آب رفتگی سدها

وضعیت منابع آبی کشور به دلیل کاهش بیش از 40 درصدی بارش‌ها در سال آبی جاری در حالی نامناسب گزارش می‌شود که اغلب سدهای کشور اکنون ذخیره آب چندانی ندارند. تنش آبی در برخی استان‌ها تا جایی است که به گفته مدیر عامل شرکت آب منطقه‌ای تهران، حجم مخازن آب سدهای پایتخت به 14 درصد رسیده است. علاوه بر تهران اغلب استان‌ها نیز با مشکل کم‌آبی و ذخیره آب پشت سدها مواجهند. بر اساس آمار تازه منتشرشده شرکت مدیریت منابع آب ایران، از ابتدای سال آبی جاری (ابتدای مهر۱۴۰۳) تا ۲۰ تیرماه فقط ۱۴۶.۴ میلیمتر بارش در کشور رخ داده که این بارش‌های کم‌ بر منابع آبی سطحی که نقش مهمی در تامین آب بخش‌های مختلف کشور از صنعت تا کشاورزی و خدمات دارد، تاثیر گذاشته است و تداوم آن می‌تواند نگرانی‌هایی را ایجاد کند به طوری که از مجموع سدهای بزرگ و مهم کشور، سدهای شمیل و نیان در استان هرمزگان و سد رودبال داراب در استان فارس خشک شده‌اند. این در حالی است که  از مجموع حدود 200 سد کشور تنها 8 سد با رشد حداکثر 20 درصدی منابع نسبت به سال گذشته روبه‌رو شده‌اند و مابقی با افت ذخائر آب مواجهند. طبق اظهارات اخیر عیسی بزرگ‌زاده، سخنگوی صنعت آب، به دلیل کم‌بارشی‌ها، در مجموع آورد آبی سدها از ابتدای سال آبی جاری یعنی ابتدای مهر ۱۴۰۳ تا ۲۱ تیرماه حدود 22.4 میلیارد متر مکعب بوده که نسبت به سال گذشته که 39.15 میلیارد متر مکعب بود ۴۳ درصد عقب ماندگی داریم. مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران نیز می‌گوید: میزان بارش‌های استان تهران در سال آبی جاری که حدود ۱۰ ماه از آن سپری شده، به ۱۴۹ میلیمتر، یعنی حدود ۴۵ درصد بارش‌های سالانه کاهش یافته و این میزان در مقایسه با سال کم‌بارش گذشته نیز ۳۵ درصد افت داشته است. محسن اردکانی سال آبی جاری را کم‌بارش‌ترین سال استان در ۶۰ سال اخیر دانست و بر مدیریت مصرف آب برای مواجه نشدن با تنش شدید آبی در تهران تاکید کرد. به گفته وی با توجه به تحلیل آب مخازن سدها در چنین شرایطی موثرترین راهکار برای سازگاری با خشکسالی و کم‌بارشی‌ها، مدیریت مصرف و کاهش دست‌کم ۲۰ درصدی در مصارف آب مشترکان است. توجه به مدیریت مصرف آب به منظور مواجه نشدن با تنش شدید کم‌‌آبی تا جایی است که رئیس‌جمهور نیز در جلسه هیات دولت که روز یکشنبه برگزار شد، با تأکید بر اهمیت حفاظت از محیط‌زیست به عنوان یکی از جدی‌ترین و حیاتی‌ترین موضوعات کشور، اظهار داشت: رعایت دقیق ملاحظات زیست‌محیطی در برنامه‌های توسعه‌ای کشور امری ضروری و اجتناب‌ناپذیر است. اگر نتوانیم بر اساس نقشه‌ای علمی، میان منابع موجود و مصارف تعادل ایجاد کنیم، طبیعت پاسخ سختی به ما خواهد داد. لازم است از هم‌اکنون اقدامات جدی و همه‌جانبه در این راستا آغاز شود تا از تکرار بحران‌هایی چون کمبود آب جلوگیری کنیم. 

تحلیل شدید آب پشت سدهای تهران
افت کم‌سابقه بارش‌ها در تهران در حالی موجب شده است ذخایر آب سدهای این کلانشهر به‌شدت تحلیل رود که به گفته کارشناسان عبور از تنش آبی تابستان در گرو مدیریت مصرف بهینه آب است. مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای تهران دیروز گفت: اکنون تنها ۱۴ درصد از حجم مخازن سدهای تهران پر است. بهزاد پارسا با بیان اینکه امسال پنجمین سالی است که کم‌بارشی را در استان تهران پشت سر می‌گذاریم و طی 6 دهه اخیر کاهش بارش‌ها در تهران بی‌سابقه بوده است، ادامه داد: در پی استمرار خشکسالی طی ۵ سال گذشته سطح آب‌های سطحی و زیرزمینی به شدت کاهش پیدا کرده است و اکنون در شرایط بسیار سخت آبی قرار داریم. وی ادامه داد: حتی فصل بهار که فصل مناسبی برای بارش‌ها بوده و می‌توانستیم با ذوب برف رواناب و سیلاب داشته باشیم که سبب پرشدن مخازن شود اما بارش‌های خوبی نداشتیم و در اردیبهشت‌ماه سال جاری نسبت به میانگین بلندمدت ۹۱ درصد کمتر بارش ثبت شده است. در چنین شرایطی در فصل گرما نیازمند مدیریت مصرف منابع آبی هستیم، چرا که سدهای موثر تهران نسبت به سال گذشته ۱۷۰ میلیون مترمکعب کمتر آب دارند و نسبت به میانگین بلندمدت نیز ۴۰۰ میلیون مترمکعب کسری مخزن مشاهده می‌شود. پارسا با تاکید بر اینکه شهروندان در خشکسالی‌ها همراهی بسیار خوبی با متولیان منابع آبی داشته‌اند و این شرکت توانست از طریق طرح‌ها و پروژه‌ها منابع آبی را مدبریت کند، گفت: از شهروندان تقاضا داریم با کاهش ۲۰ درصدی و رعایت الگوی مصرف آب در منزل و مصارف خانگی مسؤولان را همراهی کنند تا با کمتربن تنش آبی، تابستان سپری شود.

کاهش 40درصدی بارش‌ها در سال آبی نسبت به پارسال
رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی در گفت‌وگو با «وطن امروز» با بیان اینکه فقط 2 ماه از سال آبی باقی مانده است که طی این مدت نیز بارشی رخ نمی‌دهد تا کمبودها و نیازها جبران شود و باید سال آبی را از حیث تامین ذخایر آبی تمام‌شده بدانیم، اظهار داشت: طبق بررسی‌ها در سال آبی جاری در مجموع بیش از 40 درصد بارش‌ها نسبت به سال گذشته کاهش یافته است که این وضعیت در برخی مناطق تا 75 درصد گزارش شده است.
احد وظیفه به وضعیت نامناسب بارش‌ها در سال آبی جاری و به دنبال آن افت ذخایر منابع آبی در کشور اشاره کرد و اظهار داشت: وضعیت منابع آبی در اغلب استان‌های کشور به دلیل کم‌بارشی‌ها ناهنجار است به طوری که حدود نیمی از کشور میانگین بارش‌هایی زیر نرمال داشته‌اند؛ این وضعیت در استان‌هایی چون تهران، سیستان و بلوچستان، خوزستان، هرمزگان، فارس، چهارمحال‌وبختیاری، قم، سمنان و کرمان مشهود است. در مجموع به جز استان‌های گیلان و مازندران بارش‌ها در بقیه استان‌ها بین 30 تا 75 درصد زیر نرمال بوده است. وی در پاسخ به اینکه پیش‌بینی  بارش‌ها از وضعیت بارش‌ها در پاییز و ابتدای سال آبی آینده چگونه است؟ افزود: پیش‌بینی  شاخص‌های بزرگ مقیاس و داده‌های هواشناسی در پاییز امسال نشان می‌دهد کم‌بارش‌ها در پاییز نیز محتمل است و در 2 ماه نخست پاییز نیز گرایش به سمت بارش اندک پیش‌بینی  می‌شود. 
رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی ادامه داد: از آنجا که موضوع آب حیاتی است، بنابراین برای عبور از تنش شدید آبی، مشارکت همه مردم در مدیریت درست آب را می‌طلبد تا با عواقب ناخوش کم‌آبی در تابستان مواجه نشویم، چرا که هم‌اکنون ذخایر آبی اغلب سدهای کشور بشدت کاهش یافته است. وظیفه به وضعیف افزایش میزان دمای کشور در روزها و هفته‌های آینده در اغلب مناطق کشور اشاره کرد و افزود: با گرم شدن هوا معمولا از یک طرف تبخیر آب اتفاق می‌افتد که این موضوع تاثیر منفی بسزایی بر کاهش حجم ذخایر سدها دارد و از طرفی نیز مصرف آب برای شهروندان بیشتر می‌شود، بنابراین در چنین شرایطی مردم باید به مصرف بهینه آب توجه ویژه کنند. 

    هشدار هواشناسی درباره استمرار گرما در ۲۷ استان    

سازمان هواشناسی کشور نسبت به استمرار نا‌هنجاری گرما در ۲۷ استان هشدار داد و مصرف بهینه انرژی را توصیه کرد. این سازمان با صدور هشدار سطح زرد از افزایش دما، تداوم روزهای گرم و استمرار نا‌هنجاری گرما خبر داد و بر لزوم مدیریت بهینه مصرف انرژی تاکید کرد.  این هشدار با عنوان «استقرار الگوی تابستانه» برای روز پنجشنبه (۲۶ تیرماه) تا پایان سه‌شنبه (۳۱ تیرماه) و برای ۲۷ استان صادر شده است. شرایط اشاره‌شده، افزایش مصرف حامل‌های انرژی، احتمال گرمازدگی گروه‌های حساس، احتمال آتش‌سوزی در مراتع و جنگل‌ها، احتمال آسیب به محصولات کشاورزی و احتمال تنش دمایی در سالن‌های پرورشی را به همراه دارد. هشدار سطح زرد به معنای این است که پدیده‌ای جوی رخ خواهد داد که ممکن است در سفرها و انجام کارهای روزمره اختلالاتی را ایجاد کند. این هشدار برای آگاهی مردم صادر می‌شود تا بتوانند آمادگی لازم را برای مواجهه با پدیده‌ای جوی داشته باشند که از حالت معمول کمی شدت بیشتری دارد. از سوی دیگر مسؤولان نیز در جریان این هشدارها قرار می‌گیرند تا اگر لازم باشد تمهیداتی بیندیشند. با توجه این شرایط که سازمان هواشناسی کشور آن را «استقرار الگوی تابستانه» توصیف کرده است،‌ مواردی مانند مدیریت بهینه در مصرف انرژی، خودداری فعالیت گروه‌های حساس در فضای باز بویژه در ساعات گرم روز، خودداری از برپایی آتش در طبیعت و تدارک برق اضطراری و کنترل دما و رطوبت در سالن‌های پرورشی توصیه شده است.