بی اعتمادی کم سابقه مردم ترکیه به نهادهای دولتی

در شرایطی که ترکیه هنوز هم نتوانسته بحران اقتصادی را پشت سر بگذارد، بی‌اعتمادی شهروندان این کشور به نهادهای رسمی، روز به روز بیشتر می‌شود.

رکود تورمی، بیکاری، تنزل سطح کیفیت خدمات بهداشتی – آموزشی دولتی و ناکارآمدی حزب حاکم در عمل کردن به وعده‌های انتخاباتی، شرایطی فراهم آورده که حالا دولت اردوغان در شرایط ضعیفی قرار گرفته و حتی در صورتی که مخالفین او در آینده به قدرت برسند، برای بازسازی اعتماد شهروندان به نهادهای رسمی، کار بسیار سختی در پیش رو خواهند داشت.

سنجش میزان اعتماد شهروندان به نهادهای رسمی و دولتی، یکی از راهکارهای مهم در مطالعات سیاسی و اجتماعی برای پی بردن به جایگاه و موقعیت حاکمیت و نهادها در جوامع مختلف است و به طور معمول، چندین شرکت تحقیقاتی مستقل و معتبر در ترکیه، سالانه چند بار در این مورد دست به نظرسنجی میدانی می‌زنند.

چقدر به سیاستمداران اعتماد دارید؟ 1 درصد!

شرکت تحقیقاتی و نظرسنجی «آسال» (ASAL) جدیداً در چارچوب یک پروژه نظرسنجی افکار عمومی که بین 12 تا 21 ژوئن 2025 در 26 استان ترکیه انجام شد، به نتایج قابل توجهی در مورد میزان اعتماد مردم به نهادها، دست پیدا کرده است.

در نظرسنجی مزبور، از شهروندان پرسیده شد: «از نظر شما کدام نهاد در ترکیه، از همه قابل اعتمادترین است؟» پاسخ‌های مردم به این سوال به ظاهر ساده از این قرار است:
الف) من به هیچ نهاد و موسسه‌ای اعتماد ندارم: 24.9 درصد.
ب) به نیروهای مسلح ترکیه اعتماد دارم: 18درصد.
ج) به سرویس اطلاعاتی میت اعتماد دارم: 13.5 درصد.
د) به پلیس اعتماد دارم: 10.6 درصد.
ه) به نهاد ریاست جمهوری اعتماد دارم: 8.3 درصد.
و) به پارلمان ترکیه اعتماد دارم: 8.1 درصد.

ز) به سازمان سنجش اعتماد دارم: 2.2 درصد.
ح) به هیئت عالی انتخابات اعتماد دارم: 2 درصد
ط) به سازمان دولتی اوقاف و امور دینی اعتماد دارم: 1.9 درصد.
ی) به شهرداری‌ها اعتماد دارم: 1.6 درصد.
ک) به قوه قضائیه اعتماد دارم: 1.6 درصد.
ل) به سازمان ملی آمار اعتماد دارم: 1.3 درصد
م) به بانک‌ها اعتماد دارم: 1.2 درصد.
ن) به سیاستمداران کشورم اعتماد دارم: 1 درصد.
س) به رسانه‌ها اعتماد دارم: 0.8 درصد.
ع) سایر: 3.0 درصد.

نتایج تحقیقات بالا نشان می‌دهد که اعتماد به بسیاری از نهادهای قضایی، سیاسی و اجرایی ترکیه تنها ظرف مدت سه سال، بین 15 تا 22 درصد کاهش پیدا کرده است.

آن یک چهارم، آن معضل بزرگ

پاسخ‌های مورد الف نشان دهنده این است که دست کم از هر 4 شهروند جمعیت 86 میلیون نفری ترکیه، یک نفر پیدا می‌شود که به هیچ نهادی اعتماد ندارد! چنین چیزی به این معنی است که میلیون‌ها شهروند، باور و اعتماد خود به تمام نهادها را از دست داده‌اند و جامعه ترکیه در یک وضعیت نگران‌کننده به سر می‌برد.

شواهد نشان داده که مسائل مهمی مانند کنار نهاده شدن اصل شایسته سالاری در نهادهای دولتی و روی آوردن حزب عدالت و توسعه به رانت پروری و خویشاوندسالاری، تبعیض و بی‌عدالتی، افزایش فقر و شکاف طبقاتی، کنار نهاده شدن مبارزه با فساد مالی، عدنم پایبندی احزاب و سیاستمداران به وعده‌های انتخاباتی و همچنین کاهش سطح خدمات دولتی به شهروندان، از مهمترین دلایل کاهش اعتماد شهروندان است.

چرا نظامیان مورد اعتماد هستند؟

همچنان که در تحلیل گزارش نظرسنجی موسسه آسال ترکیه دیدیم، مردم ترکیه اعتماد پایین و ناچیزی به سیاستمداران دارند اما در مقابل، در سطح بالایی به نظامیان اعتماد می‌کنند.

اگر موارد مربوط به گزینه‌های «ب»، «ج» و «د» را کنار هم تعریف کنیم؛ متوجه می‌شویم که کل مجموعه نظامی، دفاعی، امنیتی و انتظامی در ترکیه، جایگاه اجتماعی و اعتماد مردمی نسبتاً مطلوبی برخوردارند.

با این توضیح که در ترکیه، معمولاً مراد از نیروهای مسلح، دو نهاد نظامی ارتش و ژاندارمری است، پلیس به عنوان زیر مجموعه مدیریت امنیت تعریف شده و سرویس اطلاعاتی میت نیز، بالاترین نهاد مرتبط با مساله امنیت ملی است. 

در توضیح دلایل محبوبیت نظامیان و امنیتی‌ها در ترکیه، باید به این موضوع اشاره کرد که چنین چیزی، دلایل پس زمینه‌های تاریخی، اجتماعی و فرهنگی دارد و معمولاً مردم ترکیه، احترام بالایی برای سربازان قائل هستند و آنها را محافظ وطن می‌دانند. با آن که نهادهای سیاسی و اجرایی بخش قابل توجهی از جایگاه و اعتماد عمومی را از دست داده‌اند، ولی نظامیان در این میان، هنوز هم در شرایط خوبی هستند.

وضعیت دولت و پارلمان

با اندکی تسامح و چشم‌پوشی، میزان اعتماد به هر کدام از دو قوه مقننه و مجریه در ترکیه، در حد 8 درصد است. اما در این گزینه، نکته ظریف و مهمی وجود دارد. چرا که دولت در ترکیه، هویت حزبی دارد.

بنابراین، به طور طبیعی، شهروندانی که اعلام کرده‌اند به نهاد ریاست جمهوری و دولت اعتماد دارند، از هواداران حزب حاکم هستند. اما در مورد افرادی که ترجیح داده‌اند گزینه پارلمان را انتخاب کنند به طور طبیعی، شهروندانی از همه احزاب ترکیه حضور دارند. با این حال، نتیجه فوق، گواه این است: در مقایسه با جایگاه نظامیان و نهادهای امنیتی و انتظامی، نه دولت و نه پارلمان در ترکیه، شرایط خوبی ندارند.

نهادها و گروه‌هایی بر لبه پرتگاه

با یک تقسیم بندی کلی و با احتساب میزان درصد گزینه‌های ب تا واو، می‌توانیم به این واقعیت دست پیدا کنیم که مجموعاً 48 درصد از شهروندان ترکیه، به نظامیان، دولت و پارلمان اعتماد دارند، 25 درصد به هیچ نهادی اعتماد ندارند و سهم کل نهادهای باقیمانده، فقط 27 درصد است!

در میان گزینه‌هایی که از کمترین اعتماد مردمی برخوردارند، باید به قوه قضاییه ترکیه اشاره کنیم که فقط 1.6 درصد از شهروندان حاضرند به این نهاد اعتماد کنند! چرا که به قول احزاب مخالف دولت، در چند سال اخیر قوه قضاییه عملاً به حیاط خلوت دولت اردوغان تبدیل شده و اغلب دادستان‌ها و قضات، بر اساس خواسته‌ها و دستورهای مقامات دولت و حزب حاکم عممل می‌کنند. در نتیجه بسیار طبیعی است که این نهاد از حیث جایگاه اجتماعی، وضعیت اسفناکی داشته باشد. 

در شرایطی که ترکیه صاحب ده‌ها شبکه تلویزیونی و رادیویی و ده‌ها روزنامه مستقل و متعلق به بخش خصوصی است، این گروه نیز جایگاه اجتماعی بدی دارد و حتی یک درصد از پاسخ دهندگان حاضر نشده‌اند اعلام کنند که به رسانه‌های کشورشان اعتماد دارند! 

بی اعتمادی محض به سیاستمداران، نظام بانکی و سازمان ملی آمار نیز، از دیگر موارد مهمی است که نشان دهنده جایگاه متزلزل نهادهای رسمی در ترکیه به خاطر بحران اقتصادی و دیدگاه‌های انتقادی شهروندان در مورد دولت و حاکمیت است.
انتهای پیام /