگو کردن متجاوز به دلیل جنایات ارتکابی خود، ایران آماده مدنظر قرار دادن دیپلماسی است. در این رابطه، به صراحت و شفاف اعلام کردم توانمندی‌های دفاعی ایران قابل مذاکره نمی‌باشد. ما از ادامه گفت‌وگو با ۳ کشور اروپایی و اتحادیه اروپایی، استقبال/ حمایت می‌کنیم و آمادگی خود را برای ملاقات مجدد در آینده نزدیک اعلام می‌داریم».
* مذاکرات ادامه دارد
در بیانیه عراقچی تصریح شد ایران برای ادامه مذاکرات در آینده نزدیک آماده است. در همین باره پایگاه خبری آکسیوس به نقل از دیپلمات‌های غربی گزارش داد گفت‌وگوهای ژنو درباره برنامه هسته‌ای ایران مقدماتی بوده و طرف‌ها توافق کردند هفته آینده نیز دیدار کنند.
***
ترامپ مستأصل و البته فریبکار
پس از برگزاری مذاکرات میان وزرای خارجه ایران و تروئیکای اروپا، رئیس‌جمهور آمریکا در گفت‌وگو با رسانه‌ها به اظهارنظر پرداخت؛ اظهاراتی که برخی آن را نشانه استیصال ترامپ نسبت به وضعیت پیش‌آمده دانستند و البته عده‌ای نیز معتقدند او در راستای یک طراحی از پیش تعیین‌شده برای مشارکت آمریکا در حمله به ایران، اینگونه موضع‌گیری کرده است.
ترامپ درباره موضع ایران مبنی بر توقف حملات از سوی رژیم متجاوز صهیونیستی ادعا کرد در حال حاضر برای او دشوار است از اسرائیل بخواهد حملات هوایی خود به ایران را متوقف کند!
وی در ادامه با تکرار این ادعا که ایران چند هفته تا دستیابی به بمب اتم فاصله داشت، گفت: الان نمی‌توانم در مورد ایران تصمیم بگیرم و نمی‌دانم چگونه جنگ را متوقف کنم. رئیس‌جمهور آمریکا افزود: راهی برای توقف جنگ نمی‌بینم.
نکته قابل تامل این است که ترامپ، گزارش جامعه اطلاعاتی این کشور مبنی بر اینکه ایران تصمیمی برای ساخت سلاح اتمی نداشته است را نیز رد کرد! او در پاسخ به این سوال که جامعه اطلاعاتی شما می‌گوید هیچ مدرکی دال بر ساخت سلاح هسته‌ای توسط ایران ندارد، اظهار کرد: جامعه اطلاعاتی من اشتباه می‌کند. چه کسی این را گفته؟ خبرنگار به این سوال ترامپ پاسخ داد: تولسی گابارد، مدیر اطلاعات ملی شما. ترامپ در پاسخ به خبرنگار گفت: او اشتباه می‌کند.
اظهارنظر عجیب ترامپ در حالی است که گابارد، دوشنبه هفته گذشته نیز جدیدترین برآورد جامعه اطلاعاتی آمریکا درباره ایران را به کمیسیون امنیت ملی سنا ارائه و در آن تصریح کرد نشانه‌ای مبنی بر تلاش ایران برای ساخت سلاح اتمی مشاهده نکرده است. با این وجود، ترامپ اما ادعای نتانیاهو مبنی بر تلاش ایران برای ساخت سلاح اتمی را تکرار کرد و مدعی شد ایران تنها چند هفته تا ساخت بمب اتم فاصله داشته است. کارشناسان معتقدند این رفتار ترامپ نشان‌دهنده از هم گسیختگی و سردرگمی دولت او درباره برنامه هسته‌ای ایران بویژه مشارکت مستقیم نظامی آمریکا در جنگ تحمیلی رژیم صهیونیستی علیه ایران است.
به هر حال در شرایطی که ترامپ سه‌شنبه هفته گذشته خود را آماده مشارکت نظامی آمریکا در جنگ نشان داده بود؛ ولی پس از جلسه با اعضای اصلی کابینه و همینطور تعدادی از مشاوران و معتمدان خود، تصمیم گرفت این موضوع را به آینده موکول کند. بر همین اساس ترامپ روز جمعه اعلام کرد ۲ هفته زمان داده است تا نتیجه مذاکرات با ایران در این مقطع مشخص شود. شواهد نشان می‌دهد ترامپ تصمیم خود برای وارد کردن مستقیم آمریکا به جنگ علیه ایران را گرفته است و او صرفا در حال بررسی تردیدهای خود در این باره است.
به اعتقاد کارشناسان یکی از تردیدهای جدی ترامپ برای مشارکت مستقیم در جنگ، نگرانی از اثرگذاری این مشارکت است. یکی از اهداف آمریکا برای حضور در جنگ، بمباران تاسیسات فردو است. ترامپ روز جمعه اذعان کرد رژیم صهیونیستی توانایی از بین بردن این تأسیسات را ندارد اما برخی کارشناسان معتقدند با توجه به موقعیت جغرافیایی فردو، احتمال شکست آمریکا در از بین بردن این تأسیسات نیز وجود دارد تاسیسات فردو صدها متر زیر زمین است؛ در حالی که قوی‌ترین بمب‌های سنگرشکن آمریکا که از طریق بمب‌افکن های B2 شلیک می‌شوند، قابلیت رسوخ تا کم‌تر از ۲۰۰ متر زیر زمین را دارند. بر همین اساس پیش‌بینی می‌شود نیروهای نظامی آمریکا دنبال این هستند چندین نوبت این تأسیسات را بمباران کنند تا به مرور بتوانند به عمق مورد نظر در زیر زمین برسند. البته تردیدهای جدی در موفقیت‌آمیز بودن این عملیات وجود دارد و ترامپ نگران است در تحقق این هدف ناکام بماند. البته یک نکته قابل تامل در این باره وجود دارد. برخی مقامات ایران اعلام کرده‌اند تهران ذخایر اورانیوم غنی‌شده خود را از تاسیسات غنی‌سازی خود، بویژه از فردو به یک جای امن منتقل کرده است.
در کنار نگرانی‌ها برای موفقیت‌آمیز بودن حمله به فردو، ترامپ نگران واکنش ایران به مشارکت مستقیم آمریکا در جنگ نیز هست. ایران طیف وسیعی از گزینه‌ها را برای واکنش روی میز دارد. از حمله به مراکز نظامی آمریکا در منطقه تا هدف قرار دادن ناوها و کشتی‌های آمریکایی و همینطور بستن تنگه هرمز. از سوی دیگر ایران هنوز از ظرفیت‌های منطقه‌ای خود مانند جبهه مقاومت استفاده نکرده است. بر همین اساس، ورود مستقیم آمریکا به جنگ می‌تواند باعث شود ایران هر کدام از این برگ‌های خود را عملیاتی کند.
از سوی دیگر پنتاگون و سنتکام نگران سورپرایزهای نظامی ایران نیز هستند. ایران هنوز پیشرفته‌ترین موشک‌های خود را در جنگ به کار نگرفته است؛ ضمن اینکه برخی خبرها حاکی از برخورداری ایران از سلاح‌های فوق‌‌پیشرفته‌ای است که می‌تواند به سرعت معادلات جنگ را تغییر دهد. این موضوع نیز از جمله نگرانی‌های رئیس‌جمهور آمریکا درباره ورود مستقیم به جنگ است. به هر حال اینکه ترامپ مدعی است یک فرصت ۲ هفته‌ای به دیپلماسی داده است، یک دروغ آشکار است. کارشناسان معتقدند او همچنان دنبال مهلت برای تصمیم‌گیری نهایی است. البته برخی کارشناسان نیز معتقدند ممکن است ادعای فرصت ۲ هفته‌ای، برنامه‌ریزی برای غافلگیر کردن ایران و حمله ناگهانی آمریکا به کشورمان باشد.