محسن شرافت: شورای امنیت سازمان ملل قطعنامه تداوم لغو تحریم‌ها علیه ایران را تصویب نکرد. البته این موضوع قابل پیش‌بینی بود. در فرآیند مشخص‌شده در برجام برای فعال‌سازی مکانیسم ماشه، این قطعنامه و موضوع آن مشخص شده بود. به هر حال 3 کشور اروپایی و آمریکا فعلا نشان داده‌اند بر تصمیم خود برای فعال‌سازی مکانیسم ماشه اصرار دارند. کما اینکه مکرون پنجشنبه هفته گذشته در گفت‌وگو با کانال 12 رژیم صهیونیستی، از قطعی بودن فعال‌سازی مکانیسم ماشه در صورت عدم تحقق نظرات اروپا گفت. برخی معتقدند این روزها طرفین در حال اعمال فشار مضاعف به یکدیگر هستند تا قبل از زمان مشخص‌شده یعنی پایان سپتامبر، طرف مقابل را متقاعد کنند به نظرات آنها عمل کند.
بر همین اساس عدم تصویب قطعنامه تداوم لغو تحریم‌های ایران در همین راستا ارزیابی می‌شود. اما در این بین اقدام مهم چین و روسیه پس از عدم تصویب این قطعنامه، در تحولات آتی ایران - غرب بسیار موثر است. پس از تصویب نشدن قطعنامه تعلیق تحریم‌های ایران، چین و روسیه در بیانیه‌ای مشترک رسما اعلام کردند بازگشت تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران را غیرقانونی و نامعتبر می‌دانند و به آنها پایبند نخواهند بود. البته این موضع چین و روسیه نیز قابل پیش‌بینی بود. در نشست اخیر شانگهای، وزرای خارجه ایران، چین و روسیه طی نامه‌ای مشترک به شورای امنیت سازمان ملل، اقدام اروپا برای فعال‌سازی مکانیسم ماشه را غیرقانونی و غیرحقوقی دانستند. بنابراین چین و روسیه به عنوان 2 عضو دائم شورای امنیت، پیش از این بر غیرقانونی بودن مکانیسم ماشه تاکید کرده بودند اما روز گذشته، واکنش این 2 کشور به عدم تصویب تعلیق تحریم‌های ایران، یک گام جلوتر از بیانیه مشترک 3 کشور بود، چرا که چین و روسیه در بیانیه دیروز تصریح کردند به تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران پایبند نخواهند بود. موضع چین و روسیه در واقع یک ضربه کلیدی به تلاش آمریکا و اروپا برای فشار بر ایران و ایجاد اجماع بین‌المللی علیه کشورمان بود. به صورت مختصر، برخی پیام‌های این اقدام پکن و مسکو عبارت است از:
1- بیانیه چین و روسیه به معنای شکاف بزرگ در شورای امنیت درباره ایران است. بنابراین قطعا این شکاف در فرآیند نظارت بر اجرای تحریم‌های ایران نیز اثرگذار خواهد بود. آمریکا و اروپا تلاش داشته و دارند قطعنامه‌های تحریمی شورای امنیت علیه ایران را مجددا اعمال کنند اما چین و روسیه به عنوان 2 عضو شورای امنیت اعلام کرده‌اند این تحریم‌ها را اجرا نمی‌کنند. این اقدام چین و روسیه باعث بی‌اعتبار شدن این قطعنامه‌ها خواهد شد. وقتی اعضای شورای امنیت درباره اعمال تحریم‌ها علیه ایران 2 پاره شوند، نه‌تنها اعتبار این تحریم‌ها کاهش می‌یابد، بلکه تشکیل کمیته‌های نظارتی برای اجرای این تحریم‌ها توسط سایر کشورها نیز با اخلال مواجه خواهد شد.
2- خنثی‌سازی فشار بر ایران در روزهای منتهی به پایان سپتامبر. اروپا و آمریکا تلاش داشتند در هفته منتهی به فعال شدن مکانیسم ماشه، فشار مضاعفی را بر ایران وارد کنند. هدف این فشار، ناچار شدن تهران به انجام خواسته‌های آنان، قبل از پایان سپتامبر، یا اضافه کردن تعهدات جدید بود اما بیانیه مشترک چین و روسیه در واقع این تلاش را خنثی کرد. بر همین اساس این بیانیه موضع ایران در هفته منتهی به پایان سپتامبر را قوی‌تر می‌کند.
3- بیانیه مشترک چین و روسیه یک ضربه حیثیتی به اعتبار شورای امنیت سازمان ملل و در واقع یک ضربه مهم به نهادهای وابسته به نظم آمریکایی است. رئیس‌جمهور چین در نشست اخیر شانگهای، با اشاره به ناعادلانه بودن نظام فعلی دنیا و کارکرد ناعادلانه نهادها و سازمان‌های وابسته به این نظم، پیشنهاد شکل‌گیری یک نظم جدید چندجانبه جهانی را مطرح کرد. بر همین اساس، بیانیه دیروز چین و روسیه درباره غیرقانونی بودن اقدام اروپا علیه ایران، جدا از آنکه اعتراض به یکی از مصادیق نظام ناعادلانه جهانی است، بر ضرورت ایجاد نظام چندقطبی و نهادسازی این نظم جدید نیز تاکید می‌کند. کما اینکه همین بیانیه چین و روسیه نیز می‌تواند مصداقی از شکل‌گیری نظام جدید چندجانبه در دنیا باشد.
4- اگر اروپا همانند آمریکا به دنبال تقابل تمام‌عیار با ایران باشد، این بیانیه چین و روسیه نیز یک صف‌آرایی جدید شرقی در مقابل غرب را نشان می‌دهد. اکنون اراده 2 عضو دائم شورای امنیت بر ایستادگی در کنار ایران و مقابله با تهدیدات غرب علیه تهران است. قاعدتا این رفتار، نشان‌دهنده ایجاد یک فهم مشترک میان ایران، روسیه و چین، نسبت به منافع مشترک راهبردی است. بر همین اساس می‌توان گفت باید در آینده نیز شاهد شکل‌گیری یک جبهه مشترک میان ایران، چین و روسیه در برابر همه اقدامات غرب علیه 3 کشور باشیم.
پیام‌های بیانیه مشترک چین و روسیه
ارسال نظر
پربیننده
تازه ها