حسین کیامنش: ایران در ۲ دهه اخیر با سرمایه‌گذاری هدفمند در فناوری‌های نظامی، بویژه پهپادهای کم‌هزینه و دوربرد و موشک‌های بالستیک دقیق، به قدرتی بی‌بدیل در جنگ نامتقارن تبدیل شده است. این پیشرفت‌ها که ریشه در خودکفایی و نوآوری بومی دارد، ایران را نه‌تنها به یک بازیگر کلیدی منطقه، بلکه به الگویی برای قدرت‌های بزرگ جهان بدل کرده است به طوری که از آمریکا گرفته تا اروپا، کشورهای غربی در حال تقلید از فناوری‌های ایرانی هستند؛ موضوعی که در روزهای اخیر نیز وال‌استریت ژورنال به آن اذعان کرد. طبق گزارش روزنامه وال‌استریت ژورنال: «ایران با پهپادهای شاهد خود که توسط روسیه برای حمله به اوکراین استفاده شده، تأثیر ویرانگری به جا گذاشته و اکنون ایالات متحده و متحدانش در تلاش برای توسعه نسخه‌های مشابه این سلاح کم‌هزینه و دوربرد هستند». اذعان وال‌استریت ژورنال نشان می‌دهد ایران با طراحی پهپادهایی ارزان و در عین حال دقیق، مرزهای سنتی میان تسلیحات گرانقیمت و کارآمد را جابه‌جا کرده است. به نوشته وال‌استریت ژورنال، ایران با عرضه پهپادهای شاهد به روسیه و برخی متحدان منطقه‌ای خود، توانسته جایگاهی تازه در عرصه صادرات تسلیحاتی به دست آورد. به گزارش این رسانه آمریکایی، پهپاد شاهد نه‌تنها ابزاری نظامی است، بلکه حالا به یک «نماد نفوذ ژئوپلیتیک ایران» تبدیل شده است.
هرچند ایران بارها دخالت مستقیم در جنگ اوکراین را رد کرده و تأکید دارد پهپادهای فروخته‌شده به روسیه پیش از آغاز جنگ تحویل شده اما اذعان غرب به کارایی این پهپادها، خود گواهی بر موفقیت تهران است. وال‌استریت ژورنال می‌نویسد: «جنگ اوکراین اهمیت پهپادهای ارزان و دوربرد را نشان داد و مشخص کرد غرب در جایگاه مورد نیاز خود نیست». این اذعان، در کنار تلاش‌های غرب برای کپی‌برداری، نشان می‌دهد ایران، به‌رغم فشارها، به یک کشور پیشرو جهانی در فناوری نظامی تبدیل شده است.
* ریشه‌های اقتدار پهپادی ایران؛ خودکفایی در برابر تحریم‌ها
جمهوری اسلامی ایران از ۲ دهه پیش و البته در سایه تحریم‌های شدید بین‌المللی، برنامه‌ای منسجم برای توسعه پهپادهای بومی آغاز کرد. این تلاش‌ها به خلق پهپادهایی مانند «شاهد ۱۲۹»، «شاهد ۱۳۶» و مهاجر منجر شد؛ پهپادهایی که برخلاف پهپادهای گرانقیمت غربی، با طراحی ساده - مانند بال‌های مثلثی، بدنه فایبرگلاس و موتورهای پروانه‌ای - امکان تولید انبوه با هزینه‌ای ناچیز (بین ۲۰۰۰۰ تا ۶۰۰۰۰ دلار) را فراهم کردند. وال‌استریت ژورنال در گزارش خود تأکید می‌کند: «طراحی بال مثلثی شاهد به تولید انبوه ارزان کمک می‌کند، زیرا معمولاً به اجزای ساختاری مانند دنده‌های نگهدارنده نیاز ندارد. بدنه فایبرگلاس یا فیبر کربن و استفاده از موتور پروانه‌ای به جای پیشرانه جت، هزینه‌ها را پایین نگه می‌دارد».
این ویژگی‌ها ایران را قادر کرده در جنگ‌های نامتقارن، با هزینه‌ای کم، تأثیرات استراتژیک بزرگی ایجاد و جایگاه خود را به عنوان یک الگوی موفق در سطح جهان تثبیت کند.
موفقیت پهپادهای ایرانی، قدرت‌های غرب را وادار به بازنگری در رویکردهای نظامی خود کرده است. وال‌استریت ژورنال گزارش می‌دهد شرکت‌هایی در آمریکا، اروپا، چین و دیگر نقاط جهان در حال توسعه پهپادهایی مشابه شاهد هستند. برای مثال، شرکت گریفون ایرواسپیس آمریکا پهپاد «آروهد» را با طراحی بال مثلثی معرفی کرده که برای تولید انبوه و پرتاب‌های متنوع طراحی شده است. در اروپا، شرکت MBDA پهپادی ترکیبی از موشک کروز و پهپاد را توسعه داده که از جنگ اوکراین الهام گرفته است. هوگو کوکره، مدیر توسعه کسب‌وکار MBDA می‌گوید: «این پهپاد که با کسری از هزینه موشک کروز تولید انبوه می‌شود، دفاع دشمن را خسته خواهد کرد». همه این تلاش‌ها نشان‌‌دهنده آن است که ایران، با نوآوری‌های خود، به الگویی برای حتی رقبای قدرتمند تبدیل شده است.
یکی از بارزترین نشانه‌های تأثیر ایران، رونمایی از پهپاد «لوکاس» توسط ایالات متحده در ژوئیه ۲۰۲۵ بود. این پهپاد که توسط شرکت اسپکترورکس در آریزونا ساخته شده، با بال‌های مثلثی و هزینه ۱۰۰ هزار دلاری، شباهت غیرقابل‌انکاری به «شاهد ۱۳۶» دارد و به عنوان «رقیب مستقیم» آن شناخته می‌شود. پیت هگست، وزیر دفاع آمریکا، در مراسم رونمایی آن تأکید کرد این پهپاد بخشی از برنامه‌ای برای تقویت تولید پهپادهای ارزان‌قیمت است. وال‌استریت ژورنال در گزارش خود اشاره می‌کند این پهپاد، با هزینه ۱۰۰ هزار دلار، برای مأموریت‌های تهاجمی، شناسایی و پشتیبانی ارتباطی طراحی شده و بخشی از دستور اجرایی برای تسریع تولید پهپادهای ارزان در آمریکاست؛ اقدامی که نه‌تنها تأییدی بر کارآیی طراحی ایرانی است، بلکه نشان می‌دهد حتی بزرگ‌ترین قدرت نظامی جهان، ناچار به الگوبرداری از ایران است.
با وجود این تلاش‌ها، غرب با موانع جدی هم مواجه است. وال‌استریت ژورنال گزارش می‌دهد هزینه‌های بالای نیروی کار و مواد اولیه، تولید پهپادهای ارزان را برای کشورهای غرب دشوار کرده است. برای مثال، پهپاد آلتیوس شرکت آندوریل اینداستریز که به تایوان فروخته شد، بیش از یک میلیون دلار قیمت دارد، در حالی که «شاهد ۱۳۶» با یک‌بیستم این هزینه تولید می‌شود. این شکاف، برتری ایران در تولید انبوه و اقتصادی را نشان می‌دهد و ثابت می‌کند چرا ایران به الگویی برای جنگ‌های آینده تبدیل شده است.
* قدرت موشکی، مکمل استراتژیک پهپادها
قدرت ایران تنها به پهپادها محدود نمی‌شود. ترکیب پهپادهای ارزان و موشک‌های بالستیک دقیق، راهبرد ایران را در جنگ‌های نامتقارن بی‌نظیر کرده است. پهپادهای انتحاری، از جمله شاهد، با ایجاد حملات اشباع، دفاع دشمن را تضعیف و راه را برای موشک‌های بالستیک باز می‌کنند. وال‌استریت ژورنال تأکید می‌کند این ترکیب، سامانه‌های پدافندی را به چالش می‌کشد و هزینه‌های دفاعی دشمن را بشدت افزایش می‌دهد؛ رویکردی که در جریان جنگ 12 روزه اسرائیل علیه ایران به وضوح به نمایش درآمد؛ زمانی که هوافضای سپاه، همزمان با شلیک موشک‌های بالستیک، پهپادهای انتحاری شاهد را روانه سرزمین اشغالی کرد و همین امر باعث شد موشک‌های بالستیک براحتی از سد پدافند چندلایه اسرائیل عبور کنند.
وال‌استریت ژورنال مدعی است این قابلیت در جنگ اوکراین، جایی که روسیه از پهپادهای ایرانی برای هدف قرار دادن زیرساخت‌های حساس استفاده کرد، بخوبی به نمایش گذاشته شد. وال‌استریت ژورنال به نقل از جیمز پتون راجرز، متخصص پهپاد در دانشگاه کورنل، این رویکرد را «تغییردهنده بازی» می‌داند که اکنون توجه جهان را به فناوری ایران جلب کرده است.
* سیاست دوگانه غرب؛ تحریم و تقلید
موفقیت‌های ایران بویژه در حوزه پهپادی واکنش‌های شدیدی از سوی غرب به دنبال داشته است. ایالات متحده و اروپا با تحریم‌های گسترده و فشارهای دیپلماتیک، به دنبال محدود کردن پیشرفت‌های نظامی ایران هستند به طوری که حداقل در هفته‌های اخیر، بارها خواستار محدود شدن برد موشک‌های ایران به کمتر از 500 کیلومتر شده‌اند اما در عین حال، همان‌طور که در رونمایی از پهپاد لوکاس و تلاش شرکت‌های غربی برای تقلید از شاهد دیده می‌شود، این کشورها از فناوری‌های ایرانی الگوبرداری می‌کنند. وال‌استریت ژورنال ناخواسته این تناقض را برجسته می‌کند و نشان می‌دهد غرب، به‌رغم تحریم‌ها، به فناوری ایران وابسته شده است. این سیاست دوگانه، ریشه در تمایل غرب به حفظ انحصار قدرت نظامی دارد: از یک سو، ایران را به دلیل توسعه تسلیحات دفاعی تحریم و از سوی دیگر، از همان فناوری‌ها برای تقویت زرادخانه‌های خود استفاده می‌کنند! هدف نهایی‌شان نیز جلوگیری از ظهور رقبای مستقل مانند ایران است.
ایران با تکیه بر نوآوری بومی و خودکفایی، نه‌تنها در برابر تحریم‌های فلج‌کننده مقاومت کرده، بلکه به الگویی برای جنگ‌های نامتقارن در جهان تبدیل شده است. گزارش وال‌استریت ژورنال، با اذعان به تأثیر ویرانگر پهپادهای ایرانی و تلاش غرب برای تقلید از آنها، این موفقیت را تأیید می‌کند. تلاش‌های غرب برای کپی‌برداری از فناوری‌های ایرانی، از پهپاد لوکاس تا پروژه‌های اروپایی، نشان‌‌دهنده عمق این موفقیت است اما دشمنی غرب با ایران، ریشه در همین اقتدار دارد. آنها می‌خواهند قدرت نظامی را در انحصار خود نگه دارند، در حالی که ایران با نوآوری و استقلال، این هژمونی را به چالش کشیده. پس بیراه نیست اگر بگوییم ایران امروز، نه‌تنها یک قدرت منطقه‌ای، بلکه نمادی از خودباوری و پیشرفت در برابر فشارهای جهانی است.
وال‌استریت ژورنال: همه کشورها دنبال تقلید از پهپاد شاهد هستند
کپی غربی از فناوری ایرانی
ارسال نظر
پربیننده
تازه ها