ناترازی تسلیحاتی غرب در برابر پهپادهای روسیه

سارا عبدالکریمی: هفته گذشته، پهپادهای ارزان‌قیمت روسی ساخته شده از چوب و فوم، حریم هوایی لهستان را نقض کردند و توسط سیستم‌های تسلیحاتی چند میلیون دلاری سرنگون شدند. این اتفاق، عدم آمادگی ناتو برای چنین تهدیداتی را برجسته کرد. «اولریکه فرانک» همکار ارشد سیاست در شورای اروپایی روابط خارجی گفت: روز چهارشنبه حداقل ۱۹ پهپاد به حریم هوایی لهستان پرواز کردند که نشان‌دهنده یک «آزمون سیاسی و نظامی از سوی روسیه» بود. این بسیار خوب است که لهستان این پهپادها را شناسایی و سرنگون کرد اما اقدام ناتو به مراتب کمتر از پاسخ معمول اوکراین مؤثر بود. این اتحادیه تنها ۳ پهپاد را سرنگون کرد، در حالی که کی‌یف معمولاً ادعا می‌کند نرخ رهگیری و انهدام آن بین ۸۰ تا ۹۰ درصد است.
فرانک افزود: بین تجهیزات کم‌هزینه روسیه و پاسخ پرهزینه نظامی ناتو ناهمخوانی وجود دارد: «قرار است چه کار کنیم، هر بار 16F و 35F بفرستیم؟! ما باید خود را بهتر به سیستم‌های ضدپهپاد مجهز کنیم».
به گزارش «وِلت» (نشریه خواهر پلیتیکو)، ۵ پهپاد در مسیر پروازی مستقیم به سمت یک پایگاه ناتو بودند که توسط جنگنده‌های 35F هلند ساخت شرکت «لاکهید مارتین» رهگیری شدند. گزارش شده یک هواپیمای سوخت‌رسان ناتو، یک هواپیمای شناسایی ایتالیا و یک سیستم پدافند هوایی پاتریوت آلمان نیز در این عملیات مشارکت داشتند؛ این یعنی میلیاردها دلار تجهیزات برای مقابله با پهپادهای ارزان‌قیمت «ژربرا»ی روسیه که کپی‌هایی از پهپادهای «شاهد» ایران هستند و هزینه تولید هر یک کمتر از ۱۰۰۰۰ دلار برآورد می‌شود. این نفوذ کم‌هزینه همچنین واکنشی در سطح بسیار بالا را برانگیخت. لهستان ماده ۴ ناتو را فعال کرد که مستلزم گردهمایی اعضای ائتلاف برای مذاکرات فوری است. لهستان و لتونی هر ۲ حریم هوایی شرقی خود را بستند و ناتو طبق گزارش‌ها در حال بررسی «اقدامات دفاعی» است.
روز چهارشنبه، «جان هیلی» وزیر دفاع بریتانیا اعلام کرد از مقامات ارشد نظامی خواهد پرسید لندن چگونه می‌تواند به تقویت پدافند هوایی ناتو بر فراز لهستان کمک کند. اوکراین نیز پیشنهاد کمک داده است. یک مقام ناتو – که خواست نامش فاش نشود- گفت: «لهستان درخواست حمایت کرده است، از جمله نظارت نزدیک مستمر، نظارت و پایش اطلاعاتی - شناسایی بیشتر و دفاع هوایی کارآمدتر».
* پهپادهای ارزان، موشک‌های گران
مدت‌هاست پدافند هوایی به عنوان یکی از اصلی‌ترین شکاف‌های توانایی کشورهای ناتو شناسایی شده است. اتحادیه اروپایی نیز کشورها را تشویق می‌کند بخشی از وام ۱۵۰ میلیارد یورویی SAFE را صرف پدافند هوایی کنند اما بخش زیادی از این پول به تسلیحات بسیار گرانقیمت اختصاص می‌یابد. ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین هم تأکید کرد سامانه‌های پدافند هوایی 104 MIM- پاتریوت ساخت آمریکا و سامانه SAMP/T فرانسوی - ایتالیایی که هر کدام صدها میلیون دلار هزینه دارند، گزینه مناسبی برای استفاده علیه پهپادهای انتحاری ارزان‌قیمت روسیه نیستند.
اوکراین از چنین تجهیزاتی برای مقابله با امواج پهپادهای بدون سرنشین روسیه که هر شب ممکن است به صدها فروند برسد، استفاده نمی‌کند. در عوض، کی‌یف هواپیماهای بدون سرنشین ضدپهپاد بسیار ارزان‌قیمت خود را برای سرنگونی تهدیدات روسیه توسعه داده است.
این موضوع روز پنجشنبه در جریان یک جلسه توجیهی بین «مارک روته» دبیرکل ناتو و سفیران اتحادیه اروپایی در بروکسل مطرح شد؛ این نخستین بار بود که یک رئیس اتحادیه در چنین جلسه‌ای مشارکت می‌کرد. بسیاری از شرکت‌کنندگان نگران بودند پاسخ روز چهارشنبه، عدم آمادگی غرب را برجسته کرده باشد. ارتش‌های ناتو قادر نخواهند بود به طور منظم از 35Fها برای رهگیری چنین پهپادهایی استفاده کنند.
یکی از دیپلمات‌ها گفت: «خود روته این نتیجه را گرفت و هیچ کس هم مخالفت نکرد». به گفته «چارلی سالونیوس پاسترنک» مدیرعامل اندیشکده Nordic West Office مستقر در هلسینکی، تنظیم پاسخ ناتو به تجهیزات کم‌هزینه و انبوه روسیه مدت‌ها پیش باید انجام می‌شد.
وی گفت: «آیا درسی درباره چگونگی ردیابی و سرنگونی تعداد زیادی پهپاد ارزان‌قیمت وجود دارد که شامل موشک چند میلیون یورویی نباشد؟ البته اما این درس جدیدی نیست؛ تشکیلات سیاسی اروپا درباره آن چه کرده است؟»
وی افزود: «برخی کشورها که تهدیدات را به طور حادتری احساس می‌کنند، در حال تطبیق زرادخانه‌های خود هستند اما اجرای تصمیمات بودجه‌ای زمانبر است».
* چالش‌های پهپادها
برخی غول‌های دفاعی اروپا در تلاشند خود را با رقابت تسلیحاتی پهپادی که به سرعت در حال تحول است، تطبیق دهند. اواخر آگوست، شرکت سوئدی «ساب» یک موشک کم‌هزینه جدید به نام «نیمبریکس» (Nimbrix) را ارائه کرد که برای خنثی کردن پهپادهای کوچک و کم‌ارتفاع طراحی شده است. آژانس خرید تسلیحات فرانسه (DGA) نیز اخیراً سفارش یک نمونه اولیه برای یک سیستم لیزر ضدپهپاد را از گروهی از شرکت‌ها از جمله MBDA، Safran، Thales و Cilas دریافت کرده است.
با این حال، شرکت‌های کوچک و نوآور ممکن است برای نفوذ در بازار مشکل داشته باشند. «اولریکه فرانک» از شورای اروپایی روابط خارجی می‌گوید: «استارت‌آپ‌ها پیشرفت زیادی کرده‌اند ولی ما لزوماً در اروپا [آنچه آنها می‌فروشند] را هنوز نخریده‌ایم».
وی افزود در زمینه دفاع در برابر پهپادها ۲ چالش اصلی پیش رو وجود دارد؛ اول اینکه یک سیستم واحد قادر به دفع تمام تهدیدات نخواهد بود: «به طور قطع، ما به یک دفاع لایه‌ای، با اقدامات متقابل الکترونیکی و جنبشی نیاز خواهیم داشت». مورد دیگر سرعت پیشرفت فناوری است: «هر ۲ طرف، یعنی اوکراین و روسیه به طور مداوم در حال تطبیق پهپادهای تهاجمی و دفاعی خود در یک مارپیچ تکنولوژیک هستند». ژنرال «تیری بورکهارد» رئیس سابق ستاد دفاع فرانسه ماه گذشته به پلیتیکو گفت برای ارتش‌های اروپا، این امر مستلزم تغییر الگوهای سنتی خرید محموله‌های کوچک تسلیحات گرانقیمت خواهد بود. وی افزود: «برخی تجهیزات، احتمالاً بهتر است به صورت دسته‌های ۱۰، ۱۵، ۲۰ یا شاید ۵۰ تایی خریداری شوند. مهم نیست شرکتی که آن را توسعه می‌دهد قادر به ارائه پشتیبانی برای ۲۰ سال نباشد، زیرا در طول یک سال، یا آن چیز در میدان نبرد از بین خواهد رفت یا منسوخ خواهد شد».
منبع: politico