چانه‌زنی برای آینده اوکراین

دیروز ۱۸ آگوست ۲۰۲۵ / ۲۷ مرداد ۱۴۰۴ کاخ سفید صحنه نشست حساس و سرنوشت‌ساز «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور آمریکا و «ولودیمیر زلنسکی» رئیس‌جمهور اوکراین بود. این جلسه با حضور رهبران اروپا و مقامات ناتو برگزار شد تا راهبردهای پایان جنگ اوکراین و دستیابی به توافق صلح با روسیه مورد بحث قرار گیرد. این دیدار در پی نشست جمعه گذشته ترامپ با ولادیمیر پوتین در آلاسکا و تنها چند روز پس از اعلام ترامپ درباره ضرورت رسیدن به توافق صلح دائم برگزار شد. زلنسکی پیش از سفر به واشنگتن در شبکه اجتماعی «ایکس» نوشت: «هم‌اکنون در واشنگتن هستم و فردا با رئیس‌جمهور ترامپ دیدار خواهم کرد. همچنین با رهبران اروپا گفت‌وگو خواهیم داشت. از دعوت رئیس‌جمهور آمریکا سپاسگزارم. همه ما تمایل شدیدی به پایان سریع و قابل اطمینان این جنگ داریم و صلح باید پایدار باشد».
* سابقه تنش‌ها میان ترامپ و زلنسکی
دیدار دیروز دومین ملاقات روسای جمهوری آمریکا و اوکراین در کاخ سفید پس از جلسه پرتنش فوریه ۲۰۲۵ بود. در آن نشست، ترامپ به زلنسکی گفت باید قدردان حمایت‌های آمریکا باشد و او را به «قمار با جنگ سوم جهانی» متهم کرد. جلسه بدون توافق پایان یافت و ترامپ اعلام کرد: «او زمانی می‌تواند بازگردد که برای صلح آماده باشد». پس از آن، آوریل ۲۰۲۵، زلنسکی و ترامپ در رم در حاشیه مراسم تشییع پاپ فرانسیس دیداری کوتاه داشتند که کاخ سفید آن را «بسیار سازنده» توصیف کرد و در همان مقطع اوکراین توافقی اقتصادی و معدنی با آمریکا امضا کرد. اکنون، زلنسکی 6 ماه پس از تجربه تحقیر، بار دیگر برای رایزنی‌های مهم به واشنگتن بازگشته است.
* برنامه دیدارهای کاخ سفید
۱۲:۰۰ ظهر به وقت واشنگتن (۲۰:۳۰ به وقت تهران): ورود رهبران اروپا به ایوان جنوبی کاخ سفید و پوشش رسانه‌ای مراسم
۱۳:۰۰ تا ۱۳:۱۵ به وقت واشنگتن (۲۱:۳۰ تا ۲۱:۴۵ به وقت تهران): دیدار خصوصی ترامپ و زلنسکی و جلسه کوتاه در دفتر بیضی، با حضور جی دی ونس، معاون رئیس‌جمهور آمریکا ۱۴:۱۵ تا ۱۴:۳۰ به وقت واشنگتن (۲۲:۴۵ تا ۲۳:۰۰ به وقت تهران): دیدار ترامپ با رهبران اروپا در «اتاق ناهارخوری دولتی» و گرفتن عکس دسته‌جمعی ۱۵:۰۰ به وقت واشنگتن (۲۳:۳۰ به وقت تهران): آغاز جلسه اصلی در «سالن شرقی» با حضور ترامپ، زلنسکی و رهبران اروپا رهبران اروپایی حاضر در این نشست شامل کی‌یر استارمر (نخست‌وزیر انگلیس)، امانوئل مکرون (رئیس‌جمهور فرانسه)، فردریش مرتس (صدر اعظم آلمان)، الکساندر استاب (رئیس جمهور فنلاند)، اورزولا فون در لاین (رئیس کمیسیون اروپا)، مارک روته (دبیرکل ناتو) و جورجیا ملونی (نخست‌وزیر ایتالیا) بودند. حضور آنان با هدف تقویت موضع زلنسکی و هماهنگی میان آمریکا، اوکراین و متحدان اروپایی برای دستیابی به توافق صلح بود.
* تقابل لفظی ترامپ و زلنسکی
ترامپ در شبکه اجتماعی خود اعلام کرد زلنسکی می‌تواند با چشم‌پوشی از کریمه و نپیوستن به ناتو، جنگ را بلافاصله پایان دهد. زلنسکی اما پاسخ داد: «روسیه باید جنگی را که آغاز کرده، خودش به پایان برساند. 
اوکراینی‌ها برای سرزمین و استقلال خود می‌جنگند و سربازان ما موفقیت‌هایی در دونتسک و استان سومی کسب کرده‌اند». وی همچنین تأکید کرد خواسته ترامپ درباره چشم‌پوشی از کریمه و پیوستن به ناتو را نخواهد پذیرفت و صلح پایدار تنها زمانی تحقق می‌یابد که تمامیت ارضی اوکراین تضمین شود.
* تضمین‌های امنیتی و نقش ناتو
استیو ویتکاف، نماینده ویژه ترامپ و متیو ویتاکر، سفیر آمریکا در ناتو تأکید کردند تضمین‌های امنیتی برای اوکراین خارج از ناتو خواهد بود اما شامل مشارکت ائتلاف داوطلبانی از کشورهای اروپایی و آمریکا می‌شود. به گفته آنها، این تضمین‌ها ممکن است بر اساس اصل پنجم ناتو و نقش واشنگتن به عنوان ضامن باشد اما ورود رسمی اوکراین به ناتو در کار نخواهد بود. این امر باعث شد اروپا به دنبال سازوکارهای جایگزین برای تضمین امنیت کی‌یف باشد. برخی منابع نزدیک به دولت بریتانیا اعلام کردند لندن با اصل «زمین در برابر صلح» موافق است، هرچند تصمیم نهایی بر عهده دولت اوکراین خواهد بود.
* تحولات میدانی و فشار روسیه
حمله‌های روسیه به اوکراین همچنان ادامه دارد. به گزارش فرماندهان اوکراینی، شامگاه یکشنبه روسیه ۱۴۰ پهپاد و ۴ موشک به این کشور شلیک کرد که ۸۸ فروند منهدم شد. در حملات اخیر در خارکیف، زاپوریژیا و اودسا ده‌ها نفر کشته و زخمی شدند و زیرساخت‌های حیاتی آسیب دید. زلنسکی می‌گوید این حملات نشان می‌دهد روسیه قصد دارد با ایجاد فشار میدانی، روند مذاکرات را تحقیر و کی‌یف را مجبور به پذیرش خواسته‌های مسکو کند. از دید مقامات اوکراین، بدون توقف حملات و تضمین امنیتی، مذاکره برای صلح پایدار غیرممکن است.
* تحلیل  ژورنالیستی
دیدار دیشب دونالد ترامپ و ولودیمیر زلنسکی در کاخ سفید با حضور رهبران اروپا و مقامات ناتو، از منظر دیپلماتیک می‌تواند نقطه عطفی در روند تلاش‌ها برای پایان دادن به جنگ اوکراین تلقی شود اما تردیدهای جدی درباره تحقق صلح پایدار همچنان وجود دارد. 
ترامپ با فشار بر کی‌یف تلاش دارد مسیر مستقیم توافق صلح دائم را هموار و نقش میانجیگری آمریکا را برجسته کند اما پیشنهادهای او، بویژه چشم‌پوشی از کریمه و نپیوستن اوکراین به ناتو، با مخالفت زلنسکی و متحدان اروپایی روبه‌رو شده است. زلنسکی با تاکید بر حفظ تمامیت ارضی و حقوق ملی اوکراین، تلاش دارد ضمن تقویت مواضع خود، تضمین‌های امنیتی واقعی دریافت کند اما حملات روزانه روسیه به زیرساخت‌ها و مناطق مسکونی، نشان می‌دهد حتی مذاکرات احتمالی نیز نمی‌تواند سرعت خشونت‌ها را کاهش دهد. 
از نگاه تحلیلگران، نتایج این نشست نه‌تنها سرنوشت اوکراین، بلکه توازن قدرت در اروپا و نحوه مواجهه جهانی با روسیه را رقم خواهد زد اما پرسش اصلی همچنان باقی است: آیا توافق صلح احتمالی واقعاً پایدار خواهد بود یا فشارهای نظامی، اختلافات بین‌المللی و مصالح متضاد طرف‌ها، آن را به پیمانی شکننده تبدیل خواهد کرد که تنها موقتاً آتش‌بس را تضمین کند؟ در شرایطی که اوکراین هنوز مناطق گسترده‌ای را تحت اشغال روسیه می‌بیند و ناتو نیز نقش مستقیم در تضمین امنیت کی‌یف ندارد، این دیدار می‌تواند بیشتر به بازی دیپلماتیک میان واشنگتن، کی‌یف و مسکو شبیه باشد تا تحقق صلح واقعی.