افزایش بهره‌وری و اشتغال پایدار

گروه اقتصادی: در شرایطی که خروج بخشی از نیروی کار مهاجر از بنگاه‌های صنعتی کشور، چالش‌های تازه‌ای در تأمین نیروی انسانی ایجاد کرده، اجرای طرح کارورزی دانش‌آموختگان دانشگاهی می‌تواند به ‌عنوان یک راه‌حل مؤثر برای ارتقای بهره‌وری و جبران کمبود نیروی کار تلقی شود. این طرح، با هدف پیوند دادن دانش دانشگاهی به مهارت‌های عملی، فرصتی فراهم کرده تا بنگاه‌های اقتصادی با جذب نیروهای تحصیلکرده، نه‌تنها خلأ نیروی انسانی را پر کنند، بلکه کیفیت تولید و کارایی را نیز بهبود بخشند.
اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان تهران اعلام کرده است از ۳۰ شهریور ۱۴۰۴، دو طرح «کارورزی دانش‌آموختگان دانشگاهی» و «مشوق بیمه‌ای کارفرمایی» در تمام شهرستان‌های استان تهران به جز کلانشهر تهران آغاز شده است. این طرح‌ها با هدف تسهیل ورود فارغ‌التحصیلان به بازار کار، ارتقای مهارت‌های حرفه‌ای و کاهش هزینه‌های جذب نیروی انسانی برای کارفرمایان طراحی شده‌اند.
بر اساس این طرح، دانش‌آموختگان دانشگاهی با مدرک حداقل کارشناسی و سن کمتر از ۳۵ سال می‌توانند در دوره‌های سه‌ماهه کارورزی در کارگاه‌های صنعتی و تولیدی مشارکت کنند. در پایان دوره، کمک‌هزینه‌ای متناسب با مدت فعالیت به کارورز پرداخت می‌شود. این دوره‌ها به ‌عنوان بستری برای انتقال دانش، کسب تجربه عملی و آشنایی با محیط واقعی کار تعریف شده‌اند.
* مشوق بیمه‌ای؛ انگیزه‌ای برای جذب نیروی تحصیلکرده
یکی از مزایای کلیدی این طرح برای کارفرمایان، معافیت از پرداخت حق بیمه سهم کارفرما تا سقف ۲ سال است. طبق اعلام مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان تهران، این معافیت معادل ۲۰ درصد حداقل دستمزد مصوب شورای عالی کار بوده و به ‌صورت مستقیم توسط دستگاه هماهنگ‌کننده به حساب کارفرمایان واریز می‌شود. این مشوق مالی، بویژه در شرایطی که بنگاه‌ها با افزایش هزینه‌های تولید مواجهند، می‌تواند انگیزه‌ای جدی برای جذب نیروی تحصیلکرده باشد.
در ماه‌های اخیر خروج بخشی از نیروی کار مهاجر از واحدهای صنعتی، بویژه در حوزه‌های تولیدی و ساختمانی، موجب نگرانی‌هایی در زمینه تأمین نیروی انسانی شده است. طرح کارورزی می‌تواند بخشی از این خلأ را با جایگزینی نیروهای جوان و تحصیلکرده جبران کند. این نیروها، علاوه بر توانایی یادگیری سریع، ظرفیت بالایی برای ارتقای بهره‌وری و نوآوری در فرآیندهای تولید دارند.
وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی اعلام کرده سامانه‌های فعال بازار کار به‌روزرسانی شده‌اند و امکان ثبت درخواست برای کارفرمایان و کارجویان فراهم شده است. این سامانه‌ها با هدف تسهیل ارتباط میان عرضه و تقاضای نیروی کار، بستری برای اجرای سیاست‌های فعال بازار کار و جذب پایدار نیروی شغل‌ اولی فراهم می‌کنند.
طرح کارورزی دانش‌آموختگان دانشگاهی، در شرایطی که بنگاه‌های صنعتی با چالش تأمین نیروی انسانی مواجهند، می‌تواند به ‌عنوان یک راهکار عملی و پایدار مورد توجه قرار گیرد. این طرح، با تلفیق دانش و تجربه، نه‌تنها به کاهش نرخ بیکاری در میان جوانان تحصیلکرده کمک می‌کند، بلکه زمینه‌ساز افزایش بهره‌وری و ارتقای کیفیت تولید در واحدهای اقتصادی خواهد بود. اگر دستگاه‌های اجرایی و کارفرمایان با جدیت از این ظرفیت استفاده کنند، می‌توان امیدوار بود بخشی از شکاف نیروی انسانی پس از خروج اتباع، با نیروی متخصص داخلی جایگزین شود و این، گامی مؤثر در مسیر توسعه پایدار بازار کار ایران خواهد بود.
* مهارت‌آموزی، کلید اشتغال تحصیلکردگان بیکار
بر اساس آخرین آمارهای رسمی منتشرشده توسط مرکز آمار ایران، بیش از 38 درصد جمعیت تحصیلکرده کشور دارای مدارک کارشناسی و کارشناسی ارشد در حال حاضر بیکار هستند. این رقم، نه‌تنها بیانگر شکاف عمیق میان نظام آموزش عالی و نیازهای واقعی بازار کار است، بلکه نشان‌دهنده ظرفیت عظیمی از نیروی انسانی است که در صورت تجهیز به مهارت‌های کاربردی، می‌تواند موتور محرک تولید و بهره‌وری در کشور باشد.
بخش قابل توجهی از این افراد، به‌رغم برخورداری از دانش نظری، فاقد تجربه عملی و مهارت‌های تخصصی مورد نیاز بنگاه‌های اقتصادی هستند. همین خلأ موجب شده بسیاری از کارفرمایان، بویژه در حوزه‌های صنعتی و تولیدی، در جذب نیروی کار با چالش مواجه شوند؛ چالشی که با خروج بخشی از نیروی کار مهاجر در ماه‌های اخیر تشدید شده است.
طرح کارورزی دانش‌آموختگان دانشگاهی، با فراهم کردن امکان حضور فارغ‌التحصیلان در محیط واقعی کار، دقیقاً در نقطه‌ای قرار دارد که می‌تواند این شکاف را پر کند. حضور در کارگاه‌ها، کارخانه‌ها و واحدهای تولیدی، فرصتی برای انتقال تجربه، یادگیری مهارت‌های نرم و سخت و آشنایی با فرآیندهای عملیاتی است؛ مهارت‌هایی که در کلاس‌های دانشگاهی کمتر آموزش داده می‌شوند.
* اشتغال پایدار با هزینه کمتر برای بنگاه‌ها
 از سوی دیگر، مشوق‌های بیمه‌ای و کمک‌هزینه‌های کارورزی، هزینه جذب نیروی جدید را برای کارفرمایان کاهش می‌دهد. این مزیت مالی، بویژه در شرایطی که بنگاه‌ها با افزایش هزینه‌های تولید و محدودیت‌های نقدینگی مواجهند، می‌تواند انگیزه‌ای جدی برای جذب نیروهای تحصیلکرده باشد. در واقع، این طرح نه‌تنها به اشتغال جوانان کمک می‌کند، بلکه به افزایش بهره‌وری و کاهش فشار بر بنگاه‌ها نیز منجر می‌شود.
وجود بیش از 1.5 میلیون تحصیلکرده بیکار در کشور، هم تهدیدی برای سرمایه انسانی و هم فرصتی برای تحول در بازار کار است. اگر سیاست‌گذاران و کارفرمایان با نگاه بلندمدت به طرح‌هایی مانند کارورزی و مهارت‌آموزی بنگرند، می‌توانند از این ظرفیت عظیم برای ارتقای بهره‌وری، کاهش وابستگی به نیروی کار مهاجر و ایجاد اشتغال پایدار بهره‌برداری کنند. پیوند میان دانشگاه و صنعت، نه‌تنها راه‌حل بحران بیکاری تحصیل‌کردگان است، بلکه گامی مؤثر در مسیر توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور خواهد بود.
در جمع‌بندی می‌توان گفت در شرایطی که بنگاه‌های صنعتی با کمبود نیروی انسانی مواجهند، بویژه پس از خروج بخشی از نیروی کار مهاجر، طرح کارورزی دانش‌آموختگان دانشگاهی می‌تواند نقطه‌عطفی در تحول بهره‌وری باشد. این طرح نه‌تنها به اشتغال جوانان تحصیلکرده کمک می‌کند، بلکه بستری برای ورود تفکر نو، دانش روز و انگیزه‌های خلاقانه به محیط‌های تولیدی فراهم می‌کند. بنگاه‌هایی که از این ظرفیت استفاده کنند، می‌توانند با جذب نیروهای دانشگاهی، مسیر نوآوری در فرآیندها، بهبود کیفیت محصول و افزایش رقابت‌پذیری را هموار کنند. در واقع، نیروی جوان تحصیلکرده نه فقط جایگزین نیروی مهاجر، بلکه سرمایه‌ای برای آینده‌ و تحول در ساختار تولید کشور است.