اتحادیه اروپایی در آستانه تصویب نوزدهمین بسته تحریمی علیه روسیه از زمان آغاز جنگ اوکراین در سال ۲۰۲۲ قرار دارد. این بسته که بنا به گزارش منابع آگاه به خبرگزاری‌ها گسترده‌تر از دوره‌های پیشین طراحی شده، نه‌تنها بخش‌های مالی و انرژی روسیه را هدف گرفته، بلکه شامل اقدامات ثانویه علیه کشورهایی است که همچنان به خرید نفت و گاز از مسکو ادامه می‌دهند.
* تشدید فشار بر خریداران نفت و گاز روسیه
«آنتونیو کاستا» رئیس شورای اتحادیه اروپایی در جریان یک کنفرانس خبری در فنلاند، با تأکید بر لزوم تشدید اقدامات محدودکننده علیه مسکو گفت: «باید فشار بر روسیه را افزایش دهیم تا این کشور به میز مذاکره بازگردد. این کار آسان نیست اما ضروری است. مقابله با ناوگان سایه و محدود کردن درآمدهای نفت و گاز روسیه یکی از کلیدهای اصلی کاهش توانایی این کشور برای ادامه جنگ است. تحریم‌های ثانویه علیه خریداران نفت و گاز روسیه نیز باید بدون ملاحظه افزایش یابد». این موضع‌گیری در شرایطی مطرح می‌شود که برخی کشورها از جمله هند همچنان به عنوان مشتریان اصلی انرژی روسیه شناخته می‌شوند و بخشی از تلاش اروپا و آمریکا متوجه این خریداران خواهد بود.
* هماهنگی اروپا و آمریکا
به گزارش بلومبرگ، اتحادیه اروپایی امیدوار است بخش عمده‌ای از اقدامات جدید خود را با ایالات متحده هماهنگ کند. در همین راستا، هیأتی از مقامات اروپا بزودی به واشنگتن سفر خواهند کرد تا درباره امکان اجرای طرح تحریمی مشترک با همتایان آمریکایی خود گفت‌وگو کنند.
«اسکات بسنت» وزیر خزانه‌داری آمریکا نیز در گفت‌وگویی تلویزیونی تأکید کرد: «ما آماده اعمال فشارهای تازه بر روسیه هستیم اما موفقیت این اقدام در گرو همکاری نزدیک اروپا و دیگر شرکای ماست. تنها در این صورت است که می‌توانیم کرملین را به سمت مذاکره و پایان جنگ سوق دهیم». به گفته او، مذاکرات آمریکا و اروپا بر تحریم‌های جدید و تعرفه‌های ثانویه متمرکز است که می‌تواند ضربه‌ای سنگین‌تر به اقتصاد روسیه وارد کند.
* رویکرد دولت آمریکا
با وجود مواضع رسمی واشنگتن، نقش آمریکا در این تحریم‌ها همچنان با ملاحظات سیاسی داخلی گره خورده است. دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری آمریکا تا امروز از اعمال تحریم مستقیم علیه روسیه خودداری کرده، هرچند از ابزارهایی مانند افزایش تعرفه‌ها استفاده کرده است. یکی از تازه‌ترین اقدامات او، افزایش تعرفه واردات نفت از هند به ۵۰ درصد بود؛ تصمیمی که با هدف فشار غیرمستقیم بر دهلی‌نو برای کاهش خرید انرژی از مسکو اتخاذ شد.
* محورهای اصلی بسته تحریمی جدید
به نوشته بلومبرگ، بسته نوزدهم تحریمی اتحادیه اروپایی طیف متنوعی از بخش‌ها را در بر می‌گیرد.
سیستم‌های مالی و بانکی: محدودیت بر سامانه‌های پرداختی، کارت‌های اعتباری و استفاده از رمزارزها برای دور زدن تحریم‌ها.
انرژی: تحریم مستقیم بر صادرات نفت و گاز روسیه و تمرکز ویژه بر مقابله با ناوگان سایه؛ شامل ممنوعیت بیمه مجدد تانکرهای تحریم‌شده و اعمال محدودیت علیه تجار نفتی در کشورهای سوم.
شرکت‌های انرژی: فشار بیشتر بر شرکت‌های بزرگ از جمله روس‌نفت و لوک‌اویل.
صادرات کالا و ماشین‌آلات: ممنوعیت صادرات تجهیزات و دستگاه‌هایی که در صنایع نظامی روسیه به کار می‌رود. برخی شرکت‌های خارجی، از جمله در چین نیز در معرض تحریم قرار خواهند گرفت.
ابزارهای ضد دور زدن تحریم‌ها: برای نخستین بار احتمال اعمال این ابزارها علیه قزاقستان بررسی می‌شود تا مانع انتقال تجهیزات حساس به روسیه شود.
اقدامات مکمل: محدودیت صدور روادید، تحریم بنادری که با ناوگان سایه مرتبط هستند و ممنوعیت برخی خدمات فناورانه نظیر هوش مصنوعی با کاربردهای نظامی.
* واکنش روسیه
در برابر این اقدامات، مسکو بارها اعلام کرده است قادر به مدیریت فشارهای غرب است. مقامات روس تأکید دارند اقتصاد کشورشان با شرایط تحریمی سازگار شده و از مسیرهایی همچون تجارت با چین و دیگر کشورهای سوم یا یافتن مشتریان جدید برای انرژی خود - از جمله هند- موفق به دور زدن محدودیت‌ها شده‌اند. دیمیتری پسکوف، سخنگوی کاخ کرملین پیش‌تر گفته بود: «ما به تحریم‌ها عادت کرده‌ایم و دقیقاً می‌دانیم چگونه پیامدهای آن را کاهش دهیم. ترساندن ما با چنین محدودیت‌هایی اتلاف وقت است».
* کارآمدی تحریم‌ها؛ پرسش بی‌پاسخ
با وجود اصرار بروکسل و واشنگتن بر تشدید فشارها، برخی ناظران غربی نیز به ناکارآمدی بخشی از تحریم‌ها اذعان کرده‌اند. منتقدان معتقدند روسیه همچنان توانسته صادرات انرژی خود را به بازارهای آسیایی حفظ کرده و بخش بزرگی از کالاهای مورد نیاز خود را از طریق شبکه‌ای از کشورها تأمین کند.
با این حال، طراحان بسته جدید بر این باورند گستردگی و هماهنگی این دور تحریم‌ها - بویژه در حوزه مالی و انرژی - می‌تواند نقطه عطفی در فشار اقتصادی بر مسکو باشد. بسته پیشنهادی اکنون روی میز پایتخت‌های اروپایی قرار دارد و سفیران اتحادیه اروپایی در جریان جزئیات آن قرار گرفته‌اند. انتظار می‌رود طی روزها یا هفته‌های آینده پس از چانه‌زنی‌های دیپلماتیک، تصمیم نهایی درباره نوزدهمین بسته تحریمی اتحادیه اروپایی علیه روسیه اعلام شود.
اتحادیه اروپایی آماده تحریم چین
اتحادیه اروپایی در حال آماده‌سازی تحریم‌هایی علیه چین به اتهام ارسال قطعات پهپاد به روسیه و حمایت از عملیات نظامی این کشور در اوکراین است. رسانه‌های غربی پیش‌تر گزارش داده بودند که موتورهای پهپاد چینی، تحت پوشش تجهیزات صنعتی و با دور زدن تحریم‌ها، به روسیه منتقل شده‌اند. یک منبع دیپلماتیک اروپایی به «پولیتیکو» گفت: «پس از ماه آگوست، تحریم‌ها اعمال خواهد شد و ما خواهان گفت‌وگو و اقدام ملموس هستیم».
چین بارها این اتهامات را رد کرده و آنها را «بی‌اساس» و با «انگیزه سیاسی» خوانده است. سخنگوی وزارت خارجه چین نیز تأکید کرده همکاری عادی میان شرکت‌های روسیه و چین نباید مختل شود و پکن همواره از حل مسالمت‌آمیز بحران اوکراین حمایت کرده است. وی افزود چین هرگز سلاح‌های کشنده به طرفین درگیری نداده و صادرات محصولات 2 منظوره را با کنترل شدید انجام می‌دهد.