عصر جمعه به وقت محلی، پایگاه مشترک المندورف - ریچاردسون در حومه شمالی انکوریج صحنه یکی از مهم‌ترین رویدادهای دیپلماتیک سال بود: دیدار رودرروی «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور ایالات متحده و «ولادیمیر پوتین» رئیس‌جمهور فدراسیون روسیه؛ نشستی که پیش‌تر برای ۶ تا ۷ ساعت برنامه‌ریزی شده بود، اما به شکلی غیرمنتظره کمتر از ۳ ساعت به پایان رسید؛ بی‌آنکه توافقی روشن درباره بحران اوکراین یا نقشه‌ای عملی برای کاهش تنش‌ها حاصل شود.
* ورود پرهیاهو، سکوت سرد
استقبال رسمی با فرش قرمز، پرواز نمادین جنگنده‌های اف ۲۲ و حضور یک بمب‌افکن پنهانکار بی ۲ در آسمان انکوریج، آغاز این نشست را به مراسمی نمایشی بدل کرد. ۲ رهبر پس از پیاده شدن از هواپیماهای ریاست جمهوری، برابر پرده‌ای با شعار «آلاسکا ۲۰۲۵» و «در جست‌وجوی صلح» عکس یادگاری گرفتند اما هیچ سخنی نگفتند و پرسش‌های خبرنگاران بی‌پاسخ ماند.
سپس در حرکتی غیرمعمول، پوتین به جای خودروی زرهی اختصاصی روسیه، همراه ترامپ در لیموزین ریاست‌جمهوری آمریکا به سمت محل مذاکرات حرکت کرد؛ حرکتی که به گفته ناظران غربی، بیش از آنکه نشانه حسن نیت باشد، یک تاکتیک نمادین برای نمایش نزدیکی و شکستن پروتکل‌های قدرت تلقی شد.
* تغییر ترکیب مذاکرات؛ خصوصی‌ای که عمومی شد
کاخ سفید ساعاتی پیش از نشست اعلام کرد گفت‌وگوی صرفاً دوجانبه میان ترامپ و پوتین لغو شده و جلسه با حضور مشاوران کلیدی برگزار خواهد شد. از سوی واشنگتن، «مارکو روبیو» وزیر خارجه و «استیو ویتکاف» نماینده ویژه برای امور اوکراین و از سوی مسکو، «سرگئی لاوروف» وزیر خارجه و «یوری اوشاکوف» مشاور ارشد کرملین در مذاکرات حاضر شدند. یک مقام اروپایی این تغییر را «توسعه‌ای اطمینان‌بخش» دانست و آن را نشانه‌ای از احتیاط واشنگتن برای جلوگیری از ابهامات احتمالی خواند؛ به‌ویژه با توجه به سابقه انتقادات داخلی علیه ترامپ در نحوه تعامل با روسیه.
* گفت‌وگوهای کوتاه‌تر از برنامه
با وجود وعده کرملین برای مذاکرات طولانی، کل جلسه ۳ ساعت به طول انجامید و برنامه ناهار کاری لغو شد. ترامپ در نشست خبری مشترک با لحنی مثبت گفت: «ما پیشرفت‌های زیادی داشتیم، روی بسیاری از نکات توافق شد و تنها چند موضوع باقی مانده است». با این حال، هیچ سند مشترکی منتشر نشد و ترامپ در پایان صرفاً تأکید کرد با زلنسکی، رهبران اروپا و ناتو تماس خواهد گرفت تا آنها را در جریان قرار دهد. پوتین نیز در سخنان خود با تأکید بر «رفع ریشه‌های تهدید در اوکراین» از لزوم ادامه گفت‌وگو سخن گفت و در اقدامی نمادین، به زبان انگلیسی خطاب به ترامپ گفت: «دیدار بعد در مسکو»؛ پیشنهادی که ترامپ بی‌آنکه تأیید کند، «ممکن» دانست.
* کی‌یف غایب و اروپا‌ی نگران
«ولودیمیر زلنسکی» رئیس‌جمهور اوکراین بلافاصله پس از نشست اعلام کرد اروپا باید در تمام مراحل مذاکرات حضور داشته باشد. او با انتقاد از کنار گذاشته شدن اوکراین از میز مذاکره، گفت: «هیچ نشانه‌ای از تغییر سیاست روسیه نمی‌بینیم. امروز هم شهرهای ما هدف حمله قرار گرفتند». به گزارش رسانه‌ها، ترامپ در حاشیه دیدار نامه‌ای از «ملانیا ترامپ» درباره سرنوشت کودکان ربوده‌شده اوکراینی به پوتین تحویل داد؛ موضوعی که به دلیل پیگرد حقوقی پوتین در دادگاه کیفری بین‌المللی حساسیت ویژه‌ای دارد اما کرملین واکنش رسمی به آن نشان نداد.
* روایت‌های متناقض رسانه‌ای
بازتاب نشست آلاسکا در رسانه‌های جهان متنوع و بعضاً متضاد بود.
بی‌بی‌سی دیدار را «پیروزی تصویری برای پوتین» توصیف کرد و یادآور شد استقبال رسمی از او در خاک آمریکا، پس از سال‌ها انزوا، برای کرملین یک امتیاز نمادین بزرگ بود.
سی‌ان‌ان از کوتاه شدن زمان مذاکرات و ابهام‌گویی ترامپ انتقاد کرد و آن را «نشانه شکست دیپلماتیک» خواند.
الجزیره محور اصلی مذاکرات را «تحریم‌ها و منافع اقتصادی روسیه» دانست و تأکید کرد پوتین در تلاش برای کاهش فشارهای غرب بود.
وال‌استریت ژورنال بر «سنت‌شکنی پوتین» در سوار شدن بر لیموزین ترامپ تمرکز کرد و آن را نمایش نزدیکی به کاخ سفید ارزیابی کرد.
فایننشال تایمز از نگرانی زلنسکی نوشت و اینکه پوتین ۳ هدف خود - عکس یادگاری، خروج از انزوا و تعویق تحریم‌ها - را محقق کرد.
اسکای نیوز با تیتر «ترامپ تحقیر شد»، نشست را به سود کامل پوتین دانست.
نیویورک‌تایمز هشدار داد ممکن است توافق‌های پنهان درباره اوکراین یا تحریم‌ها صورت گرفته باشد.
لوموند واکنش پاریس را بازتاب داد که نشست آلاسکا را «ضربه به وحدت غرب» توصیف کرده است.
اندیشکده‌هایی چون بروکینگز، کارنگی و رند کورپوریشن نیز هشدار دادند عدم حصول توافق روشن می‌تواند به تشدید جنگ در اوکراین یا حتی گسترش دامنه آن به مناطق دیگری همچون مولداوی بینجامد.
* دستاوردها و ناکامی‌ها
دستاورد روسیه: خروج از انزوای دیپلماتیک، نمایش صحنه‌های نمادین در خاک آمریکا و تثبیت تصویر «قدرت برابر» با واشنگتن.
دستاورد آمریکا: امکان ارائه تصویر ترامپ به عنوان «میانجی صلح» در سیاست داخلی و نمایش تمایل به مذاکره.
ناکامی مشترک: فقدان نقشه عملی، عدم دستیابی به آتش‌بس در اوکراین، کوتاه بودن زمان نشست و لغو ناهار کاری که نشانه‌ای از اختلافات عمیق تلقی شد.
* عکس یادگاری به جای صلح
نشست آلاسکا با تمام نمادهای پرزرق‌وبرقش - از پرواز بمب‌افکن‌ها تا دست دادن روی فرش قرمز - در نهایت بیش از آنکه «آغاز صلح» باشد، به «جنگ روایت‌ها» در رسانه‌ها و پایتخت‌ها منتهی شد. پوتین با آرامشِ سردِ همیشگی، اهداف نمادین خود را محقق ساخت و ترامپ با لحنی مثبت اما دست خالی به واشنگتن بازگشت. تا زمانی که توپخانه‌ها در اوکراین خاموش نشود و توافقی مکتوب و اجرایی به امضا نرسد، نشست آلاسکا چیزی بیش از یک قاب تصویری در تاریخ دیپلماسی نخواهد بود: سلام گرم با پایان سرد.
نشست آلاسکا در آیینه تحلیل اندیشکده‌های جهان
نشست آلاسکا میان «دونالد ترامپ» و «ولادیمیر پوتین» نه‌تنها توجه سیاستمداران و رسانه‌ها را جلب کرد، بلکه اندیشکده‌ها و مطبوعات بین‌المللی را نیز به ارزیابی پیامدها و پشت پرده‌های آن واداشت. هر یک از این مراکز، با نگاه خاص خود، ابعاد ژئوپلیتیک، امنیتی و نمادین این دیدار را بررسی کردند؛ از هشدار درباره توافق‌های پنهان و تضعیف اوکراین گرفته تا نگرانی از فروپاشی نظم لیبرال جهانی و گسترش جنگ به سایر مناطق اروپا. در ادامه، مهم‌ترین تحلیل‌ها و واکنش‌های اندیشکده‌ها و رسانه‌های برجسته جهان درباره این نشست را مرور می‌کنیم.
* شورای روابط خارجی آمریکا (CFR)؛ هشدار درباره توافق‌های پنهان
اندیشکده CFR در گزارشی تحلیلی هشدار داد احتمال دارد ترامپ و پوتین در نشست آلاسکا به توافق‌های غیرعلنی درباره تقسیم مناطق نفوذ در اوکراین رسیده باشند. در این گزارش، غیبت «کیت کلوگ» نماینده ویژه اوکراین در تیم آمریکا، نشانه‌ای از بی‌اعتنایی آشکار واشنگتن به منافع کی‌یف ارزیابی شده است.
* اکونومیست؛ انتخاب آلاسکا و پیام‌های ژئوپلیتیک
مجله اکونومیست با تأکید بر نمادین بودن محل نشست (آلاسکا به عنوان نقطه تلاقی ژئوپلیتیک روسیه و آمریکا) استدلال کرده این انتخاب قرار بود نمایشگر «تعادل قدرت» باشد. با این حال، کوتاه شدن مدت مذاکرات از ۷ به ۳ ساعت و فقدان بیانیه مشترک پایانی، این دیدار را از نظر عملی شکست‌خورده توصیف می‌کند.
* مؤسسه کارنگی برای صلح بین‌المللی؛ بازی دیپلماتیک پوتین
تحلیل کارنگی نشان می‌دهد پوتین با پیشنهاد برگزاری نشست بعد در مسکو، ترامپ را در موقعیتی منفعل قرار داد. این موسسه همچنین به سنت‌شکنی پوتین، یعنی استفاده از خودروی ترامپ به جای خودروی اختصاصی خود، اشاره کرده و آن را تاکتیکی برای نمایش حسن‌نیت ظاهری دانسته است.
* بنیاد مارشال آلمان؛ واکنش دوگانه ناتو
این اندیشکده آلمانی به تضاد مواضع ناتو پرداخته است: از یک سو، حضور ژنرال گرینکویچ (فرمانده ناتو در اروپا) در تیم آمریکایی نشانه اهمیت راهبردی نشست قلمداد می‌شود اما از سوی دیگر، غیبت نماینده اوکراین تردیدها درباره میزان تعهد واقعی غرب به کی‌یف را افزایش داده است.
* گاردین؛ ترامپ و ریسک‌پذیری برای جایزه صلح نوبل
روزنامه گاردین با اشاره به سخنان هیلاری کلینتون – که گفته بود در صورت موفقیت ترامپ در صلح اوکراین او شایسته جایزه نوبل خواهد بود – نشست آلاسکا را اقدامی نمایشی برای تقویت جایگاه داخلی ترامپ ارزیابی می‌کند. گاردین همچنین از ابهام‌گویی عمدی ترامپ درباره نتایج مذاکرات بشدت انتقاد کرده است.
* مؤسسه بروکینگز؛ پیامدهای امنیتی برای غرب
بروکینگز هشدار داده ناکامی در رسیدن به توافق در آلاسکا می‌تواند به گسترش جنگ اوکراین به سایر نقاط اروپا بینجامد. این اندیشکده همچنین اظهارات ترامپ درباره «توقف برنامه هسته‌ای ایران» را نوعی انحراف از دستورکار اصلی نشست دانسته است.
* مؤسسه مطالعات استراتژیک بین‌المللی (IISS)؛ احتمال تشدید جنگ اوکراین
تحلیل نظامی IISS نشان می‌دهد نرسیدن به توافق روشن در آلاسکا می‌تواند به تشدید جنگ اوکراین منجر شود. به باور این موسسه، پوتین با نمایش قدرت در این نشست، خود را در موقعیتی قوی‌تر برای فشار بیشتر بر کی‌یف قرار داده است، بویژه اگر احساس کند غرب دچار اختلاف و تفرقه شده. همچنین عدم حضور زلنسکی در مذاکرات، پیامی خطرناک برای اوکراین محسوب می‌شود.
* پلیتیکو؛ نقش مرموز مارکو روبیو
پلیتیکو گزارش داد مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا پشت پرده مذاکرات نقشی کلیدی ایفا کرده است. به گفته منابع نزدیک به کاخ سفید، روبیو پیش از نشست، پیشنهاد مبادله سرزمینی بین روسیه و اوکراین را مطرح کرده بود؛ پیشنهادی که با مخالفت اروپا و کی‌یف روبه‌رو شد و نشان داد تیم ترامپ احتمالاً به دنبال مصالحه‌ای یکجانبه است.
* لوموند؛ خشم پاریس از حاشیه‌نشینی اروپا
روزنامه لوموند واکنش تند مقامات فرانسوی را برجسته کرده و نوشته است پاریس این نشست را «ضربه‌ای به وحدت غرب» می‌داند. فرانسوی‌ها معتقدند حذف اروپا و اوکراین از مذاکرات، مشروعیت هر توافق احتمالی را زیر سؤال می‌برد. امانوئل مکرون نیز در سخنانی غیرمستقیم، ترامپ را از «تک‌روی» برحذر داشت.
* رند؛ سناریوهای بحرانی برای ناتو
رند 3 سناریو را برای آینده روابط روسیه و ناتو ترسیم کرده است؛ سناریوی خوشبینانه: توافق موقت بر سر آتش‌بس و کاهش سطح تنش‌ها، بدون حل ریشه‌ای بحران. سناریوی محتمل: تداوم جنگ اوکراین با شدت کمتر، همراه با تشدید رقابت روسیه و ناتو در قطب شمال. سناریوی بدبینانه: شکست کامل مذاکرات و گسترش دامنه درگیری به مولداوی یا دیگر مناطق تحت نفوذ روسیه.
* فارن افرز؛ تهدید نظم لیبرال بین‌المللی
فارن افرز هشدار می‌دهد این نشست ممکن است به تضعیف بیشتر نظم مبتنی بر قواعد بین‌المللی منجر شود. اگر آمریکا و روسیه بدون مشورت با متحدان غربی به توافقی برسند، این روند می‌تواند الگویی برای حل‌وفصل بحران‌ها بر اساس «سیاست قدرت» شود و نقش نهادهای چندجانبه چون سازمان ملل را بیش از پیش کمرنگ کند.