کاسبان اعتیاد

گروه اجتماعی: چرخه معیوب درمان معتادان در مراکز ترک اعتیاد در حالی است که افراد معتاد پس از گذراندن مدتی برای بهبود در چنین مراکزی متاسفانه اغلب دوباره به سمت مصرف کشیده می‌شوند. هر چند عوامل متعددی باعث می‌شود فرد معتاد پس ار ترک، دوباره مصرف‌کننده مواد شود اما به گفته کارشناسان بخش قابل توجه آن به دلیل عدم درمان اصولی و علمی است، چرا که اغلب مراکز ترک اعتیاد اکنون به نام ترک اعتیاد معتادان، متاسفانه بیشتر به فکر درآمدزایی هستند. به طور مثال استفاده معتادان از شربت «اپیوم» برای ترک خیلی جواب نداده است و حتی این داروی مخدر در بازار آزاد با قیمت بسیار بالایی به راحتی در دسترس است و چه بسا با جوشاندن و تبدیل آن به شیره استفاده غنی‌تری از آن می‌شود یا با قیمت بالایی به فروش می‌رود. به همین دلیل است که مدیرکل درمان ستاد مبارزه با موادمخدر با انتقاد از عملکرد برخی مراکز درمان اعتیاد، تاکید دارد: برای ترک اعتیاد بهتر است از علم و توانمندی پزشکان در جهت بهبودی بیماران استفاده شود و مراکز ترک اعتیاد در کشور توسعه نیابد، چرا که متأسفانه نگاه در برخی از این مراکز از سمت و سوی درمان به سمت نگاه اقتصادی پیش رفته است.
 فرید براتی‌سده، کارشناس اعتیاد در گفت‌وگو با «وطن امروز» گفت: اعتیاد یک بیماری پیچیده چند عاملی مزمن و سخت‌درمان است و مثل سرماخوردگی یا یک بیماری عفونی نیست که پس از استراحت بیمار در منزل یا مصرف به‌موقع دارو بهبود یابد، بنابراین اعتیاد به علت ماهیت مزمن بودن آن مثل بیماری دیابت یا فشار خون احتمال دارد همیشه با فرد باشد به همین دلیل است که درمان آن باید علمی، اصولی، ریشه‌ای و به صورت روانشناختی انجام شود، نه درمان در مراکز ترک اعتیاد که طبق پژوهش‌ها و بررسی‌ها فقط کمتر از 5 درصد افرادی که برای درمان به این مراکز رجوع می‌کنند، ترک کامل می‌کنند. وی اضافه کرد: توزیع مخدرهایی در قالب شربت ایپوم یا قرص متادون و... در مراکز ترک اعتیاد شیوه‌ای است که جایگزینی برای مواد مصرف‌کننده است و این اقدام برای درمان خیلی جواب نمی‌دهد، بنابراین مسؤولان در ستاد مبارزه با مواد مخدر و وزارت بهداشت، همچنین عوامل دست‌اندرکار باید اقدامات ریشه‌ای را برای حل این معضل به‌‌کار گیرند نه اینکه داروهای مخدر را در اختیار معتادان قرار دهند؛ اقدامی که نشان از ناکارآمدی و ناتوانی سیستم درمان در وزارت بهداشت در این زمینه دارد و از طرفی نیز نظارتی در مراکر ترک اعتیاد نمی‌شود.
* نگاه مالی مراکز ترک اعتیاد به درمان معتادان
مدیرکل درمان ستاد مبارزه با موادمخدر با انتقاد از عملکرد برخی مراکز درمان اعتیاد، گفت: متأسفانه نگاه در برخی مراکز درمان معتادان از سمت و سوی درمان به سمت نگاه اقتصادی پیش رفته است.
دکتر سلیمان عباسی با بیان اینکه اعتیاد در دنیا به دلیل ۳ اصل عمده بروز پیدا کرده است، اظهار کرد: در وهله نخست افرادی در دنیا به دلیل منفعت اقتصادی وارد مقوله اعتیاد و قاچاق موادمخدر می‌شوند و به آینده کشور، مشکلات خانوادگی و خطرات پیش‌ رو از جمله حبس و اعدام توجهی ندارند. مدیرکل درمان ستاد مبارزه با موادمخدر ادامه داد: در وهله دوم، برخی کشورها نسبت به سایر کشورها نگاهی سیاسی داشته و قصد دارند با درگیر کردن جوانان آن کشور به سمت و سوی اعتیاد، این نسل را از مسیر علم، پیشرفت و توسعه خارج کرده و آنها را درگیر اعتیاد، مشکلات خانوادگی، اقتصادی و... کنند.
وی فقر فرهنگی، اقتصادی، نبود معیشت و شغل را از دیگر عللی دانست که منجر به آلوده شدن جوانان به اعتیاد می‌شود. عباسی گفت: یکی از سیاست‌های بزرگ در جمهوری اسلامی ایران توجه به اقشار آسیب‌پذیر جامعه از جمله افراد سالخورده، زنان و کودکان بی‌سرپرست و معتادان است و سیستم در پی به‌کارگیری تمام توان و تلاش خود مقابله با این پدیده شوم است.
وی با اشاره به وقایع پس از جنگ تحمیلی ۸ ساله، تصریح کرد: در زمان جنگ تمام دنیا برای آسیب به کشورمان بسیج شدند اما موفق نشدند و بعد از جنگ حملات دیگری در قالب‌های متفاوت به کشورمان داشتند.
مدیرکل درمان ستاد مبارزه با موادمخدر با اشاره به تأکیدات مقام معظم رهبری مبنی بر تکیه بر جوانان کشور، گفت: از یک جوان معتاد به سختی می‌توان انتظار داشت برای آینده کشورش مفید باشد، لذا این سخنان من ناظر بر این بود که تمام خانواده‌ها، مسؤولان و دستگاه‌ها باید بدانند اعتیاد هر لحظه گریبان‌گیر و در کمین فرزندان و خانواده ما نیز است و اگر درگیر شویم، تمام خانه و خانواده را از بین می‌برد، لذا همه باید در این رابطه احساس مسؤولیت کنند.
وی با اشاره به تأکیدات رهبر معظم انقلاب بر مقابله با آسیب‌های اجتماعی بویژه اعتیاد، تصریح کرد: دکتر پزشکیان، رئیس محترم جمهور به دنبال طرح تحولی برای درمان معتادان هستند تا هم بتوانیم از آمار اعتیاد بکاهیم و افراد معتاد نیز به آغوش خانواده بازگردند.
* نواقص سیر درمانی معتادان باید اصلاح شود
عباسی با اشاره به زحمات انجام‌شده در سنوات قبل در حوزه درمان معتادان، گفت: تلاش‌هایی که پیش از این در زمینه درمان معتادان انجام شده دارای نواقصی بوده که نتوانسته نیازهای جامعه را برطرف کند، لذا نیاز به طرحی داریم که شاهد تحول در درمان معتادان باشیم به این منظور باید آسیب‌شناسی انجام دهیم و بسنجیم مشکلات این طرح که نتوانسته موفق شود، در کجا بوده است.
مدیرکل درمان ستاد مبارزه با موادمخدر افزود: یکی از علل عدم موفقیت طرح‌های قبلی شاید در قانون باشد، یعنی شاید قوانین ما در این زمینه صحیح نبوده یا دچار نقص بوده که نیاز به اصلاح و بازنگری دارند و در قالب طرح و لایحه باید اصلاح و بازنگری شوند، یعنی هر چند وقت یک‌بار با توجه به شرایط و مقتضیات زمان نیاز به بازنگری دارند.
وی عنوان کرد: گاهی قانون درست است اما نتوانستیم از آن قانون، آیین‌نامه، دستورالعمل و پروتکل صحیحی احصا و برداشت کنیم؛ گاهی اوقات در این زمینه نیز درست عمل کرده‌ایم اما مشکل از مدیریت مراکز اعم از مراکز غربالگری، ماده ۱۶، مراکز نگهداری و کمپ‌ها و... بوده، یعنی این مراکز را به افرادی سپردیم که فاقد توان علمی، اطلاعات، آگاهی و پروتکل‌های درمانی هستند، لذا درمان انجام شده اما چون درمان بر اساس اصول نبوده منجر به بهبود و درمان بیمار نشده است.
عباسی با انتقاد از عملکرد برخی مراکز درمان اعتیاد، گفت: متأسفانه نگاه در برخی مراکز درمان معتادان از درمان به سمت نگاه اقتصادی پیش رفته و بر این باورند که هر چه بیمار بیشتری نگهداری کنند، پول بیشتری خواهند گرفت، لذا هیچ‌گاه نگاه آن مرکز درمان و برگشت بیمار به جامعه نخواهد بود، بنابراین چنین رویکردی باید عوض شود؛ این مراکز به عنوان منبع اقتصادی و درآمدی ایجاد نشده‌اند و با انگیزه بهبود معتادان و بازگشت آنها به خانواده و جامعه ایجاد شده‌اند.
مدیرکل درمان ستاد مبارزه با موادمخدر با اشاره به تغییر رویکرد تولید و مصرف موادمخدر از سنتی به صنعتی، گفت: با توجه به تغییر این رویکردها، ما نیز باید شیوه‌نامه و پروتکل‌های درمانی خود را به روز کنیم، گاهی اوقات یک معتاد ممکن است چندین نوع از موادمخدر را مصرف کند یا اینکه علاوه بر اعتیاد، درگیر بیماری‌های واگیردار دیگری همچون هپاتیت، ایدز، سیل یا زخم‌ باز باشد، لذا هر معتاد باید درمان و متد خاص درمانی خود را داشته باشد. وی نگاه تیم درمانی و مدیر مراکز درمان مبنی بر درمان همه معتادان با یک دارو را اشتباه دانست و متذکر شد: درمان هر کدام از بیماران متفاوت و نیازمند تیم درمان قوی است؛ ما به طور مثال یک معتاد ۱۵ یا ۱۶ ساله را نباید با یک معتاد سالخورده در یک مکان نگه داریم.
* قصد توسعه مراکز ترک اعتیاد را نداریم
عباسی عنوان کرد: بعضاً پزشکان عزیز ما درخواست مجوز مراکز ترک اعتیاد دارند و گاه معتقدند باید به آنها «اپیوم» داده شود و می‌گویند این دارو حق مریض است؛ باید در این رابطه به یک نکته اشاره کنم، نگاه ما در درجه نخست درمان و بهبود بیمار است که قطعا همه این دیدگاه را دارند، ما قصد توسعه مراکز را نداریم، نمی‌خواهیم معتاد بیشتری ایجاد کنیم و تمام انرژی و سرمایه کشور به سمت این افراد برود. قصد داریم از علم و توانمندی پزشکان عزیز‌مان در جهت بهبودی بیماران استفاده کنیم.
وی یادآور شد: همانطور که گفتم درمان تمام معتادان صرفاً با اپیوم نیست، گاه با داروهای دیگر باید بهبود یابند، بعضا نوع یا سابقه اعتیاد معتادان فرق دارد یا به صورت ترکیبی موادمخدر مصرف می‌کنند، لذا نمی‌توانیم به همه افراد اپیوم بدهیم و در حال بازنگری پروتکل‌های درمانی معتادان با نسل جدید داروها و وضعیت فعلی جدید هستیم تا ان‌شاءالله فرآیند بسیار خوبی در بحث پیشگیری از اعتیاد و درمان معتادان داشته باشیم.