تبدیل کارتل به بحران امنیتی

در یکی از حساس‌ترین تحولات امنیتی سال ۲۰۲۵، دولت ایالات متحده به دستور دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور این کشور، کارتل‌های بزرگ مواد مخدر مکزیک را در فهرست «سازمان‌های تروریستی جهان» قرار و به پنتاگون مأموریت داده است گزینه‌های اقدام نظامی علیه این گروه‌ها را تهیه کند. این تصمیم، موجی از تنش‌های دیپلماتیک و حقوقی را میان ۲ کشور همسایه به راه انداخته است. بر اساس گزارش مقامات آمریکایی، این دستور شامل بررسی استفاده از نیروی نظامی، عملیات ویژه و ارائه پشتیبانی اطلاعاتی می‌شود، هرچند تاکنون هیچ عملیات نظامی مستقیمی در خاک مکزیک آغاز نشده است. فهرست هدف‌گذاری شده شامل کارتل «سینالوآ»، چند گروه جنایتکار دیگر و گروه تبهکار ونزوئلایی «ترن دِ آراگوا» است.
* مخالفت شدید مکزیک با هرگونه حضور نظامی آمریکا
کلودیا شینباوم، رئیس‌جمهور مکزیک با لحنی قاطعانه اعلام کرد ورود نیروهای نظامی آمریکا به خاک این کشور «نقض حاکمیت ملی» محسوب می‌شود و به هیچ‌وجه پذیرفته نخواهد شد. وی هشدار داد برچسب تروریستی زدن به کارتل‌ها، نه‌تنها مشکل را حل نمی‌کند، بلکه می‌تواند خشونت و بی‌ثباتی را در منطقه تشدید کند.
وزارت خارجه مکزیک نیز در بیانیه‌ای رسمی تأکید کرد: «مکزیک حضور نیروهای نظامی آمریکا در قلمرو خود را نخواهد پذیرفت». این موضع‌گیری بلافاصله پس از آن اتخاذ شد که سفارت آمریکا در مکزیکوسیتی اعلام کرد ۲ کشور برای مقابله با گروه‌های قاچاق مواد مخدر «از همه ابزارهای موجود برای حفاظت از مردم خود» استفاده خواهند کرد.
* چرایی تشدید بحران
زمینه این تنش‌ها به رویدادهای خشونت‌باری بازمی‌گردد که در ماه‌های اخیر رخ داده است؛ از جمله قتل چندین شهروند آمریکایی و مکزیکی در شمال مکزیک که به کارتل‌های مواد مخدر نسبت داده شد. دونالد ترامپ با استناد به این حوادث اعلام کرده آمریکا آماده است از «تمام ابزارهای قدرت» برای مقابله با این گروه‌ها استفاده کند و آنها را «تهدیدی جدی برای امنیت ملی آمریکا» خواند. مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا نیز این تصمیم را گامی برای استفاده از «دیگر ابزارهای قدرت آمریکا» از جمله ارتش و سازمان‌های اطلاعاتی دانسته و تأکید کرده باید با کارتل‌ها همانند «سازمان‌های تروریستی مسلح» برخورد شود، نه صرفاً باندهای قاچاق مواد مخدر.
* مجوز محرمانه ترامپ و سناریوهای محتمل
یک مقام آمریکایی تأیید کرد ترامپ به‌طور محرمانه مجوز آغاز عملیات نظامی علیه این گروه‌ها را امضا کرده اما افزود اقدام فوری در خاک مکزیک در دستور کار نیست. به گفته این مقام، سناریوهای احتمالی می‌تواند شامل عملیات رهگیری محموله‌های مواد مخدر در آب‌های بین‌المللی و حتی حملات محدود هوایی یا زمینی باشد. با این حال، نوع و گستره عملیات‌ها هنوز مشخص نشده و به گفته منابع آگاه، تصمیم‌گیری نهایی به ارزیابی‌های امنیتی و پیامدهای دیپلماتیک بستگی دارد.
* هشدار کارشناسان حقوقی و پیامدهای بین‌المللی
چندین کارشناس حقوقی از جمله «برایان فینوکان» از گروه بحران بین‌المللی هشدار داده‌اند هرگونه اقدام نظامی آمریکا در خاک مکزیک با قوانین بین‌المللی و حتی قوانین داخلی آمریکا و مکزیک در تضاد است. آنها معتقدند چنین اقدامی می‌تواند روابط ۲ کشور را وارد بحرانی بی‌سابقه کند و حتی به بی‌ثباتی گسترده‌تر در آمریکای لاتین بینجامد.
در اقدامی تلافی‌جویانه، رئیس‌جمهور مکزیک تهدید کرد در صورت تداوم این سیاست‌ها و برچسب تروریستی واشنگتن به کارتل‌ها، دولت او ممکن است صنعت اسلحه‌سازی آمریکا را هدف قرار دهد؛ تهدیدی که در صورت عملی شدن، پیامدهای اقتصادی و امنیتی قابل توجهی برای آمریکا خواهد داشت.
* آینده‌ای مبــهم برای همــکاری‌های امنیتی واشنگتن - مکزیکوسیتی
بحران جاری در امتداد سال‌ها اختلاف میان آمریکا و مکزیک بر سر نحوه مقابله با کارتل‌های مواد مخدر شکل گرفته است. در حالی که واشنگتن بر رویکرد نظامی و برخورد سختگیرانه تأکید دارد، مکزیک بیشتر بر همکاری‌های اطلاعاتی، تقویت نهادهای قضایی و برنامه‌های توسعه‌ای برای کاهش نفوذ کارتل‌ها پافشاری می‌کند. با توجه به مواضع سرسختانه ۲ طرف، کارشناسان هشدار می‌دهند بدون یافتن راه‌حل دیپلماتیک، احتمال افزایش تنش‌ها و حتی بروز رویارویی‌های مستقیم میان نیروهای نظامی ۲ کشور وجود دارد؛ سناریویی که می‌تواند امنیت کل منطقه را تحت‌الشعاع قرار دهد.