ژنرال جفری کروز، رئیس آژانس اطلاعات دفاعی آمریکا توسط پیت هگست، وزیر دفاع این کشور برکنار شد. این خبری بود که روز شنبه به یکی از داغ‌ترین سوژه‌های خبری رسانه‌های آمریکا و غرب تبدیل شد؛ اتفاقی که پس از انتشار گزارشی محرمانه از آژانس اطلاعات دفاعی آمریکا رخ داد که نشان می‌داد حمله تجاوزکارانه ایالات متحده به تأسیسات هسته‌ای ایران(فردو، نطنز و اصفهان)، برخلاف ادعاهای مکرر ترامپ مبنی بر «نابودی کامل» این تأسیسات، تنها چند ماه برنامه هسته‌ای ایران را به تعویق انداخته است.
این گزارش - که توسط رسانه‌های معتبری مانند سی‌ان‌ان و نیویورک‌تایمز افشا شد- نه‌تنها خشم کاخ سفید را برانگیخت، بلکه الگویی از تحریف حقیقت، سرکوب تحلیل‌های مستقل و ترجیح روایت‌های سیاسی بر واقعیت‌های میدانی را در دولت ترامپ به نمایش گذاشت. برکناری کروز، حالا پرسش‌های جدی‌ای درباره شکست عملیات نظامی آمریکا در حمله به تاسیسات هسته‌ای ایران مطرح کرده است.
* تضاد بین حقیقت و روایت سیاسی
ریشه این ماجرا در تضاد آشکار بین گزارش DIA (آژانس اطلاعات دفاعی آمریکا) و روایت سیاسی کاخ سفید نهفته است. گزارش DIA که تحت مدیریت کروز با تکیه بر داده‌های اطلاعاتی تهیه شده بود، نشان داد حملات آمریکا به تأسیسات هسته‌ای ایران تأثیر محدودی داشته است. این ارزیابی در تضاد کامل با ادعاهای ترامپ بود که بارها در سخنرانی‌ها، مصاحبه‌ها و پست‌های رسانه‌ای خود تأکید کرده بود تأسیسات هسته‌ای ایران را به طور کامل از بین برده است. افشای این گزارش توسط رسانه‌ها که موفقیت ادعایی عملیات را زیر سوال برد، موجب عصبانیت ترامپ و حالا منجر به برکناری کروز شد. پیت هگست، وزیر دفاع آمریکا گزارش DIA را «با اطمینان پایین» خوانده و رسانه‌ها را متهم به انتشار عجولانه آن کرده است؛ اتهامی که به نظر می‌رسد تلاشی برای منحرف کردن توجه از محتوای گزارش باشد.
این برکناری نشان‌‌دهنده یک الگو در دولت آمریکا است: ترجیح شنیدن آنچه ترامپ دوست دارد بشنود، به جای پذیرش واقعیت‌های میدانی!
تصمیم ترامپ برای اخراج کروز، پرسش‌های جدی درباره میزان موفقیت واقعی عملیات آمریکایی‌ها در حمله به ایران ایجاد کرده است. اگر تأسیسات هسته‌ای ایران واقعاً نابود شده بود، چرا DIA که به عنوان یکی از معتبرترین نهادهای اطلاعاتی پنتاگون شناخته می‌شود، ارزیابی متفاوتی ارائه کرد؟ پاسخ به نظر می‌رسد در تلاش ترامپ برای دستاوردسازی سیاسی، حتی به قیمت تحریف حقیقت نهفته باشد.
البته این نخستین بار نیست که دونالد ترامپ با ادعاهای غیرواقعی تلاش کرده ناکامی‌هایش را پنهان کند. نمونه بارز این رفتار را می‌توان در ماجرای حمله موشکی ایران به پایگاه العدید قطر مشاهده کرد. آن زمان، ایران در پاسخ به اقدام نظامی آمریکا در حمله به تاسیسات هسته‌ای‌اش، تهاجمی موشکی به این پایگاه استراتژیک انجام داد. ترامپ بلافاصله ادعا کرد تمام موشک‌های ایران رهگیری شده و هیچ خسارتی به پایگاه وارد نشده است. او در سخنرانی‌های خود این رویداد را به عنوان نمونه‌ای از قدرت دفاعی آمریکا و ضعف ایران برجسته کرد اما گزارش‌های بعد، از جمله تحلیل‌ها و تصاویر منتشرشده توسط رسانه‌هایی مانند واشنگتن‌پست و آسوشیتدپرس و البته اعلام مقامات ایرانی از جمله علی لاریجانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی، نشان داد حداقل ۶ موشک ایران با موفقیت به پایگاه اصابت کرده و خسارات قابل توجهی به بار آورده است، از جمله انهدام گنبد راداری پایگاه که یکی از اجزای کلیدی سیستم دفاعی آن بود.
این ماجرا شباهت زیادی به برکناری کروز دارد. در هر ۲ مورد، ترامپ با ارائه روایتی غیرواقعی از موفقیت، تلاش کرد وجهه‌ای از اقتدار برای آمریکا ترسیم کند اما وقتی گزارش‌های اطلاعاتی یا رسانه‌ای این روایت را به چالش کشید، او به جای پذیرش واقعیت، به سرکوب حقیقت و کنار گذاشتن افرادی که آن را اعلام می‌کنند رو آورد. برکناری کروز که به گفته آسوشیتدپرس با دلیل رسمی «سلب اعتماد» انجام شد، در واقع تلاشی برای بالا بردن هزینه مخالفت با روایت‌های دروغ ترامپ است. این الگو نشان می‌دهد ترامپ به جای تکیه بر واقعیت‌های میدانی، ترجیح می‌دهد روایت‌هایی را ترویج کند که با اهداف سیاسی و تصویرسازی «آمریکای قدرتمند با ترامپ» همخوانی داشته باشد، حتی اگر این روایت‌ها با حقیقت فاصله زیادی داشته باشد.
* فصل مشترک واکنش‌های رسانه‌های خارجی
رسانه‌های آمریکایی و بین‌المللی به طور گسترده به برکناری ژنرال کروز واکنش نشان دادند و همگی بر تضاد گزارش DIA با ادعاهای کاخ سفید و پیامدهای سیاسی آن متمرکز شدند. مثلا سی‌ان‌ان کنار گذاشته شدن رئیس آژانس اطلاعات دفاعی آمریکا را تلاشی برای کنترل روایت عمومی و جلوگیری از انتشار اطلاعاتی دانست که با ادعاهای رئیس‌جمهور همخوانی ندارد. نیویورک‌تایمز نیز این برکناری را بخشی از تلاش گسترده‌تر دولت ترامپ برای همسویی نهادهای اطلاعاتی با روایت‌های سیاسی دانست و آن را در کنار اخراج‌های دیگر مقامات ارشد نظامی، مانند ژنرال چارلز براون، رئیس ستاد مشترک ارتش آمریکا تحلیل کرد.
واشنگتن‌پست گزارش داد دلیل رسمی برکناری کروز «سلب اعتماد» بوده اما تأکید کرد این اقدام به دلیل گزارش DIA انجام شده که موفقیت ادعایی عملیات را زیر سوال برده است. این رسانه همچنین به عدم شفافیت پنتاگون در ارائه توضیح رسمی اشاره کرد که گمانه‌زنی‌ها درباره انگیزه‌های سیاسی را تقویت کرده است.
لوموند، روزنامه فرانسوی نیز این اقدام را نشانه‌ای از اولویت وفاداری سیاسی بر تخصص حرفه‌ای در دولت ترامپ تحلیل کرد و هشدار داد سیاسی‌سازی نهادهای اطلاعاتی می‌تواند توانایی آمریکا در تحلیل تهدیدات جهانی را کاهش دهد.
همچنین نیوزویک، آن را نشانه‌ای از تعارض عمیق بین تحلیل‌های مبتنی بر واقعیت و فشارهای سیاسی ترامپ دانست. این رسانه به سابقه ۳۴ ساله کروز در پست‌های اطلاعاتی، از جمله در افغانستان و منطقه هند - پاسیفیک، اشاره کرد و اخراج او را نمونه‌ای از کنار گذاشتن تخصص به نفع وفاداری سیاسی تحلیل کرد.
فصل مشترک همه واکنش‌های رسانه‌ای، زیر سوال بردن موفقیت ادعایی عملیات آمریکا در حمله به تأسیسات هسته‌ای ایران است. رسانه‌ها به اتفاق معتقدند گزارش DIA، با ارائه تصویری واقع‌بینانه از تأثیر محدود حملات، روایت کاخ سفید را تضعیف کرد و علت برکناری کروز تلاش برای سرکوب این حقیقت است. این اجماع نشان‌‌دهنده نگرانی گسترده از سیاسی‌سازی اطلاعات و تأثیر آن بر اعتبار و کارایی نهادهای اطلاعاتی آمریکاست. رسانه‌های آمریکایی همچنین به این نکته اشاره کردند که این برکناری بخشی از الگوی بزرگ‌تر دولت ترامپ است که در آن هرگونه انتقاد یا ارائه اطلاعات مغایر روایت رسمی با واکنش‌های تند مواجه می‌شود.
* پروژه «آمریکای قدرتمند» و واقعیت‌های میدانی
دونالد ترامپ از زمان آغاز دوره دوم ریاست‌جمهوری‌اش، پروژه «آمریکای قدرتمند» را به عنوان محور اصلی سیاست‌های خود ترویج کرده است. این پروژه بر نمایش اقتدار نظامی، سیاسی و اقتصادی آمریکا برابر رقبا، بویژه ایران متمرکز است.
ادعاهای مکرر او درباره نابودی تأسیسات هسته‌ای ایران و رهگیری کامل موشک‌های ایران در حمله به العدید، بخشی از این تلاش برای ترسیم تصویری از یک آمریکای شکست‌ناپذیر است اما واقعیت‌های میدانی که از زبان دستگاه‌های اطلاعاتی مانند DIA بیان می‌شود، روایتی متفاوت ارائه می‌کند.
گزارش آژانس اطلاعات دفاعی آمریکا نشان داد حملات تجاوزکارانه به تاسیسات هسته‌ای ایران آنطور که ترامپ انتظار داشته پیش نرفته و گزارش‌های مربوط به العدید قطر تأیید کرد برخلاف ادعای ترامپ، خسارات قابل توجهی به این پایگاه وارد شده است.