تیم ملی المپیاد نجوم و اخترفیزیک دانش‌آموزی ایران با تکرار قهرمانی در رقابت‌های جهانی، برگ زرینی دیگر بر کتاب افتخارات علمی کشور افزود و موفق شد با کسب مدال‌های ارزشمند، بار دیگر بر سکوی نخست جهان قرار گیرد. به گفته رئیس کمیته علمی المپیاد نجوم و اخترفیزیک کشور، نتیجه‌ای که امروز در این رقابت بین‌المللی به دست آمده است، در هیچ المپیاد دیگری سابقه ندارد و هیچ کشوری تاکنون نتوانسته است ۲ سال پیاپی ۵ مدال طلای جهانی کسب کند و رتبه یک دنیا شود؛ این افتخار فقط نصیب المپیاد نجوم و تیم جمهوری اسلامی ایران شده است، دستاوردی که باید الگویی برای سایر حوزه‌ها باشد؛ همان‌گونه که اقتدار نظامی ایران در جنگ 12 روزه با رژیم صهیونیستی به نمایش گذاشته شد، اکنون نیز اقتدار علمی کشور در سطح بین‌الملل تثبیت شده است.
محمدحسین قاسمپور، رئیس کمیته علمی المپیاد نجوم و اخترفیزیک، درباره جزئیات تاریخ‌سازی ایران با ۲ سال قهرمانی پیاپی در المپیاد نجوم جهان طی گفت‌وگویی با تسنیم، اظهار کرد: المپیاد دانش‌آموزی، که کلیات آن در سایت‌های مختلف آمده است، در سطح دانش‌آموزان تعدادی از مدارس کار می‌کنند اما مسؤول مستقیم برگزاری آزمون‌ها و انتخاب تیم، باشگاه دانش‌پژوهان جوان است که با بهره‌گیری از کارگروه‌ها و تیم‌های تخصصی، این مسؤولیت را به‌عهده دارد؛ این فرآیند شامل ۳ مرحله آزمون کشوری است که از میان شرکت‌کنندگان سراسر کشور، در نهایت 10 نفر به عنوان دارندگان مدال طلای کشوری انتخاب می‌شوند. وی خاطرنشان کرد: این 10 نفر به مدت یک سال آموزش می‌بینند و در پایان، دوباره از آنان آزمون گرفته می‌شود تا ۵ نفر برتر نهایی به عنوان تیم ملی المپیاد نجوم ایران به مسابقات جهانی اعزام شوند.
* رقابت علمی با نمایندگان 64 کشور دنیا
قاسمپور با اشاره به سطح مسابقات جهانی توضیح داد: امسال 64 کشور از ۵ قاره شرکت داشتند و هر کشور شیوه خاص خود را در انتخاب تیم به‌کار می‌گیرد. در تیم‌های دیگر کشورها نیز معمولا ۵ نفر اعزام می‌شوند. این دانش‌آموزان طی 10 روز در آزمون‌های متنوع شرکت می‌کنند که شامل آزمون تئوری، تحلیل داده، عملی و رصد است، در پایان، نمرات با فرمول‌های مصوب محاسبه و مدال‌ها اهدا می‌شود. رئیس کمیته علمی المپیاد نجوم و اخترفیزیک افزود: در ۲ سال اخیر آماده‌سازی دانش‌آموزان طی یک سال منتهی به مسابقات با حضور اساتیدی انجام شد که اغلب خود فارغ‌التحصیل دانشگاه‌های معتبر هستند و سابقه شرکت در المپیاد را داشتند.
قاسمپور تصریح کرد: شرایط خاص امسال، از جمله فضای بحرانی ناشی از جنگ و برنامه‌ریزی دقیق اساتید، بر روند آماده‌سازی تأثیرگذار بود. اساتید گاه مجبور به سفرهای خارجی هستند و این امر به هماهنگی بالایی نیاز دارد. وی با بیان اهمیت شناخت و اعتماد متقابل مربی و دانش‌آموز گفت: بچه‌ها باید تیم سرپرستی را به‌خوبی بشناسند و به آنان اعتماد داشته باشند. بسیاری از این دانش‌آموزان نخستین‌بار است که از خانواده دور می‌شوند و حتی سفر خارجی می‌روند؛ این تجربه برای آنان استرس‌زاست. وی ادامه داد: طبق مقررات، دانش‌آموزان از روز نخست مسابقات از سرپرست‌های خود جدا می‌شوند و به قرنطینه می‌روند، چرا که سرپرست‌ها به سوالات دسترسی دارند و درباره آنها نظر می‌دهند. در المپیاد نجوم، دانش‌آموزان ۸ روز کامل در قرنطینه هستند و در ۲ روز پایانی فقط ارتباط تلفنی محدود دارند، تلفن‌های همراه آنان جمع‌آوری می‌شود و به مدت 10 روز به خانواده و مربیان خود دسترسی ندارند.
رئیس کمیته علمی المپیاد نجوم و اخترفیزیک افزود: تفاوت زبان، تنوع فرهنگی، تغییر آب‌وهوا و غذا، همگی فشار روانی مضاعفی ایجاد می‌کند، با این حال باید در همین شرایط حداکثر تمرکز بر محتوای علمی و پیاده‌سازی مطالب آموخته‌شده حفظ شود، این آماده‌سازی پیشینی، نقشی کلیدی در موفقیت ایفا می‌کند.
* افتخاری که 2 سال پیاپی نصیب ایران شد
وی گفت: در ۲ سال اخیر، مشابه سال‌های قبل، زحمات زیادی از سوی اساتید کشیده شده است. نتیجه‌ای که امروز به دست آمده است، به نظر من در هیچ المپیاد دیگری سابقه ندارد؛ هیچ کشوری نتوانسته است ۲ سال پیاپی ۵ مدال طلای جهانی کسب کند و رتبه یک دنیا شود، این افتخار فقط نصیب المپیاد نجوم و تیم جمهوری اسلامی ایران شده است. وی افزود: امسال نیز با وجود تغییر ۴ نفر از اعضا و تنها حضور یک نفر مشترک با سال قبل، این موفقیت تکرار شد؛ این امر نشان‌دهنده عملکرد قوی تیم مربیگری و فرآیند آماده‌سازی است. قاسمپور با انتقاد از کم‌توجهی رسانه‌ها به این موفقیت‌ها خاطرنشان کرد: این حوزه، در رسانه‌ها به‌شدت مغفول مانده است. در جریان مسابقات، میانگین ساعات خواب روزانه اساتید حدود ۳ ساعت بود و شبانه‌روز کار می‌کردند تا جایی که از شدت خستگی به خواب می‌رفتند. متأسفانه شناختی از فضای المپیاد و اثرگذاری بین‌المللی آن در جامعه وجود ندارد. به جرأت می‌گویم المپیاد دانش‌آموزی، حتی معتبرتر از المپیاد دانشجویی است. وی ادامه داد: در سطح بین‌الملل، تمام لیدرهای تیم‌ها از میان اساتید و معلمان سرشناس کشورها انتخاب می‌شوند، برای مثال، دانشگاه کمبریج در انگلستان حمایت می‌کند یا در هند، مؤسسه انرژی اتمی حمایت‌کننده اصلی تیم است. در ایران، این مسؤولیت قبلا با سمپاد بود و اکنون باشگاه دانش‌پژوهان جوان به‌طور مستقل آن را به‌عهده دارد، این ظرفیت‌ها و نقش مؤثر مربیان، لیدرها و کوچ‌ها باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد.
قاسمپور با اشاره به اثرات موفقیت شگفت‌انگیز نخبگان دانش‌آموز گفت: این موضوع ۲ بعد دارد؛ نخست، بعد اعتباری برای کشور ایران. المپیاد نجوم یک رویداد رسمی بین‌المللی است که با حضور ارگان‌های رسمی نجومی و فضایی جهان برگزار می‌شود، وقتی ایران همواره نتایج درخشانی می‌گیرد، نام کشور بالا می‌رود و اعتبار ملی کسب می‌شود. رئیس کمیته علمی المپیاد نجوم و اخترفیزیک اضافه کرد: این موفقیت‌ها همچنین برای افراد شرکت‌کننده اعتبار علمی ایجاد می‌کند. در تاریخ المپیاد، دانش‌آموزانی بوده‌اند که پس از کسب مدال طلا، به مراکز علمی بزرگی چون ناسا راه یافته‌اند، این نشان می‌دهد برگزیدگان، استعداد بالایی دارند و به مسیرهای حرفه‌ای در دانشگاه و پژوهش هدایت می‌شوند.
وی بیان کرد: در دانشگاه‌ها، انجام مقالات علمی یا پژوهش‌های خاص بسیار مهم است که بدانیم در دنیا چه اتفاقاتی می‌افتد. من دیده‌ام که اساتید ایرانی محاسبات خود را به دانشگاه‌های خارجی که سیستم‌های قوی‌تر دارند ارسال می‌کنند، این ارتباطات بین‌المللی نیازمند اعتبار علمی است و المپیاد یکی از مسیرهای ایجاد آن محسوب می‌شود. قاسمپور خاطرنشان کرد: بعد دوم آن است که هرچند این دستاوردها برای عموم مردم ممکن است ملموس نباشد و بیشتر جذابیت آن برای جامعه علمی و آکادمیک باشد اما نباید فراموش کرد که این یک رقابت علمی جهانی است؛ همان‌طور که مسابقات ورزشی برای علاقه‌مندان خود اهمیت دارد، المپیاد نیز برای جامعه علمی اهمیت ویژه‌ای دارد.
وی اضافه کرد: اکنون ایران در این مسابقات اقتدار علمی خود را نشان داده است. بسیاری از کشورهای تازه‌کار در المپیاد، نزد ما آمدند و پرسیدند؛ «برای موفقیت چه باید کرد؟!»، این دستاورد ارزشمند می‌تواند جریان فرهنگی، علمی و حتی اقتصادی ایجاد کند اما به دلیل وجود تحریم‌ها و پیچیدگی‌های حقوقی و مالی، نیازمند تدبیری برای بازتاب دادن این موفقیت‌هاست. قاسمپور با اشاره به بازخورد بین‌المللی این موفقیت گفت: همگی در مسابقات به ما تبریک گفتند و از نظم و پایداری سیستم ما تعریف کردند، حتی تیم انگلستان که به داشتن دیدگاهی از بالا به پایین مشهور است و امسال برای کسب مقام اول آمده بود، پس از اعلام نتیجه و قرار گرفتن ایران در رتبه نخست و انگلستان و هند در رتبه‌های دوم و سوم، نفر اول همین انگلستانی‌ها برای تبریک سراغ ما آمدند و صراحتاً پایداری سیستم ما را تحسین کردند.
وی ادامه داد: هیچ کشوری نتوانسته بود ۲ سال پیاپی چنین نتیجه‌ای ثبت کند. اکنون دانشگاه کمبریج حامی المپیاد انگلستان است و سیستم آموزشی این کشور در حوزه المپیاد قوی عمل کرده است، از طرفی زبان اصلی خودشان انگلیسی است و به منابع دست‌اول انگلیسی دسترسی دارند اما به ما گفتند؛ با وجود اینکه دست ما باز است، شما را تحسین می‌کنیم که با این شرایط خودتان به این دستاورد رسیدید».
رئیس کمیته علمی المپیاد نجوم و اخترفیزیک افزود: این تحسین‌ها تنها محدود به اروپا نبود و از کشورهای منطقه و آفریقای شمالی نیز بازخوردهای مشابهی دریافت شد.
قاسمپور گفت: در المپیاد نجوم، کشورهایی مانند آمریکا، رومانی، سنگاپور، هندوستان، انگلستان و لهستان از جمله رقبای جدی هستند که به‌طور مستمر و قوی کار می‌کنند و هر سال دانش‌آموزان توانمند زیادی به مسابقات اعزام می‌کنند اما این را که از نظر تیمی همه تیم بتواند نتیجه خوب بگیرد، ایران به‌خوبی انجام داد.
وی با اشاره به پیشینه علمی کشور در حوزه نجوم گفت: ایران از جمله قدیمی‌ترین کشورها با پیشینه ۱۰۰۰ ساله در دانش نجوم است. در گفت‌وگوهایی که با کشورهای عربی و مسلمان داشتیم، آنها نیز به شناخت دانشمندان ایرانی اذعان داشتند. رئیس کمیته علمی المپیاد نجوم و اخترفیزیک ابراز کرد: یکی از دستاوردهای مهم کشور در این حوزه، پروژه رصدخانه ملی است، چنین زیرساختی در دنیا ارزشمند است و می‌تواند برای تعاملات علمی بین‌المللی، تبادل داده با کشورهای دیگر، برگزاری سمینارها و تورهای علمی و حتی ارزآوری برای کشور نقش‌آفرینی کند، این پروژه پتانسیل علمی و اقتصادی بزرگی برای ایران دارد.
قاسمپور خاطرنشان کرد: مسؤولان باید با پیشنهادهای علمی و هدفمند از پتانسیل موجود کشور استفاده کنند تا اثرگذاری بیشتری حاصل شود. زحمات اعضای تیم و مربیان، از بی‌خوابی تا سرماخوردگی، نباید بی‌ثمر بماند، بسیاری از اعضا تا ساعت ۴ صبح بیدار می‌ماندند و از روی انگیزه شخصی کار می‌کردند.
وی گفت: موفقیت‌های بزرگ صرفاً با شوق و انگیزه به دست نمی‌آید، بلکه پشت آن تلاش شبانه‌روزی نهفته است، این واقعیت باید مورد توجه قرار گیرد، همان‌طور که در «جنگ 12روزه» اقتدار نظامی ایران به نمایش گذاشته شد، اکنون نیز با این دستاورد علمی، اقتدار علمی ایران در جهان اثبات شده است.
وی اضافه کرد: این رویداد می‌تواند الگویی برای سایر حوزه‌ها باشد؛ جایی که اقتدار اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و دیپلماتیک کشور نیز به همان شکل به دنیا عرضه شود، اگر این زنجیره کامل شود، ایران در تمام ابعاد به عنوان یک قدرت مقتدر شناخته خواهد شد.
وی خاطرنشان کرد: مردم باید بدانند که کنار اقتدار نظامی، ایران در المپیادهای جهانی هم اقتدار علمی خود را اثبات کرده است. همان‌طور که این موفقیت در جهان دیده شد، مسؤولان نیز باید با الهام از آن، زنجیره اقتدار دیپلماتیک، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی را تکمیل کنند. رئیس کمیته علمی المپیاد نجوم و اخترفیزیک گفت: نکته بسیار مهم این است که دانش‌آموزان معمولا یک یا ۲ سال در تیم حضور دارند، سپس وارد دانشگاه می‌شوند و جای آنان را دانش‌آموزان جدید می‌گیرند اما کسانی که در سطوح بالاتر ایستاده‌اند و مسؤولیت هدایت علمی را بر‌عهده دارند، باید انگیزه کافی برای تداوم فعالیت داشته باشند، چرا که حقوق آنچنانی نیز ندارند.
* دانش با ترور خاموش نمی‌شود
وی افزود: این افراد حقوق‌های بالا یا مزایای ویژه‌ای دریافت نمی‌کنند و فضای علمی نیز همواره متواضع و تمرکز بر کار خود داشته است، اگر نتوانیم حتی همین یک اقدام ساده یعنی قدردانی و تشکر رسمی را انجام دهیم، دلسردی ایجاد می‌شود.
قاسمپور خاطرنشان کرد: در زمان حاضر تشویق‌های مالی محدود عمدتاً برای دانش‌آموزان انجام شده است و مربیان سهمی از آن ندارند. در حالی که آنان نیز با تمام توان برای اعتلای هویت ملی کشور تلاش می‌کنند، نباید فعالیت این افراد صرفاً به انگیزه‌های شخصی یا رابطه با یک فرد خاص محدود شود، بلکه باید به عنوان بخشی از تلاش ملی و با تشکر رسمی و علنی مورد توجه قرار گیرد. علی نادری، حسین معصومی، هیربد فودازی، ارشیا میرشمسی‌کاخکی و حسین سلطانی اعضای پرافتخار تیم ملی المپیاد نجوم و اخترفیزیک جمهوری اسلامی ایران در این دوره از رقابت‌ها بودند که پس از از افتخار‌آفرینی در دنیا در کنار پرچم جمهوری اسلامی ایران با دست‌نوشته‌ای به زبان فارسی و انگلیسی اعلام کردند: «دانش با ترور خاموش نمی‌شود».
* تبـریک رئیـس‌جمهور و و زیر دفاع به تیم ملی نجوم و اختر فیزیک ایران
رئیس جمهور در پیامی با تبریک درخشش افتخارآمیز تیم ملی نجوم و اختر فیزیک جمهوری اسلامی ایران در مسابقات قهرمانی جهان و کسب عنوان قهرمانی برای دومین سال پیاپی، به همه مردم ایران، بویژه جامعه علمی - فرهنگی کشور گفت: دولت وفاق ملی با باور به توانمندی‌های فرزندان کشورمان، در حمایت از استعدادهای درخشان و تبدیل ایران به قطب علم و فناوری منطقه عزمی جدی داشته و اهتمام خواهد ورزید. دکتر مسعود پزشکیان در پیامی به مناسبت قهرمانی تیم ملی نجوم و اخترفیزیک جمهوری اسلامی ایران در مسابقات جهانی تصریح کرد: این پیروزی امیدبخش که حاصل تلاش شبانه‌روزی جوانان نخبه و آینده‌ساز این مرز و بوم است، گواه این است که نسل جوان ما در هر عرصه‌ای که اراده کند، می‌تواند بدرخشد و پرچم پرافتخار ایران را بر بالاترین قله‌های پیشرفت و سربلندی به اهتزاز درآورد. اینجانب این پیروزی را به همه مردم ایران، بویژه جامعه علمی و فرهنگی کشور، تبریک عرض کرده و از درگاه خداوند متعال، تداوم موفقیت این عزیزان را خواستارم. همچنین وزیر دفاع، قهرمانی تیم المپیاد نجوم و اخترفیزیک ایران در مسابقات جهانی ۲۰۲۵ را تبریک گفت.
متن پیام امیر عزیز نصیرزاده به این شرح است: «قهرمانی درخشان تیم المپیاد دانش‌آموزی نجوم و اخترفیزیک جمهوری اسلامی ایران در مسابقات جهانی ۲۰۲۵، جلوه‌ای از توان علمی، استعداد درخشان و همت والای جوانان این سرزمین است که مایه مباهات ملت شریف ایران شد. در این میان، افتخار ویژه‌ای است که یکی از قهرمانان این رقابت‌ها، جناب آقای علی نادری‌لردجانی از فرزندان کارکنان خدوم وزارت دفاع می‌باشد و این موفقیت ارزنده، شیرینی مضاعفی برای خانواده بزرگ وزارت دفاع به همراه داشته است.
اینجانب ضمن قدردانی از تلاش‌های اساتید و خانواده‌های محترم، این دستاورد ارزشمند را به همه اعضای تیم تبریک گفته و استمرار درخشش و موفقیت‌های علمی این عزیزان را در خدمت به ایران عزیز، از خداوند متعال خواستارم».