رؤیای لاغری به قیمت کوری!

با آنکه کارشناسان بهداشت، راه درمان چاقی را تغییر سبک زندگی، ورزش منظم و داشتن برنامه غذایی سالم عنوان می‌کنند ولی متاسفانه برخی با بی‌توجهی به این موضوع فریب تبلیغات اغواکننده لاغر شدن با مصرف دارو یا تزریق آمپول را می‌خورند که نتیجه آن بعضا موجب اعتیاد، کاهش تراکم استخوان، تحلیل توده عضلانی و از همه مهم‌تر نابینایی همیشگی می‌شود. 
طبق بررسی‌ها و آزمایش‌های انجام‌شده، بسیاری از داروهای لاغری تبلیغ‌شده در شبکه‌های ماهواره‌ای، عطاری‌ها و آرایشگاه‌های زنانه حاوی مواد مخدر آمفتامین هستند، ماده‌ای‏ که سوخت و ساز بدن را افزایش و اشتها را کاهش می‌دهد و موجب کاهش وزن فرد ‏می‌شود‎. آمفتامین‌ها بسیار اعتیادآور بوده و به اشکال مختلف مانند قرص، کپسول، پودر و کریستال تولید ‏می‌شود‎.‎ توزیع این داروهای حاوی شیشه معمولا به منظور لاغری در آرایشگاه‌ها و باشگاه‌‏های ورزشی زنانه یا برخی عطاری‌ها انجام می‌شود. آمپول مانجارو، داروی دیگر لاغری است که برای کاهش سطح خون در افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ مورد استفاده قرار می‌گیرد، این آمپول گرانقیمت تاثیرات فوق‌العاده‌ای بر کاهش وزن دارد. مکانیزم اثر آمپول مانجارو به‌گونه‌ای است که با تاثیر بر سیستم گوارش، احساس سیری را تقویت کرده و میل به غذا را کاهش می‌دهد. با تزریق این آمپول، افراد می‌توانند به نتایج سریع و پایداری در مسیر لاغری دست یابند، در حالی که اثرات جانبی خود را دارد. از شایع‌ترین عوارض جانبی این دارو حالت تهوع، اسهال، کاهش اشتها، استفراغ، سوء هاضمه و درد شکم است. طبق اعلام کارشناسان بهداشت، این دارو بعضا ممکن است به بروز تومورهای تیروئید و سرطان تیروئید منجر شود.
 داروی لاغری اوزمپیک که یک داروی ضد دیابت برای درمان دیابت نوع ۲ است به طور شایع به عنوان داروی لاغری نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. محبوبیت این دارو بویژه پس از آنکه برخی سلبریتی‌ها از اثرات چشمگیر کاهش وزن آن سخن گفتند، جهش خیره‌کننده‌ای پیدا کرد اما در پس این موفقیت، واقعیتی تلخ پنهان مانده بود:  شماری از بیماران مصرف‌کننده اوزمپیک به عارضه‌ای نادر و بسیار جدی دچار شدند؛ بیماری که به معنای از دست دادن ناگهانی و دائمی بینایی است. این در حالی است که پزشکان و حتی کارشناسان اعتیاد بارها نسبت به مصرف داروهای لاغری که موجب کاهش وزن و اشتها می‌شوند تاکید دارند هر ماده‌ای که موجب کاهش وزن سریع می‌شود به طور حتم عوارض منفی خود را به همراه دارد که مخدر آمفتامین جزئی از ترکیب آن است. 
اکنون برخی عطاری‌ها نسبت به فروش داروهای لاغری اقدام می‌کنند و متاسفانه عده‌ای فریب تبلیغات را می‌خورند و آن را خریداری می‌کنند. چنانچه دارویی گیاهی در درمان لاغری یا کاهش اشتها موثر باشد با توجه به نیاز بازار به طور حتم دانشکده طب سنتی به همراه شرکت‌های داروسازی بر روی آن مطالعات جامع انجام می‌دهند و اگر آن دارو بی‌خطر و موثر باشد آن را تولید می‌کنند و اینگونه نیست که در تولید داروی لاغری یا کاهش اشتها دانش عطاری‌ها از متخصصان طب سنتی و داروسازی بیشتر باشد. آزمایشاتی که روی قرص‌های لاغری غیرمجاز کشف شده از عطاری‌ها که باعث کاهش وزن سریع می‌شد انجام شده، نشان داد داروهای لاغری بویژه داروهایی که موجب کاهش اشتها می‌شوند، ماده موثرشان آمفتامین است که در واقع ماده اولیه تولید شیشه است. از طرفی مصرف داروهای لاغری موجب وابستگی فرد به آن خواهد شد و در واقع همه تخریب‌هایی که در مصرف شیشه وجود دارد به میزان کمتر در مصرف این داروها نیز قابل رویت است. در چنین شرایطی پژوهشگران در حال توسعه نسل جدیدی از داروهای کاهش وزن هستند که هدف آنها افزایش اثربخشی و به ‌حداقل ‌رساندن عوارض جانبی ناخوشایند داروهای پرمصرفی مانند اوزِمپیک است. آنها با شناسایی یک گیرنده هورمونی جدید، امیدوارند درمانی قوی‌ و پایدارتر برای مقابله با همه‌گیری چاقی ارائه دهند.
* رؤیای لاغری به قیمت از دست دادن بینایی
داروی اوزمپیک که ابتدا به ‌عنوان معجزه‌ای برای کاهش وزن معرفی شد، حالا با موجی از شکایت‌های حقوقی و گزارش‌های نابینایی ناگهانی روبه‌رو است. داروی لاغری اوزمپیک یک داروی ضد دیابت برای درمان دیابت نوع ۲ است که به طور شایع به عنوان داروی لاغری نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. اوزمپیک (Ozempic) که محصول شرکت داروسازی نوو نوردیسک دانمارک است، سال ۲۰۱۷ وارد بازار شد و به ‌سرعت به یکی از پرفروش‌ترین دارو‌های لاغری جهان تبدیل شد. محبوبیت این دارو بویژه پس از آنکه برخی سلبریتی‌ها از اثرات چشمگیر کاهش وزن آن سخن گفتند، جهش خیره‌کننده‌ای پیدا کرد و فروش سالانه‌اش به بیش از ۲۰ میلیارد دلار رسید اما در پس این موفقیت، واقعیتی تلخ پنهان ماند: شماری از بیماران مصرف‌کننده اوزمپیک به عارضه‌ای نادر و بسیار جدی دچار شدند: نوروپاتی اپتیک ایسکمیک قدامی غیرآرتریتی (NAION). این بیماری به معنای از دست دادن ناگهانی و دائم  بینایی است؛ بدون هشدار، بدون درد و بدون امکان بازگشت. طبق نتایج یک مطالعه علمی که در سایت رسمی سازمان جهانی بهداشت منتشر شده است نشان داده شده مصرف‌کنندگان دارویی مثل اوزمپیک بیشتر از سایر افراد در معرض خطر نابینایی ناگهانی قرار دارند و به همین علت سازمان جهانی بهداشت هشدار داده با توجه به این خطر، اطلاعات مربوط به این دارو به‌روز شود. با وجود این شواهد، نوو نوردیسک برچسب‌های هشدار این دارو را به‌روزرسانی نکرده است. فروش این دارو در ایران نیز تحت تاثیر بازار جهانی‌ای که دارد رونق گرفته است و تبلیغات گسترده‌ای برای فروش آن شکل گرفته. از طرفی خیلی از افراد نیز تحت تاثیر این تبلیغات و بدون توجه  و آگاهی از خطرات احتمالی آن اقدام به خرید می‌کنند. اینجا سوالی که پیش می‌آید این است آیا وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو نسبت به هشدار‌ها و مطالعات در رابطه با خطرات احتمالی این دارو آگاه هستند و در عین حال کاری برای اطلاع‌رسانی در این موضوع انجام نمی‌دهند؟ تا ژوئن ۲۰۲۵، شمار شکایت‌ها از این شرکت به بیش از ۱۸۰۰ پرونده فعال رسید؛ افزایشی ۵ ‌برابری در یک سال. شاکیان مدعی‌اند شرکت از این خطرات آگاه بوده اما سود را به ایمنی بیماران ترجیح داده است. در همین حال، پژوهشگران دانمارکی گزارش دادند پس از ورود اوزمپیک به بازار، موارد ابتلا به NAION در بیماران دیابتی از ۵ درصد به ۲۵ درصد افزایش یافته و تعداد سالانه بیماران تقریباً ۲ برابر شده است. با وجود افزایش این هشدار‌های علمی اما تقاضا برای اوزمپیک کاهش نیافته است. بسیاری از بیماران همچنان مزایای کاهش وزن در ذهن‌شان بر خطر از دست دادن بینایی غلبه کرده است؛ شرایطی که به گفته کارشناسان، وضعیتی بی‌سابقه در تاریخ داروسازی به شمار می‌رود.
* ۶۰ درصد ایرانی‌ها اضافه وزن دارند
با وجود اینکه بیش از نیمی از جمعیت کشور اضافه وزن دارند ولی کارشناسان بهداشت، مهم‌ترین راهکار مقابله با چاقی را، تغییر سبک زندگی، ورزش و رژیم غذایی سالم عنوان می‌کنند. طبق اظهارات سیدمؤید علویان، رئیس انجمن مطالعات کبدی ایران، 60 درصد جامعه ایرانی دارای اضافه وزن هستند؛ اضافه وزنی که گاهی با فشارخون، دیابت، بیماری‌های کبدی و بیماری‌های قلبی و عروقی همراه می‌شود. 
وی در پاسخ به این پرسش که چه کسانی باید از آمپول‌های لاغری استفاده کنند، گفت: ابتدا باید مردم را به تغییر سبک زندگی ترغیب کنیم. ما به هیچ وجه تبلیغ‌کننده دارو نیستیم، بلکه مبلغ تغییر سبک زندگی هستیم اما زمانی که چالشی برای کاهش وزن فرد وجود دارد، می‌توان راه‌های دیگر را مدنظر قرار داد. به گفته وی با کاهش وزن، شانس اینکه برخی بیماری‌ها در آینده کم شود وجود دارد. می‌توان تصور کرد در آینده بشر به این نتیجه برسد که کاهش وزن به هر شیوه‌ای، ریسک برخی سرطان‌ها را کاهش می‌دهد.
* فریب داروهای لاغری تقلبی را نخورید
دکتر همایون سامه‌یح نجف‌آبادی، پزشک متخصص دارو‌سازی و عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با «وطن امروز» گفت: داروهایی که در عطاری‌ها، باشگاه‌های ورزشی زنانه و از طریق تبلیغ ماهواره‌ها برای لاغری به فروش می‌رود 99 درصد آنها تقلبی است که به صورت دست‌ساز با ترکیبات آمفتامین که مواد تشکیل‌دهنده مخدر شیشه است عرضه می‌شود و می‌تواند بسیار خطرناک باشد.
وی با بیان اینکه این داروها که به صورت قرص، کپسول یا پودر و حتی آمپل در بازار سیاه غیر از داروخانه‌ها برای لاغری به فروش می‌رود، دارای عوارض بوده و سلامت مصرف‌کننده را تهدید می‌کنند، افزود: سود سرشار از فروش این داروهای تقلبی باعث شده حتی تولید‌کنندگان با استفاده از دستگاه‌های پلمب و در محافظه‌های شیک با مارک خارجی خریداران را فریب دهند. این نوع داروهای تقلبی لاغری چون حامی مواد مخدر شیشه هستند فرد با مصرف آن اشتهایش را از دست می‌دهد و در درازمدت به آن عادت می‌کند که عوارض آن اعتیاد است.
عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی اضافه کرد: همه کالای سلامت‌محوری که در کانال‌های ماهواره‌ای و شبکه‌های اجتماعی تبلیغ می‌شوند مطمئن نیستند و خریدار با خرید آن نه‌تنها متحمل هزینه مالی خواهد شد، بلکه سلامت خود را با مصرف آن به خطر می‌اندازد. 
وی درباره داروی اوزمپیک لاغری که ابتدا به ‌عنوان معجزه‌ای برای کاهش وزن معرفی شد و اکنون طبق گزارش‌های موجود برخی از مصرف‌کنندگان دچار نابینایی شده‌اند، گفت: بی‌تردید هر دارویی کم و بیش عوارض خود را دارد به همین دلیل داروهای نسل جدید اکنون پس از 5 سال مطالعه و آزمایش‌های فراوان به بازار عرضه می‌شود نه اینکه دارویی چون اوزمپیک ابتدا برای لاغری جواب پس بدهد اما پس از مدتی مصرف‌کننده دچار بیماری دیگری شود. به هر حال توصیه ما این است که هر دارویی باید با مجوز پزشک و از داروخانه‌های رسمی تهیه شود.