صبح چهارشنبه پکن میزبان بزرگ‌ترین رژه نظامی چند دهه اخیر بود؛ رویدادی همزمان با یادبود هشتادمین سالگرد پیروزی چین در مقاومت علیه تجاوز ژاپن و جنگ دوم جهانی که نمادی از اقتدار و فناوری پیشرفته این کشور در صحنه جهانی است. میدان تیان‌آن‌من که از دیرباز مرکز تجمعات ملی و تاریخی چین بوده، شاهد عبور هزاران سرباز، تانک‌های نسل جدید، موشک‌های بالستیک قاره‌پیما، پهپادهای هوشمند و سامانه‌های دفاعی لیزری بود.
این رژه با حضور بیش از ۲۵ کشور و رهبران برجسته بین‌المللی، از جمله ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه، کیم جونگ اون رهبر کره‌شمالی، مسعود پزشکیان رئیس‌جمهور کشورمان و مقامات کشورهای آسیایی و اروپایی، به یک رویداد جهانی تبدیل شد که پیام روشنی از قدرت، استقلال و جاه‌طلبی چین به جهان ارسال کرد. تحلیلگران نظامی و سیاسی در سطح بین‌الملل، این رژه را نه‌تنها نمایش قدرت نظامی، بلکه یک حرکت استراتژیک برای تثبیت جایگاه چین در رهبری جهان دانستند.
* سخنرانی شی جین‌پینگ: پیامی به جهان و ملت چین
رهبر چین در آغاز مراسم، سخنرانی خود را با ادای احترام به کهنه‌سربازان جنگ و بزرگداشت کشته‌شدگان چینی آغاز کرد. وی گفت: «بشریت همواره در تقاطع میان صلح و جنگ، دیپلماسی و درگیری قرار دارد. ملت چین هرگز از زورگویی‌ها نمی‌ترسد و با عزم راسخ مسیر پیشرفت خود را ادامه می‌دهد».
پیام اصلی شی جین‌پینگ به نقش فعال و رهبری چین در نظم جهانی معطوف بود. وی اظهار کرد: «امروز چین قوی و آماده است نقشی اساسی در رهبری جهان ایفا و با تمام توان، از صلح و امنیت جهانی حمایت کند». این سخنان نشان‌دهنده تأکید پکن بر اقتدار ملی، استقلال تصمیم‌گیری و آمادگی برای ایفای نقش فعال در معادلات بین‌المللی بود.
شی همچنین بر ضرورت ریشه‌کن کردن علل جنگ و تقویت همکاری‌های بین‌المللی برای جلوگیری از تکرار تاریخ تأکید کرد. حضور رهبران جهان در این رژه، از دیدگاه او، فرصت مناسبی برای تقویت جایگاه چین در دیپلماسی جهانی و نشان دادن همبستگی با متحدان استراتژیک این کشور بود.
* نمایش تجهیزات مدرن نظامی؛ قدرت و فناوری پیشرفته
رژه دیروز نه‌تنها به یادبود گذشته اختصاص داشت، بلکه نمادی از پیشرفت‌های چشمگیر فناوری و توان بازدارندگی چین بود. از جمله تجهیزات برجسته می‌توان به سامانه لیزری پدافندی دریاپایه LY-1 با توان ۵۰ تا ۱۰۰ کیلووات، خودروهای ارتباطی ماهواره‌ای با آنتن‌های باند Ku/Ka، موشک‌های هایپرسونیک ضدکشتی YJ-17، موشک‌های قاره‌پیمای DF-5C و DF-61، جنگنده‌های نسل پنجم J-35 و ناوگان H-6N اشاره کرد.
به گزارش رسانه‌های بین‌المللی، این تجهیزات پیشرفته پیامی واضح برای آمریکا و متحدانش داشت؛ توان بازدارندگی چین از طریق سامانه‌های مافوق صوت، پهپادهای دریایی و سیستم‌های دفاع هوایی پیشرفته نشان می‌دهد این کشور قادر است مناطق حیاتی خود و حتی مناطق نزدیک به آن را تحت کنترل داشته باشد و امکان مداخله سریع خارجی را کاهش دهد.
تحلیلگران نظامی می‌گویند ترکیب پهپادها، موشک‌ها و فناوری‌های لیزری، تهدیدی جدی برای نیروی دریایی آمریکا و متحدانش ایجاد می‌کند و نشان‌دهنده بلوغ فناوری نظامی چین است. این تجهیزات همچنین پیام روشنی به کشورهای همسایه و قدرت‌های منطقه‌ای ارسال می‌کند: هرگونه تهدید علیه خاک چین یا متحدان آن، با واکنش جدی مواجه خواهد شد.
* ابتکار حکمرانی جهانی؛ چین و اصلاح نظم بین‌الملل
همزمان با رژه نظامی، شی به ابتکار جدید خود تحت عنوان «حکمرانی جهانی» (Global Governance Initiative) اشاره کرد. این طرح با تمرکز بر عدالت، عمل‌گرایی و تقویت نقش کشورهای در حال توسعه در تصمیم‌گیری‌های جهانی، چهارمین ابتکار بزرگ او پس از توسعه، امنیت و تمدن جهانی محسوب می‌شود. هدف اصلی این ابتکار، مدیریت مؤثر بحران‌های جهانی، محدود کردن سلطه یکجانبه قدرت‌ها و ایجاد بستری برای همکاری چندجانبه است.
اعضای سازمان همکاری شانگهای، از جمله ایران، روسیه، پاکستان و ونزوئلا از این ابتکار حمایت کردند و آن را گامی مهم در جهت ایجاد توازن قدرت و حکمرانی جهانی پاسخگوتر دانستند. وانگ یی، وزیر خارجه چین هم تأکید کرد GGI می‌تواند اعتماد و هماهنگی سیاسی بین‌المللی را افزایش دهد و راهکارهایی برای بحران‌های امنیتی، اقتصادی و زیست‌محیطی ارائه کند.
این ابتکار، پیام روشنی به جهان فرستاد: چین نه‌تنها قدرت نظامی و اقتصادی دارد، بلکه آماده است با رهبری دیپلماتیک و مشارکت فعال در نظم جهانی، نقش مؤثری در حفظ صلح و ثبات ایفا کند.
* بلـوک شرق جـدید؛ اتـحاد استراتژیک چین، روسیه و کره‌شمالی
حضور ولادیمیر پوتین و کیم جونگ اون در کنار شی جین‌پینگ و جایگاه آنها در صف اول رژه، نشان‌دهنده شکل‌گیری بلوک شرق جدید است که می‌تواند نقش تعیین‌کننده‌ای در معادلات جهانی ایفا کند. تحلیلگران غربی معتقدند این اتحاد، نشانه تغییر موازنه قدرت جهانی و افزایش همکاری استراتژیک میان کشورهای شرق آسیا و اوراسیاست.
این بلوک جدید با هدف تثبیت جایگاه خود در نظام بین‌الملل و محدود کردن نفوذ آمریکا و متحدانش شکل گرفته است. رسانه‌های غرب این تحرک را نشانه بلوغ دیپلماسی چین و بازتعریف روابط جهانی دانستند. قدرت نظامی و اتحاد سیاسی در کنار یکدیگر، پیام بازدارندگی قوی و قابل توجهی را به جهان مخابره می‌کند.
* بازدارندگی و دیپلماسی؛ همزمان
چین با برگزاری رژه‌ای بزرگ، توانایی نظامی و دیپلماسی خود را به طور همزمان به نمایش گذاشت. موشک‌های بالستیک قاره‌پیما، سامانه‌های لیزری و پهپادهای هوشمند نه‌تنها توان بازدارندگی داخلی را افزایش داده‌اند، بلکه پیام روشنی به قدرت‌های خارجی ارسال کردند: چین آماده است از مرزهای خود دفاع کند و نقش رهبری جهان را به عهده گیرد.
به گفته جیمز چار، پژوهشگر دفاعی، ترکیب توان نظامی و فناوری‌های پیشرفته، شرایطی ایجاد می‌کند که حتی در صورت وقوع درگیری، قدرت‌های خارجی قادر به مداخله سریع و بدون مواجهه با هزینه‌های سنگین نباشند.
* پیام داخلی و تقویت انسجام ملی
این رژه علاوه بر پیام جهانی، پیام داخلی قدرتمندی نیز داشت. رسانه‌های دولتی چین اعلام کردند بیش از ۴۰ هزار نفر شامل سربازان، پرسنل اداری و غیرنظامیان در تمرین‌ها و نمایش‌های مرتبط شرکت داشتند. نمایش دستاوردهای نظامی و فناوری پیشرفته، حس افتخار ملی و وحدت جمعی را در میان مردم چین تقویت کرد و حمایت عمومی از رهبری شی را افزایش داد.
روزنامه نیویورک تایمز در تحلیلی نوشت: این رژه، بخشی از کمپین بزرگ حزب کمونیست چین برای زنده کردن خاطرات تاریخی و افزایش اعتماد مردم به مقامات چین است. فیلم‌ها و نمایشگاه‌های تاریخی درباره مقاومت در برابر تجاوز ژاپن و جنگ دوم جهانی، حس افتخار و همبستگی ملی را تقویت کرد.
* فنــاوری و قـدرت نــظامی؛ مــوشک‌های قاره‌پیـما و سامانه‌های نوین
رونمایی از موشک قاره‌پیمای DF-5C با برد بیش از ۲۰ هزار کیلومتر و قابلیت حمل کلاهک‌های چندگانه MIRV، نقطه عطفی در توان هسته‌ای چین بود. این موشک با فناوری هدایت اینرسی، ناوبری Beidou و سیستم کنترل مسیر جانبی، دقت بالایی دارد و ابزاری حیاتی برای بازدارندگی استراتژیک محسوب می‌شود.
پروفسور یانگ چنگ‌جون می‌گوید: «این موشک ۶ ویژگی مهم دارد: ساختار مدولار برای حمل راحت‌تر، برد جهانی، تنوع روش‌های پرتاب، سرعت بالا، قابلیت حمل چندین کلاهک مستقل و دقت هدایت بالا. این توانمندی، امکان حمله متقابل به هر هدف نظامی را در جهان فراهم می‌کند».
* مسیر چندقطبی و آینده نظم جهانی
با ترکیب رژه نظامی، ابتکار حکمرانی جهانی و اتحاد با روسیه و کره‌شمالی، چین پیام روشنی به جهان ارسال کرد: آینده نظم بین‌الملل چندقطبی خواهد بود و کشورهای در حال توسعه نقش واقعی در تصمیم‌گیری‌های جهانی خواهند داشت. این اقدام همچنین واکنشی به سیاست‌های یکجانبه آمریکا و تلاش‌های آن برای حفظ سلطه جهانی است.
پکن با این اقدام نشان داد به دنبال تقویت اعتماد جهانی، هماهنگی سیاسی و همکاری چندجانبه است و قصد دارد مسیر جدیدی برای حکمرانی عادلانه و پایدار در جهان ایجاد کند. ابتکار حکمرانی جهانی و بلوک شرق جدید، نمادی از نقش فعال چین در بازتعریف نظم جهانی و ایجاد توازن قدرت است.
* پیام رژه چین به جهان
رژه تاریخی چهارشنبه، ترکیبی از یادبود تاریخی، نمایش قدرت نظامی و فناوری پیشرفته، دیپلماسی و ابتکار استراتژیک بود. چین با تأکید بر توان نظامی، اتحاد با کشورهای شرق و ابتکار حکمرانی جهانی، پیام صلح، بازدارندگی و رهبری جهانی خود را به مخاطبان داخلی و خارجی ارسال کرد.
این رژه نمادی از جاه‌طلبی‌های چین برای نقش پررنگ‌تر در نظم جهانی و ایجاد سیستم چندقطبی بود؛ جایی که همه بازیگران، از قدرت‌های بزرگ تا کشورهای در حال توسعه، سهمی واقعی در تصمیم‌گیری‌های جهانی دارند. چین با این حرکت، آینده‌ای را ترسیم می‌کند که در آن یک کشور جایگاه مطلق نخواهد داشت و همکاری و توازن قدرت، پایه‌های اصلی نظم جهانی خواهد بود.
رئیس‌جمهور:
اجرای توافقات شانگهای چشم‌انداز مناسبی برای کشور ایجاد می‌کند
رئیس‌جمهور عصر دیروز پس از بازگشت از سفر چین برای حضور در اجلاس همکاری شانگهای، در تشریح دستاوردهای مهم این سفر اظهار کرد: «در اجلاس همکاری شانگهای ۲ جلسه مهم برگزار شد. نخستین جلسه، اجلاس اصلی شانگهای بود که صبح برگزار شد و ما در آن پیشنهاد تشکیل کمیته‌ای برای عملیاتی کردن صلح و پیشگیری از تهدیدات میان اعضا را ارائه کردیم. همچنین راهکارهایی برای تسویه‌های مالی مشترک میان کشورها مطرح شد». مسعود پزشکیان با بیان اینکه جلسه دوم، اجلاس شانگهای پلاس بود که رؤسای جمهوری و نخست‌وزیران 24 کشور در آن شرکت داشتند، افزود: «در این اجلاس ما بر صلح مبتنی بر حق و عدالت تأکید کردیم. رئیس‌جمهور چین پیشنهاد حکمرانی جهانی را ارائه داد که در آن چارچوب‌ها و قوانین مبتنی بر حق و عدالت رعایت شود و استانداردهای دوگانه اعمال نشود».
پزشکیان با اشاره به امضای 24 سند و چندین قطعنامه در زمینه امنیت، مبارزه با تروریسم، مقابله با قاچاق مواد مخدر و حوزه‌های همکاری متنوع در این اجلاس، مهم‌ترین دستاورد سفر را فرصت گفت‌وگوی مستقیم با سران کشورهای حاضر عنوان کرد و گفت: «ما با رئیس‌جمهور تاجیکستان، نخست‌وزیر پاکستان و رئیس‌جمهور روسیه دیدار و گفت‌وگو داشتیم که این دیدارها بسیار طولانی بود و در آنها در زمینه مسائل اقتصادی، علمی، منطقه‌ای، هسته‌ای و اسنپ‌بک به تبادل نظر پرداختیم». وی اظهار کرد: «در اجلاس وزرای خارجه ایران، چین و روسیه نیز سندی مشترک در محکومیت اقدامات غیرقانونی ۳ کشور تروئیکای اروپا در موضوع اسنپ‌بک امضا و به شورای امنیت سازمان ملل ارائه شد».
پزشکیان در ادامه تصریح کرد: «ما همچنین با رئیس‌جمهور چین و رئیس‌جمهور ترکیه تبادل‌نظر کردیم و تصمیمات مهم و استراتژیکی اتخاذ شد که قرار است توسط وزرای خارجه، اقتصاد و دفاع پیگیری شود». رئیس‌جمهور با تأکید بر اینکه در حاشیه اجلاس، گفت‌وگوهای سرپایی با دیگر رؤسای جمهوری نیز انجام شد و این فرصت زمینه‌ای برای ایجاد تفاهم، همدلی و همراهی فراهم کرد، اظهار کرد: «در قطعنامه نهایی اجلاس، حمله رژیم صهیونیستی با حمایت آمریکا به طور قاطع محکوم شد و همه کشورها آن را برخلاف قوانین و حقوق ملت‌ها دانستند. امیدوارم بتوانیم سایر توافقات حاصل شده در این اجلاس را در کشور پیگیری کنیم و با اجرای آنها، چشم‌انداز مناسبی در حوزه اقتصاد، امنیت، علم، گردشگری و مسائل اجتماعی با کشورهای همسایه و دیگر کشورهای شرکت‌کننده ایجاد کنیم. خدا کمک کند با قدرت در برابر یکجانبه‌گرایی که در واقع قانون زور است، منطق و عدالت را حاکم کنیم».