گزارش ایروان به تهران
در پی امضای توافقی میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان در کاخ سفید، نخست‌وزیر ارمنستان مستقیماً با رئیس‌جمهوری ایران تماس گرفت تا او را در جریان جزئیات این رویداد و پیامدهای آن برای منطقه قرار دهد. بر اساس بیانیه دفتر نخست‌وزیری ارمنستان، «نیکول پاشینیان» ظهر دوشنبه ۲۰ مرداد، در گفت‌وگوی تلفنی با مسعود پزشکیان، «نتایج مذاکرات اخیر در پایتخت آمریکا» را تشریح و تأکید کرد صلح برقرار شده «فرصت‌های تازه‌ای برای منطقه ایجاد خواهد کرد». او گفت: «مسیرهای منطقه‌ای در چارچوب اصول تمامیت ارضی، حق حاکمیت و حیطه قضایی کشورها و بر اساس عمل متقابل عمل خواهند کرد».
پاشینیان از «ارزیابی بی‌طرفانه» همتای ایرانی خود نسبت به توافق واشنگتن قدردانی و بر اهمیت سفر قریب‌الوقوع رئیس‌جمهور ایران به ارمنستان تأکید کرد. او با اشاره به حساسیت تهران نسبت به تحولات قفقاز گفت: «تأکید جمهوری اسلامی ایران بر حفظ حاکمیت و تمامیت ارضی ارمنستان برای ما بسیار ارزشمند است و ما هیچ توافقی را امضا نمی‌کنیم مگر آنکه از رعایت منافع و حساسیت‌های ایران اطمینان کامل داشته باشیم». نخست‌وزیر ارمنستان همچنین روابط با تهران را «راهبردی» توصیف کرد و افزود: «تمام تصمیمات و اقدامات مهم با مشورت و هماهنگی دوجانبه اتخاذ خواهد شد. ما شفافیت و صداقت را اصول بنیادین در این روابط قرار داده‌ایم».
* هشدار تهران به واشنگتن
از سوی دیگر، پزشکیان در این گفت‌وگو مناسبات ایران و ارمنستان را «همواره سازنده و مبتنی بر حسن همجواری» خواند و تصریح کرد: «هر گونه تلاش برای خدشه‌دار کردن این روابط تاریخی از سوی ۲ کشور به‌طور قاطع رد خواهد شد».
وی با استقبال از هر توافقی که به صلح در منطقه کمک کند، نسبت به پروژه «راه‌گذر مواصلاتی قفقاز» با مشارکت آمریکا هشدار داد: «باید اطمینان حاصل شود این مسیر، واقعاً مسیر صلح و توسعه خواهد بود، نه ابزاری برای تحقق اهداف سلطه‌جویانه بیگانگان».
* «مسیر ترامپ»؛ بدون کنترل طرف سوم
از سوی دیگر در حالی که این تماس تلفنی انجام می‌شد، آرارات میرزویان، وزیر خارجه ارمنستان، در گفت‌وگو با خبرگزاری «آرمن‌پرس» اعلام کرد طرح موسوم به «مسیر ترامپ» که جمهوری آذربایجان را به نخجوان متصل می‌کند، «تحت حاکمیت ارمنستان و بدون کنترل طرف سوم» اجرا خواهد شد. به گفته او، توافق واشنگتن «رویدادی تاریخی» است که مرحله نهادینه‌سازی صلح میان ۲ کشور را آغاز می‌کند. میرزویان یادآور شد مذاکرات فنی و تعیین جزئیات پروژه همچنان ادامه دارد و «تمام زیرساخت‌ها در چارچوب حاکمیت کشورها عمل خواهد کرد». او پیش‌بینی کرد بزودی مذاکرات سطح بالا در ایروان برای اجرای این پروژه برگزار شود.
* کاخ سفید و صحنه‌سازی توافق
توافق صلح ۱۷ مرداد بین ارمنستان و جمهوری باکو در کاخ سفید با حضور دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری آمریکا امضا شد. ترامپ این اعلامیه را «مسیر ترامپ برای صلح و رفاه بین‌المللی» نامید و آن را منطقه ترانزیتی ویژه‌ای دانست که به جمهوری باکو اجازه می‌دهد به نخجوان دسترسی کامل داشته باشد. در تهران این رویداد با دقت رصد می‌شود. اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه، دیروز گفت: «این موافقت‌نامه می‌تواند نقطه عطفی در تثبیت صلح و ثبات در قفقاز جنوبی باشد». او افزود: رایزنی‌های سطح بالا میان مقامات ایران و ارمنستان ادامه خواهد داشت «تا در صورت لزوم، ملاحظات و نگرانی‌های خود را با آنها در میان بگذاریم». از سوی دیگر علی‌اکبر ولایتی، مشاور رهبر معظم انقلاب در امور بین‌الملل در واکنشی قاطع در پیامی نوشت: «بار دیگر برخی حکومت‌های مدعی و بی‌اعتنا به مصالح خود و منطقه، موضوع دالان زنگزور را مطرح کردند و برای پیشبرد اهداف نامشروع در قفقاز جنوبی به هر دری می‌زنند. یادآور می‌شوم هر حکومتی در منطقه یا خارج از آن بخواهد تجربه شکست‌خورده قبلی را تکرار کند، با برخورد محکم ایران روبه‌رو خواهد شد».