کارزار تحریم علیه اتحاد شرق
پس از آتش‌بس در جنگی که رژیم صهیونیستی و آمریکا علیه کشورمان به راه انداخته بودند، رئیس‌جمهور آمریکا در سخنانی عجیب مدعی شد به چین مجوز خرید نفت ایران را داده است. دونالد ترامپ آن زمان در شبکه اجتماعی تروث سوشال نوشت: «چین اکنون می‌تواند از ایران نفت بخرد. باعث افتخار بزرگ من بود که این را ممکن کردم». رئیس‌جمهور آمریکا در بخش دیگری از این پست در شبکه اجتماعی خود نوشت: «اکنون چین می‌تواند از ایران نفت بخرد و امیدوارم از آمریکا هم نفت زیادی بخرد». آن زمان رسانه‌های آمریکایی و برخی مزدوران رسانه‌ای فارسی‌زبان آنها این صحبت ترامپ را نشانه معامله با آمریکا و امتیاز ترامپ به ایران نامیدند. در هفته‌های اخیر اما ایالات متحده فشارهای خود را بر چین به دلیل خرید نفت از ایران و روسیه به طور قابل توجهی افزایش داده است. این اقدامات در راستای کارزار «فشار حداکثری» آمریکا برای کاهش درآمدهای نفتی ایران و تضعیف توانایی مالی روسیه برای ادامه جنگ اوکراین انجام می‌شود.
در همین راستا اسکات بسنت، وزیر خزانه‌داری آمریکا طی مذاکراتی با مقامات چینی در استکهلم هشدار داد در صورت ادامه خرید نفت تحریم‌شده روسیه، چین باید آماده پذیرش تعرفه 100درصد بر صادرات خود به آمریکا باشد. وی در این‌باره گفت: «ما همچنان نگرانی خود را درباره خرید نفت ایران توسط چین که تحت تحریم است و ۹۰ درصد آن را پکن خریداری می‌کند، ابراز می‌کنیم». این تصمیم به عنوان «تعرفه‌های ثانویه» نیز شناخته می‌شود که هدف آن مجازات کشورهایی است که به خرید نفت از روسیه به رغم تحریم‌های غرب ادامه دهند. این هشدارها بر اساس لایحه‌ای در کنگره آمریکا مطرح شده که به رئیس‌جمهور این کشور این اختیار را می‌دهد تعرفه‌هایی تا سقف ۵۰۰ درصد علیه کشورهای خریدار نفت تحریم‌شده روسیه اعمال کند. همچنین آمریکا تلاش می‌کند همپیمانان خود را متقاعد کند اقدامات مشابهی را علیه چین اتخاذ کنند.
* چرایی فشار آمریکا بر چین
چین بزرگ‌ترین خریدار نفت ایران است و حدود ۹۰ درصد نفت صادراتی ایران به این کشور می رود. بخش عمده این تجارت از طریق شبکه‌های غیررسمی و «ناوگان سایه» انجام می‌شود که تلاش می‌کنند مبدأ محموله‌ها را پنهان کنند. برخی پالایشگاه‌های مستقل چین یا همان «تیپات‌ها» نیز نقش عمده‌ای در این تجارت دارند. آمریکا در ماه‌های گذشته چندین موج جدید تحریم را علیه شرکت‌ها و پالایشگاه‌های چینی‌ای وضع کرده که خرید نفت از ایران را تسهیل می‌کنند. این تحریم‌ها باعث اختلال‌هایی در فرآیند دریافت نفت؛ همچنین افزایش هزینه‌های حمل‌و‌نقل شده است. برای مثال، قیمت اجاره نفتکش‌های غیرتحریم‌شده تا ۶ میلیون دلار افزایش یافته و برخی پالایشگاه‌های مستقل مجبور شده‌اند خرید نفت از ایران را متوقف کنند. با این وجود فروش نفت ایران به چین همچنان ادامه داشته و حتی در مقاطعی افزایش نیز یافته است. این تهدیدها در شرایطی است که چین روزانه بیش از 2 میلیون بشکه نفت از روسیه خریداری می‌کند و در کنار آن، اصلی‌ترین خریدار نفت ایران در دوران تحریم نیز محسوب می‌شود. ناظران می‌گویند آمریکا تلاش دارد با ابزار تعرفه، جنگ اقتصادی خود را علیه کشورهای مستقل و غیرهمسو گسترش دهد، آن هم در شرایطی که ادعای «آزادی بازار» و «رقابت آزاد» همواره شعار اصلی واشنگتن بوده است. بسیاری از تحلیلگران معتقدند تداوم این سیاست‌ها نه‌تنها موجب تقویت موقعیت چین و روسیه در بازار انرژی جهان می‌شود، بلکه روند تضعیف جایگاه جهانی دلار و سلطه اقتصادی آمریکا را تسریع خواهد کرد.
* واکنش چینی‌ها
به اذعان بسنت مقامات چینی پیش‌تر تاکید کرده‌اند «پکن کشوری مستقل با نیازهای انرژی است و خریداری نفت بر پایه سیاست‌های داخلی این کشور انجام خواهد شد». پیش از این نیز سخنگوی دستگاه سیاست خارجی چین در واکنش به اظهارات دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا خاطرنشان کرده بود «چین بر اساس منافع ملی خود، اقدامات معقولی را برای تامین امنیت انرژی اتخاذ خواهد کرد». در واکنش به سخنان اخیر مقامات آمریکایی نیز سفیر چین در تهران واکنش نشان داد. وی اعلام کرد: چین با تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا مخالف است و تجارت عادی میان چین و ایران تحت تاثیر منفی این اقدامات قرار نمی‌گیرد».
«زونگ پی وو» در گفت‌وگو با ایسنا درباره اعمال فشار آمریکا علیه پکن در صورت خرید نفت از ایران و روسیه اظهار کرد: به طور ساده پاسخ دهم: تجارت بین چین و ایران یک تجارت عادی است؛ این تجارت عادی نباید تحت تحریم یک‌جانبه طرف سوم باشد. دیپلمات چینی همچنین تاکید کرد: به همین دلیل با هژمونی و یک‌جانبه‌گرایی بویژه تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا مخالفت می‌کنیم. تجارت عادی چین و ایران تحت تاثیر منفی این عوامل قرار نمی‌گیرد.
در حال حاضر ایالات متحده با ابزار تحریم، فشار اقتصادی و تهدید به اعمال تعرفه‌های سنگین، تلاش می‌کند مانع همکاری نفتی چین با ایران و روسیه شود اما چین همچنان بر استقلال انرژی خود تأکید داشته و ضمن استفاده از تخفیفات نفتی تهران و مسکو، راهکارهایی برای دور زدن تحریم‌ها یافته است؛ هرچند موج جدید تحریم‌ها موجب افزایش هزینه‌ها و کاهش برخی واردات شده است.