غم شاد!

اپلیکیشن «شاد» طی سال‌های اخیر به عنوان بستر اصلی آموزش مجازی در کشور، نقشی حیاتی در استمرار روند آموزشی دانش‌آموزان ایفا کرده است. این سامانه که در دوران همه‌گیری کرونا راه‌اندازی شد، اکنون به یک ابزار ملی برای آموزش در شرایط غیرحضوری تبدیل شده است؛ شرایطی که نه‌تنها در مواقعی چون همه‌گیری یا بحران‌های طبیعی، بلکه در مواجهه با آلودگی هوا، برودت، نوسان برق و همچنین تهدیدات امنیتی و نظامی نیز می‌تواند سرنوشت تحصیلی میلیون‌ها دانش‌آموز را تحت تأثیر قرار دهد.
در روزهای اخیر، با توجه به پیش‌بینی‌‌های احتمالی برای مواجهه با شرایط اضطراری و شرایط جنگی، موضوع آمادگی زیرساخت‌های اپلیکیشن شاد، بار دیگر در مرکز توجه افکار عمومی، کارشناسان آموزشی و مسؤولان قرار گرفته است. این در حالی است که پروژه نوسازی و بهینه‌سازی زیرساخت فنی شاد که برای آن به صورت تقریبی 1.5 تا 2 همت بودجه نیاز است، با تأخیر جدی در تأمین منابع مالی مواجه شده و همین امر می‌تواند اهداف برنامه‌ریزی‌شده برای آغاز سال تحصیلی آینده را با چالش جدی روبه‌رو کند.
براساس پیگیری‌های «وطن امروز»، رئیس‌جمهور طی ابلاغی دستور تخصیص بودجه مورد نیاز  به منظور نوسازی و ارتقای زیرساخت فنی اپلیکیشن شاد را صادر کرده است. هدف از این تخصیص، ایجاد ظرفیت‌های پایدار و امن برای ارائه آموزش مجازی به میلیون‌ها دانش‌آموز در صورت وقوع هرگونه بحران، از آلودگی هوا و شرایط جوی نامساعد گرفته تا حوادث غیرمترقبه و حتی سناریوهای امنیتی و جنگی است.
با وجود این دستور، سازمان برنامه و بودجه هنوز نسبت به پرداخت این اعتبار اقدام نکرده است. تأخیر در پرداخت، به گفته کارشناسان فنی، حتی در صورت اجرای فوری از امروز نیز نمی‌تواند پروژه را به زمان آغاز سال تحصیلی آینده در مهرماه برساند. فرآیند نوسازی و ارتقای زیرساخت شاد دست‌کم ۳ تا ۴ ماه زمان نیاز دارد و این بدان معناست که در بهترین حالت، بهره‌برداری کامل از زیرساخت جدید به نیمه دوم سال تحصیلی موکول خواهد شد.
در این میان، علی خزایی، عضو کمیسیون آموزش مجلس، در توئیتی هشدارآمیز نوشت: «سرنوشت کیفیت آموزش مجازی میلیون‌ها دانش‌آموز ایرانی به تسریع در تأمین اعتبار نوسازی و ارتقای زیرساخت فنی اپلیکیشن شاد وابسته است. سازمان برنامه و بودجه باید به سرعت تکلیف قانونی خود در این زمینه را اجرایی کند. فردا نگویید نمی‌دانستیم، همین امروز هم دیر شده».
باید به این نکته توجه داشت که در سال تحصیلی جاری، چند میلیون دانش‌آموز در کشور وجود دارد که در صورت تعطیلی مدارس، نیاز به یک بستر دیجیتال امن، سریع و قابل اطمینان خواهند داشت.
مسأله اصلی این است که هرچند اراده برای ارتقای شاد وجود دارد اما فرآیند تخصیص بودجه همچنان گرفتار پیچیدگی‌های اداری است. در ساختار بودجه‌ای کشور، حتی پس از دستور مستقیم رئیس‌جمهور، سازمان برنامه و بودجه باید تخصیص را تصویب و ابلاغ کند و سپس دستگاه اجرایی مربوط آن را دریافت کند.
درباره شاد، این فاصله زمانی به معنای از دست دادن تابستان به عنوان بهترین فصل برای انجام تغییرات فنی است؛ فصلی که فشار ترافیک کاربران بر سرورهای شاد به حداقل می‌رسد و امکان بهینه‌سازی بدون اختلال جدی در خدمت‌رسانی وجود دارد.
در شرایط فعلی، بحث ارتقای شاد صرفاً یک پروژه فنی یا آموزشی نیست، بلکه یک ضرورت امنیت ملی است. تجربه جهانی نشان داده است در شرایط بحران، زیرساخت‌های دیجیتال آموزشی می‌توانند علاوه بر حفظ روند آموزش، نقش مهمی در حفظ روحیه اجتماعی و جلوگیری از اختلالات روانی و فرهنگی در نسل جوان ایفا کنند.
با توجه به شرایطی که پس از آتش‌بس در کشور جاری است، ضروری است برای تامین نیازهای اساسی جامعه به سرعت تمهیدات لازم اندیشیده شود. موضوع آموزش مجازی دانش‌آموزان نیز از مهم‌ترین نیازهای اساسی کشور است که نباید اختلال در آن، موجب نارضایتی دانش‌آموزان و والدین آنها شود. به همین دلیل است که مسؤولان ذی‌ربط باید موضوع بهینه‌سازی و ارتقای زیرساخت فنی اپلیکیشن شاد به عنوان بستر رسمی آموزش مجازی کشور را در اولویت کاری خود قرار دهند.
در همین باره اکبر پولادی‌باغبادرانی، عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس دوازدهم در گفت‌وگو با «وطن امروز» درباره ضرورت تقویت زیرساخت‌های فنی اپلیکیشن شاد به منظور آمادگی برای مواجهه با تعطلی‌های ناشی از نوسان برق و کمبود آب، آلودگی و برودت هوا و سایر مسائل دیگر اظهار داشت: اخیرا جلسه‌ای در کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس با حضور نمایندگانی از وزارت آموزش‌و‌پرورش برگزار شد تا نحوه چگونگی وضعیت آموزش در سال جدید تحصیلی مورد بررسی دقیق قرار گیرد و مطمئن شویم در صورت تعطیلی‌های احتمالی ناشی از برخی مسائل که اشاره شد به آموزش در مدارس لطمه‌ای وارد نشود. بنابراین تاکید شد زیرساخت‌های فنی بویژه در بحث آموزش مجازی دانش‌آموزان در بستر اپلیکیشن شاد فراهم شود. 
وی با بیان اینکه اپلیکیشن شاد بستری مناسب و فوق‌العاده وسیعی است که حدود 17 میلیون دانش‌آموز و بیش از یک میلیون معلم در این بستر می‌توانند تحصیل و تدریس کنند، اظهار داشت: آمادگی چنین بستری ضروری است، چرا که آموزش در فضای مجازی باید در مواقع خاص برای اینکه دانش‌آموزان از تحصیل جا نمانند بخوبی فراهم باشد. در این راستا کارشناسان برای آمادگی و تقویت این بستر آموزشی اعتبار قابل توجهی یعنی حدود 2 همت را لازم دانستند و مصوب شد با همکاری سازمان برنامه و بودجه این اعتبار تامین شود.
پولادی در پاسخ به این سوال که آیا سازمان برنامه و بودجه در این شرایط  همکاری لازم را در پرداخت چنین مبلغی برای تقویت زیرساخت‌های فنی آموزش‌و‌پرورش دارد، افزود: برطرف شدن نارسایی‌های آموزش‌و‌پرورش جزو اولویت‌هاست و سازمان برنامه و بودجه همراهی لازم را در این زمینه با توجه به حساست موضوع دارد.
عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس در ادامه گفت: آموزش و پرورش باید در سال تحصیلی جدید به سمتی برود تا با تامین زیرساخت‌ها و نیازها چه به صورت آموزش حضوری و چه در فضای مجازی مشکلی نداشته باشد و بتواند کار خود را برخط انجام دهد. این وزارتخانه از آمادگی کامل برخوردار است و باید نیازهای خود را در فرصت کوتاهی که دارد فراهم کند.
* راه‌اندازی کلاس مجازی در شبکه شاد 
توجه به پویایی اپلیکیشن شاد برای آموزش غیرحضوری دانش‌آموزان تا جایی است که ماه گذشته با امضای علیرضا کاظمی، وزیر آموزش و پرورش، بخشنامه راه‌اندازی کلاس مجازی شاد به ادارات کل استان‌ها ابلاغ شد. در قسمتی از این بخشنامه آمده است: در حال حاضر نقش بسترهای مجازی در امر تعلیم و تربیت مهم و اجتناب‌ناپذیر است. 
شبکه آموزشی دانش‌آموز (شاد) به عنوان سکوی رسمی آموزش مجازی وزارت آموزش و پرورش، پس از ۵ سال تجربه میزبانی از دانش‌آموزان و معلمان در اجرای برنامه‌های آموزشی و پرورشی و مکمل، اقدام به راه‌اندازی کلاس مجازی شاد کرده است. این سرویس خدمات آموزشی و پرورشی تعاملی با ابزارهای متنوع برای کلاس‌های آموزشی غیرحضوری تا ۵۰ نفر در هر کلاس، جلسات اداری ویدئوکنفرانس  تا ۴۰۰ نفر و وبینارهای آموزشی تا ۴۰۰۰ نفر در بستر بومی، قابل مدیریت و نظارت و مقرون به‌صرفه را امکان‌پذیر می‌کند. در این بخشنامه تأکید شده است: برگزاری کلاس‌های درس در ایام غیرحضوری شدن مدارس و فعالیت‌های فوق برنامه‌ای که نیاز به بستر مجازی دارد، فقط در شاد بویژه بستر کلاس‌های مجازی شاد مجاز است.